1-3. (a) Kasi unenesko wa mu Baibolo tikwenera kuwuwona wuli? Yowoyani chiyelezgero. (Wonani chithuzi chakwamba.) (b) Kasi tidumbiskanenge mafumbo wuli?

KANANDI ŵanthu ŵakutemwa kuwezga katundu uyo ŵakagura. Kafukufuku wakulongora kuti mu vyaru vinyake, pa katundu 100 waliyose uyo ŵanthu ŵakugura mu masitoro, 9 ŵakumuwezga. Pa katundu 100 waliyose uyo ŵanthu ŵakugura kwizira pa Intaneti, katundu wakujumpha pa 30 ŵakumuwezga. Panji awo ŵakagura ŵakawona kuti wakaŵa wakupambana na umo ŵakaghanaghaniranga, wakaŵa wakunangika, panji ŵakamutemwa waka yayi. Ntheura ŵakaghanaghana kuti ŵasinthiske na munyake panji ŵaŵawezgere waka ndalama.

² Nangauli tingati ŵatiwezgere ndalama izo tikagulira katundu, kweni tingatemwa yayi kuwezga panji ‘kuguliska’ unenesko wa mu Baibolo uwo ‘taumanya makora,’ ndipo tikachita kugura. (Ŵerengani Zintharika 23:23; 1 Tim. 2:4) Nga umo tikawonera mu nkhani iyo yajumpha, tikamalira nyengo yinandi chomene pa kusanga unenesko. Kweniso kuti tigure unenesko, panji tikaleka ntchito ya ndalama zinandi, ŵabwezi na ŵabali ŵithu, kusintha kaghanaghaniro na nkharo yithu,  panji kuleka maluso na mitheto iyo Malemba ghakukanizga. Kweni mtengo uwo tikalipira nguchoko pakuyaniska na vitumbiko ivyo tasanga.

³ Pa nkhani ya umo tikuwonera unenesko wa mu Baibolo, maghanoghano ghithu ghakuyana waka na gha munthu uyo Yesu wakayowoya mu ntharika yake. Kuti Yesu walongore umo unenesko wa Ufumu wa Chiuta uliri wakuzirwa kwa awo ŵawusanga, Yesu wakayowoya ntharika ya wamalonda wakwendakwenda uyo wakapenjanga ngale ziwemi ndipo wakasanga yimoza. Nakuti ngale iyi yikaŵa yakuzirwa chomene mwakuti “mwaluŵiro wakaguliska” vyose ivyo wakaŵa navyo kuti wayigure. (Mat. 13:45, 46) Ndimo viliriso kwa ise. Unenesko wakukhwaskana na Ufumu wa Chiuta uwo tili kusanga, na unenesko unyake uwo tili kusambira mu Mazgu gha Chiuta ngwakuzirwa chomene mwakuti mwaluŵiro tikaleka vinthu vinandi kuti tiwugure. Para tikuwona kuti unenesko ngwakuzirwa, ‘tiwuguliskenge yayi.’ Kweni chachitima ntchakuti ŵateŵeti ŵa Chiuta ŵanyake ŵali kuleka kuwona unenesko kuti ngwakuzirwa ndipo ŵawuguliska. Ivi vileke kuchitikira ise. Kuti tilongore kuti tikuwona unenesko kuti ngwakuzirwa chomene ndipo tingawuguliska yayi, tikwenera kulondezga ulongozgi wa mu Baibolo wakuti ‘tilutilire kwenda mu unenesko.’ (Ŵerengani 3 Yohane 2-4.) Kuti tende mu unenesko tikwenera kuwuŵika pa malo ghakwamba na kuchita ivyo tikusambira. Tiyeni tiwone mafumbo agha: Chifukwa wuli ŵanyake ‘ŵakuguliska’ unenesko, ndipo ŵakuwuguliska wuli? Kasi tingachita wuli kuti tileke kuchita nthena? Tingachita wuli kuti tilutilire ‘kwenda mu unenesko’?

