Koleskani Bambiro la Yesu
Koleskani Bambiro la Yesu
“Ndamupani bambiro, lakuti namweso mucitenge nga ndi umo Ine ndamucitirani.”—YOHANE 13:15.
1. Cifukwa wuli Yesu ni bambiro lakuti Ŵakhristu ŵatolereko?
UMO ŵanthu ŵali kuŵirako, ni munthu yumoza pera uyo wandanangepo mu umoyo wake wose. Munthu uyu ni Yesu. Padera pa Yesu, “palije [munthu] uyo wakuleka kwananga.” (1 Mathemba 8:46; Ŵaroma 3:23) Pa cifukwa ici, Ŵakhristu ŵanadi ŵakuwona kuti Yesu ni bambiro lakufikapo lakwenera kutolerako. Nakuti pa Nisan 14, 33 C.E., nyengo yicoko waka pambere wandafwe, Yesu mweneco wakaphalira ŵalondezgi ŵake kuti ŵacitenge nga ndiyo. Wakati: “Ndamupani bambiro, lakuti namweso mucitenge nga ndi umo Ine ndamucitirani.” (Yohane 13:15) Mu usiku waumaliro wura, Yesu wakazunura nthowa zinandi comene izo Ŵakhristu ŵangaŵira nga ndiyo. Mu nkhani yino, tidumbiskanenge zinyake mwa nthowa izo.
Kujiyuyura Nkhwakukhumbikwa
2, 3. Ni mu nthowa wuli izo Yesu wakaŵira bambiro lakufikapo la kujiyuyura?
2 Apo Yesu wakaciskanga ŵasambiri ŵake kuti ŵalondezgenge bambiro lake, comene wakayowoyanga za kujiyuyura. Iyo wakasambizga ŵalondezgi ŵake kanandi waka kuti ŵaŵenge ŵakujiyuyura. Ndipo pa usiku wa Nisan 14, wakageziska malundi gha ŵapositole ŵake, kulongora umo iyo wakaŵira wakujiyuyura. Yesu wakati: “Usange Ine, nda Fumu na Msambizgi, ndasavya malundi ghinu, namweso mukwenera kusavyana malundi.” (Yohane 13:14) Kufuma apo, wakaphalira ŵapositole ŵake kuti nawo ndimo ŵacitirenge. Ili likaŵa bambiro liwemi comene la kujiyuyura!
3 Mpositole Paulosi wakutiphalira kuti pambere Yesu wandize pa caru capasi, wakaŵa “mu kaŵiro ka Ciuta.” Kweni wakajikhizga na kuzgoka munthu wapasi. Kuluska apa, “wakajiyuyura, pakuŵa wakupulikira kuya kafika na ku nyifwa, inya, nyifwa ya [“pa khuni lakusuzgikirapo,” NW].” (Ŵafilipi 2:6-8) Imwe ghanaghanirani. Yesu, uyo ngwaciŵiri mu cilengiwa cose, wakazomera kuŵa wapasi ku ŵangelo, kubabika, kulereka na kupulikira ŵapapi ŵambura kufikapo, ndipo paumaliro wakafwa nga nchigeŵenga. (Ŵakolose 1:15, 16; Ŵahebere 2:6, 7) Uku nkhujiyuyura kwanadi! Kasi nchamacitiko kutolera “mtima” uwu “wa kujiyuyura”? (Ŵafilipi 2:3-5) Nchamacitiko, kweni nchipusu cara.
4. Kasi ŵanthu ŵakujikuzga na vici, kweni cifukwa wuli kujikuzga nkhwakofya?
4 Kujiyuyura vikwenderana cara na kujikuzga. (Zintharika 6:16-19) Satana wakagaluka cifukwa ca kujikuzga. (1 Timote 3:6) Mtima wakujikuzga ukukaŵa yayi kunjira mu ŵanthu, ndipo para wanjira pera, mphakusuzga kufumamo. Ŵanthu ŵakujikuzga comene cifukwa ca caru cawo, fuko, katundu, masambiro, ivyo ŵacita, usambazi, kawonekero, maluso pa maseŵero, na vinyake vinandi. Kweni pa vyose ivi, palije cakuzirwa kwa Yehova. (1 Ŵakorinte 4:7) Ndipo usange nase tikujikuzga na vinthu ivi, tikunanga waka ubwezi withu na iyo. “Yehova wali mu macanya kweni wakupulika na kuŵapwelelera ŵakuyuyuka; ndipo mweneuyo ngwakujiŵikamo iye wakumumanyira patali.”—Salmo 138:6; Zintharika 8:13.
