Umo Kulemara Kuzamumalira

A GHANAGHANIRANI kuti maso gha waciburumutira ghayamba kuwona, makutu gha wakumangwa ghayamba kupulika, lulimi lwa mbuwu lwayamba kwimba mwakukondwa, na marundi gha wakulemara ghayamba kwenda! Pano, kuti tikuyowoya za kuruta pantazi kwa ŵasayansi mu vya munkhwala cara, kweni tikuyowoya za ivyo vizamucitika para Ciuta wanjilirapo pa masuzgo gha ŵantu. Baibolo likayowoyerathu kuti: “Penepapo maso gha vinthuru ghamkujurika, makutu gha ŵakumangwa nagho ghamkubanuka; ndipo mugonti wadukenge nga ndi mpala, lulimi lwa mbuwu lwimbenge.” (Yesaya 35:5, 6) Kweni kasi tingasimikizga wuli kuti ucimi uwu uzamufiskika nadi?

Peneapo Yesu Kristu wakaŵa pa caru capasi wakacizganga matenda ghakupambana-pambana gha ŵantu. Ndiposo, ŵantu ŵanandi, kusazgapo ŵarwani ŵake, ŵakawonanga na maso ghawo mintondwe iyi. Pa cakucitika cinyake, ŵantu awo ŵakasuskanga Yesu ŵakacita kafukufuku pa ivyo wakacita mwakuti ŵamususke. Kweni ŵakakhozgeka soni comene cifukwa vyose ivyo ŵakacita vikasimikizgira muntondwe uwo Yesu wakacita. (Yohane 9: 1, 5-34) Yesu wati wacitaso muntondwe unyake, mahara ghakaŵamalira ndipo ŵakati: ‘Kasi ticiteci? pakuti muntu uyu wakucita vimanyikwiro vinandi.’ (Yohane 11:47) Wumba wa ŵantu ukaŵa unonono mtima nga mbarwani ŵa Yesu cara, cifukwa ŵanandi ŵakamba kugomezga mwa Yesu.—Yohane 2:23; 10:41, 42; 12:9-11.

Mintondwe ya Yesu—Cithuzithuzi ca Kucizga Uko Kuzamucitika pa Caru Cose

Mintondwe ya Yesu yikapereka ukaboni wakuti wakaŵa Mesiya panji Mwana wa Ciuta pera cara. Kweniso yikapereka vifukwa vyakugomezgera ivyo Baibolo likulayizga kuti ŵantu ŵazamucizgika kuntazi. Vilayizgo ivi vikusazgapo ucimi wa mu Yesaya cipaturo 35, uwo wazunurika pa ndime yakwambilira. Pakuyowoya za umoyo uweme wa muntazi, pa Yesaya 33:24 pakuti: “Nanga njumoza wa ŵenecaru tiwanene, ‘ndarwara.’” Mwakuyana waka, pa Civumbuzi 21:4 pakulayizga kuti: “[Ciuta] wafyurenge sozi lose ku maso ghawo; ndipo nyifwa kuti yiti yiŵengeko cara; panji nesi citengero kuti citi ciŵengekoso cara, nesi kulira, panji nesi kuŵinya: cifukwa vyakudanga viri kuruta.”

Ŵantu nyengo na nyengo ŵakupemperera kufiskika kwa maucimi agha peneapo ŵakuwerezga-werezga pempero la ciyerezgero la Yesu, ilo likuti: “Ufumu winu wize. Khumbo linu licitike pano pasi, nga nkucanya.” (Mateyu 6:10) Enya, khumbo la Ciuta likusazgapo caru capasi  na ŵantu. Matenda na kulemara, nangauli Ciuta wali kuvizomerezga kuti vicitikenge, sono-sono apa vimarenge; vizamunangaso cara “citambaliro” cake.—Yesaya 66:1. a

