Tendenge mu Zina la Yehova Muyirayira!

“Ise tendenge mu zina la Yehova Ciuta witu muyaya na muyaya.”—MIKA 4:5.

1. Ni uthenga mbu uwo wuli mu vipaturo 3 mupaka 5 vya Mika?

 YEHOVA wali na uthenga uwo wakukhumba kuphalira ŵantu ŵake, ndipo wakutuma Mika ncimi yake. Khumbo la Ciuta ndakuti wacitepo kantu pa ŵantu ŵaheni. Walangenge Israyeli cifukwa ca kugaruka kwake. Kweni cakukondweska ncakuti Yehova watumbikenge awo ŵakwenda mu zina lake. Mauthenga agha ndigho ghali mu vipaturo 3 mupaka 5 vya ucimi wa Mika.

2, 3. (a) Kasi Ŵarongozgi mu Israyeli ŵakwenera kuŵa na mukhaliro wuli, kweni ŵakucita vici? (b) Kasi mungarongosora wuli mazgu ghakuyerezgera pa Mika 3:2, 3?

² Mprofeti wa Ciuta wakuti: ‘Pulikani, imwe ŵakuru ŵa kwa Yakobe na ŵakaronga ŵa nyumba ya Israyeli! Kasi nkhwa imwe cara kumanya weruzgi (urunji)?’ Enya, ici ndico ŵakwenera nadi kucita, kweni kasi comene ŵakucita vici? Mika wakuti: “Imwe mukutinka uweme na kutemwa uheni mwaŵene imwe mukufyopora cikumba ku ŵantu ŵane, na kutwazura nyama ku viwangwa vyaŵo; mwaŵene imwe mukurya nyama ya ŵantu ŵane, na kufuŵa cikumba caŵo, na kupyora viwangwa vyaŵo, na kuviteketa nga ndi nyama mu ciŵiya, nga ndi nyama mu cimphika.”—Mika 3:1-3.

³ Ncacitima kuti ŵarongozgi ŵakusuzga ŵakavu, ŵantu ŵambura civikiliro! Ŵantu awo ŵakumutegherezga Mika ŵakughamanya makora mazgu ghakuyerezgera agho wakuyowoya. Para ŵantu ŵakoma mberere kuti ŵaphike, cakwamba ŵakuyifuŵa, pamanyuma pake ŵakuyipyora viwangwa. Nyengo zinyake ŵakuteketa viwangwa kuti ŵawuskemo mafuta gha mukati. Nyama na viwangwa ŵakuviphika mu cimphika cikuru, nga ni ico Mika wazunura. (Ezekiel 24:3-6, 10) Ici nciyerezgero cakwenelera kuyana na umo ŵarongozgi ŵakusuzgira ŵantu mu nyengo ya Mika!

Yehova Wakukhumba Kuti Ticitenge Urunji

4. Ni mphambano wuli iyo yili pakati pa Yehova na ŵarongozgi ŵa Israyeli?

⁴ Pali mphambano yikuru pakati pa Yehova uyo ni Mliska wacitemwa, na ŵarongozgi ŵa Israyeli. Cifukwa cakuti ŵakucita urunji yayi, ŵakutondeka kukwaniska mulimo wawo wa kuvikilira mskambo. Kweni ŵakuryera masuku pamutu mberere zakuyerezgera, kuzinora urunji na kuthiska “ndopa” nga ni umo Mika 3:10 wakurongolera. Kasi ise tingatorapo sambiro wuli?

5. Kasi Yehova wakukhumba vici kwa awo ŵakurongozga ŵantu ŵake?

⁵ Ciuta wakukhumba awo ŵakurongozga ŵantu ŵake kuti ŵacitenge urunji. Ici ndico cikucitika pakati pa ŵateweti ŵa Yehova lero. Nakuti ici cikukolerana na Yesaya 32:1 apo tikuŵazga kuti: “Wonani, themba tiliwusenge mu urunji, ŵakaronga tiŵawusenge mu weruzgi [uweme].” Kweni mu nyengo ya Mika, kasi tikuwona vici? Awo ‘ŵakutinka uweme na kutemwa uheni’ ŵakurutilira kubendezga urunji.

Ni Maŵeyelero gha Njani Agho Ghakuzgoreka?

6, 7. Ni fundo wuli yakuzirwa iyo yili pa Mika 3:4?

⁶ Kasi ŵantu ŵaheni mu nyengo ya Mika ŵangalindizga Yehova kuzgora maŵeyelero ghawo? Napacoko-pose! Mika 3:4 wakuti: “Tiŵalire nkuto kwa Yehova, kweni kuti waŵapulike cara; tiwabise cisko cake kwa iŵo pa  nyengo yira, pakuti ŵanangiska mu milimo yaŵo.” Apa pali fundo yakuzirwa comene.

