Zuŵa la Ceruzgo la Yehova Laneng’enera!
Zuŵa la Ceruzgo la Yehova Laneng’enera!
“Zuŵa likuru la Yehova liri pafupi, laneng’enera likungofira kwiza.”—ZEFANIYA 1:14.
1. Ni ncenjezgo wuli iyo Ciuta wakapereka kwizira mwa Zefaniya?
YEHOVA CIUTA wali pafupi kucitapo kantu pa uheni uwo wulipo. Pulikizgani! Iyi ndiyo ncenjezgo yake: “Ndikukure muntu . . . ndidumuleko muntu yose kumufumyako pa caru.” (Zefaniya 1:3) Mazgu agha gha Fumu Yehova ghakayowoyeka kwizira mu ncimi yake Zefaniya, mutepanji muzukuru-nyenye wa Themba lakugomezgeka Hezekiya. Cipharazgo ici, ceneico cikapharazgika mu mazuŵa gha Themba Yosiya, cikaŵaŵira makora cara ŵantu ŵaheni mu caru ca Yuda.
2. Ncifukwa wuli milimo ya Yosiya yikatenge yilekeskenge cara zuŵa la ceruzgo la Yehova?
2 Kucima kwambura kopa kwa Zefaniya, mwaunenesko kukapangiska Themba laciwukirano Yosiya kucitapo kantu kuti liwuskepo kusopa vikozgo uko kukaŵa mu caru ca Yuda. Kweni milimo ya Yosiya ya kuwuskapo kusopa kwautesi yikamazga uheni wose cara pa ŵantu nesi kusilisita zakwananga za sekuru wake, Themba Manase, leneilo ‘likazuzga Yerusalemu na ndopa zambura mrandu.’ (2 Mathemba 24:3, 4; 2 Midauko 34:3) Pa cifukwa ici, zuŵa la ceruzgo la Yehova likenera nadi kwiza.
3. Kasi tikusimikizga wuli kuti ncipusu kupona pa “zuŵa la ukari wa Yehova”?
3 Ndipouli, ŵanyake ŵakenera kupona zuŵa lakofya lira. Mwanteura, ncimi ya Ciuta yikaŵapempa kuti: “Mucali mundacimbizgike ngati mwerero wakuwuruka, kucali kundize pa imwe kutukutwa kwa Yehova, licali lindize pa imwe zuŵa la ukari wa Yehova. Penjani Yehova, imwe mose mwaŵakuzika ŵa caru, imwe mukucita vilayizgo vyake; penjani urunji, penjani kuzika; panji muti mubisike mu zuŵa la ukari wa Yehova.” (Zefaniya 2:2, 3) Pakuŵa na cilindizga ca kupona pa zuŵa la ceruzgo la Yehova, tiyeni sono tisande buku la Zefaniya. Ilo likalembekera mu caru ca Yuda pambere caka ca 648 B.C.E. cindafike, ndipo ndimoza mwa “mazgu gha uprofeti” agho tikwenera kughategherezga na mtima wose.—2 Petros 1:19.
Woko la Yehova Likanyorokera pa Caru ca Yuda
4, 5. Kasi Zefaniya 1:1-3 wakakwaniriskika wuli pa ŵantu ŵaheni mu caru ca Yuda?
4 “Mazgu gha Yehova” kwa Zefaniya ghakwamba na ncenjezgo iyo yalembeka pakwambilira. Ciuta wakupharazga kuti: ‘“Ndikukure vyose petu pacanya pa caru capasi,” wakuti Yehova. “Ndikukure muntu na cakuŵeta; ndikukure viyuni vyamudera na somba nazo za mu nyanja. Ndipankure ŵaheni; ndidumuleko muntu yose kumufumyako pa caru,” wakuti Yehova.’—Zefaniya 1:1-3.
