1-2. Chifukwa wuli tikwenera kusambira za chiwuka cha ŵakuchanya?

ŴANTHU ŵanandi awo ŵakuteŵetera Yehova mazuŵa ghano, ŵali na chigomezgo chakuzakakhala kwamuyirayira pa charu. Kweni Ŵakhristu ŵachoko waka awo ŵali kuphakazgika na Yehova, ŵali na chigomezgo chakukakhala kuchanya. Ŵakuphakazgika aŵa mbakunweka kumanya umo umoyo wamuŵira kuchanya. Kweni chifukwa wuli awo ŵakulindilira kuzakakhala pa charu chapasi nawo ŵakwenera kunweka na chiwuka ichi? Nga umo tiwonerenge, chiwuka cha awo ŵazamuwuskikira kuchanya, chizamwiza na vitumbiko ku awo ŵali na chilindizga cha kuzakakhala pa charu chapasi kwamuyirayira. Ntheura, kwali chilindizga chithu ntchakuchanya panji pa charu chapasi, tikwenera kunweka na chiwuka cha awo ŵakuya kuchanya.

² Chiuta wakawovwira ŵasambiri ŵanyake ŵa Yesu kuti ŵalembe vyakukhwaskana na kuwuskikira kuchanya. Mpositole Yohane wakayowoya kuti: “Sono tili ŵana ŵa Chiuta, kweni icho tizamuŵa chindawoneke. Tikumanya kuti para iyo wawoneka tizamuŵa nga ndiyo.” (1 Yoh. 3:2) Ntheura Ŵakhristu ŵakuphakazgika ŵakumanya yayi umo vyamuŵira kuchanya para ŵawuskika. Kweni ŵamumuwona nadi Yehova para ŵapokera njombe yawo kuchanya. Baibolo likutiphalira vyose yayi vya chiwuka cha awo ŵakuluta kuchanya, kweni mpositole Paulosi wakayowoyapo fundo zinyake zakukhwaskana na nkhani iyi. Ŵakuphakazgika ŵazamuŵa pamoza na Yesu apo ‘wazamuparanya maboma ghose na ŵamazaza wose na ŵankhongono wose,’ kusazgapo  na “mulwani waumaliro nyifwa.” Paumaliro, Yesu na awo wazamuwusa nawo, ŵazamupeleka vinthu vyose kwa Yehova. (1 Kor. 15:24-28) Iyi yizamuŵa nyengo yakukondweska chomene. *

3. Kuyana na 1 Ŵakorinte 15:30-32, kasi chigomezgo cha chiwuka chikamovwira Paulosi kuchita vichi?

³ Paulosi wakazizipizga masuzgo ghakupambanapambana chifukwa chakuti wakagomezganga kuti kuli chiwuka. (Ŵazgani 1 Ŵakorinte 15:30-32.) Wakaphalira Ŵakorinte kuti: “Zuŵa na zuŵa nyifwa yikuniŵenda.” Paulosi wakalembaso kuti: “Nkhalimbana na vikoko ku Efeso.” Apa panyake wakayowoyanga vya kutimbana na vinyama vyeneko mu luŵaza lwa maseŵero ku Efeso. (2 Kor. 1:8; 4:10; 11:23) Panyakeso, wakayaniskanga na kususka uko Ŵayuda na ŵanji awo ŵakaŵa nga ni “vikoko” ŵakachitanga. (Mil. 19:26-34; 1 Kor. 16:9) Mulimose umo vikaŵira, Paulosi wakasangana na masuzgo ghakofya chomene. Kweni wakalutilira kugomezga kuti wazamukondwa munthazi.—2 Kor. 4:16-18.

4. Kasi Ŵakhristu ŵakukhozgeka wuli na chigomezgo cha chiwuka? (Wonani chithuzi cha pa chikopi.)

⁴ Tikukhala mu nyengo yakusuzga chomene. Ŵabali ŵithu ŵanyake ŵakusuzgika chifukwa cha uchigeŵenga. Ŵanyake ŵakukhala ku malo uko kukuchitika nkhondo ndipo mbambura kuvikilirika. Ndipo ŵanyakeso ŵakuŵika umoyo pangozi kuti ŵateŵetere Yehova chifukwa chakuti mu vyaru ivyo ŵakukhala mulimo withu wakupharazga ngwakukanizgika. Ŵabali na ŵadumbu aŵa, ntchiyelezgero chiwemi chomene kwa ise. Iwo ŵakopa yayi chifukwa ŵakumanya kuti nanga ŵangafwa, Yehova walayizga kuti waŵasungira chinthu chiwemi chomene munthazi.

