Umo Tingaŵira na Citemwa Ceneko

“Citemwa ni munkhwara wa umoyo; citemwa mbumoyo.”—Living to Purpose, buku lakulembeka na Joseph Johnson, 1871.

KASI muntu wakusambira wuli kuŵa na citemwa? Mwa kuruta ku sukulu yakusambizga maghanoghano gha ŵantu? Mwa kuŵazga mabuku agho ŵantu ŵakulemba? Mwa kuwonelera mafilimu gha citemwa? Yayi. Ŵantu ŵakusambira citemwa, comene kwizira mu ivyo ŵakuwona na kusambira kwa ŵapapi ŵawo. Ŵana ŵazamusambira ng’anamuro la citemwa usange ŵali panyumba iyo ŵantu ŵakutemwana, usange ŵakuwona kuti ŵapapi ŵawo ŵakuŵaryeska na kuŵavikilira, kucezga nawo, na kuŵapwererera. Kweniso, ŵakusambira citemwa usange ŵapapi ŵawo ŵakuŵasambizga ico nciweme na ciheni.

Citemwa ceneko nca pacanya-canya waka panji ca pa mlomo waka yayi. Cikung’anamura kucitira ŵanyithu vintu viweme nyengo zose, nangauli pa nyengo iyo tikuŵacitira ŵangavizirwiska yayi—nga ni umo kanandi vikuŵira para tapereka cilango ciweme ku ŵana. Ciyerezgero ciweme comene ca uyo wali na citemwa canadi ni Mlengi withu. Mpostole Paulos wakalemba kuti: “Wa mwana wane, ungayuyuranga kalangiro ka Fumu [Yehova, NW], ungathikanga lusoko para ukucenyeka na Iyo; cifukwa uyo Fumu [Yehova] yikumutemwa ndiyo yikumulanga.”—Ŵahebere 12:5, 6.

Ŵapapi, kasi mungarondezga wuli Yehova pakurongora citemwa ku mbumba yinu? Kasi ciyerezgero ico mukurongora mu nthengwa yinu ncakukhumbikwa wuli?

Sambizgani Citemwa mwa Kurongora Ciyerezgero

Usange ndimwe mwanarumi wakutora, kasi mukutemwa muwoli winu, kuzirwiska, na kumupa ncindi? Usange ndimwe mwanakazi wakutengwa, kasi mukutemwa mfumu winu na kumovwira? Baibolo likuti mfumu na muwoli wake ŵakwenera kutemwana na kucindikana. (Ŵaefeso 5:28; Tito 2:4) Usange ndimo ŵakucitira, ŵana ŵawo ŵakujiwonera ŵekha umo citemwa ca Cikristu ciliri. Eee! ili ni sambiro likuru comene!

Ŵapapi ŵakupangiskaso citemwa kuti cikure mu nyumba usange ŵakurongora ciyerezgero ciweme pa nkani ya vyakusekereska, mukhaliro wawo, na ivyo ŵakukhumba kucita mu umoyo. Pa caru cose capasi, ŵantu ŵawona kuti Baibolo likovwira comene pa nkani iyi, ndipo ŵajiwonera ŵekha kuti Baibolo ‘ndakuperekeka [nadi] na Ciuta ndipo likwanduliraso kusambizga, na kucenya, na kunozga, na kulanga uko kuli mu urunji.’ (2 Timote 3:16) Enya, fundo za kakhaliro, na urongozgi uwo ukusangika mu upharazgi wa pa phiri vikuyowoyeka  kuti palije cisambizgo ico cingayana navyo.—Mateyu, vipaturo 5 mupaka 7.

Usange mbumba yose yikulaŵiska ku urongozgi wa Ciuta na kudemelera ku marango ghake, waliyose wakuwona kuŵa wakuvikilirika ndipo ŵana ŵakukura na mtima wa citemwa na kucindika ŵapapi ŵawo. Mu nyumba iyo muli marango ghakusintasinta, panji muli marango ghambura kwenelera, panji kulekerera ŵana, iwo ŵangaŵa na mitima yiheni, ŵakari, na ŵakugaruka.—Ŵaroma 2:21; Ŵakolose 3:21.