5 Enya, Yehova wakenera kufumyapo uheni ukuru uwo ukaŵa mu caru ca Yuda. Kasi Ciuta wakenera kugwiriskira ncito njani ‘kudumulira muntu yose kumufumyapo pa caru’? Pakuti Zefaniya wakacima mu mazuŵa ghakwambilira gha ufumu wa Themba Yosiya weneuwo ukamba mu 659 B.C.E., mazgu ghaucimi agha ghakakwaniriskika apo Babulone wakaparanya caru ca Yuda na msumba wake ukuru, Yerusalemu mu 607 B.C.E. Panyengo yira, kukaŵa ‘kudumulika’ kwa ŵaheni mu caru ca Yuda na Yerusalemu.
6-8. Ncivici ico cikayowoyekerathu pa Zefaniya 1:4-6, ndipo ucimi uwu ukakwaniriskika wuli mu caru ca Yuda wakale?
6 Pakuyowoyerathu za ivyo Ciuta wakenera kucita pa ŵasopi ŵatesi, Zefaniya 1:4-6 wakuti: ‘Ndinyoroskere woko lane pa Yuda, na pa ŵose ŵakukhara mu Yerusalemu; ndidumuleko aŵo ŵakharako Ŵabaala pa malo ghano na zina la ŵapristi ŵakusopa-ŵangoza; na aŵo ŵakusindamira pacanya pa zinyumba mpingo wa nyenyezi za mu mtambo; na aŵo ŵakusopa na kurapa kwa Yehova ndipouli ŵakurapa Milkomi; aŵo ŵawerera-nyuma kufumako kwa Yehova, kuti ŵakumupenja Yehova cara nesi kufumba Iye.’
7 Woko la Yehova likanyorokera pa ŵantu ŵa mu Yuda na Yerusalemu. Wakasimikizga kudumula awo ŵakasopanga Baala, ciuta wakupereka vundira wa Ŵakenani. Ŵaciuta ŵamitundu-mitundu ŵakacemekanga Ŵabaala cifukwa cakuti ŵasopi ŵawo ŵakaghanaghananga kuti ŵaciuta awo ŵali na mazaza pa malo ghakupambana-pambana. Mwaciyerezgero, pakaŵa ciuta Baala uyo Ŵamoabu na Ŵamidiani ŵakasopanga pa Phiri la Peor. (Maŵazgo 25:1, 3, 6) Mu caru cose ca Yuda, Yehova wakenera kudumula ŵasofi ŵa Baala, pamoza na ŵasofi Ŵacilevi ŵambura kugomezgeka awo ŵakaswanga dango la Ciuta mwa kusopa ŵaciuta awo.—Exodus 20:2, 3.
8 Ciuta wakenera kudumulaso awo ‘ŵakusindamira mpingo wa nyenyezi,’ mwakuwonekerathu ni awo ŵakumanya vya nyenyezi na awo ŵakusopa dazi. (2 Mathemba 23:11; Yeremiya 19:13; 32:29) Ukari wa Ciuta ukenera kugolera pa awo ŵakusazga pamoza kusopa kwaunenesko na kusopa kwautesi mwa ‘kurapa kwa Yehova ndiposo kwa Milkomi.’ Mwaunenesko Milkomi ni zina linyake la Moleki, ciuta mukuru wa Ŵaamoni. Kusopa uku kukasazgapo kupereka ŵana kuŵa sembe kwa ciuta Moleki.—1 Mathemba 11:5; Yeremiya 32:35.
Umaliro wa Visopo vya Cikristu Waneng’enera!
9. (a) Kasi Visopo vya Cikristu vili na mrandu wuli? (b) Mwakupambana na ŵantu ŵambura kugomezgeka mu caru ca Yuda, kasi ise tikwenera kusimikizga kucitaci?
9 Vyose ivi vikutikumbuska Visopo vya Cikristu, ivyo vyanjira nkanira mu kusopa kwautesi na kusopa nyenyezi. Ndiposo, vyakomeska mamiliyoni gha ŵantu mu nkondo zakukhozgereka na ŵarara ŵa visopo, ici ncintu ca citima comene! Tileke kuŵa nga mbantu ŵambura kugomezgeka ŵa mu Yuda, awo ‘ŵakawerera-nyuma kufumako kwa Yehova,’ ŵeneawo ŵakamba kusurako za iye na kuleka kumupenja na kulekaso kufumbako urongozgi wake. Mu malo mwake, tiŵe ŵakugomezgeka kwa Ciuta.