Kujiyuyura Pakati pa Ŵabali Ŵithu
5. Cifukwa wuli ŵalara ŵakwenera kujiyuyura?
5 Tingajikuzganga yayi na ivyo tikucita pakuteŵetera Yehova; nesi kujikuzga na milimo yinyake iyo tapokera mu mpingo. (1 Midauko 29:14; 1 Timote 6:17, 18) Nakuti para tapika udindo ukuru ndipo tikwenera kujiyuyura comene. Mpositole Petrosi wakaciska ŵalara kuti ŵaleke ‘kuyuzga awo nchiharo ca Ciuta, kweni [ŵaŵenge] mabambiro ku mskambo.’ (1 Petros 5:3) Ŵalara ŵakwimikika kuti ŵateŵeterenge na kuŵa cakuwonerapo, kuti ni mafumu na mabwana cara.—Luka 22:24-26; 2 Ŵakorinte 1:24.
6. Kasi tikwenera kujiyuyura pa vici mu umoyo withu Wacikhristu?
6 Mbalara pera yayi awo ŵakwenera kujiyuyura. Ŵawukirano nawo ŵangajikuzga cifukwa cakuti ŵakughanaghana luŵiro vinthu ndiposo mbankhongono kuluska ŵalara. Lekani Petrosi wakaŵalembera kuti: “Mujiphinye na kujiyuyura mtima pa kuteŵeterana: pakuti Ciuta wakwimikana na ŵakujikuzga, kweni wakuŵapa ucizi ŵakujiyuyura.” (1 Petros 5:5) Ntheura, tose tikwenera kujiyuyura nga ni Khristu. Pakupharazga makani ghawemi tikwenera kujiyuyura, comene para ŵanthu ŵakutisuska panji kutikalipira. Tikwenera kujiyuyura kuti tizomere ulongozgi panji kuti ticepeskeko vyakucita mwakuti tisazgireko uteŵeti withu. Kweniso tikwenera kuŵa ŵakujiyuyura ndiposo kuŵa na cipulikano cakukhora para ŵanthu ŵakutiyowoyera viheni, kutitolera ku zimphara, panji kutizikizga.—1 Petros 5:6.
7, 8. Ni nthowa wuli zinyake izo tingaŵira ŵakujiyuyura?
7 Kasi munthu wangaleka wuli kujikuzga na kuŵa na ‘mtima wa kujiyuyura na kupima kuti ŵanyake mbakuru kuluska’ iyo? (Ŵafilipi 2:3) Wakwenera kujiwona umo Yehova wakumuwonera. Yesu wakaphara nthowa yiwemi iyo munthu wangajiwonera. Wakati: “Na imwe wuwo, para mwacita vyose ivyo vikuneneka kwa imwe, mutenge, Tili ŵazga ŵambura candulo; tacita ico cikaŵa mulimo withu kucita ndipera.” (Luka 17:10) Kumbukani kuti ivyo tingacita ni vicoko comene pakuyelezgera na ivyo Yesu wakacita. Kweni Yesu wakaŵa wakujiyuyura.
8 Kweniso, tingalomba Yehova kuti watovwire kuti tijiwonenge mwakwenelera. Tingalomba nga ni wamasalmo kuti: “Ndisambizgani kweruzga kuwemi na mahara, pakuti ndapulikana na malango ghinu.” (Salmo 119:66) Yehova watovwirenge kuti tijiwonenge mwakwenelera, nakuti watitumbikenge cifukwa ca mtima wa kujiyuyura. (Zintharika 18:12) Yesu wakati: “Mweneuyo wakujikuzga wati wayuyukenge; ndipo mweneuyo wakujiyuyura wati wakuzgikenge.”—Mateyu 23:12.
Kuwona Uwemi na Uheni Mwakwenelera
9. Kasi Yesu wakauwonanga wuli uwemi na uheni?
9 Yesu wakaŵa “wambura kwananga” nangauli wakakhala na ŵanthu ŵambura kufikapo vilimika 33. (Ŵahebere 4:15) Nakuti pakucima za Mesiya, wamasalmo wakati: “Watemwa urunji na kutinkha uheni.” (Salmo 45:6; Ŵahebere 1:9) Pa fundo iyi nayo, Ŵakhristu ŵakukhumba kuŵa nga ni Yesu. Iwo ŵakumanya uwemi na uheni pera yayi; kweniso ŵakutinkha viheni ndipo ŵakutemwa viwemi. (Amosi 5:15) Ici cikuwovwira kuti ŵakane maulamphalampha agho ŵali kubabika nagho.—Genesis 8:21; Ŵaroma 7:21-25.