4. Chifukwa wuli ŵanyake ‘ŵakaguliska’ unenesko mu nyengo ya Yesu?

⁴ Mu nyengo ya Yesu, ŵanyake awo ŵakazomera visambizgo vya Yesu ŵakalutilira yayi kwenda mu unenesko. Mwachiyelezgero, Yesu wakati walyeska wumba wa ŵanthu mwamunthondwe, wumba uwu ukamulondezga ku sirya linyake la Nyanja ya Galileya. Ŵati ŵafika, Yesu wakayowoya fundo yinyake iyo yikaŵazizika. Iyo wakati: “Kwambura kuti mwarya thupi la Mwana wa munthu na kumwa ndopa zake, mulije umoyo mwa imwe.” M’malo mwakuti ŵamufumbe Yesu icho wakang’anamuranga, iwo ŵakakhuŵara na kuyowoya kuti: “Mazgu agha ngakuzizika, ni njani wangaghapulikizga?” Ntheura “ŵasambiri ŵake ŵanandi ŵakawelera ku vinthu vya kumanyuma ndipo ŵakaleka kwenda nayo.”—Yoh. 6:53-66.

5, 6. (a) Kasi ŵanthu ŵanyake mazuŵa ghano ŵatondeka wuli kukoleska unenesko? (b) Kasi munthu wangaleka wuli unenesko pachokopachoko?

⁵ Chachitima ntchakuti ŵanyake mazuŵa ghano ŵatondeka kukoleska unenesko. Ŵanyake ŵakakhuŵara chifukwa chakuti fundo zinyake za mu Baibolo zikalongosolekaso makora panji chifukwa cha ivyo mubali munyake wamaudindo wakayowoya panji kuchita. Ŵanyake ŵakakhuŵara chifukwa cha ulongozgi wa mu Malemba uwo ŵakapika, panji ŵakaleka unenesko chifukwa cha kupambana maghanoghano na Mkhristu munyawo. Ŵanyake ŵakakolerana na ŵakugaluka ndiposo ŵakususka awo ŵakabendezganga vigomezgo vithu. Ntheura ŵanyake ŵakamba ‘kufumirako’ dala kwa Yehova na mpingo. (Heb. 3:12-14) Mphanyi ŵakachita makora chomene usange ŵalutilirenge kuŵa na chipulikano na kulutilira kugomezga Yesu nga umo wakachitira mpositole Petrosi. Yesu wakati wafumba ŵapositole usange nawo ŵakukhumba kuluta, nyengo yeneyiyo Petrosi wakati: “Fumu, tilute tiye kwa njani? Imwe muli na mazgu gha umoyo wamuyirayira.”—Yoh. 6:67-69.

⁶ Ŵanyake ŵali kuleka unenesko pachokopachoko, panji mwambura kumanya icho chikachitikanga. Munthu uyo wakuleka unenesko pachokopachoko wakuyana na boti ilo pachoko na  pachoko likufumamo mumphepete mwa mlonga kuya mukati mu maji. Kuchita nthena, Baibolo likuti ‘nkhupatukako.’ (Heb. 2:1) Mwakupambana na munthu uyo wakufumirako dala ku unenesko, munthu uyo wakupatukako ku unenesko wakuchitira dala yayi. Kweni munthu wanthena wakunanga ubwezi wake na Yehova ndipo paumaliro ungamalirathu. Kasi tingachita wuli kuti ivi vileke kutichitikira?

7. Ntchivichi chingatovwira kuti tileke kuguliska unenesko?

⁷ Kuti tende mu unenesko, tikwenera kuzomera na kupulikira vyose ivyo Yehova wakuyowoya. Unenesko ukwenera kuŵa wakuzirwa chomene mu umoyo withu ndipo tikwenera kulondezga fundo za mu Baibolo pa chilichose icho tikuchita. Pakulomba kwa Yehova, Themba Davide likati: “Nendenge mu unenesko winu.” (Sal. 86:11) Davide wakaŵikapo mtima kuti wendenge mu unenesko. Nase tikwenera kuŵikapo mtima kuti tilutilire kwenda mu unenesko wa Chiuta. Para tingaleka kuchita nthena, mbwenu tambenge kukumbukaso vinthu ivyo tikaleka kuti tigure unenesko ndipo panji tingamba kukhumba kuti ŵatiwezgere ivyo tikalipira. M’malo mwake, tikwenera kukoleska unenesko wose kwambura kuwutaya. Tikwenera yayi kuchita kusankhapo unenesko uwo tingalondezga na uwo tingaleka kulondezga. Tikwenera kwenda mu “unenesko wose.” (Yoh. 16:13) Tiyeni tiwone vinthu vinkhondi ivyo ni mtengo uwo tikalipira kuti tigure unenesko. Para tawona vinthu ivi, vitovwirenge kuti tileke kukhumba kuti ŵatiwezgere ivyo tikalipira kuti tigure unenesko.—Mat. 6:19.