10. Kasi mungalongosora wuli kuzirwa kwa ucimi wa pa Zefaniya 1:7?
10 Mazgu ghakulondezgapo gha ncimi iyi ghakuŵayana ŵantu awo ŵakacitanga uheni mu Yuda ndiposo na ŵantu awo ŵakucita uheni mu nyengo yithu. Zefaniya 1:7 wakuti: “Khara cete pamaso pa Yehova Ciuta! cifukwa zuŵa la Yehova laneng’enera; Yehova wanozga kukoma sembe ndipo wapatura-toweske ŵakucemeka ŵake.” Mwaunenesko, “ŵakucemeka” aŵa ŵakaŵa Ŵakalidi, ŵarwani ŵa caru ca Yuda. “Sembe” yikaŵa caru ca Yuda ico ceneko, pamoza na msumba wake ukuru. Mwanteura, Zefaniya wakapharazga khumbo la Ciuta la kuparanya Yerusalemu, ndipo ucimi uwu ukuyowoyaso za paraniko la Visopo vya Cikristu. Lero, pakuwona kuneng’enera kwa zuŵa la ceruzgo la Ciuta, caru cose cikwenera ‘kukhara cete pamaso pa Yehova Ciuta’ na kutegherezga ivyo wakuyowoya kwizira mu “kamskambo kacoko” ka ŵalondezgi ŵakuphakazgika ŵa Yesu na ŵanyawo, ŵa ‘mberere zake zinyake.’ (Luka 12:32; Yohane 10:16) Paraniko lizenge pa wose awo ŵakuleka kupulikira na awo ŵakwimikana na Ufumu wa Ciuta.—Salmo 2:1, 2.
Zuŵa la Kubangura Liri Pafupi!
11. Kasi fundo yikuru pa Zefaniya 1:8-11 njakuti wuli?
11 Pakuyowoya za zuŵa la Yehova, Zefaniya 1:8-11 wakusazgirapo: “Kwayamkuti mu zuŵa la kukoma sembe ya Yehova—‘nditilange ŵakaronga na ŵana ŵa themba na ŵose aŵo ŵavwalira cakuvwara ciyeni. Mu zuŵa ilo nditi ndilange yose uyo wakuduka pa muwundu, na aŵo ŵakuzuzga nyumba ya mweneco na nkaza na upusikizgi.’ “Mu zuŵa ilo,” wakuti Yehova, ‘ncemerezgo yipulikikwe kufumira ku Cipata ca Somba, kulira kufumira ku Cigaŵa Caciŵiri, mtekenyu-tekenyu kufumira ku mapiri. Bangurani, imwe ŵakukhara mu Maketeshi, cifukwa ŵantu ŵamalonda ŵalikumara petu; ŵose aŵo ŵakupima siliva ŵadumulikeko.’”
12. Ncifukwa wuli ŵanyake ‘ŵakavwara cakuvwara ciyeni’?
12 Themba Yosiya likahalirika na Jehoyahazi, Jehoyakimu, na Jehoyakini. Pamanyuma pake pakiza muwuso wa Zedekiya, weneuwo ukakumana na paraniko la Yerusalemu. Nangauli paraniko likaneng’enera kwiza pa iwo, kweni ŵanji ŵakapenjanga pakubisama mu mitundu yapafupi ‘mwakuvwara cakuvwara ciyeni.’ Mwakuyana waka, ŵanandi lero ŵakujirongora pakweru kuti mbamoza ŵa gulu la Yehova cara. Nga ni umo kwawonekera kale, awo mbamoza ŵa gulu la Satana ŵazamulangika.