10. Para tikucita “uheni” kwambura kupera, kasi tikulongoraci?
10 Yesu wakaphalira Mfarisi Nikodemo kuti: “Yose uyo wakucita uheni wakutinkha kungweruka, ndipo kuti wakwizako ku kungweruka cara, mzire milimo yake yingasuskika. Kweni uyo wakucita unenesko wakwiza ku kungweruka, mwakuti milimo yake yiwoneke, kuti yacitika mwa Ciuta.” (Yohane 3:20, 21) Yohane wakati Yesu ‘nkhungweruka kweneco uko kukuŵalira munthu yose.’ (Yohane 1:9, 10) Kweni Yesu wakati usange tikucita “uheni,” panji vinthu vyakubudika ivyo Ciuta wakukana, ndikuti tikutinkha ungweru. Kasi nadi mukughanaghana kuti tingamutinkha Yesu na nthowa zake? Ndimo ŵakucitira awo ŵakunangira dala kwambura kupera. Panyake ŵeneco ndimo ŵakughanaghanira cara, kweni Yesu wakuwona kuti ŵakumutinkha.
Umo Tingawonera Uwemi na Uheni Nga ni Yesu
11. Cakukhumbikwa nchivici usange tikukhumba kuwona uwemi na uheni nga ni Yesu?
11 Tikwenera kumanya makora ivyo Yehova wakuwona kuti ni viwemi na ivyo ni viheni. Ndipo tingavimanya pakusambira Mazgu gha Ciuta, Baibolo. Peneapo tikusambira, tikwenera kulomba nga ngwamasalmo uyo wakati: “Mundisambizge mendero ghinu, A Yehova; ndilongorani nthowa zinu.” (Salmo 25:4) Kweni kumbukani kuti Satana ni muryarya. (2 Ŵakorinte 11:14) Wangatozga uheni na kuuzgora uwemi, ndipo Mkhristu uyo ngwakupusa wanganyengeka. Ntheura tikwenera kughanaghanirapo comene ivyo tikusambira na kupulikira ivyo “muzga wa magomezgeko na wa vinjeru” wakuyowoya. (Mateyu 24:45-47) Kusambira, kulomba na kughanaghanirapo ivyo tikusambira vitovwirenge kuti tikure mwauzimu, ndipo nase ‘timanyenge kupatura uwemi na uheni, cifukwa mamanyiro ghithu ghazgoŵerenge.’ (Ŵahebere 5:14) Apo ndipo timanyenge kutinkha viheni na kutemwa viwemi.
12. Ni ulongozgi wuli wa mu Baibolo uwo ukutovwira kuti tileke kucita ucikanamalango?
12 Usange tikutinkha viheni, tilekelerenge yayi kuti makhumbiro ghaheni ghakure mu mitima yithu. Vilimika vinandi Yesu wakati wafwa, mpositole Yohane wakalemba kuti: “Mungatemwanga caru, panji nesi vinthu ivyo vili mu caru. Usange munthu wakutemwa caru, kutemwa kwa Ŵawiske kulimo mwa iyo cara. Pakuti vyose ivyo vili mu caru, makhumbiro gha thupi, na makhumbiro gha maso, na kuthumbwa kwa umoyo uno, kuti nvyakufuma ku Ŵawiske cara, kweni ku caru.”—1 Yohane 2:15, 16.
13, 14. (a) Cifukwa wuli kutemwa vinthu vya caru nkhwakofya kwa Ŵakhristu? (b) Kasi tingacita wuli kuti tileke kutemwa vinthu vya caru?
13 Ŵanyake ŵangati vya mu caru vinyake ni viwemi. Nangauli mbunenesko, kweni caru na makhumbiro ghake vingatipatuska luŵiro pakuteŵetera Yehova. Nakuti pa vinthu vya mu caru palije ico cingatisendezga kufupi na Ciuta. Ntheura, usange tikutemweseska vinthu vya caru, nanga vingaŵa viwemi, ndikuti tili pangozi. (1 Timote 6:9, 10) Nakuti vinandi ivyo vili mu caru ni viheni nadi ndipo vingatipuluska. Para tikuwonelera TV panji mafilimu gha mbembe, uzaghali panji kutemwa vinthu vyathupi, tingamba kuvitemwa ndipo cingaŵa ciyezgo kwa ise. Usange tikwendezgana na awo mtima wawo uli pa usambazi panji kuŵa na mabizinesi ghakuru, nase tingamba kuviwona kuŵa vyakuzirwa comene.—Mateyu 6:24; 1 Ŵakorinte 15:33.
