Wonani Uweme mu Ŵantu Wose

“Mundikumbuke, mwe Ciuta wane, mwa uweme.”—NEHEMIYA 13:31.

1. Kasi Yehova wakucitira wuli uweme ŵantu wose?

 PAMANYUMA pa mazuŵa ghanandi gha mabingo na mufwiri, vintu vikusinta usange zuŵa laŵala. Ŵantu wakukondwa na kujipulika makora. Ndimo vikuŵiraso pamanyuma pa cithukivu cikuru ca zuŵa na cilangalanga. Usange kwarokwa kavura, nanga yingaŵa vura yikuru, kukuzizima makora ndipo tikuwombokwa ku cithukivu. Mlengi withu wacitemwa, Yehova, wali kuŵika cawanangwa cakuzizwiska ca kusinta kwa nyengo mu mlengalenga. Yesu wakayowoya za lusungu lwa Ciuta apo wakasambizga kuti: “Rutilirani kutemwa ŵarwani winu, ndipo muŵarombere awo ŵakumusuzgani; mwakuti muŵenge ŵana ŵa Ŵawiskemwe ŵakucanya: pakuti ŵakukwezgera dazi lawo pa ŵaheni na ŵaweme, ndipo ŵakurokweska vura pa ŵarunji na ŵambura urunji.” (Mateyu 5:43-45, NW) Inya, Yehova wakucitira uweme ŵantu wose. Ŵateŵeti ŵake ŵakwenera kuyezga-yezga kucita nga ndiyo mwa kupenja uweme mu ŵanyawo.

2. (a) Ncifukwa wuli ico Yehova wakucitira uweme? (b) Kasi Yehova wakuwona vici pa ivyo tikucita cifukwa ca uweme wake?

² Ncifukwa wuli ico Yehova wakucitira uweme? Kufuma apo Adamu wakanangira, Yehova wakutondeka yayi kuwona uweme mu ŵantu. (Salmo 130:3, 4) Khumbo lake ndakuti wawezgere ŵantu ŵakupulikira ku umoyo mu Paradiso. (Ŵaefeso 1:9, 10) Cifukwa ca lusungu lwake, watipa mwaŵi wa kufwatuka ku kwananga  na kupereŵera uko tiri nako, kwizira mu Mpapu yakulayizgika. (Genesis 3:15; Ŵaroma 5:12, 15) Kukolerana na manozgero gha sembe kukujura ntowa kuti tizakaŵeso ŵakufikapo. Yehova wakulaŵiska waliyose, ndipo cinyake ico wakukhumba kuwona ni ivyo ticitenge mwakuyana na lusungu lwake. (1 Yohane 3:16) Wakuwona cilicose ico tikucita pakurongora kuwonga kwithu cifukwa ca uweme wake. Mpostole Paulos wakati: “Ciuta kuti ngwambura urunji cara, kuti waruwe mulimo winu na kutemwa uko mukarongora ku zina lake.”—Ŵahebere 6:10.

3. Ni fumbo wuli ilo tikwenera kughanaghanirapo?

³ Kweni, kasi tingarondezga wuli Yehova pakuwona uweme mu ŵanyithu? Tiyeni tiwone mazgoro gha fumbo ili mu vigaŵa vinayi vya umoyo withu: (1) uteŵeti Wacikristu, (2) mbumba, (3) mpingo, na (4) ubwezi withu na ŵanji.

Pakupharazga na Kupanga Ŵasambiri

4. Kasi tikurongora wuli kuti tikuwona uweme mu ŵanyithu para tikupharazga?

⁴ ‘Munda ni caru,’ ndimo wakarongosolera Yesu pakuzgora ŵasambiri ŵake apo ŵakamufumba ng’anamuro la ntharika ya tirigu na duru. Nga mbasambiri ŵa mazuŵa ghano ŵa Yesu, tikuwona unenesko wa mazgu agha para tili mu uteŵeti. (Mateyu 13:36-38; 28:19, 20) Uteŵeti withu wa m’munda ukusazgapo kuyowoya pakweru cigomezgo cithu. Fundo yakuti Ŵakaboni ŵa Yehova sono ŵakumanyikwa cifukwa ca uteŵeti wawo wa nyumba-na-nyumba na mu misewu, ni ukaboni wakuti tikulimbikira kupenja awo ŵakwenelera uthenga wa Ufumu. Nadi, Yesu wakaŵarongozga kuti: “Mu msumba wose panji cikaya [ico] mwamkunjiramo, mukapenjemo mweneuyo ngwakwenerera.”—Mateyu 10:11; Milimo 17:17; 20:20.