13. Mwakuyana na ucimi wa Zefaniya, ncivici ico cikenera kucitika apo Babulone wakawukira Yerusalemu?
13 ‘Zuŵa’ la kumazgira mrandu wa caru ca Yuda likuyana waka na zuŵa la Yehova lakuperekera ceruzgo pa ŵarwani ŵake, kumazga uheni, na kujilongora ukuru wake. Apo Babulone wakawukira Yerusalemu, ncemo yikapulikikwa kufuma ku Cipata ca Somba. Kuthyika zina ili mutepanji ncifukwa cakuti malo agha ghakaŵa pafupi na musika wa somba. (Nehemiya 13:16) Genge la Ŵababulone likanjira mu malo ghakucemeka cigaŵa caciŵiri, ndipo “mtekenyu-tekenyu kufumira ku mapiri” ungang’anamura ciwawa ca Ŵakalidi awo ŵakizanga. Kukaŵa ‘kubangura’ kwa ŵantu ŵa mu Maketeshi, mutepanji nkunena kwa Cidikha ca Tyropoeon. Cifukwa wuli ŵakabangura? Cifukwa cakuti malonda ghawo, kusazgapo gha awo “ŵakupima siliva,” ghakaleka kugurika.
14. Kasi Ciuta waŵapenjenge kufikira mphani awo ŵakujiyowoya kuti mbasopi ŵake?
14 Kasi Yehova waŵapenjenge kufikira mphani awo ŵakujiyowoya kuti mbasopi ŵake? Ucimi ukurutilira kuti: ‘Mu nyengo iyo nditipenje Yerusalemu na nyali, ndipo nditilange ŵantu aŵo ŵakufwasa pa masese ghaŵo, aŵo ŵakuti mu mtima waŵo, Yehova kuti wacite ciweme cara, nesi kucita ciheni. Nteura mpango zaŵo zizgoke vyakuskogha, ndipo nyumba zaŵo zipasuke. Nanga ŵakuzenga nyumba, kuti ŵakharengemo cara; nanga ŵakupanda minda ya mpeska, kuti ŵamwenge vinyo laŵo cara.’—Zefaniya 1:12, 13.
15. (a) Ncivici cikenera kucitikira ŵasofi ŵacigaruka mu Yerusalemu? (b) Awo lero ŵakulondezga cisopo cautesi, kasi muntazi mwawo muli vici?
15 Ŵasofi ŵacigaruka mu Yerusalemu ŵakasazganga kusopa Yehova pamoza na kusopa kwautesi. Nangauli ŵakajiwona nga kuti ŵabisama, Ciuta wakaŵapenja na nyali yakuŵala yeneiyo yikaŵala mu mdima wauzimu mwenemumo ŵakabisama. Pakaŵavya nanga njumoza uyo wakapona ceruzgo ca Ciuta. Ŵacigaruka ŵara ŵakakhazikika nga ni skayira pasi pa cimphani ca phere. Ŵakakhumba cara kuti ŵatimbanizgike na cipharazgo cilicose cakukhwaskana na milimo yawo, kweni ndipouli, ŵakapona cara ceruzgo ca Ciuta. Awo lero ŵakulondezga cisopo cautesi, kusazgapo mamembara gha Visopo vya Cikristu, na awo ŵamugarukira Yehova ŵazamupona cara. Pakukana kuti agha ni “mazuŵa gha ku umaliro,” mu mtima wawo ŵakuti, “Yehova kuti wacite ciweme cara, nesi kucita ciheni.” Mwee, nako nkupusa!—2 Timote 3:1-5; 2 Petros 3:3, 4, 10.
16. Ncivici cikenera kucitika apo ceruzgo ca Ciuta cikafika pa caru ca Yuda, ndipo kumanya za ici kukwenera kutikhwaska wuli ise?
16 Ŵacigaruka mu caru ca Yuda ŵakacenjezgeka kuti Ŵababulone ŵazamupoka cuma cawo, na kupasula nyumba zawo, na kupoka vipasi vya mpeska zawo. Katundu wawo wakaŵavye ncito apo ceruzgo ca Ciuta cikafika pa caru ca Yuda. Ici cizamuyana waka na para zuŵa la ceruzgo la Yehova liza pa kaŵiro aka ka vintu. Mphanyi taŵa na kaghanaghaniro kauzimu na ‘kujiŵikira usambazi kucanya’ mwa kuŵika uteŵeti wa Yehova pa malo ghakwamba mu umoyo withu.—Mateyu 6:19-21, 33.