8. Kasi Mkhristu wangapatukako wuli ku unenesko para wakuleka kugwiliskira ntchito makora nyengo? Yowoyani chiyelezgero.

⁸ Nyengo. Kuti tileke kupatukako ku unenesko, tikwenera kugwiliskira ntchito makora nyengo yithu. Para tingaleka kuŵa maso, tingamba kumalira nyengo yinandi pa vyakusanguluska, Intaneti, kuwonelera TV, panji pa vinthu vinyake ivyo tikutemwa. Nangauli vinthu ivi pavyekha ni viheni yayi, kweni para tingamalira nyengo yinandi pa vinthu ivi, mbwenu tiŵavyenge nyengo yakusambilira patekha ndiposo yakuchitira vinthu vinyake vyauzimu. Wonani ivyo vikachitikira Mudumbu Emma. * Kufuma waka pa uwukirano, Emma wakatemwanga chomene mahachi. Nyengo yiliyose para wali na m’pata, wakalutanga kukakwera hachi. Pakati pajumpha nyengo, wakamba kuwona kuti wakamaliranga nyengo yinandi pa kukwera mahachi. Wakasintha kaluso kake ndipo paumaliro wakamba kuŵika vyakusanguluska pa malo ghakwenelera. Wakakhozgeka chomene na nkhani ya mudumbu Cory Wells, uyo kumanyuma wakamanyanga chomene maseŵero gha kukwera mahachi na ng’ombe. * Pasono Emma wakumalira nyengo yinandi pa vinthu vyauzimu ndiposo pa kuchezga na ŵabali na ŵabwezi ŵake ŵauzimu. Sono wakujipulika kuti wali paubwezi na Yehova, kweniso wali na mtende wa mu mtima chifukwa cha kumanya kuti wakugwiliskira ntchito makora nyengo.

9. Kasi kupenja vinthu vyakuthupi kungapangiska wuli ŵanji kusezgera dankha pamphepete vinthu vyauzimu?

⁹ Vinthu vyakuthupi. Kuti tilutilire kwenda mu unenesko, tikwenera kuŵika vinthu vyakuthupi pa malo ghakwenelera. Tikati tasambira waka unenesko, tikamba kuwona kuti vinthu vyakuthupi ni vyakuzirwa pachoko pakuyaniska na vinthu vyauzimu. Tikaŵa ŵakukondwa kuleka vinthu vinyake vyakuthupi kuti tende mu unenesko. Kweni para nyengo yajumphapo, tingamba kuwona ŵanji ŵakugura vinthu viphya panji vinthu vyapachanya. Tingamba kuwona kuti viwemi vikutipamba. Chifukwa cha kuleka kukhorwa na vinthu ivyo tili navyo, tingalekezga dankha  vinthu vyauzimu mwakuti tambe kujiwunjikira vinthu vyakuthupi. Nkharo yanthena yikutikumbuska za Dema. Iyo wakaleka kuteŵetera na mpositole Paulosi chifukwa cha kutemwa “vinthu vya mu nyengo iyi.” (2 Tim. 4:10) Chifukwa wuli Dema wakamuleka Paulosi? Nangauli Baibolo likuyowoya yayi, kweni panji Dema wakatemwanga vinthu vyakuthupi kujumpha vinthu vyauzimu panji wakakhumbanga yayi kujinora vinthu vinyake kuti wateŵetere na Paulosi. Tikwenera yayi kwamba kutemwaso vinthu vyakuthupi. Para tingachita nthena, mbwenu vititimbanizgenge ndipo tilekenge kutemwa unenesko.

