VYAKA 3,000 ivyo vyajumpha, Yobu wakamanya kuti viyuni vyamudera vikutiphalira vinandi za milimo ya Chiuta. Viyuni vikuchita vinthu vinandi ndipo tikusambirapo kanthu. Mu Baibolo muli malemba ghanandi agho ghakuyowoya za viyuni. Tingasambirako ku viyuni umo tingachitira vinthu na kuŵa paubwezi na Chiuta. Tiyeni tidumbiskaneko za viyuni vichoko waka.

Ŵanthu ŵa ku Yerusalemu ŵakamanyanga makora kaŵeruŵeru chifukwa kayuni aka kakutemwa kuzenga chivwimbo mu nyumba. Tunyake tukazenganga vivwimbo mu tempile la Solomoni ndipo tukaŵanga twakuvikilirika kweniso tukaleranga makora twana twawo.

Uyo wakalemba Salimo 84 wakateŵeteranga pa tempile kwa sabata yimoza pa myezi 6 yiliyose, ndipo wakawonanga vivwimbo vya kaŵeruŵeru mu tempele. Iyo wakakhumbanga kuŵa nga ni kaŵeruŵeru uyo chivwimbo chake chikaŵa mu nyumba ya Yehova. Iyo wakimba mwakukondwa kuti: “Chihema chinu chauchindami ntchakutowa nadi, A Yehova wa mawumba. Umoyo wane wose ukunweka, enya, nkhuzinduka chifukwa cha kudokera, maluŵaza gha Yehova. Nanga nkhayuni kakusanga pakukhala kwenekura, kaŵeruŵeru wakujizengera chivwimbo, uko wakupwelelera twana twake, pafupi na jotchero linu lauchindami, A Yehova wa mawumba, Themba lane na Chiuta wane.” (Salimo 84:1-3) Kasi nase pamoza na ŵana ŵithu tikutemwa kusangika pa mpingo wa ŵanthu ŵa Chiuta nyengo zose?—Salimo 26:8, 12.

Ntchimi Yeremiya yikalemba kuti: “Konongo muchanya wakumanya nyengo yake.” Yeremiya wakamanyanga makora nyengo iyo konongo wakasamukiranga mu Charu cha Layizgano. Buku linyake likuyowoya kuti mu chihanya ŵakonongo ŵatuŵa ŵakukwana 300,000 ŵakusama ku Africa na kuluta ku Europe. Kweniso pa nyengo yake, viyuni ivi vikuwelera uko vikafuma kuti vikalutilire kwandana. Viyuni ivi vikumanya nadi “nyengo yawo yakuwelera” nga umo vikuchitiraso viyuni vinyake ivyo vikusama.—Yeremiya 8:7.

Buku linyake likuti: “Chakukondweska chomene na viyuni ivi ntchakuti vili na mahara ndipo vikumanya nyengo yakuwelera.” (Collins Atlas of Bird Migration.) Yehova ndiyo wakupeleka mahara ku viyuni vyose kuti vimanyenge nyengo yakusama. Ndipouli taŵanthu tikupambana na viyuni chifukwa ise Yehova wali kutipa mahara agho ghakutovwira kumanya zinyengo. (Luka 12:54-56) Mwakupambana na vinjeru vya konongo, vinjeru vya Chiuta ndivyo vingatovwira kumanya nyengo iyo tilimo sono. Mu nyengo ya Yeremiya, Ŵaisrayeli ŵakatondeka kugwiliskira ntchito vinjeru vyakufuma kwa Chiuta. Chifukwa wuli ŵakatondeka? Baibolo likuti: “Ŵakana  mazgu gha Yehova, kasi ŵali na vinjeru wuli?”—Yeremiya 8:9.

Mazuŵa ghano, tikumanya makora kuti tili mu “mazuŵa ghaumaliro.” (2 Timote 3:1-5) Kasi namwe mungayezga konongo uyo wakumanya makora ‘nyengo’?