“Zuŵa Likuru la Yehova Liri Pafupi”
17. Kuyana na Zefaniya 1:14-16, kasi kwakhala nyengo yitali wuli kuti zuŵa la ceruzgo la Yehova lize?
17 Kasi kwakhala nyengo yitali wuli kuti zuŵa la ceruzgo la Yehova lize? Mwakuyana na Zefaniya 1:14-16, Ciuta wakutisimikizgira kuti: ‘Zuŵa likuru la Yehova liri pafupi, laneng’enera likungofira kwiza; kupoma kwa zuŵa la Yehova kukuŵaŵa, cinkhara camkulira kura. Zuŵa ilo ndi zuŵa la mbembe, zuŵa la suzgo na kukweŵeka mtima, zuŵa la pasulo na paraniko, zuŵa la mdima na cifipizi, zuŵa la mabingu na munkhorwe, zuŵa la kupoma kwa mbata na nkondo kwimikana na mizi ya malinga ndiposo na ŵagongwe ŵatali.’
18. Ncifukwa wuli tikwenera cara kughanaghana kuti pacali nyengo yitali kuti zuŵa la ceruzgo la Yehova lize?
18 Ŵasofi ŵanonono mitima, mafumu, na ŵantu-bweka mu caru ca Yuda ŵakacenjezgeka kuti “zuŵa likuru la Yehova laneng’enera.” Kuyana na caru ca Yuda ‘zuŵa la Yehova likangofira comene.’ Mwakuyana waka na nyengo yithu iyi, paŵavye nanga njumoza wa ise waghanaghane kuti pacali nyengo yitali apo Yehova wazamupelekera ceruzgo pa ŵantu ŵaheni. Nga ni umo Ciuta wakacitirapo kantu mwaluŵiro pa caru ca Yuda, nteura ndimo ‘wacimbizgirenge’ zuŵa lake la ceruzgo. (Civumbuzi 16:14, 16) Mwee, nayo yizamuŵa nyengo ya vyakuŵinya pa wose awo ŵakuleka kulondezga kusopa kwaunenesko ndiposo na awo ŵakusurako ncenjezgo za Yehova izo zikuperekeka na Ŵakaboni ŵake!
19, 20. (a) Ni vici mwa vinyake ivyo vikacitika apo ukari wa Yehova ukafika pa caru ca Yuda na Yerusalemu? (b) Pakuwona za paraniko ilo likwiza pa kaŵiro kaheni aka, kasi ni mafumbo wuli agho ghakufumbika?
19 “Zuŵa la suzgo na kukweŵeka mtima” likawoneka apo ukari wa Ciuta ukagolera pa caru ca Yuda na Yerusalemu. Ŵasilikari ŵa Babulone ŵakasuzga comene ŵantu ŵa mu Yuda, kusazgapo kukweŵeka kwa maghanoghano pakuwona kuti nyifwa na paraniko vyasenderera. ‘Zuŵa ilo la pasulo na la paraniko’ likaŵa la mdima, cifupizi, na la mabingu gha munkhorwe, panyake kungaŵa kuyerezgera waka cara, kweniso kungaŵa kwanadi cifukwa josi na vitanda vikaŵa palipose. Ilo likaŵa “zuŵa la kupoma kwa mbata na nkondo,” kweni ndipouli, ncenjezgo yikaperekeka pawaka.
20 Ŵalinda ŵa mu Yerusalemu ŵakawaya-waya apo Ŵababulone ŵakabwangandulira pasi “ŵagongwe ŵatali.” Mu nyengo yithu, malinga gha caru ici ghazamuŵa ghambura ncito kwimikana na virwero vyakucanya vya Ciuta ivyo wakugwiriskira ncito kuparanyira awo mbakwenelera paraniko. Kasi muli na cilindizga ca kuzakapona? Kasi mwakoreska comene ku cigaŵa ca Yehova mweneuyo “wakusunga ŵose aŵo ŵakumutemwa; kweni ŵaheni ŵose tiwaŵaparanyenge”?—Salmo 145:20.
21, 22. Kasi Zefaniya 1:17, 18 wakwaniriskikenge wuli mu nyengo yithu iyi?