5. Kasi ni maghanoghano wuli agho ghangananga chigomezgo chithu cha chiwuka?

⁵ Paulosi wakachenjezga ŵabali ŵake kuti ŵagege maghanoghano ghakofya agho ŵanthu ŵanyake ŵakaŵa nagho. Iyo wakati: “Usange ŵakufwa ŵazamuwuskika yayi, ‘tiyeni tirye na kumwa, chifukwa machero tifwenge.’” Ŵanthu ŵanyake ŵakaŵa kale na maghanoghano agha pambere Paulosi wandaŵeko. Wakwenera kuti wakakora mazgu gha pa Yesaya 22:13, agho ghakuyowoya maghanoghano agho Ŵaisrayeli ŵakaŵa nagho. M’malo mwakuti ŵakhozge ubwezi wawo na Chiuta, iwo ŵakakhumbanga kuti ŵakondwenge waka na umoyo. Nakuti kaghanaghaniro ka Ŵaisrayeli kakuti niryerethu muhanya uno chifukwa nyengo yiliyose ningafwa, nkhakuzara chomene mazuŵa ghano. Kweni Baibolo likuyowoya masuzgo agho Ŵaisrayeli ŵakasangana nagho chifukwa cha kaghanaghaniro aka.—2 Mid. 36:15-20.

6. Kasi chigomezgo cha chiwuka chingatovwira wuli pakusankha ŵanthu awo tikwenera kuchezga nawo?

⁶ Fundo yakuti Yehova wazamuwuska ŵakufwa yikwenera kutovwira kuti tisankhenge makora ŵanthu ŵakuchezga nawo. Ŵabali ŵa ku Korinte ŵakeneranga kugega kuchezga na ŵanthu awo ŵakatenge chiwuka kulije. Kasi tikusambirapo vichi apa? Para nase tikuchezga chomene na ŵanthu awo ŵakupwelerako yayi za vinthu ivyo vichitikenge munthazi, kweniso awo ŵakukhumba waka kuti ŵakondwenge na umoyo wawo sono, ŵatitimbanizgenge. Usange Mkhristu waunenesko wakuchezga chomene na ŵanthu ŵanthena, maghanoghano ghake ghawemi ghanganangika. Nakuti ŵanthu aŵa ŵangamupangiska kuti wachitenge vinthu ivyo Chiuta wakutinkha. Lekani Paulosi wakachiska mwankhongono kuti: “Muŵe ŵamahara na kuchita urunji ndipo lekani kuchita kwananga.”—1 Kor. 15:33, 34.

7. Kasi ni fumbo wuli ilo ŵanji ŵangafumba lakukhwaskana na chiwuka, nga umo pakulongolera pa 1 Ŵakorinte 15:35-38?

⁷ Ŵazgani 1 Ŵakorinte 15:35-38. Munthu uyo wakukhumba kuti ŵanji ŵakayikirenge vya chiwuka wangafumba kuti: “Kasi ŵakufwa ŵazamuwuskika wuli?” Tingachita makora kughanaghanira zgoro la Paulosi chifukwa ŵanthu ŵanandi mazuŵa ghano ŵali na maghanoghano ghakupambanapambana gha ivyo vikuchitika para munthu wafwa. Kweni kasi Baibolo likusambizga vichi?

8. Kasi ntchiyelezgero wuli icho chingatovwira kupulikiska chiwuka cha awo ŵazamuwuskikira kuchanya?

⁸ Para munthu wafwa, thupi lake likuvunda. Kweni uyo wakalenga charu chapasi na vyose ivyo vilimo, wangawuska munthu na kumupaso thupi liwemi. (Gen. 1:1; 2:7) Paulosi wakayowoya chiyelezgero pakulongosora kuti Chiuta wazamukhumbikwira thupi ilo munthu wakafwa nalo yayi. Ghanaghanirani za “mphuzi” ya tirigu panji “mbuto” zinyake. Para vyapandika vikumera na kwamba kukura. Icho chamera, chikupambana chomene na kambuto kala tikapanda. Paulosi wakayowoya chiyelezgero ichi kuti walongore kuti Mlengi withu wangapeleka “thupi kuyana na umo wakukhumbira.”