5, 6. Cifukwa wuli tikuruta kaŵiri-kaŵiri ku ŵantu mu nyumba zawo kuti tiŵapharazgire?

⁵ Para tikufika pa nyumba za ŵantu mwamabuci, tikuwona umo ŵakucitira na uthenga withu. Nyengo zinyake tikusanga kuti munyake wakupulikizga uthenga withu, kweni munyake, mu nyumba yeneyiyo pera, wakucemerezga kuti, “Tikukhumba yayi,” ndipo nkani yikumalira penepapo. Citima cikutikora comene usange muntu uyo wandakhumbe kupulika  wakujandizga munyake! Ncivici pera ico tingacita kuti tirutilire kuwona uweme mu ŵantu wose?

⁶ Para tawelerako ku nyumba iyo, ungaŵa mwaŵi unyake wakuti tiyowoye na muntu uyo wakatidumulizga pakwamba. Tinganozgekera makora usange tikukumbuka ivyo vikacitika panyengo iyo. Panji muntu uyo wakaŵa na vifukwa viweme ivyo wakacitira ntena, lekani wakajandizga munyake kuti waleke kupulika makani gha Ufumu. Panji wakaphalirika utesi pakuyowoya za ivyo tikukhumba. Kweni ici cikutilekeska yayi kupharazga makani ghaweme gha Ufumu panyumba iyo, na kuyezga kunyolorera maghanoghano ghawo ghaheni mwaluso. Tikukhumba kovwira ŵantu wose kuti ŵaŵe na cimanyisko canadi pakuyowoya za Ciuta. Panji Yehova wamucitiskenge muntu uyo kusenderera kwa iye.—Yohane 6:44; 1 Timote 2:4.

7. Ncivici ico cingatovwira kuti tileke kukayika para tikupharazgira ŵantu?

⁷ Mu urongozgi wake kwa ŵasambiri, Yesu wakazunuraso za kutinkika na ŵabali ŵa muntu. Kasi wakayowoya yayi kuti: ‘Nkiza kupatula muntu na wiske, mwana msungwana na nyina, mkamwana na nyinavyara’? Ndiposo wakati: “Ŵa mu nyumba ya muntu ŵati ŵaŵenge ŵarwani ŵake.” (Mateyu 10:35, 36) Kweni, mikhaliro na kaghanaghaniro ka ŵantu vikusinta. Urwari, nyifwa ya mbali wawo, masoka, na vintu vinyake, vikukhwaska umo ŵantu ŵakutizgolera para tikupharazga. Usange tikukayikira—kughanaghana kuti ŵantu awo tikuŵapharazgira ŵapulikenge yayi–kasi tingayowoya kuti tikuwona uweme mwa iwo? Tarekeraci kurutaso ku nyumba zawo zuŵa linyake? Panyake ŵamutizgora mwakupambanako. Nyengo zinyake ni ivyo tikuyowoya pera yayi ivyo vikupangiska kuti ŵatizgore makora, kweniso umo tikuyowoyera. Kuromba Yehova kufumira pasi pa mtima pambere tindayambe kupharazga kuzamutovwira kuti tileke kukayika, na kupharazga makani gha Ufumu mu ntowa yakuconta mtima ku ŵantu wose.—Ŵakolose 4:6; 1 Ŵatesalonika 5:17.

8. Kasi cingacitika ncivici para Ŵakristu ŵakuwona uweme mu ŵabali ŵawo ŵambura cipulikano?

⁸ Mu mipingo yinyake, ŵanandi ŵa mbumba yimoza mbateŵeti ŵa Yehova. Kanandi ncifukwa cakuti ŵanji ŵakadokera ciyerezgero ciweme ca mbali wawo murara uyo wakalimbikiranga, na kukhala makora na mbumba yake. Ici cikapereka mwaŵi ku ŵanung’una kuti ŵasinte. Kupulikira urongozgi wa Petros kwawovwira ŵanakazi Ŵacikristu ŵanandi kukopa ŵafumu ŵawo “kwambura mazgu.”—1 Petros 3:1, 2.

Mu Mbumba

9, 10. Kasi Yakobe na Yosefe ŵakawona wuli uweme mu ŵantu ŵa mbumba yawo?

⁹ Mbumba ncigaŵa cinyake ico cikukhumbikwira kuti tiwonenge uweme mu ŵanyithu. Wonani ico tikusambirapo pa ivyo Yakobe wakacitira ŵana ŵake ŵanarumi. Pa Genesis cipaturo 37, mavesi 3 na 4, Baibolo likurongora kuti Yakobe wakatemwa comene Yosefe kuruska waliyose. Ŵakuru ŵa Yosefe ŵakamucitira sanje, mwakuti ŵakapangana kuti ŵamukome munung’una wawo. Kweni wonani umo Yakobe na Yosefe ŵakacitira pamanyuma pake. Wose ŵaŵiri ŵakawona uweme mu ŵantu ŵa mbumba yawo.

