Muŵe Ŵakunozgeka!
Muŵe Ŵakunozgeka!
“Muŵe ŵakunozgeka, cifukwa pa ora ilo mukughanaghana kuti ndilo cara, Mwana wa munthu wakwiza.”—MAT. 24:44.
1, 2. (a) Kasi mbucimi wuli wa mu Baibolo uwo tingawuyaniska na kuwukira kwa nyalubwe? (b) Kasi tikwenera kucitaci kuti tizakapone apo Khristu wazamuparanya caru ca Satana?
MUNTHU munyake wakumanyikwa pa maseŵero, kwa vilimika vinandi wakasanguluskanga ŵanthu apo wakaseŵeranga na ŵanyalubwe ŵake awo wakaŵasambizga. Wakati: “Usange cinyama cikukugomezga, ukujipulika nga kuti wapokera cawanangwa ciwemi comene pa caru cose capasi.” Kweni pa Okutobala 3, 2003, kugomezgana uku kukamara. Mwamabuci, nyalubwe munyake wakamuwukira. Nyalubwe uyu wakaŵa mutuŵa ndipo wakaŵa muzito makilogiramu 172. Munthu uyu wakaghanaghanangako yayi kuti ivi vingamucitikira, ndipo wakaŵa wambura kunozgeka.
2 Nchakukondweska kumanya kuti Baibolo likuyowoyerathu za kuwukira kwa “cikoko,” ndipo likuticiska kuti tiŵe ŵakunozgeka. (Ŵazgani Uvumbuzi 17:15-18.) Kasi cikoko ici cizamuwukira njani? Mwamabuci, caru ca Dyabulosi cizamugaŵikana. Cikoko ciswesi cikwimira wupu wa United Nations, ndipo “masengwe khumi” ghakwimira ŵandyali wose. Ivi vizamuwukira na kuparanya Babuloni Mukuru, ufumu wa caru cose wa cisopa cautesi, uyo wali nga ni mwanakazi muzaghali. Kasi ivi vizamucitika pawuli? Tikumanya yayi zuŵa panji ora. (Mat. 24:36) Ico tikumanya nchakuti vizamucitika pa ora ilo tikughanaghanako yayi ndiposo kuti nyengo ya kuwukira uku yafupiskika. (Mat. 24:44; 1 Kor. 7:29) Ipo nchakuzirwa kuti tiŵe ŵakunozgeka mwauzimu cifukwa apo kuwukira uku kuzamucitika Khristu wazamwiza kuzakeruzga na kutiwombora. (Luka 21:28) Kuti tiŵe ŵakunozgeka, tikwenera kusambira ku ŵateŵeti ŵakugomezgeka awo ŵakaŵa ŵakunozgeka ndipo ŵakawona kufiskika kwa malayizgo gha Ciuta. Kasi tighanaghanirengepo pa ivyo ŵateŵeti aŵa ŵakacita?
Ŵani Ŵakunozgeka Nga Ni Nowa
3. Cifukwa wuli cikaŵa cipusu yayi kuti Nowa wateŵetere Ciuta mwakugomezgeka?
3 Nangauli vinthu vikahenipa comene mu caru mu nyengo ya Nowa, kweni iyo wakaŵa wakunozgeka kuti wawone kufiskika kwa layizgo la Ciuta. Ghanaghanirani masuzgo agho Nowa wakakumananga nagho apo ŵangelo ŵakugaluka ŵakajizgora kuŵa ŵanthu na kugonana na ŵanakazi ŵakutowa. Ŵangelo aŵa ŵakababa ŵana ŵakofya, awo ŵakaŵa “ŵanthu ŵankhongono” awo ŵakayuzganga ŵanyawo. (Gen. 6:4) Ghanaghanirani za nkhaza izo ŵana aŵa ŵakacitanga kose uko ŵakendanga. Uheni ukazura mu caru ndipo maghanoghano na nkharo ya ŵanthu vikanangikirathu. Pamanyuma Fumu Yikuru Yehova yikatema nyengo ya kuparanyira ŵanthu ŵaheni wose.—Ŵazgani Genesis 6:3, 5, 11, 12. *
4, 5. Kasi vyakucitika vya mazuŵa ghano vikuyana wuli na vya mu mazuŵa gha Nowa?