⁷ Yehova wazgorenge yayi maŵeyelero ghithu usange tikucita uheni. Ici cili ntena usange kunyake tikucitako viheni na kunyake viweme, kubisa zakwananga, na kujiwoneska nga tikuteŵetera Ciuta mwakugomezgeka. Kuyana na Salmo 26:4, Davide wakimba kuti: “Ndirije kukhala pamo na ŵantu ŵa utesi, nanga mbakuzerezga nta nkurongozgana naŵo.” Enya, Yehova wazgorenge yayi maŵeyelero gha awo ŵakudukira dara Mazgu ghake.

Kukhozgeka na Mzimu wa Ciuta

8. Kasi ŵaprofeti ŵatesi mu nyengo ya Mika ŵakacenjezgeka za vici?

⁸ Mikhaliro yakuseruska yili pose-pose pakati pa ŵarongozgi ŵa Israyeli. Ŵaprofeti ŵatesi ŵakupuruska ŵantu ŵa Ciuta. Ŵarongozgi ŵambura kughanaghanira ŵanyawo ŵakucemerezga “Cimango” kweni ŵakunozgera nkondo yose uyo wakureka kuŵika kantu mu mlomo wawo. “Kwa cifukwa ici,” wakuti Yehova, ‘kuŵenge usiku kwa imwe, kwambura ciwonesko, kuŵenge mdima kwa imwe, kwambura kuloska. Dazi lamkunjirira zincimi, inya dazi lite bi-i pacanya pawo; ŵawoni ŵakhozgeke soni, na ŵaloski mahara ghamarire [papo]; wose [“ŵabisenge mwembe wawo,” NW].’—Mika 3:5-7a.

9, 10. Kasi ‘kubisa mwembe’ kukung’anamuraci, ndipo cifukwa wuli Mika wakwenera kucita ntena yayi?

⁹ Cifukwa wuli “ŵabisenge mwembe wawo”? Ŵantu ŵaheni mu nyengo ya Mika ŵacitenge ici cifukwa cakuti soni zaŵakora. Ŵanarumi ŵaheni aŵa soni zikwenera kuŵakora nadi. Cifukwa ca uheni wawo, ‘kulije zgoro kufuma kwa Ciuta.’ (Mika 3:7b) Yehova wakupulika yayi maŵeyelero gha ŵantu ŵakujikuzga na ŵaheni.

¹⁰ Mika walije cifukwa ca ‘kubisira mwembe wake.’ Soni zindamukore. Yehova wakuzgora maŵeyelero ghake. Wonani Mika 3:8 apo mprofeti wakugomezgeka uyu wakuti: “Kweni ine, ndazuzgika na nkongono, na mzimu wa Yehova, ndiposo na weruzgi (urunji) na mazaza.” Mika wakuwonga comene cifukwa ‘wazuzgika na nkongono, na mzimu wa Yehova’ mu uteŵeti wake wose. Pa cifukwa ici Mika wali na nkongono zakuti ‘waphalire Yakobe . . . na Israyeli kwananga kwawo.’

11. Kasi ŵantu ŵakukhozgeka wuli kuti wapharazge uthenga wa Ciuta?

¹¹ Kuti wapharazge uthenga wa Ciuta wa ceruzgo cakofya, Mika wakwenera kuŵaso na cinyake kuruska nkongono za taŵantu. Mzimu wa Yehova ngwakuzirwa comene kuti umovwire. Ise ke? Tingakwaniska mulimo withu wa kupharazga pekha usange Yehova wangatikhozga na mzimu wake utuŵa. Upharazgi withu utondekenge usange tikucitira dara viheni. Pa cifukwa ici, Ciuta wazgorenge yayi maŵeyelero ghithu ghakuti watipe nkongono zakucitira ncito iyi. Tingapharazga yayi uthenga wa ceruzgo ca Dada withu wakucanya usange tilije “mzimu wa Yehova.” Kwizira mu maŵeyelero agho ghakuzgoreka, kweniso wovwiri wa mzimu utuŵa, tikupharazga mazgu gha  Ciuta na cikanga cose nga umo wakacitira Mika.