10. Kuti tilutilire kwenda mu unenesko, kasi tikwenera kuchita wuli na ŵabali ndiposo ŵabwezi ŵithu?

¹⁰ Ŵabali na ŵabwezi. Kuti tilutilire kwenda mu unenesko, tikwenera yayi kupuluskika na ŵanthu awo ŵakuteŵetera Yehova yayi. Tikati tamba kwenda mu unenesko, tikasintha umo tikuchitira vinthu na ŵabali ndiposo ŵabwezi ŵithu awo Mbakaboni yayi. Ŵanji ŵa iwo ŵakatipulikiska, kweni ŵanji ŵakamba kutisuska. (1 Pet. 4:4) Nangauli tikuyezgayezga kuti tiŵe paubwezi uwemi na ŵabali ŵithu ŵakuthupi ndiposo kuchita nawo vinthu mwalusungu, kweni tikwenera kuŵa maso kuti tileke kuswa fundo zaunenesko na chilato chakuti tiŵakondweske. Tilutilirenge kuyezgayezga kukolerana na ŵamumbumba yithu. Kweni chifukwa cha chenjezgo ilo lili pa 1 Ŵakorinte 15:33, tikwenera kutemwana chomene na ŵanthu awo ŵakutemwa Yehova.

11. Kasi tingachita wuli kuti tileke kuchita vinthu ivyo Malemba ghakukana?

¹¹ Nkharo na maghanoghano ghambura kwenelera ŵanthu ŵakusopa Chiuta. Wose awo ŵakwenda mu unenesko ŵakwenera kuŵa ŵatuŵa. (Yes. 35:8; ŵerengani 1 Petrosi 1:14-16.) Tikati tasambira waka unenesko, tose tikasintha vinthu vinyake kuti nkharo yithu yikolerane na fundo za mu Baibolo. Ŵanyake ŵakasintha vinthu vikuru chomene. Mulimose umo viliri, kweni tikwenera yayi kuguliska nkharo yithu yituŵa ndiposo yakutowa chifukwa cha kukhumba kuchita vinthu vyakuseluska vya mu charu ichi. Kasi tingachita wuli kuti tileke kutolera nkharo yiheni? Tikwenera kughanaghanira mtengo ukuru uwo Yehova wakalipira mwakuti tiŵe ŵatuŵa. Mtengo uwu ni ndopa za Mwana wake, Yesu Khristu. (1 Pet. 1:18, 19) Kuti tilutilire kuŵa ŵatuŵa pamaso pa Yehova, nyengo zose tikwenera kukumbuka kuzirwa kwa sembe yakuwombora ya Yesu.

12, 13. (a) Chifukwa wuli ntchakuzirwa kuti nyengo zose tikumbukenge umo Yehova wakuwonera maholide? (b) Kasi sono tiwonenge vichi?

¹² Maluso na mitheto iyo yikususkana na Malemba. Ŵamumbumba yithu, awo tikugwira nawo ntchito, na awo tikusambira nawo sukulu ŵangatichichizga kuti tichitirenge nawo lumoza vikondwelero vya mu charu. Kasi tingachita wuli kuti tileke kuchitako mitheto na maholide agho ghakuleka kuchindika Yehova? Nyengo zose tikwenera kukumbuka umo Yehova wakuwonera maluso na maholide agha. Ntchakovwira kuweleramo mu mabuku ghithu fundo zakulongosora umo maholide ghakutchuka ghakayambira. Para tikujikumbuska vifukwa vya mu Malemba ivyo tikulekera kuchitako maholide agha, tikukhorwa kuti tikwenda mu nthowa ‘yakuzomerezgeka kwa Fumu.’ (Efe. 5:10) Para tikugomezga Yehova na Mazgu ghake, agho mbunenesko, tivikilirikenge kuti tileke “kopa ŵanthu.”—Zinth. 29:25.

¹³ Kwenda mu unenesko kumarenge yayi, tikhumbikwirenge kwenda mu unenesko kwamuyirayira. Kasi tingachita wuli kuti nyengo zose tendenge mu unenesko? Tiyeni tiwone nthowa zitatu.

14. (a) Kasi kulutilira kugura unenesko kungatovwira wuli kuti tileke kuwuguliska? (b) Chifukwa wuli vinjeru, chisambizgo, na kupulikiska vinthu ni vyakuzirwa?