4 Yesu wakayowoyerathu kuti vinthu mu mazuŵa ghithu agha vizamuyana waka na mu nyengo ya Nowa. (Mat. 24:37) Mwaciyelezgero, nase tikuwona ivyo mizimu yiheni yikucita. (Uvu. 12:7-9, 12) Mizimu yiheni iyi panji kuti viŵanda mbangelo awo ŵakajizgora kuŵa ŵanthu mu nyengo ya Nowa. Nangauli pasono ŵangacita nthena yayi, kweni ŵakuyezgayezga kuti ŵanthu ŵenderenge maghanoghano ghawo. Viŵanda vikukondwa para ŵanthu ŵakucita vinthu viheni nangauli ŵeneko ŵakumanya yayi.—Efe. 6:11, 12.
5 Mazgu gha Ciuta ghakuti Dyabulosi “wakukoma ŵanthu” ndipo ghakuti “wali na nthowa yakucitiskira nyifwa.” (Yoh. 8:44; Heb. 2:14) Kweni walije nkhongono zakukomera munthu waliyose uyo wakhumba. Ndipouli, Satana ngwankhaza, wakupusika na kupuluska. Wakupanda mzimu wakukomana mu maghanoghano na mu mitima ya ŵanthu. Mwaciyelezgero, pa ŵana 142 awo ŵakubabika mu United States, yumoza wazamukomeka. Pakuti nkhaza zazara nthena, kasi mukughanaghana kuti Yehova waŵikengeko mahara yayi nga umo wakacitira mu mazuŵa gha Nowa? Kasi watondekenge kucitapo kanthu?
6, 7. Kasi Nowa na mbumba yake ŵakalongora wuli kuti ŵakaŵa na cipulikano ndiposo kuti ŵakopanga Ciuta?
6 Mazuŵa ghakati ghajumphapo, Ciuta wakaphalira Nowa kuti waparanyenge na maji vyamoyo vyose ivyo vikaŵa pa caru capasi. (Gen. 6:13, 17) Yehova wakaphalira Nowa kuti wakhome cingalaŵa cikuru. Nowa na mbumba yake ŵakambapo mulimo uwu. Kasi nchivici cikaŵawovwira kuti ŵapulikire ndiposo kunozgekera ceruzgo ca Ciuta?
7 Nowa na mbumba yake ŵakacita ivyo Ciuta wakaŵaphalira cifukwa cakuti ŵakaŵa na cipulikano cikuru ndiposo ŵakamopanga. (Gen. 6:22; Heb. 11:7) Pakuŵa mutu wa mbumba, Nowa wakalutilira kuŵa maso mwauzimu ndipo wakakana kupuluskika na ŵanthu ŵaheni. (Gen. 6:9) Wakamanya kuti mbumba yake yikeneranga kuvikilirika kuti yileke kucitako nkhaza ndiposo vinthu vinyake viheni ivyo ŵanthu ŵakacitanga. Cikaŵa cakuzirwa kuti ŵaleke kutangwanika na vinthu vya zuŵa na zuŵa. Ciuta wakaŵapa nchito yakuti ŵacite, ntheura mbumba yose yikakhumbikwiranga kuŵika mtima pa nchito iyi.—Ŵazgani Genesis 6:14, 18.
Nowa na Mbumba Yake Ŵakaŵa Ŵakunozgeka
8. Kasi nchivici cikulongora kuti ŵamumbumba ya Nowa ŵakasopanga Ciuta mwakujipeleka?
8 Nangauli Baibolo likulongosora comene za Nowa, kweni muwoli wake, ŵana ŵake, ndiposo ŵakamwana ŵake nawo ŵakasopanga Yehova. Ezekiyeli wakasimikizgira fundo iyi. Ezekiyeli wakati Nowa waŵengeko mu mazuŵa ghake, ŵana ŵake ŵakatenge ŵaponenge cifukwa ca urunji wa ŵawiskewo yayi. Ŵakaŵa ŵalara kusankha kupulikira panji kuleka kupulikira. Ntheura, ŵakalongora kuti ŵakatemwanga Ciuta na nthowa zake. (Ezek. 14:19, 20) Ŵamumbumba ya Nowa ŵakapulikiranga ulongozgi wake, ŵakaŵa na cipulikano nga nchake, ndipo ŵakazomerezga yayi kuti maghanoghano gha ŵanji ghaŵatondeske kucita mulimo uwo Ciuta wakaŵatuma.