12. Cifukwa wuli ŵasambiri ŵa Yesu mu nyengo yakale ‘ŵakayowoya mazgu gha Ciuta na cikanga’?

¹² Mutepanyake mukukumbuka nkani iyo yili pa Milimo 4:23-31. Aghanaghanani kuti ndimwe yumoza wa ŵasambiri ŵa Yesu mu nyengo yira. Ŵantu ŵankaza ŵakukhumba kulekeska upharazgi wa ŵarondezgi ŵa Kristu. Kweni ŵantu ŵakugomezgeka aŵa ŵakuromba kwa Fumu ya cilengiwa cose, ŵakuŵeyelera kuti: “Fumu [Yehova], mulaŵiske mafingo ghaŵo: ndipo mupe ŵazga ŵinu kuyowoya mazgu ghinu na cikanga cose.” Cakurondezgapo? Ŵati ŵaromba, malo agho ŵaunganamo ghakusunkunika, ndipo wose ŵazuzgika na mzimu utuŵa, ŵakuyowoya mazgu gha Ciuta na cikanga. Mphanyi nase taromba Yehova na kuthemba wovwiri wa mzimu wake utuŵa apo tikucita uteŵeti withu.

13. Ncivici cicitikirenge Yerusalemu na Samariya, ndipo cifukwa wuli?

¹³ Tiyeni tiwelereso mu nyengo ya Mika. Kuyana na Mika 3:9-12, ŵarongozgi ŵakweruzga na njombe, ŵapristi ŵakusambizga na malipiro, ndipo ŵaprofeti ŵatesi nawo ŵakucima kuti ŵasangepo ndarama. Ndico cifukwa cake Ciuta wakuyowoyerathu kuti msumba ukuru wa Yuda, Yerusalemu, ‘uzgokenge myulu ya pasulo.’ Pakuti kusopa kwautesi na mikhaliro yiheni yili palipose mu Yuda na Israyeli, Mika wakuphalirika kuti wacenjezge ŵantu kuti Ciuta wazgorenge Samariya kuŵa nga ni “ciwunga (ciduli)” (Mika 1:6) Ndipo nadi, Mika wacali wamoyo apo Samariya wakuparanyika na ŵasilikari ŵa Asiriya mu 740 B.C.E. (2 Mathemba 17:5, 6; 25:1-21) Apa tawona kuti mauthenga ghakofya agha pa Yerusalemu na Samariya ghangayowoyeka mu nkongono za Yehova pera.

14. Kasi ucimi wa Mika 3:12 ukakwaniriskika wuli, ndipo ukwenera kutikhwaska wuli?

¹⁴ Yuda nayo wagwentenge yayi ceruzgo cakofya ca Yehova. Pakukwaniriska ucimi uwo wuli pa Mika 3:12, Ziyoni ‘walimikenge nga ni munda.’ Kuyana na umo ise lero tikumanyira, ici cikacitika apo Babulone wakabwangandura Yuda na Yerusalemu mu 607 B.C.E. Ici cikacitika pakati pajumpa virimika vinandi kufuma apo Mika wakayowoyera, ndipo mbu, Mika wakaŵa na cigomezgo cose kuti pharaniko ili licitikenge. Enya, nase tikwenera kuŵa na cigomezgo cakuyana waka cakuti caru ciheni ici cizamuparanyika pa “zuŵa la Ciuta.”—2 Petros 3:11, 12.

Yehova Wakunyoroska Vintu

15. Kasi mungarongosora wuli mu mazgu ghinu ucimi wa pa Mika 4:1-4?

¹⁵ Apo tikughanaghana za ivyo vikacitika, pamanyuma pake Mika wakuyowoya uthenga wakukondweska wa cilindizga. Nako nkunozga kwa mazgu gha pa Mika 4:1-4! Mika wakuti: ‘Kwayamkuti mu mazuŵa ghakumarira kuti lupiri lwa nyumba ya Yehova lwamkukhozgeka pacanya pa mapiri ghose kutumpuskika pacanya pa tumapiri; ndipo mitundu ya ŵantu yamkuthirimukira kwa iyo. . . Ndipo ŵati ŵafure malupanga ghaŵo ghaŵe mayembe, na mikondo yaŵo yiŵe vimayi vyakuvunira; mtundu ureke kutumpuskira lupanga mtundu unyake, nesi kusambiraso nkondo; kweni tiwakhale muntu yose musi mwa mpheska yake na musi mwa mkuyu wake, kulije yumo wakuŵawofya; cifukwa mlomo wa Yehova wa mipingo wayowoya.’

16, 17. Kasi ucimi wa Mika 4:1-4 ukukwaniriskika wuli lero?

¹⁶ Mbanjani awo ni “mitundu yinandi” na “mitundu yankongono” iyo yazunurika apa? Ni vyaru yayi nesi maboma gha caru ici. Kweni, ucimi uwu ukuyowoya za ŵantu ŵakufuma mu mitundu yose awo mbakukolerana pakucita uteŵeti wakupatulika mu phiri la Yehova la kusopa kwaunenesko.