Kucizga Kwambura Urwirwi Panji Malipiro

Mwambura kupwerererako za mtundu wa matenda agho ŵantu ŵakaŵa nagho, Yesu wakaŵacizganga kwambura kupulika urwirwi, kwambura kucedwa, ndiposo kwambura malipiro. Lumbiri lwa vyakucitika ivi lukathandazgika nga ni moto walupya, ndipo kwambura kucedwa “mizinda yikuru yikiza kwa iyo, yikiza na viti, na ŵaciburumutira, na ŵambuwu, na ŵakupunduka, na ŵanyake ŵanandi, ŵakaŵaŵika pa marundi ghake; ndipo wakaŵacizga.” Kasi ŵantu ŵakakhwaskika wuli na vintu ivi? Mateyu mweneuyo wakawona na maso peneapo vintu ivi vikacitikanga wakurutirizga kuti: “Mzinda ukazizwa, ukati wawona ŵambuwu ŵakuyowoya, na ŵakupunduka ŵakucira, na viti vikwenda, na ŵaciburumutira ŵakuwonaso: ndipo ŵakacindika Ciuta wa Israyeli.”—Mateyu 15:30, 31.

Awonani kuti Yesu wakacitanga kusanka yayi ŵantu pakucizga—nga ni umo ŵantu ŵaryarya na ŵatesi ŵakucitira. M’malo mwake, ŵabali na mabwezi gha ŵarwari ndiwo ‘ŵakaŵika [ŵarwari] pa marundi gha [Yesu]; ndipo wakaŵacizga.’ Tiyeni sono tiwone viyerezgero vinyake vya kucizga uko Yesu wakacita.

Uciburumutira: Peneapo wakaŵa mu Yerusalemu, Yesu wakacizga mwanarumi munyake uyo “wakababika waciburumutira”. Mwanarumi uyu wakaŵa wakumanyikwa comene mu msumba wa Yerusalemu kuti ni waciburumutira wakupempapempa. Mwanteura mungawona cimwemwe ico ŵantu ŵakaŵa naco peneapo ŵakamuwona kuti wakwenda na kulaŵiska! Kweni, ni wose cara ŵakakondwa. Cifukwa ca kukwiya na kuvumbura uheni wawo, uko Yesu wakacita pakwambilira, Ŵafarisi ŵanyake ŵakamba kupenjerezga vifukwa vya kumupusikizgira Yesu. (Yohane 8:13, 42-44; 9:1, 6-31) Mwanteura, ŵakafumba mwanarumi uyo wakacizgika, pamanyuma pake ŵapapi ŵake, ndipo paumaliro ŵakafumbaso mwanarumi uyo wakacizgika. Kweni kafukufuku uyo Ŵafarisi ŵakacita wakasimikizgira kuti muntondwe wa Yesu ukacitika nadi, ici cikaŵakwiyiska comene. Cifukwa ca kuzizikika na unonono mtima wa ŵapusikizgi ŵacisopo aŵa, mwanarumi uyo wakacizgika wakati: “Kufuma ku mtendeko wa caru kulive kupulikikwa kuti muntu wakajura maso gha muntu wakubabika waciburumutira. Muntu uyu wawurenge kufuma kwa Ciuta, mphanyi wakaŵavye kumanya kucita kantu.” (Yohane 9:32, 33) Cifukwa ca mazgu ghambura kutemwera na gha cipulikano agha, Ŵafarisi “ŵakamutaya kuwaro,” ici cikung’anamura kuti ŵakafumiska mwanarumi uyu mu sunagoge.—Yohane 9:22, 34.

Kumangwa makutu: Peneapo Yesu wakaŵa mu Dekapoli, cigaŵa ico ciri kuvuma kwa mronga wa Yorodani, ŵantu “ŵakamutorera . . . muntu wakumangwa-makutu na wa cimama.” (Marko 7: 31, 32) Yesu wakacitaso cintu cinyake padera pakucizga muntu uyu. Wakamanya ivyo vikaŵa mu maghanoghano gha muntu wakumangwa uyu, mweneuyo wakwenera kuti wakaŵa na soni pa wumba. Baibolo likutiphalira kuti Yesu wakatora muntu wakumangwa ‘kumupatuskako ku mzinda ku udesi’ ndipo wakamucizga. Ŵantu awo ŵakawona cakucitika ici ‘ŵakazizwa comene nkanira,’ ŵakati: “Wacita vyose makora: nanga mbakumangwa-makutu wakuŵazgora kuti ŵapulike, na mbuwu kuti ziyowoye.”—Marko 7:33-37.