¹⁰ Apo Yosefe ŵakaŵa mulaŵiliri wa vyakurya mu caru ca Egupto umo mukaŵa njara, iye  wakapokelera ŵabali ŵake. Nangauli wakajivumbura luŵiro yayi, kweni wakawoneseska kuti ŵakapokera covwiro na cakurya cakuti ŵarute naco kwa wiskewo mucekuru. Inya, nangauli iwo ŵakamutinka, Yosefe wakaŵacitira uweme. (Genesis 41:53–42:8; 45:23) Yakobe nayo, apo wakaŵa pafupi kufwa wakayowoya vitumbiko vyamuntazi ku ŵana ŵake wose. Nangauli ŵakapokeka mwaŵi unyake cifukwa ca kwananga uko ŵakacita, palije uyo wakakanizgika kuhara caru. (Genesis 49:3-28) Iyi yikaŵa ntowa yapadera comene iyo Yakobe wakarongolera citemwa cambura kuzilara!

11, 12. (a) Kasi nciyerezgero wuli ca ucimi ico cikukhozgera kuzirwa kwa kuwona uweme mu ŵanji mu mbumba? (b) Kasi tikusambirako vici kwa wiske wa mwana wakuzgeŵa mu ntharika ya Yesu?

¹¹ Kuzizipizga uko Yehova wakarongora ku mtundu wambura kugomezgeka wa Israyeli nako kukovwira kuti tiwone umo iye wakuwonera uweme mu ŵantu ŵake. Yehova wakayerezgera citemwa cake cambura kuzilara na mbumba ya mprofeti Hoseya. Gomeri muwoli wa Hoseya wakaleŵa kanandi waka. Nangauli vikaŵa ntena, Yehova wakaphalira Hoseya kuti: ‘Rutaso, temwa mwanakazi [uyo] wakutemweka na bwezi lake ndipo ndi muleŵeleŵe; kwakulingana na kutemwa kwa Yehova pa Ŵaisrayeli, nanga iwo ŵakuzgokera [ku] ŵaciuta ŵanyake na kutemwa mpeska zakomira.’ (Hoseya 3:1) Cifukwa wuli wakapereka urongozgi uwu? Yehova wakamanya kuti kufuma mu mtundu uwo ukapuruka, ŵanyake ŵacitengepo kantu cifukwa ca kuzizipizga kwake. Hoseya wakati: ‘Pamanyuma ŵana ŵa Israyeli tiŵawerere na kupenja Yehova Ciuta wawo, na Davide themba lawo; ndipo ŵamkwiza na wofi kwa Yehova na ku uweme wake mu mazuŵa ghaumaliro.’ (Hoseya 3:5) Mwanadi, ici nciyerezgero ciweme comene ico tikwenera kukumbukira usange takumana na masuzgo mu mbumba. Mwa kurutilira kuwona uweme mu ŵanyinu mu mbumba, muperekenge ciyerezgero ciweme comene ca kuzizipizga.

¹² Ntharika ya Yesu ya mwana wakuzgeŵa yikutovwiraso umo tingawonera uweme mu ŵanyithu pa mbumba yithu. Mwana yura wakawelera ku nyumba wakati waleka umoyo wake wa kusakaza cuma. Wiske wakamucitira lusungu. Kasi wiskewo wakacita wuli na madandauro gha mwana wake murara uyo wakaleka kufumapo panyumba? Pakuzgora mwana wake murara, wakati: “Wa mwana we, iwe uli  nane mazuŵa ghose, ndipo vyose ivyo ndiri navyo ni vyako.” Ili likaŵa zgoro laukari yayi, kweni wakarongoranga waka citemwa cake nga ni dada. Ndipo wakarutizga kuti: ‘Kweni canguŵa ciweme nadi [kukondwa] na kusekerera, pakuti munung’una wako uyu wakafwa, ndipo waliso na umoyo; wakazgeŵa, ndipo wasangika.’ Mwakuyana waka, nase tingarutilira kuwona uweme mu ŵanyithu.—Luka 15:11-32.

Mu Mpingo Wacikristu

13, 14. Ni ntowa wuli yinyake yakurondezgera dango la ufumu la citemwa mu mpingo Wacikristu?