Wuli pakuyowoya za ŵapapi awo ŵalije munyawo wa mu nthengwa? Kasi ŵangatondeka kusambizga ŵana ŵawo citemwa? Viŵi yayi. Nangauli vikuŵa makora comene para ŵapapi wose ŵaŵiri ŵalipo ndipo ŵakucitira vintu pamoza, kweni vyakucitika vikurongora kuti usange mbumba yikutemwana, vikumanyikwa viŵi yayi kuti mupapi yumoza palije. Usange ndimwe mupapi wambura munyinu wa mu nthengwa, yezgayezgani kurondezga urongozgi wa mu Baibolo pa nyumba yinu. Enya, ntharika yinyake yikutiphalira kuti: “Tamira mwa Yehova na mtima wako wose, ungeghamanga ku umanyi wako wekha. Mu mendero ghako ghose umuzomere Iye, ndipo tiwanyoroskenge ntowa zako”—kusazgapo ntowa za kalerero ka ŵana.—Zintharika 3:5, 6; Yakobe 1:5.

Ŵawukirano ŵanandi ŵakakulira mu mbumba iyo mukaŵa mupapi yumoza ndipo sono tikuŵawona ŵakuteŵetera Ciuta mwakugomezgeka mu mipingo yinandi ya Ŵakaboni ŵa Yehova pacaru cose capasi. Ici ncirongolero cakuti ŵapapi ŵambura munyawo wa mu nthengwa nawo ŵangasambizga makora ŵana ŵawo za citemwa.

Umo Tose Tingaŵira na Citemwa

Baibolo likayowoyerathu kuti mu “mazuŵa gha ku umaliro” ŵantu ŵanandi ŵazamuŵa “ŵambura kutemwa ŵanyawo,” uko nkuleka kughanaghanirana mu mbumba. (2 Timote 3:1, 3) Ndipouli, nanga ŵaŵe ŵantu awo ŵakakulira mu mbumba iyo mukaŵavya citemwa, ŵangasambira citemwa. Mwauli? Mwakusambira kwa Yehova, uyo ngwacitemwa ndipo wakurongora citemwa kwa wose awo ŵakung’anamukira kwa iyo na mtima wose. (1 Yohane 4:7, 8) “Pakuti ŵadada na ŵamama nanga ŵandiside, kweni Yehova tiwanditorenge,” ndimo wakayowoyera wamasalmo.—Salmo 27:10.

Yehova wakutirongora citemwa mu ntowa zakupambana-pambana. Ici cikusazgapo kutipa urongozgi uweme kwizira mu Baibolo, kutovwira na mzimu wake utuŵa, na kovwirika na ŵabali ŵithu Ŵacikristu ŵa pa caru cose. (Salmo 119:97-105; Luka 11:13; Ŵahebere 10:24, 25) Wonani umo vintu vitatu ivi vingamovwilirani kuti muŵe na citemwa cikuru pa Yehova na ŵazengezgani ŵinu.

Urongozgi Uweme Wakuperekeka na Ciuta

Kuti tiŵe paubwezi uweme na muntu munyake, tikwenera danka kumumanya makora. Mwakujivumbura yekha mu Baibolo, Yehova wakuticema kuti tisendelere kwa iyo. Kweni kuŵazga waka Baibolo nkhwakukwana yayi. Tikwenera kucita ivyo likuyowoya na kuwona candulo cake. (Salmo 19:7-10) “Ine ndine Yehova, Ciuta winu uyo wakumusambizgani kuti muwone candulo, uyo wakumurongozgani mu ntowa iyo mukwenera kwendamo,” ndimo pakuyowoyera pa Yesaya 48:17. Enya, Yehova, uyo mukhaliro wake ukuru ncitemwa, wakutisambizga kuti tisange candulo—kuti wakukhumba kutipoka wanangwa withu na tumarango twawaka-waka yayi.