Vinjenje: Apo Yesu wakaŵa mu Kapernao, ŵantu ŵakiza kwa iye na muntu wakufwa viŵaro uyo ŵakamugoneka pa mpasa. (Mateyu 9:2) Mavesi 6-8 ghakurongosora ivyo vikacitika. ‘[ Yesu] wakati kwa muntu wavinjenje, “Wuka, nyamula mpasa yako, urutenge ku nyumba yako.” Ndipo wakawuka, wakaruta ku nyumba yake. Kweni mizinda, yikati yawona ceneici, yikopa, ndipo yikacindika Ciuta, uyo wakaŵapa ŵantu mazaza gha nteura.’ Muntondwe uwu nawo ukacitika pamaso pa ŵasambiri ŵa Yesu na ŵarwani ŵake wuwo. Awonani kuti wumba ukaŵevye thinko na sanko, ‘ukacindika Ciuta’ cifukwa ca ivyo ukawona.

Matenda: “Ndipo kukiza kwa [ Yesu] wavyoni, wakamuŵeyerera, na kumujikamira pasi na kunena  nayo, ‘Usange mukukhumba, munganditozga.’ Ndipo pakumulengera lusungu, wakanyoroska woko lake, wakamukwaska, ndipo wakati kwa iyo, ‘Nkukhumba; tozgeka.’ Ndipo penepapo vyoni vikafumamo mwa iyo.” (Marko 1:40-42) Awonani kuti Yesu wakacizga muntu uyu mwakucicizgika cara, kweni cifukwa ca kumulengera lusungu. Aghanaghanirani kuti muntu wa vyoni uyu mukaŵa imwe. Kasi mukatenge mujipurikenge wuli pamanyuma pakucizgika ntenda yakofya iyi kwambura kupulika urwirwi, ntenda iyo yikunanga viŵaro pacoko-pacoko na kupangiska muntu kuŵa wambura kukhumbikwa mu cikaya? Mwambura kukayika mungapulikiska cifukwa ico wavyoni munyake uyo wakacizgika mwakuzizwiska ‘wakawira kavunama mu marundi [gha Yesu] na kumuwonga.’—Luka 17:12-16.

Kupwetekeka: Muntondwe waumaliro uwo Yesu wakacita pambere wandakoreke na kupayikika ukaŵa wa kucizga. Mwakwimikana na awo ŵakakhumbanga kukora Yesu, mpostole Petros, “wakaŵa na lupanga, ndipo wakalukwetula, wakaheta muzga wa msofi mukuru, ndipo wakawunguzula khutu lake la ku maryero.” (Yohane 18:3-5, 10) Pakurongosora nkani yakuyana waka iyi, Luka wakutiphalira kuti Yesu “wakakwaska khutu lake, wakamucizga.” (Luka 22:50, 51) Kaciŵiriso, cakucitika ici cikacitika pamaso pa mabwezi ndiposo ŵarwani ŵa Yesu—ŵantu awo ŵakakhumbanga kumukora.

Enya, kusanda mwakupwerera mintondwe ya Yesu kukutovwira kupulikiska maukaboni ghakupambana-pambana ghakuti yikacitika nadi. (2 Timote 3:16) Nga ni umo tayowoyera kale, kusanda kwa nga ni uku kukwenera kukhozga cipulikano cithu mu vilayizgo vya Ciuta vya kucizga ŵantu ŵakupulikira. Baibolo likuyowoya za cipulikano kuti “ncikhomesko ca vyakugomezgeka, nciyerezgero ca vintu vyambura kuwoneka.” (Ŵahebere 11:1) Mwakuwonekerathu, Ciuta kuti wakukhuŵirizga kugomezga waka vintu kwambura kupulikiska danka cara, nesi kunweka waka kuti vizakafiskike, kweni wakukhuŵirizga kuŵa na cipulikano cakukhora cakuŵa na maukaboni. (1 Yohane 4:1) Peneapo tikukuzga cipulikano ici, tikuŵa na umoyo wauzimu wakukhora, uweme, na wacimwemwe.—Mateyu 5:3; Ŵaroma 10:17.

Kucizga Kwauzimu Ndiko Kukwenera Kwamba!

Ŵantu ŵanandi awo ŵali na umoyo uweme wakuthupi mbakukondwa yayi. Ŵanyake ŵa iwo ŵakukhumba kujikoma cifukwa ca kuŵavya cilindizga ca muntazi panji cifukwa ca masuzgo. Cifukwa ca ici, iwo mbarwari mwauzimu—agho ni matenda ghakuru comene pamaso pa Ciuta kuruska matenda gha kuthupi. (Yohane 9:41) Kulwande linyake, ŵanandi awo mbarwari kuthupi ŵali na umoyo wakukondwa na wakukhorweska. Cifukwa? Cifukwa ŵali na umoyo uweme wauzimu ndipo ŵakukhozgeka na cilindizga cakuzikika pa Baibolo.