9. Kasi lemba la 1 Ŵakorinte 15:39-41 likuti mathupi ghose ngakuyana? Longosorani.

⁹ Ŵazgani 1 Ŵakorinte 15:39-41. Paulosi wakati Chiuta wakalenga mathupi ghose mwakuyana yayi. Mwachiyelezgero, thupi la ng’ombe, viyuni, na somba likupambana. Wakatiso kuchanya tikuwonaso mphambano pakati pa dazi na mwezi. Ndipo wakawona kuti “nyenyezi yiliyose yili na uchindami wake.” Ivi ni vyaunenesko nadi nangauli tingawona yayi mphambano iyo yilipo na maso yithu. Ŵasayansi ŵakuti kuli nyenyezi zakupambanapambana, zinyake zikuru, zinyake zichoko, zinyake ziswesi, zinyake zituŵa, ndipo zinyake ni zayero nga umo liliri dazi. Paulosi wakatiso “kuli mathupi ghakuchanya na mathupi gha pa charu chapasi.” Kasi wakang’anamurangachi? Wakang’anamuranga kuti pa charu chapasi tili  na mathupi ghanyama, kweni kuchanya kuli mathupi ghauzimu nga agho ŵangelo ŵali nagho.

10. Kasi awo ŵazamuwuskikira kuchanya ŵazamuŵa na thupi wuli?

¹⁰ Wonani ivyo Paulosi wakayowoya pamanyuma. Iyo wakati: “Ntheura ndimo chiwuka cha ŵakufwa chiliri. Thupi ilo laseŵeka likuvunda, kweni ilo lawuskika likuvunda yayi.” Tikumanya kuti para munthu wafwa, thupi lake likuvunda ndipo wakuzgoka fuvu. (Gen. 3:19) Ipo kasi vingachitika wuli kuti liwuskike lambura kuvunda? Paulosi wakayowoyanga za ŵanthu awo ŵakuwuskika na kukhala pa charu chapasi yayi, nga awo ŵakawuskika na Eliya, Elisha na Yesu. Kweni apa wakayowoyanga za munthu uyo wakuwuskika na thupi lakuchanya, ilo ‘ndauzimu.’—1 Kor. 15:42-44.

11-12. Kasi nkhusintha wuli uko kukaŵapo Yesu wati wawuskika, ndipo ivi vikuyana wuli na ivyo vikuchitikira ŵakuphakazgika?

¹¹ Apo Yesu wakaŵa pa charu chapasi, wakaŵa na thupi la nyama, kweni wakati wawuskika “wakazgoka mzimu wakupa umoyo,” ndipo wakawelera kuchanya. Mwakuyana waka, ŵakuphakazgika nawo wakuwuskika na thupi lauzimu. Paulosi wakalongosora kuti: “Nga umo tavwalira chikozgo cha uyo wakapangika na fuvu, ndimoso tizamuvwalira chikozgo cha wakuchanya.”—1 Kor. 15:45-49.

¹² Ntchakuzirwa chomene kukumbuka kuti Yesu wakawuskika na thupi la wunthu yayi. Apo Paulosi wakaŵa pafupi kumalizga nkhani yakukhwaskana na chiwuka, wakalongosora chifukwa chake. Iyo wakati: “Thupi na ndopa vingahara yayi Ufumu wa Chiuta” kuchanya. (1 Kor. 15:50) Ŵapositole na ŵanji awo mbakuphakazgika ŵazamuwuskikira kuchanya na thupi la wunthu na ndopa yayi. Kasi ŵazamuwuskika pawuli? Paulosi wakayowoya kuti ŵazamuwuskika kunthazi, nyengo yeneyiyo para ŵafwa waka yayi. Panyengo iyo Paulosi wakalembanga buku la 1 Ŵakorinte, ŵasambiri ŵanyake ŵakaŵa kuti ŵali “kugona tulo mu nyifwa.” Mwachiyelezgero, mpositole Yakobe. (Mil. 12:1, 2) Ŵapositole na ŵakuphakazgika ŵanyake nawo ŵakaŵa kuti ‘ŵazamugona tulo mu nyifwa.’—1 Kor. 15:6.

13. Kasi chizamuchitika ntchivichi mu nyengo yakuŵapo kwa Khristu?

¹³ Yesu na Paulosi ŵakayowoyerathu za nyengo yakuzirwa chomene iyo yizenge munthazi. Nyengo iyi nkhuŵapo kwa Khristu. Mu nyengo yakuŵapo kwa Khristu kuzamuŵa nkhondo, vindindindi, matenda na vinthu viheni vinandi ivyo vizamuchitika pa charu chose. Tawona uchimi uwu ukufiskika kwambira waka mu 1914. Yesu wakayowoyaso chinthu chinyake chakuzirwa chomene icho chizamuŵa chimanyikwiro cha kuŵapo kwake. Wakayowoya kuti makani ghawemi ghakuti Ufumu wa Chiuta ukuwusa ghazamupharazgika mu “charu chose chapasi kuti uŵe ukaboni ku mitundu yose, penepapo ndipo umaliro wizenge.” (Mat. 24:3, 7-14) Paulosi wakayowoyaso kuti mu nyengo ya “kuŵapo kwa Fumu,” ndimo ŵakuphakazgika “awo ŵali kugona tulo mu nyifwa” ŵazamuwuskikira kuluta kuchanya.—1 Tes. 4:14-16; 1 Kor. 15:23.