Kuŵa na cimanyisko caunenesko ca mu Baibolo kukutovwiraso kuti tikure na mtima wa kutemwa ŵanyithu. Ivi vili ntena cifukwa cakuti unenesko wa mu Baibolo ukutisambizga umo Yehova wakuwonera ŵantu na kutipa urongozgi wa  umo tingacitiranga na ŵanyithu. Mwanteura, tili na cifukwa cikuru cakutemwera ŵazengezgani ŵithu. Mpostole Paulos wakayowoya kuti: “Ici ndico nkuromba, cakuti kutemwa kwinu [kukurire-kurire] mu kamanyiro na mu kapatuliro kose.”—Ŵafilipi 1:9.

Kuti tiyerezgere umo citemwa cingarongozgekera na ‘cimanyisko caunenesko,’ ghanaghanirani za mazgu ghaunenesko agho ghali pa Milimo 10:34, 35: “Ciuta ndi murumbacisko cara: kweni mu mitundu yose uyo wakumopa na kucita urunji ngwa mapokereko na iyo.” Usange Ciuta wakuwona ŵantu mwakuyana na urunji wawo na umo ŵakumopera, kuti cifukwa ca uko ŵakufuma panji fuko lawo yayi, kasi nase ndimo tikwenera kuwonera ŵanyithu yayi?—Milimo 17:26, 27; 1 Yohane 4:7-11, 20, 21.

Citemwa—Cipambi ca Mzimu wa Ciuta

Nga ni umo vula iyo yiza pa nyengo yake yikupangiskira vipambi kuti vipambike comene m’munda, mzimu wa Ciuta ungapangiska ŵantu kuti ŵaŵe na mikhaliro iyo Baibolo likuti ni “vipambi vya mzimu.” (Ŵagalatiya 5:22, 23) Cipambi cakuzirwa comene pa vyose ni citemwa. (1 Ŵakorinte 13:13) Kweni kasi mzimu wa Ciuta tikuwusanga wuli? Ntowa yikuru ni lurombo. Usange tikuromba mzimu wa Ciuta, iye wazamutipa. (Luka 11:9-13) Kasi mukurutilira kuromba mzimu utuŵa? Usange ndimo mukucitira, mbwenu vipambi vyake, ivyo vikusazgapo citemwa, vikwenera kuwoneka comene mu umoyo winu.

Ndipouli, pali mzimu unyake uwo ukususkana na mzimu wa Ciuta. Baibolo likuwuthya kuti “mzimu wa caru.” (1 Ŵakorinte 2:12; Ŵaefeso 2:2) Uwu ni mzimu uheni comene, ndipo ukufuma kwa munyakeso yayi, kweni kwa Satana Dyabulosi, “fumu ya caru cino” ico cili paubwezi na Ciuta yayi. (Yohane 12:31) Nga ni mpepo iyo yikuyegha cuvu na viswaswa, “mzimu wa caru” ukuwuska makhumbiro ghaheni agho ghakunanga citemwa na kurutiska pantazi makhumbiro gha thupi.—Ŵagalatiya 5:19-21.

Ŵantu ŵakutimbanizgika na mzimu uwu para ŵakupenjerezga vintu vyakuthupi, kujighanaghanira ŵekha, kunjizgika mu vivulupi, na kuwona citemwa mu ntowa yambura kwenelera, uko kwazara pa caru. Usange mukukhumba kuŵa na citemwa ceneko, mukwenera kutceŵa comene mzimu wa caru. (Yakobe 4:7) Kweni, lekani kugomezga nkongono zinu; pempani Yehova kuti wamovwirani. Mzimu wake, uwo ni nkongono yikuru comene, ungamovwirani kuti mutonde.—Salmo 121:2.

Sambirani Citemwa Kwizira mu Ubali Wacikristu

Nga ni umo ŵana ŵakusambilira citemwa kwizira mu ivyo ŵakuwona panyumba, tose, ŵana na ŵarara, tingakura mu citemwa mwa kucezga na Ŵakristu ŵanyithu. (Yohane 13:34, 35) Enya, cifukwa cimoza ico mpingo Ŵacikristu uliriko ncakuti upereke malo ghakuti ŵantu ‘ŵaghanaghaniranenge na kukhuŵirizgirana ku kutemwa na ku milimo yiweme.’—Ŵahebere 10:24.