Pakuyowoya za cintu capadera ico ise tikukhumba, Yesu wakati: “Muntu kuti wakhalenge wamoyo na cingwa pera cara, kweni na mazgu ghose agho ghakufuma mu mlomo wa Ciuta.” (Mateyu 4:4) Enya, mwakupambana na nyama, ŵantu ŵakukhumbikwira vinandi kuruska waka cakurya cakuthupi. Cifukwa cakuti tili kulengeka mu “cikozgo” ca Ciuta, tikukhumbikwira cakurya cauzimu—kumanya Ciuta na ivyo tingacita kuti tikwaniriske cilato cake na kucita khumbo lake. (Genesis 1:27; Yohane 4:34) Kumanya Ciuta kukupangiska umoyo withu kuŵa wang’anamuro ndiposo wankongono mwauzimu. Kukuŵikaso lufura lwa umoyo wamuyirayira mu paradiso pa caru capasi. Yesu wakati, “Uwu mbumoyo wa muyirayira, kuti ŵamumanyani imwe, Ciuta mweneco yeka, na Yesu Kristu, mweneuyo mukamutuma.”—Yohane 17:3.

Ncintu cakukondweska kuti ŵantu awo ŵakaŵako mu nyengo ya Yesu ŵakamucemanga kuti “Ng’anga” yayi, kweni “Msambizgi.” (Luka 3:12; 7:40) Cifukwa wuli? Cifukwa Yesu wakasambizganga ŵantu za Ufumu wa Ciuta uwo ni ntowa yakumazgirathu masuzgo agho ŵantu ŵakukumana nagho. (Luka 4:43; Yohane 6:26, 27) Boma la kucanya ili, ilo liri mu mawoko gha Yesu Kristu lizamuwusa caru cose capasi na kukwaniriska vyose ivyo Baibolo likulayizga vyakukhwaskana na kucizga ŵantu ŵarunji na kuwezgera caru capasi nga ni umo cikaŵira pakudanga. (Civumbuzi 11:15) Ndico cifukwa cake, mu pempero lake la ciyerezgero Yesu wakakoleraniska kwiza kwa Ufumu na kucitika kwa khumbo la Ciuta pa caru capasi.—Mateyu 6:10.

 Kwa ŵantu ŵanandi awo mbakulemara, kusambira na kuŵa na cilindizga cakukondweska ici kwapangiska masozi ghawo gha citima kuzgoka masozi gha cimwemwe. (Luka 6:21) Ciuta wazamucita vinandi kuruska kumazga waka matenda; wazamuwuskapo ico cikupangiska masuzgo gha ŵantu—kwananga. Yesaya 33:24 na Mateyu 9:2-7, malemba agho ghazunurika kukwambilira, ghakurongora kuti tikurwara cifukwa tili ŵakwananga. (Ŵaroma 5:12) Mwanteura, para kwananga kwafumapo, ŵantu ŵazamusangwa na “wanangwa wa ucindami wa ŵana ŵa Ciuta,” wanangwa uwo ukusazgapo urunji wa maghanoghano na thupi.—Ŵaroma 8:21.

Ŵantu awo ŵakureka kurwara-rwara ncipusu kureka kuzirwiska umoyo uweme uwo ŵali nawo. Kweni ndimo viliri cara na ŵantu awo mbakulemara. Iwo ŵakumanya kuzirwa kwa kuŵa na umoyo uweme wambura kurwara na mweneumo vintu vingasintira mwamabuci. (Mupharazgi 9:11) Mwanteura, tili na cigomezgo kuti ŵantu ŵakulemara awo ŵakuŵazga magazini ghithu ŵaŵikengeko pwererero likuru comene ku vilayizgo vya Ciuta ivyo vili kulembeka mu Baibolo. Yesu wakapereka umoyo wake mwakuti vilayizgo ivi vizakakwaniriskike. Ncilindizga wuli ico tingaŵa naco cakuruska ici?—Mateyu 8:16, 17; Yohane 3:16.

[Mazgu ghamusi]