9. Kasi mazuŵa ghano mbanjani awo ŵakulongora cipulikano nga ca Nowa?
9 Nchakukhozga comene kuwona kuti mitu ya mbumba Zacikhristu yikuyezgayezga kucita nga ni Nowa. Yikumanya kuti nchakukwana yayi kupeleka waka vyakurya, vyakuvwara, nyumba, ndiposo masambiro ku mbumba zawo. Ŵakupweleleraso mbumba zawo mwauzimu. Para ŵakucita nthena ŵakuŵa ŵakunozgekera ivyo Yehova wacitenge sonosono.
10, 11. (a) Kasi Nowa na mbumba yake ŵakwenera kuti ŵakajipulika wuli apo ŵakaŵa mu cingalaŵa? (b) Kasi tikwenera kujifumba fumbo wuli?
10 Nowa, muwoli wake, ŵana ŵake, na ŵakamwana ŵake ŵakwenera kuti ŵakacita mulimo wa kukhoma cingalaŵa kwa vilimika 50. Apo ŵakakhomanga cingalaŵa ici, ŵakwenera kuti ŵakanjirangamo na kufuma kanandi waka. Ŵakacimata kuti muleke kunjira maji, ŵakaŵikamo vyakurya, ndipo ŵakanjizgamo vinyama. Ghanaghanirani ivyo vikacitika. Zuŵa likuru likiza. Ŵakanjira mu cingalaŵa pa zuŵa la 17, mwezi waciŵiri mu cilimika ca 2370 B.C.E. Yehova wakajara cijaro, ndipo vula yikamba. Iyi yikaŵa vula ya nyengo zose yayi. Visimi, panji kuti vindimba vikuru vya maji vikalelemuka, vidangazi vya kucanya vikajulika, ndipo civula cikuru cikalokwa. (Gen. 7:11, 16) Ŵanthu awo ŵakaŵa kuwaro kwa cingalaŵa ŵakafwa apo awo ŵakaŵa mukati ŵakaponoskeka. Kasi mbumba ya Nowa yikajipulika wuli? Yikaŵa na viwongo vikuru kwa Ciuta. Ndipo tikukayika yayi kuti ŵakayowoya kuti, ‘Tawonga comene cifukwa ca kwenda na Ciuta waunenesko na kuŵa ŵakunozgeka!’ (Gen. 6:9) Namwe ghanaghanirani waka umo muzamukondwera pamanyuma pakuti mwapona pa Haramagedoni.
11 Palije ico cingatondeska Wankhongonozose kufiska layizgo lake lakuti waparanyenge mgonezi wa Satana. Jifumbani kuti: ‘Kasi nkhugomezga nkhanira kuti palije layizgo lililose la Ciuta ilo litondekenge kufiskika pa nyengo yake?’ Usange mukugomezga, ipo nozgekerani “zuŵa la Yehova” ilo laneng’enera kwiza.—2 Pet. 3:12.
Mozesi Wakalutilira Kuŵa Maso
12. Kasi nchivici cikatenge citondeskenge Mozesi kuwona patali mwauzimu?
12 Tiyeni tiwone munthu munyake uyo wakaŵa wakunozgeka. Mu kawonero ka wunthu, Mozesi wawonekanga kuti wali pawemi comene mu caru ca Eguputo. Pakuti wakalereka na mwana mwanakazi wa Faro, wakwenera kuti wakacindikikanga comene, wakaryanga vyakurya viwemi, wakavwaranga malaya ghapacanya, ndiposo wakakhala pa malo ghapacanya. Wakasambizgika masambiro ghapacanya. (Ŵazgani Milimo 7:20-22.) Wakwenera kuti wakaŵa yumoza wa awo ŵakeneranga kupoka ciharo cikuru.