14 Kweni usange tikukondwa na Mazgu gha Yehova, mbwenu “makhumbiro gha thupi, na makhumbiro gha maso, na kuthumbwa kwa umoyo uno,” vitikopengepo yayi. Kweniso, usange tikwendezgana na awo ŵakudangizga Ufumu wa Ciuta, nase tiyanenge nawo, titemwenge ivyo iwo ŵakutemwa na kugega ivyo ŵakugega.—Salmo 15:4; Zintharika 13:20.
15. Kuyana na umo wakacitira Yesu, kasi kutemwa urunji na kutinkha ucikanamalango vitikhozgenge wuli?
15 Kutinkha ucikanamalango na kutemwa urunji vikamovwira Yesu kulaŵiska pa “cimwemwe ico cikaŵikika panthazi zake.” (Ŵahebere 12:2) Nase vingatovwira mwakuyana waka. Tikumanya kuti “caru cikuluta na makhumbiro ghake.” Cakukondweska cilicose mu caru ici ncha kanyengo waka. Kweni “uyo wakucita khumbo la Ciuta, wakukhalilira muyirayira.” (1 Yohane 2:17) Pakuti Yesu wakacita khumbo la Ciuta, wakajura nthowa kuti ŵanthu ŵazakasange umoyo wamuyirayira. (1 Yohane 5:13) Tose mphanyi talondezga na kwandula na ivyo iyo wakacita mwakugomezgeka.
Kuzizipizga Para Tikutambuzgika
16. Cifukwa wuli Yesu wakaciska ŵalondezgi ŵake kuti ŵatemwanenge?
16 Yesu wakazunura nthowa yinyake iyo ŵasambiri ŵake ŵangaŵira nga ndiyo, wakati: “Ili ndi dango lane, kuti mutemwane, nga ndi umo nkhamutemwerani.” (Yohane 15:12, 13, 17) Ŵakhristu ŵakutemwa ŵabali ŵawo pa vifukwa vinandi comene. Apa Yesu wakaghanaghananga umo caru cizamuŵatinkhira. Wakati: “Usange caru cikumutinkhani imwe, mukumanya kuti cadanga catinkha ine, cikaŵa cindamutinkhani imwe. . . . Muzga kuti ndi mukuru wakuluska fumu yake cara. Usange ŵakandizikizga ine, imwe namwe ŵamkumuzikizgani.” (Yohane 15:18, 20) Ŵakhristu ŵali nga ni Yesu, nanga ni para ŵakuzikizgika. Kuti ŵazizipizge ŵakwenera kutemwana comene.
17. Cifukwa wuli caru cikutinkha Ŵakhristu ŵaunenesko?
17 Cifukwa wuli caru cikutinkha Ŵakhristu? Cifukwa cakuti “mba caru cara,” nga umo wakaŵira Yesu. (Yohane 17:14, 16) Ŵakunjilirapo yayi pa nkhondo panji ndyali, ndipo ŵakukoreska ivyo Baibolo likuyowoya kuti umoyo ngwakupatulika kweniso ŵakuŵa na nkharo yiwemi. (Milimo 15:28, 29; 1 Ŵakorinte 6:9-11) Mtima wawo wuli pa vinthu vyauzimu, kuti vya thupi cara. Inya ŵakukhala mu caru, kweni “ŵakusuŵiliramo nkhanira cara” nga umo Paulosi wakalembera. (1 Ŵakorinte 7:31) Mbunenesko kuti ŵanthu ŵanyake ŵakudokera nkharo yiwemi ya Ŵakaboni ŵa Yehova. Kweni Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakuthera cara pa ivyo ŵakugomezga mwakuti ŵakondweske ŵanthu. Pa cifukwa ici, ŵanandi ŵakuŵapulikiska cara ndipo ŵakuŵatinkha.
18, 19. Pakulondezga bambiro la Yesu, kasi Ŵakhristu ŵakucita wuli para ŵakususkika na kuzikizgika?