Nombo zikuzunulika kanandi waka mu Baibolo, ndipo zikutemwa kusangika ku Charu cha Layizgano. Baibolo likuti nombo yikuzenga chivwimbo pa malo ghakusendemuka chomene ndipo para “yikupenja chakurya . . . maso ghake ghakulaŵiska kutali.” (Yobu 39:27-29) Maso ghake ngankhongono chomene ndipo ghangawona kalulu uyo wali pa mtunda wakilomita yimoza (hafu mayiro.)

Nga ni nombo iyo ‘yikulaŵiska kutali,’ Yehova wali na nkhongono zakumanyira vinthu vyamunthazi. Ntheura Yehova Chiuta wakuti: “Nkhuyowoyerathu kufuma pakwamba ivyo vizamuchitika, kwamba kale chomene nkhuyowoyerathu vinthu ivyo vindachitike.” (Yesaya 46:10) Usange tikupulikira ulongozgi wa Yehova, tikuŵa ŵavinjeru ndipo tikusankha vinthu mwamahara.—Yesaya 48:17, 18.

Baibolo likutiso munthu uyo wakuthemba Chiuta wali nga ni nombo. Likuti: “Awo ŵakugomezga Yehova ŵaŵengeso na nkhongono. Ŵadukenge na mapapindo nga ni nombo.” (Yesaya 40:31) Nombo yikuduka makora para yasangana na mphepo. Nakuti para nombo yasangana na mphepo, yikutandawura mapapindo ndipo yikuyegheka na mphepo m’paka muchanya. Ichi chikulongora kuti nombo yikuthemba pa nkhongono zake pera yayi kuti yikhale nyengo yitali muchanya. Mwakuyana waka, wose awo ŵakugomezga Yehova ŵakwenera kulaŵiska kwa iyo pakuti ndiyo wakulayizga kuti watipenge “nkhongono zakuluska zakawiro.”—2 Ŵakorinte 4:7, 8.

Kwati kwakhala mazuŵa ghachoko waka kuti Yesu wakomeke, iyo wakalilira msumba wa Yerusalemu, wakati: “Yerusalemu, Yerusalemu, uyo wakukoma ntchimi na kudinya na malibwe awo ŵakatumika kwa iyo. Nkhakhumbanga kuwunganya ŵana ŵako kanandi waka, nga umo nyatazi wakuwunganyira twana twake kusi ku mapapindo ghake. Kweni imwe mukakhumba chara.”—Mateyu 23:37.

Chinthu chapadera chomene na viyuni ni umo vikuchitira pakuvikilira twana twawo. Viyuni ivyo vikuzenga vivwimbo vyake pa pasi, vikuŵa maso chomene. Mwachiyelezgero, usange nyatazi wawona chibaŵi (chimphanga) muchanya, wakulira kuchenjezga ŵana ŵake kuti ŵachimbilire kusi ku mapapindo ghake kuti ŵavikilirike. Kweniso para kuli zuŵa panji vula yakofya twana utu tukubisama kusi ku mapapindo gha nyatazi kuti tuleke kufwa. Mwakuyana waka, Yesu nayo wakakhumbanga kuvikilira mwauzimu ŵanthu ŵa ku Yerusalemu. Mazuŵa ghano napo, Yesu wakutichema kuti tilute kwa iyo kuti watipumuzge na kutivikilira ku masuzgo kweniso kuti tileke kwenjerwa chomene.—Mateyu 11:28, 29.

Nadi, tawona kuti pali vinandi ivyo tingasambirako ku viyuni. Para mukuwona ivyo vikuchita, yezgani kukoleraniska na fundo yinyake ya mu Malemba. Mphanyi kaŵeruŵeru watovwira kuti tisangikenge pa nyumba ya Yehova kuti timusope. Kweniso mphanyi talutilira kuthemba Yehova uyo watipenge nkhongono zakuti tidukenge nga ni nombo. Mphanyi talutilira kuzomerezga kuti Yesu wativikilire mwauzimu nga umo nyatazi wakuchitira na twana twake. Kweniso mphanyi talutilira kumanya nyengo iyo tilimo kulongora kuti tili maso mwauzimu nga umo wakuchitira konongo.