Citemwa ici cikuwongeka comene na ŵantu awo ‘mbakukweŵeka na kuparanyika’ mu caru ici cambura kutemwana. (Mateyu 9:36) Vyakucitika vikurongora kuti citemwa ico muntu  waciwona ku urara cingapangiska kuti wamazge mikhaliro yinyake iyo wali nayo cifukwa cakuti wakaleka kurongoreka citemwa pa wanici. Mwanteura, ipo ncakukhumbikwa comene kuti Ŵakristu wose ŵakujipatulira ŵapokelerenge makora ŵantu ŵapya awo ŵayamba kuwungana nawo!

“Kutemwa Kuti Kukupereŵera Cara”

Baibolo likuti “kutemwa kuti kukupereŵera cara.” (1 Ŵakorinte 13:8) Cifukwa wuli ici cili ntena? Mpostole Paulos wakutiphalira kuti: “Kutemwa kukuzizipizga, ndipo nkwa lusungu; kutemwa kuti [kuli na sanje] cara; kutemwa kuti kukujirumba cara, kuti kukutukumuka cara, kuti kukucitira nkaza cara, kuti kukupenja vyake pera cara, kuti kukutopoka moyo cara, kuti kukukontora uheni cara.” (1 Ŵakorinte 13:4, 5) Mwakuwonekerathu, citemwa ici kuti ncakuyerezgera waka panji kuyowoya waka pa mlomo yayi. M’malo mwake, awo ŵakucirongora ŵakumanya kuti mu umoyo muli vyakukhuŵazga na vyakuŵinya, kweni ŵakuzomerezga yayi kuti ivi vinange citemwa cawo pa ŵanyawo. Kuyowoya unenesko, citemwa ici ‘cikukaka vyose kuti viŵe mu umoza wakufikapo.’—Ŵakolose 3:12-14, NW.

Wonani ciyerezgero ca msungwana Wacikristu wa ku Korea, uyo wali na virimika 17. Wakati wayamba kuteŵetera Yehova Ciuta, ŵantu mu mbumba yake ŵakamususkanga ndipo wakafumapo panyumba. Ndipouli, m’malo mwa kukwiya na ivyo vikamucitikira, iye wakapereka lurombo pa nkani iyi, na kuzomerezga Mazgu gha Ciuta na mzimu wake kuti virongozge kaghanaghaniro kake. Kufuma pa nyengo iyo, wakalemberanga mbumba yake makarata mwakuwerezga-werezga, kuŵaphalira kuti wakuŵatemwa comene. Cifukwa ca makarata agha, ŵadumbu ŵake ŵaŵiri, awo mbarara kwa iyo, ŵakayamba kusambira Baibolo ndipo sono Mbakristu ŵakubapatizika. Anyina na mdumbu wake mucoko nawo ŵakazomera unenesko wa mu Baibolo. Paumaliro, mtima wa awiske, awo ŵakasuskanga comene, ukasinta. Kaboni msungwana uyu wakalemba kuti: “Tose mu mbumba yithu tiri kutorana na Ŵakristu ŵanyithu, ndipo taŵantu ŵakukwana 23 pa mbumba yithu tikusopa mwakukolerana. Ee! citemwa cikutonda nadi mwe!

Kasi mukukhumba kuŵa na citemwa ceneko na kovwira ŵanji kuti ndimo nawo ŵacitire? Mbwenu rombani Yehova, uyo ngwacitemwa. Enya, pulikirani Mazgu ghake, rombani mzimu utuŵa, ndipo nyengo zose wunganani na Ŵakristu ŵanyinu. (Yesaya 11:9; Mateyu 5:5) Mwee, ncakukondweska comene kumanya kuti ŵaheni wose ŵamarenge sono-sono, ndipo awo ŵali na citemwa ceneko ca Cikristu ndiwo ŵakhalenge mu caru! Kuyowoya unenesko, citemwa ni kiyi wa cimwemwe na umoyo.—Salmo 37:10, 11; 1 Yohane 3:14.

[Cithuzithuzi pa peji 5]

Lurombo na kusambira Mazgu gha Ciuta vitovwirenge kuti tiŵe na citemwa ceneko