¹⁴ Chakwamba, lutilirani kusambira Mazgu  gha Chiuta na kughanaghanirapo. Nadi, gurani unenesko. Mungachita nthena usange mungapatura nyengo yakusambilira Mazgu gha Chiuta. Para mwachita nthena, mbwenu muwonenge unenesko kuti ngwakuzirwa chomene ndipo muŵikengepo mtima kuti muleke kuwuguliska. Padera pa kugura unenesko, lemba la Zintharika 23:23 likuti tikwenera kuguraso “vinjeru, chisambizgo na kupulikiska vinthu.” Kumanya waka vinthu nkhwakukwana yayi. Tikwenera kulondezga unenesko pa umoyo withu. Para tikupulikiska vinthu, tikumanya kuti vyose ivyo Yehova wakuyowoya ni vyakukolerana. Vinjeru vikutovwira kuti tichitengepo kanthu pa ivyo tikumanya. Nyengo zinyake unenesko ukutisambizga, kutilongora apo tikwenera kusintha. Tiyeni nyengo zose tipulikirenge chisambizgo. Chisambizgo ntchakuzirwa chomene kuluska siliva.—Zinth. 8:10.

15. Kasi lamba wa unenesko wakutivikilira wuli?

¹⁵ Chachiŵiri, ŵikanipo mtima kulondezga unenesko zuŵa lililose. Vwarani lamba wa unenesko mu chiwuno chinu. (Efe. 6:14) Mu nyengo yakale, lamba wa msilikari wakakhozganga na kuvikilira chiwuno chake na viŵaro vyake vyamukati. Kweni kuti lamba wake wamuvikilire, wakeneranga kuwukhozga. Lamba wakuseweta wakamuvikiliranga viŵi yayi. Kasi lamba withu wa unenesko wakutivikilira wuli? Para tikujikhozga na unenesko nga ni lamba, utivikilirenge kuti tileke kuŵa na maghanoghano ghakubudika na kutovwira kuti tisankhenge makora vinthu. Para takumana na viyezgo, unenesko wa mu Baibolo utikhozgenge kuti tichitenge icho ntchakwenelera. Msilikari wakalutanga yayi ku nkhondo kwambura kuvwara lamba. Mwakuyana waka, nase tikwenera yayi kuvura lamba withu, uwo mbunenesko. Kweni tikwenera kuchita vyose ivyo tingafiska kuti tijikhozge na unenesko. Kuti tichite nthena, tikwenera kulondezga unenesko uwo tikusambira. Ntchito yinyake ya lamba wa msilikari njakuti ŵakaskomekangapo (ŵakasomekangapo) lupanga lwake. Kweni paliso chinyake icho tingachita kuti tilutilire kwenda mu unenesko.

16. Kasi kuphalirako ŵanji unenesko kungatovwira wuli kuti tilutilire kwenda mu unenesko?

¹⁶ Chachitatu, nyengo zose tikwenera kuchitako mulimo wa kusambizga ŵanji Baibolo. Para tichitenge nthena, mbwenu tikoleskenge lupanga lwithu lwauzimu ulo ni “mazgu gha Chiuta.” (Efe. 6:17) Tose tikwenera kuyezgayezga kuti tiŵe ŵaluso pakusambizga ŵanthu, ndipo tikwenera ‘kuchita mwakwenelera na mazgu gha unenesko.’ (2 Tim. 2:15) Apo tikugwiliskira ntchito Baibolo kuti tovwire ŵanji kuti nawo ŵagure unenesko na kukana mautesi, mazgu gha Chiuta ghakujintha mu mtima withu. Para tachita nthena, tiŵikengepo mtima kulutilira kwenda mu unenesko.

17. Chifukwa wuli unenesko ngwakuzirwa kwa imwe?

¹⁷ Unenesko ntchawanangwa chakuzirwa chomene chakufuma kwa Yehova. Chifukwa cha chawanangwa ichi, tili na chinthu chakuzirwa chomene, icho mbubwezi wapadera na Adada ŵithu ŵakuchanya. Panyengo yasono ŵambapo waka kutisambizga. Chiuta watilayizga kuti walutilirenge kutisambizga unenesko m’paka muyirayira. Ntheura, wonani unenesko kuŵa wakuzirwa nga ni ngale yiwemi. Lutilirani ‘kugura uneneko na kuleka kuwuguliska.’ Para tichitenge nthena, tilayizgenge Yehova nga umo wakachitira Davide kuti: “Nendenge mu unenesko winu.”—Sal. 86:11.