¹³ Nga Mbakristu, tikukhumba kurondezga dango la ufumu, la citemwa. (Yakobe 2:1-9) Mbunenesko, panji tikuwona wose mwakuyana waka nangauli tikuyana yayi pa vintu vyakuthupi. Kweni kasi ticali ‘kusankana’ cifukwa ca fuko, mitheto, panji cisopo ico muntu wakaŵamo? Usange ni ntena, tingarondezga wuli pera urongozgi wa Yakobe?

¹⁴ Kupokelera wose awo ŵakwiza pa maungano gha Cikristu kukupereka ukaboni wakuti tiri na mtima uweme. Usange ise ndise tikwamba kuyowoyeskana na awo mbalendo pa Nyumba ya Ufumu, wofi wose na soni zawo vingamara. Inya, ŵanyake awo ŵakwiza pa ungano Wacikristu kwa nyengo yakwamba, paumaliro ŵakuti: “Waliyose wanguŵa waubwezi comene. Vyanguŵa nga kuti waliyose wakanimanyanga kale. Nkaŵa wakufwatuka.”

15. Kasi ŵana mu mpingo ŵangawovwirika wuli kuti ŵarongorenge kukondwa na ŵantu ŵarara?

¹⁵ Mu mipingo yinyake, ŵawukirano ŵakuwunjikana paŵekha mukati panji kuwaro kwa Nyumba ya Ufumu para maungano ghamara, kugwenta ŵantu ŵarara. Kasi covwiro cingaperekeka wuli kuti cizgoŵi ici cimare? Cakwamba, ŵapapi ŵakwenera kusambizga ŵana ŵawo ku nyumba, kunozgekera vyakucita pa maungano. (Zintharika 22:6) Ŵangapika ncito ya kuŵika pamoza mabuku agho ŵarutenge nagho ku maungano, mwakuti waliyose ŵaŵe nagho. Ndiposo ŵapapi ŵangakhuŵirizga makora ŵana ŵawo kuti ŵacezgenge na ŵacekuru kweniso ŵarwali pa Nyumba ya Ufumu. Ŵana ŵangajipulika makora para ŵali na fundo yinyake iyo ŵanozgekera kukayowoya kwa ŵantu aŵa.

16, 17. Kasi Ŵakristu ŵarara ŵangawona wuli uweme mu ŵawukirano mu mpingo?

¹⁶ Ŵabali na ŵadumbu ŵarara ŵakwenera kukondwa na ŵawukirano mu mpingo. (Ŵafilipi 2:4) Ŵangayamba ndiwo kuyowoyeskana na ŵawukirano mu ntowa yakukhuŵirizga. Kanandi, fundo zakuzirwa comene zikurongosoreka pa maungano. Ŵawukirano ŵangafumbika usange ŵangukondwa na ungano kweniso usange pali fundo zinyake izo zanguŵakondweska comene, zakuti ŵangagwiriskira ncito. Ŵawukirano mbakuzirwa comene mu mpingo, ndipo tikwenera kuwoneseska kuti ŵakupulikizga na kuŵawonga cifukwa ca zgoro lirilose ilo ŵapereka pa maungano panji nkani iyo ŵayowoya mu programu. Cifukwa ca kucezga na ŵarara mu mpingo ndiposo umo ŵakucitira ncito zicoko-zicoko panyumba, vizamuwoneka usange ŵangapwererera makora maudindo ghakuruko kuntazi.—Luka 16:10.

¹⁷ Mwa kuzomera maudindo, ŵawukirano ŵanyake ŵakuya pantazi kufikira pakuti mikhaliro  yawo yauzimu yikuŵazomerezga kupwererera maudindo ghakuru comene. Kuŵa na vyakucita kungawovwiraso muntu kukanizga nkaro yiheni. (2 Timote 2:22) Maudindo agha ghangaŵa gha ‘kuyezga’ ŵabali awo ŵakukhumba kuŵa ŵateŵeti ŵakuteŵetera kuti ŵawone usange mbakwenelera. (1 Timote 3:10) Kuzgorapo pa maungano na kulimbikira kwawo mu uteŵeti, ndiposo kupwererera vyakusoŵa vya ŵanji mu mpingo kungawovwira ŵarara kumanya usange ŵangakwaniska kucita mauteŵeti ghanyake.