18 Apo Yesu wakakakikanga na kunyozeka, ŵapositole ŵake ŵakajiwonera umo caru cikutinkhira, ndiposo ŵakawona umo Yesu wakacitira. Ŵalwani ŵa Yesu ŵakiza ku munda wa Getsemane kuzakamukaka. Petrosi wakatora lupanga kuti wamuvikilire. Kweni Yesu wakati kwa Petrosi: “Wezgera lupanga lwako mu malo ghake; cifukwa wose awo ŵakukora lupanga ŵati ŵamarenge na lupanga.” (Mateyu 26:52; Luka 22:50, 51) Kale, Ŵaisrayeli ŵakalwanga nkhondo na lupanga. Kweni pa nyengo iyi vinthu vikasintha. Ufumu wa Ciuta ukaŵa “wa caru cino cara” ndipo ukaŵavya mphaka zakuti ŵavikilire. (Yohane 18:36) Petrosi wakaŵa pafupi kuŵa wa mtundu wauzimu, uwo cikaya cake cili kucanya. (Ŵagalatiya 6:16; Ŵafilipi 3:20, 21) Ntheura kufuma panyengo yira, ŵalondezgi ŵa Yesu wakenera kumalana na thinkho na nthambuzgo nga umo Yesu wakacitira, kwambura kopa kweni mwamtende. Vyose ŵakenera kuvileka mu mawoko gha Yehova na kuthemba nkhongono zake kuti ŵazizipizge.—Luka 22:42.
19 Vilimika vikati vyalutapo, Petrosi wakalemba kuti: “Khristu. . . wakakomwera imwe, na kumusidirani bambiro, mwakuti mulondezge marwayo ghake. . . . Para wakatukikanga, kuti wakawezga kutuka cara; para wakakomwanga, kuti wakafinganga cara; kweni wakajipeleka kwa mweneuyo wakweruzga nyoronyoro.” (1 Petros 2:21-23) Ŵakhristu ŵatambuzgika vilimika vinandi, nga umo Yesu wakacenjezgera. Kale na lero wuwo, Ŵakhristu ŵalondezga Yesu ndipo ŵali na lumbiri luwemi lwa kuzizipizga mwakugomezgeka, kulongora kuti ŵakusunga cigomezgo cawo mwamtende. (Civumbuzi 2:9, 10) Nase mphanyi ndimo tacitira waliyose payekha para vyanthena ivi vyatiwira.—2 Timote 3:12.
“Muvware Fumu Yesu Khristu”
20-22. Kasi Ŵakhristu ‘ŵakuvwara Fumu Yesu Khristu’ mu nthowa wuli?
20 Paulosi wakalembera mpingo wa Roma kuti: “Muvware Fumu Yesu Khristu, ndipo mungaghanaghaniranga nkhanira kukondwereska thupi mu makhumbiro ghake.” (Ŵaroma 13:14) Ŵakhristu ŵakuvwara Yesu nga ni para nchakuvwara. Ŵakulimbikira kulondezga nkharo yake na vyakucita vyake kwakuti ŵazgoka cakuwonerapo ca Fumu yawo, nangauli mbambura kufikapo.—1 Ŵatesalonika 1:6.
21 ‘Tingavwara Fumu Yesu Khristu’ usange tamanya makora umoyo wake na kulimbikira kukhala umo iyo wakakhaliranga. Kwa iyo tikusambirako kujiyuyura, kutemwa urunji, kutinkha ucikanamalango, kutemwa ŵabali, kuleka kuŵa ŵa caru, na kuzizipizga visuzgo. Tikukana ‘kughanaghanira nkhanira kukondwereska thupi na makhumbiro ghake,’ ndiko kuti umoyo withu wuli pakuti tisange usambazi cara nesi kukhorweska makhumbiro gha thupi. Kweni para tikughanaghanira ivyo tingacita panji umo tingacitira na suzgo yinyake, tikujifumba kuti: ‘Kasi waŵenge Yesu mphanyi wacita wuli pa nkhani iyi? Ndipo wangatemwa kuti ine niciteci?’
22 Paumaliro, tikuyezga Yesu mwa kutangwanika na “kupharazga makani ghawemi.” (Mateyu 4:23; 1 Ŵakorinte 15:58) Pa fundo iyi nayo, Ŵakhristu ŵakulondezga bambiro la Yesu, ndipo mu nkhani yakulondezgapo tizamuwona umo ŵakucitira.
Kasi Mungalongosora?
• Cifukwa wuli nchakwenelera kuti Mkhristu waŵenge wakujiyuyura?
• Kasi tingacita wuli kuti tiwonenge uwemi na uheni mwakwenelera?
• Kasi Ŵakhristu ŵakulondezga wuli Yesu para ŵakususkika na kutambuzgika?
• Kasi vingacitika wuli kuti ‘tivware Fumu Yesu Khristu’?
[Mafumbo]
[Cithuzithuzi pa peji 19]
Yesu wakatilekera bambiro lakufikapo la kujiyuyura
[Cithuzithuzi pa peji 20]
Mkhristu wakwenera kujiyuyura mu umoyo wake wose, na pakupharazga wuwo
[Cithuzithuzi pa peji 21]
Satana wangazgora vyakusanguluska viheni kuŵa viwemi kwa Mkhristu