13. Kasi nchivici cikulongora kuti Mozesi wakaŵika mtima pa ivyo Ciuta wakalayizga?
13 Vikuwoneka kuti ivyo ŵapapi ŵake ŵakamusambizga Mozesi apo wakaŵa mwana, vikamovwira kumanya kuti kusopa vikozgo vya Ŵaeguputo mbucindere. (Ex. 32:8) Masambiro ghapacanya ndiposo vyuma ivyo vikaŵa mu nyumba yacifumu vikamutondeska yayi kusopa Yehova. Mozesi wakwenera kuti wakaghanaghanirapo comene pa ivyo Ciuta wakalayizga ŵasekuru ŵake, ndipo wakaŵa wakunozgeka kucita khumbo la Ciuta. Nakuti Mozesi wakaphalira ŵana ŵa Israyeli kuti: ‘Yehova, Ciuta wa Abrahamu, Ciuta wa Yisake, Ciuta wa Yakobe, wanituma kwa imwe.’—Ŵazgani Exodus 3:15-17.
14. Cifukwa wuli Mozesi wakakhumbikwiranga cipulikano na cikanga?
14 Mozesi wakawonanga Yehova kuti ni Ciuta waunenesko, ndipo kuti vikozgo vyose ivyo vikimiranga ŵaciuta ŵa mu Eguputo vikaŵa vyawakawaka. Mozesi wakaŵa nga wakumuwona “Uyo ngwambura kuwoneka.” Wakaŵa na cipulikano cakuti ŵanthu ŵa Ciuta ŵazamuwombokwa, nangauli wakamanyanga yayi nyengo yake. (Heb. 11:24, 25, 27) Apo wakathaskanga Muisrayeli uyo wakatimbikanga, wakalongora kuti wakaŵa wakunweka kuwona kuti Ŵahebere ŵakufwatulika. (Ex. 2:11, 12) Kweni nyengo yakuti Yehova wawombore ŵanthu ŵake yikaŵa kuti yindakwane, ntheura Mozesi wakacimbilira ku caru cinyake. Nchakuwonekerathu kuti cikaŵa cipusu yayi kuleka malo ghawemi mu Eguputo na kukakhala mu mapopa. Ndipouli, wakalongora kuti ngwakunozgeka mwa kupulikira cilicose ico Yehova wakamuphalira. Lekani wakati wakhala vilimika 40 mu caru ca Midiyani, Ciuta wakamutuma kuti wakawombore ŵabali ŵake. Mozesi wakazomera ndipo wakawelera ku Eguputo. Nyengo yikakwana yakuti Mozesi wacite mulimo uwo wakapika mwakuyana na khumbo la Ciuta. (Ex. 3:2, 7, 8, 10) Mozesi ‘wakaŵa wakuzika comene kuluska wose,’ ndipo wakati wawelera ku Eguputo, wakakhumbikwiranga cipulikano na cikanga kuti wakawonekere pamaso pa Faro. (Maŵa. 12:3) Wakawonekera kamoza pera yayi, ndipo apo vilengo vikacitikanga wakamanyanga yayi kuti walutenge kalinga kukawonana na Faro.
15. Nangauli wakakhuŵazgikanga, kasi nchivici cikawovwira Mozesi kuti wapenjerezgenge mipata ya kucindikira Ŵadada ŵake ŵa kucanya?
15 Kwa vilimika vinyakeso vyakujumpha 40, kufuma mu 1513 B.C.E. mpaka mu 1473 B.C.E., Mozesi wakakumanaso na vikhuŵazgo. Kweni wakapenjerezga mipata yakuti wacindikire Yehova na kuciska Ŵaisrayeli kuti nawo ŵacitenge nthena. (Dute. 31:1-8) Cifukwa wuli? Cifukwa cakuti wakatemwanga comene Yehova ndiposo muwuso wake kuluska iyomwene. (Ex. 32:10-13; Maŵa. 14:11-16) Nangauli tingakhuŵazgika, nase tikwenera kulutilira kukhozgera muwuso wa Ciuta, uku tili na cigomezgo kuti nthowa za Ciuta ni zavinjeru, zaurunji, ndiposo ziwemi kuluska zilizose izo zingaŵako. (Yes. 55:8-11; Yer. 10:23) Kasi ndimo namwe mukuwonera?
Ŵani Maso!
16, 17. Cifukwa wuli lemba la Mariko 13:35-37 ndakuzirwa comene kwa imwe?