¹⁷ Kuyana na ucimi wa Mika, sono-sono apa kusopa kutuŵa uko Yehova wakukhumba kuŵenge pa caru cose capasi. Pa nyengo yasono, ŵantu awo ‘ŵakukhumba umoyo wamuyirayira’ ŵakusambizgika ntowa za Yehova.  (Milimo 13:48) Yehova wakweruzga na kunyoroska vintu mwauzimu pa awo ŵakukolerana na Ufumu. Iwo ŵazamupona ‘suzgo yikuru’ nga mbamoza ŵa “mzinda ukuru.” (Civumbuzi 7:9, 14) Pakuti ŵazgora malupanga ghawo kuŵa mayembe, nanga ni sono ŵakukhala mwamtende na Ŵakaboni ŵa Yehova na ŵanyawo. Nako nkunozga kuŵa pakati pawo!

Taŵikapo Mtima Kuti Tendenge mu Zina la Yehova

18. Kasi ‘kukhala musi mwa khuni la mpheska na la cikuyu’ kukwimira vici?

¹⁸ Mu nyengo yithu iyi, apo wofi wabenekelera caru nga ni bingo lakofya, tikukondwa kuwona kuti ŵanandi ŵakusambira ntowa za Yehova. Tikulindirira nyengo, iyo sono yakhala pacoko waka, apo wose awo ŵakutemwa Ciuta ŵazamusambiraso nkondo yayi, kweni ŵazamukhala musi mwa khuni la mpheska na la cikuyu. Kanandi khuni la cikuyu likupandika mu munda wa mpheska. (Luka 13:6) Kukhala musi mwa khuni la mpheska na la cikuyu kukwimira mtende, usambazi na civikiliro. Nanga ni sono, ubwezi withu na Yehova ukutipa mtende wa maghanoghano na civikiliro cauzimu. Para vintu ivi vyayamba kucitika pasi pa Ufumu, tizamuŵa ŵakuvikilirika na ŵambura wofi.

19. Kasi kwenda mu zina la Yehova kukung’anamuraci?

¹⁹ Kuti Ciuta watitemwe ndiposo kuti tiwone vitumbiko vyake, tikwenera kwenda mu zina lake. Pa Mika 4:5 pakurongosora makora za ici, ipo pakuti: “Mitundu yose ya ŵantu yikwenda wose mu zina la ciuta wake na wake, kweni ise tendenge mu zina la Yehova Ciuta withu muyaya na muyaya.” Kwenda mu zina la Yehova kukung’anamura kuyowoya waka kuti iyo ni Ciuta withu yayi. Pali vinandi padera pa kuzgorapo pa maungano na kucita ncito ya kupharazga Ufumu, nangauli milimo iyi nayo njakuzirwa. Usange tikukhumba kwenda mu zina la Yehova, ipo tikwenera kujipatulira kwa iyo na kumuteŵetera mwakugomezgeka cifukwa tikumutemwa comene. (Mateyu 22:37) Ndipo pakuŵa ŵateŵeti ŵake, nadi pano, taŵikapo mtima kuti tendenge mu zina la Yehova Ciuta withu muyirayira swii.

20. Ncivici cikayowoyekerathu pa Mika 4:6-13?

²⁰ Sono tiyeni tidumbiskane mazgu ghaucimi pa Mika 4:6 mupaka 13. “Mwanamwanakazi wa Zioni” warutenge ku wuzga ‘ku Babulone.’ Ici ndico cikacitika nadi mu 607 B.C.E. kwa ŵantu awo ŵakakhalanga mu Yerusalemu. Ndipouli, ucimi wa Mika ukurongora kuti awo mbakugomezgeka ŵawelerenge ku Yuda, nakuti para Ziyoni wazengekaso, Yehova wawoneseskenge kuti ŵarwani ŵake ŵamara petu!

21, 22. Kasi Mika 5:2 wakakwaniriskika wuli?

²¹ Vintu vinyake vyakukondweska vikuyowoyeka mu Mika cipaturo 5. Mwaciyerezgero, wonani ivyo Mika 5:2-4 wakuyowoya. Mika wakucima kuti Fumu yakuŵikika na Ciuta—iyo “mafumiro ghake nga kale-na-kale”—yifumirenge mu Betelehemu. Wazamuwusa nga ni mliska “mu nkongono za Yehova.” Nakutiso Fumu iyi yiŵenge yikuru mu Israyeli pera yayi, kweniso uko ‘caru capasi cikugota.’ Ŵantu ŵangayimanya viŵi yayi Fumu iyi, kweni ise tikuyimanya makora nkanira.