21 Mwee, nako nkofya kwa zuŵa la ceruzgo ilo likayowoyekerathu pa Zefaniya 1:17, 18! “Ndiŵizirenge ŵantu na kweŵeko, mwakuti ŵende ngati mbantu ŵaciburumutira, cifukwa ŵanangira Yehova; ndopa zaŵo zipungulike nga ndi fuvu, na nyama yaŵo ngati mburongwe. Nanga ndi siliva panji golide laŵo kuti vyamkuŵa na mazaza kuŵataska cara mu zuŵa la mbembe la Yehova. Mu moto wa ukari wa sanji yake, caru cose camkupya; pakuti watimarizge mu luŵiro-luŵiro ŵose aŵo ŵakukhara mu caru.”
22 Nga ni umo wakacitira mu mazuŵa gha Zefaniya, Yehova sono-sono apa waperekenge vyakuŵinya pa “ŵose aŵo ŵakukhara mu caru,” awo ŵakukana kupulikira ncenjezgo yake. Cifukwa cakuti ŵakumunangira Ciuta, iwo ŵazamuyinga-yinga nga mbaciburumutira, ŵambura civikiliro. Mu zuŵa la ceruzgo la Yehova, ndopa zawo ‘zizamupungulika nga ndi fuvu,’ nga nzambura wenelero. Umaliro wawo uzamuŵa wakukhozga soni comene cifukwa Ciuta wazamuparanya vitanda vyawo—enya, na matumbo wuwo gha ŵaheni aŵa ghazamuvikitika mwakuti ghaŵe nga “mburongwe” pacaru capasi.
23. Nangauli ŵantu ŵaheni ŵazamupona cara mu “zuŵa la mbembe la Yehova,” kasi ncilindizga wuli ico ucimi wa Zefaniya wulinaco?
23 Palije nanga njumoza uyo wangamanya kuthaska awo ŵakwimikana na Ciuta na ŵantu ŵake. Siliva panji golide likaŵathaska cara awo ŵakacitanga uheni mu caru ca Yuda, enya, nanga mbusambazi uwo sono ŵawunjika ndiposo na vimbundi vyawo vizamuŵavikilira cara panji kuŵawombora “mu zuŵa la mbembe la Yehova” ilo likwiza pa Visopo vya Cikristu na pa kaŵiro kose kaheni. Mu zuŵa la ceruzgo ilo, ‘caru cose cizamupya’ na moto wa sanji ya Ciuta apo wakumarizga uheni uwo wulipo. Cifukwa cakuti tili na cipulikano mu mazgu gha Ciuta ghaucimi, tikusimikizga nkanira kuti tikukhala mukati mweneco mu “nyengo ya umaliro.” (Daniel 12:4) Zuŵa la ceruzgo la Yehova laneng’enera, ndipo sono-sono apa wawezgerenge nduzga pa ŵarwani ŵake. Ndipouli, ucimi wa Zefaniya wuli na cilindizga ca ciponosko. Ipo ncivici ico tikwenera kucita kuti tizakabisike mu zuŵa la ukari wa Yehova?
Kasi Mungazgora Wuli?
• Kasi ucimi wa Zefaniya ukakwaniriskika wuli pa caru ca Yuda na Yerusalemu?
• Kasi Visopo vya Cikristu na uheni wose uwo wulipo lero muntazi mwake muli vici?
• Ncifukwa wuli tikwenera cara kughanaghana kuti pacali nyengo yitali kuti zuŵa la ceruzgo la Yehova lize?
[Mafumbo]
[Cithuzithuzi pa peji 4]
Zefaniya wakapharazga mwacikanga kuti zuŵa la ceruzgo la Yehova likaneng’enera
[Kulongosora Cithuzithuzi]
Kufuma mu Self-Pronouncing Edition of the Holy Bible, leneilo liri na mang’anamuliro gha King James na Revised versions
[Cithuzithuzi pa peji 5]
Zuŵa la Yehova likiza panyengo iyo Babulone wakabwangandula caru ca Yuda na Yerusalemu mu 607 B.C.E.
[Cithuzithuzi pa peji 7]
Kasi muli na cilindizga ca kuzakapona para Yehova wazamuparanya kaŵiro kaheni aka?