16 “Lutilirani kulaŵiska, muŵenge maso, pakuti mukumanya cara apo nyengo yakutemeka yikwizira.” (Mrk. 13:33) Yesu wakayowoya cenjezgo ili apo wakalongosoranga za cimanyikwiro ca umaliro wa mgonezi uheni uwu. Wonani mazgu ghaumaliro gha ucimi wa Yesu uwu, agho ghali kulembeka na Mariko, ghakuti: “Muŵenge maso, pakuti mukumanya cara apo mweneko wa nyumba wakwizira, kwali mise para kwafipa panji usiku pakati panji para tambala wakulira panji mulenjilenji; mwakuti para wakwiza mwamabuci, waleke kumusangani mukugona. Kweni ico nkhuyowoya kwa imwe, nkhuyowoya ku wose, Muŵenge maso.”—Mrk. 13:35-37.
17 Tikwenera kughanaghanirapo comene pa mazgu gha Yesu agha. Wakazunura maulinda ghanayi gha usiku. Ulinda waumaliro ngwakusuzga comene, cifukwa ukwamba ca m’ma 3 koloko mulenji mpaka zuŵa lifume. Awo ŵakumanya vya nkhondo ŵakuti nyengo iyi yikuŵa nyengo yiwemi kuwukira ŵalwani, cifukwa ŵakuŵa kuti ŵakugona. Mwakuyana waka, sono caru cili mu tulo tukuru twauzimu, ntheura cingaŵa cakusuzga kuti tilutilire kuŵa maso. Apo umaliro wa caru ici ndiposo kuwombokwa kwithu kuli pafupi, kasi tikukayikira kukhumbikwa kwa “kuŵa maso” na “kulutilira kulaŵiska”?
18. Pakuŵa Ŵakaboni ŵa Yehova, kasi tili na mulimo wuli ukuru comene?
18 Munthu wakusambizga vinyama uyo wazunulika mu ndime yakwamba wakapona apo nyalubwe wake wakamuwukira. Kweni ucimi wa mu Baibolo ukulongora kuti visopa vyose vyautesi pamoza na mgonezi uheni uwu vizamupona yayi. (Uvu. 18:4-8) Mphanyi tose, ŵalara na ŵana, tawona kuzirwa kwa kucita vyose ivyo tingafiska kuti tiŵe ŵakunozgekera zuŵa la Yehova nga umo wakacitira Nowa na mbumba yake. Tikukhala na ŵanthu ŵambura kopa Ciuta ndiposo ŵalongozgi ŵa visopa vyautesi. Ndipo ŵanthu awo ŵakuti nchakusuzga kumanya Ciuta na awo ŵakuti Ciuta kulije, ŵakuyuyura Mlengi kwizira mu ivyo ŵakuyowoya. Kweni ise tingapuluskika yayi. Tiyeni tikumbukenge viyelezgero ivyo tasambira na kuŵa maso kuti tikhozgere na kucindika Yehova uyo ni “Ciuta wa ŵaciuta, . . . Ciuta mukuru, wankhongono na wakofya.”—Dute. 10:17.
[Mazgu ghamusi]
^ ndime 3 Pa nkhani ya “vilimika makumi khumi pacanya makumi ghaŵiri” ivyo vyazunulika pa Genesis 6:3, wonani Gongwe la Mulinda la Disembala 15, 2010, peji 30.
Kasi Mukukumbuka?
• Cifukwa wuli Nowa wakakhumbikwiranga kupwelelera comene umoyo wauzimu wa mbumba yake?
• Kasi nyengo yithu yikuyana wuli na nyengo ya Nowa?
• Nangauli wakakhuŵazgikanga, cifukwa wuli Mozesi wakadodoliska pa malayizgo gha Yehova?
• Kasi ni maucimi wuli agho ghangamovwirani kuti muŵe maso mwauzimu?
[Mafumbo]
[Cithuzithuzi pa peji 25]
Nowa na mbumba yake ŵakaŵika mtima pa mulimo uwo Yehova wakaŵapa
[Cithuzithuzi pa peji 26]
Malayizgo gha Ciuta ghakawovwira Mozesi kuti ŵalutilire kuŵa maso