²² Ni muntu wuli wakuzirwa comene uyo wakababikira mu Betelehemu? Ndipo ni njani uyo waŵenge ‘mukuru mupaka na uko caru capasi cikugota’? Palije munyake kuruska Mesiya, Yesu Kristu! Apo Herode wakafumba ŵasofi ŵarara na ŵalembi za uko Mesiya wababikirenge, iwo ŵakazgora kuti: “Mu Betelehemu wa Yudeya.” Nakuti ŵakazunura mazgu agho ghali pa Mika 5:2. (Mateyu 2:3-6) Nanga ni ŵantu-bweka nawo ŵakamanyanga za ici, cifukwa Yohane 7:42 wakuti iwo ŵakayowoya kuti: “Asi Malembo ghakuti, Kristu wakufuma mu mpapu ya Davide, na ku Betelehemu, ku cikaya ico Davide wakaŵamo?”

Cisangurusko Ceneko ku Ŵantu

23. Ncivici cikucitika sono apo Mika 5:7 wakukwaniriskika?

²³ Pa Mika 5:5-15 pakurongosora kuti nkondo  ya Ŵaasiriya yiŵenge ya nyengo yicoko, ndipo pakuyowoyaso kuti Ciuta wawezgerenge nduzga vyaru vyambura kupulikira. Pa Mika 5:7 pakulayizga kuti Ŵayuda awo ŵarapa ŵawelerenge kukwawo, kweni mazgu agha ghakugwiraso ncito mu nyengo yithu. Mika wakuti: ‘Ŵakukhalako ŵa Yakobe ŵamkuŵa mukati mwa mitundu yinandi nga ndi jumi lakufumira kwa Yehova, nga ndi vura ya mswera pa utheka.’ Ciyerezgero ciweme ici cagwiriskirika ncito pakuyowoya za ivyo viŵengeko muntazi kuti ŵakukhalira ŵa Yakobe wauzimu, panji Israyeli, ŵaŵenge thumbiko lakufuma kwa Ciuta pa ŵantu. “Mberere zinyake” za Yesu, izo zikhalenge pano pasi, zikukondwa kuteŵetera lumoza na ŵakukhalira ŵalero “Ŵaisrayeli ŵa Ciuta,” kuŵawovwira kuti ŵasanguruske ŵanyawo mwauzimu. (Yohane 10:16; Ŵagalatiya 6:16; Zefaniya 3:9) Pa cifukwa ici, pali fundo yakuzirwa yakuti tighanaghanirepo. Pakuŵa ŵapharazgi ŵa Ufumu, tose tikwenera kukora na mawoko ghaŵiri mwaŵi wapadera wa kupereka cisangurusko ceneko ku ŵantu.

24. Ni fundo wuli za mu Mika 3 mupaka 5 izo zamukondweskani?

²⁴ Kasi mwasambirapo vici mu Mika vipaturo 3 mupaka 5 vya ucimi wa Mika? Mutepanyake mwasambirapo fundo izi: (1) Ciuta wakukhumba kuti awo mbarongozgi pakati pa ŵantu ŵake ŵacitenge urunji. (2) Yehova wazgorenge yayi maŵeyelero ghithu usange tikucitira dara viheni. (3) Tingakwaniska ncito yithu ya kupharazga pekha usange Ciuta wakutikhozga na mzimu wake utuŵa. (4) Kuti Yehova  watitemwe tikwenera kwenda mu zina lake. (5) Pakuŵa ŵapharazgi ŵa Ufumu, tikwenera kukora na mawoko ghaŵiri mwaŵi wapadera wa kupereka cisangurusko ceneko ku ŵantu. Panyake paliso fundo izo zamukondweskani. Ni vici vinyake ivyo tingasambira mu buku ili la ucimi? Nkani yinyake iyo yikwiza yitovwirenge kuti tisambirepo vinyake mu vipaturo viŵiri vyaumaliro vya ucimi wakukhozga cipulikano wa Mika.

Kasi Mungazgora Wuli?

• Kasi Ciuta wakukhumba vici kwa awo ŵakurongozga ŵantu ŵake?

• Cifukwa wuli maŵeyelero ghithu na mzimu utuŵa ni vyakuzirwa pakuteŵetera Yehova?

• Kasi ŵantu ‘ŵakwenda wuli mu zina la Yehova’?

[Mafumbo]

[Cithuzithuzi pa peji 12]

Kasi mungarongosora ciyerezgero ca Mika ca ciŵiya?

[Vithuzithuzi pa peji 15]

Tikucita uteŵeti withu na cikanga cose nga umo Mika wakacitira