Kuwona Uweme mu Ŵantu Wose

18. Kasi ncipingo wuli ico cikukhumba kutceŵeka pakweruzga, ndipo cifukwa wuli?

¹⁸ “Kweruzgira sanko pakweruzga kuti nkuweme cara,” ndimo likuyowoyera lemba la Zintharika 24:23. Vinjeru vya kucanya vikukhumba kuti ŵarara ŵaleke kutemwera para ŵakweruzga mirandu mu mpingo. Yakobe wakati: ‘Vinjeru vya kucanya ni vituŵa danga, pamanyuma, vya mtende, vyakuzika, vyakupulikira luŵiro, vyakuzura lusungu na vipambi viweme, vyambura suskano, vyambura kupusikizga.’ (Yakobe 3:17) Ipo para ŵarara ŵakuwona uweme mu ŵanji, ŵakwenera kuwoneseska kuti weruzgi wawo uleke kujandizgika na ubwezi wawo na muntu uyo wananga panji kuyegheka maghanoghano. “Ciuta wakwima mu ungano wake na wake,” ndimo wakalembera wamasalmo Asafu. “Mukati mwa ŵaciuta [panji kuti “awo ŵali nga mbaciuta,” kung’anamura ŵeruzgi] iye wakweruzga; ‘mweruzgenge kwambura urunji mpaka zuŵaci na kurumba ŵaheni mu mirandu yaŵo?’” (Salmo 82:1, 2) Mwakuyana waka, ŵarara Ŵacikristu ŵakutemwera yayi usange nkani yikukhwaska mubwezi panji mbali wawo. Para ŵakucita ntena, ŵakusunga umoza wa mpingo, ndipo mzimu wa Yehova ukugwira makora ncito.—1 Ŵatesalonika 5:23.

19. Ni ntowa wuli izo tingarongolera kuti tikuwona uweme mu ŵanyithu?

¹⁹ Pakuwona uweme mu ŵabali na ŵadumbu ŵithu, tikurondezga umo Paulos wakawoneranga mpingo wa Tesalonika, wakati: ‘Tikumugomezgani mu Fumu kuti mukucita sono, ndipo murutilirenge kucita, ivyo tikamulayizgani.’ (2 Ŵatesalonika 3:4) Usange tikuwona uweme mu ŵanyithu, ciŵenge cipusu kwa ise kuzerezga ivyo iwo ŵakutondeka. Tiwonenge vigaŵa ivyo ŵakucita makora na kuŵarumba, kutceŵa kupenjerezga vifukwa. Paulos wakalemba kuti: ‘Ico cikukhumbikwa mu ŵalinda-ŵarara ncakuti muntu wasangike wakugomezgeka.’ (1 Ŵakorinte 4:2) Nkugomezgeka kwa ŵalinda pera yayi mu mpingo, kweniso kwa ŵabali na ŵadumbu wose Ŵacikristu uko kukucitiska kuti tiŵatemwenge. Tikuŵa pafupi na iwo, ndipo ubwezi withu Wacikristu ukukhora. Tikwamba kuwona ŵabali ŵithu nga ni umo Paulos wakawoneranga ŵabali nyengo iyo. Iwo ‘mbalimi ŵanyithu mu ufumu wa Ciuta’ ndiposo “cisangulusko” cithu. (Ŵakolose 4:11) Nteura tikucita nga ni Yehova.

20. Kasi awo ŵakuwona uweme mu ŵantu wose ŵaŵenge na vitumbiko wuli?

²⁰ Tikuwerezgapo lurombo lwa Nehemiya kuti: “Mundikumbuke, mwe Ciuta wane, mwa uweme.” (Nehemiya 13:31) Tiri ŵakukondwa comene kuti Yehova wakuwona uweme mu ŵantu ŵake! (1 Mathemba 14:13) Mphanyi nase ndimo tacitira na ŵanyithu mu vithu vyose. Para ticitenge ntena, tiŵenge na cilindizga ca kuzakapona na kuzakakhala mu caru cipya ico sono ciri pafupi comene.—Salmo 130:3-8

Kasi Mungazgora Wuli?

• Ncifukwa wuli ico Yehova wakucitira uweme ŵantu wose?

• Kasi tingawona wuli uweme mu ŵanyithu

• mu uteŵeti withu?

• mu mbumba yithu?

• mu mpingo withu?

• mu ubwezi withu na ŵanji?

[Mafumbo]

[Cithuzithuzi pa peji 13]

Nangauli pakwamba ŵakamutinka, Yosefe wakaŵacitira uweme ŵakuru ŵake

[Cithuzithuzi pa peji 14]

Kususkika kukutilekeska yayi kuyezga kovwira wose

[Cithuzithuzi pa peji 15]

Palije na yumoza wa ŵana ŵa Yakobe uyo wakaleka kutumbikika cifukwa ca kwananga kwakale

[Cithuzithuzi pa peji 16]

Pokelerani wose pa maungano gha Cikristu