14. Kasi ntchivichi chikuchitikira Ŵakhristu ŵakuphakazgika awo ŵakufwa panyengo ya kuŵapo kwa Khristu?

¹⁴ Ŵakuphakazgika awo ŵakufwa sono ŵakuwuskika nyengo yeneyiyo na kuluta kuchanya. Mazgu gha Paulosi agho ghali pa 1 Ŵakorinte 15:51, 52 ghakutisimikizgira fundo iyi. Iyo wakati: “Ni tose yayi tizamugona tulo mu nyifwa, kweni tose tizamuzgoka mu kanyengo kachoko, mu kuphayira kwa jiso, para mbata yaumaliro yikulira.” Mazgu gha Paulosi agha, sono ghakufiskika. Ŵabali ŵa Khristu aŵa ŵakukondwa chomene para ŵawuskika chifukwa ‘ŵakukaŵa na Fumu nyengo zose.”—1 Tes. 4:17.

15. Kasi awo ŵakuwuskikira kuchanya ŵamuchita mulimo wuli?

¹⁵ Baibolo likutiphalira ntchito iyo ŵamuchita awo ŵakuwuskikira kuchanya. Yesu wakaŵaphalira kuti: “Uyo wakuthereska na kusungilira milimo yane m’paka kuumaliro nizamumupa  mazaza pa mitundu. Ndipo wazamuliska ŵanthu na ndodo yachisulo mwakuti ŵazamusweka nga ni viŵiya vyadongo, umo nane napokelera mazaza kwa Adada.” (Chivu. 2:26, 27) Iwo ŵazamulondezga Yesu na kuliska mitundu na ndodo yachisulo.—Chivu. 2:26, 27; 19:11-15.

16. Kasi ŵanthu ŵanandi ŵazamutonda wuli nyifwa?

¹⁶ Apa ntchakuwonekerathu kuti ŵakuphakazgika ŵazamuyitonda nyifwa. (1 Kor. 15:54-57) Chiwuka ichi ndicho chizamuŵapa mwaŵi kuti nawo ŵachiteko ntchito yakuwuskapo viheni vyose pa nyengo ya nkhondo ya Aramagedoni iyo yikwiza. Kweni Ŵakhristu ŵanandi ŵanalume na ŵanakazi, ‘ŵazamufuma mu suzgo yikuru,’ ndipo ŵazamunjira mu charu chiphya. (Chivu. 7:14) Awo ŵazamupona apa ŵazamuwona na maso yawo kuti nyifwa yikuthereskeka, apo ŵazamuwona ŵanthu mabiliyoni ghanandi awo ŵakafwa kale ŵakuwuskika. Ghanaghanirani waka umo tizamukondwera kuwona kuti ivi vikuchitika. (Mil. 24:15) Ndipo wose awo ŵalongora kuti mbakugomezgeka nadi kwa Yehova ŵazamutonda nyifwa iyo ŵakachita kuhara kufuma kwa Adamu, ndipo ŵazamukhala kwamuyirayira pa charu chapasi.

17. Kasi lemba la 1 Ŵakorinte 15:58 likutichiska kuti tichitenge vichi sono?

¹⁷ Mkhristu waliyose wakwenera kuwonga chomene mazgu ghakupembuzga ghakukhwaskana na chiwuka, agho Paulosi wakalembera Ŵakorinte. Tili na vifukwa viwemi vyakupulikira ulongozgi wa Paulosi wakuti tiŵe na vyakuchita vinandi “mu mulimo wa Fumu.” (Ŵazgani 1 Ŵakorinte 15:58.) Para nyengo zose tikuchita vyose ivyo tingafiska pa mulimo wa Fumu, tilindilirenge mwakunweka nyengo yakukondweska iyo yikwiza munthazi. Ndipo nyengo iyo, umoyo uzamuŵa wakukondweska chomene kujumpha chilichose icho tingaghanaghanira. Ivi vizamulongora kuti mulimo withu wawa pawaka yayi nga umo Fumu yikayowoyera.