Mungajipusikanga na Fundo Zautesi Yayi

PAMANYUMA pakuti Eva warya cipambi ca mu khuni lakukanizgika, Ciuta wakamufumba kuti: “Nchici ici wacita?” Eva wakazgora kuti: “Njoka yikandipusika ine, nkharya.” (Gen. 3:13) Satana, uyo ni njoka yiryarya, ndiyo wakapusika Eva kuti waleke kupulikira Ciuta, ndipo wakamba kucemeka kuti “njoka ya papo kale, . . . uyo wakupuluska caru cose.” (Uvu. 12:9)

Nkhani iyi yikulongora kuti Satana ni muryarya, ndipo wakuyowoya utesi na cilato cakuti wapuluske awo ŵakuleka kughanaghana makora. Eva wakapuluskika na Satana. Ndipouli, tileke kughanaghana kuti ni Satana pera uyo wangatipuluska. Baibolo likuyowoyaso kuti ‘tingajipusika tekha na fundo zautesi.’—Yak. 1:22.

Tingawona nga kuti nchamacitiko yayi kujipusika tekha. Kweni nchakuwonekerathu kuti cenjezgo ili likayowoyeka waka yayi. Ntheura, tisandenge umo tingajipuluskira tekha, kweniso tiwonenge fundo zautesi izo tingajipuluska nazo. Nkhani za mu Malemba zingatovwira kuti ticite nthena.

Awo Ŵakajipusikapo

Mu cilimika ca 537 B.C.E., Sayirasi Mukuru wa ku Peresiya wakalangura kuti Ŵayuda awo ŵakaŵa ŵazga ku Babuloni ŵawelere ku Yerusalemu kuti ŵakazengeso tempele. (Ezra 1:1, 2) Mwakukolerana na khumbo la Yehova mu cilimika cakulondezgapo, ŵanthu ŵakamba kuzenga tempele liphya. Ŵanthu aŵa ŵakakondwa na kulumba Yehova cifukwa cakuti wakaŵawovwira kuti ŵambe kucita mulimo wa kuzirwa uwu. (Ezra 3:8, 10, 11) Kweni pakati pajumpha nyengo yicoko waka, ŵalwani ŵakamba kuŵasuska ndipo Ŵayuda ŵakathika lusoko. (Ezra 4:4) Kwa vilimika pafupifupi 15 ŵalongozgi ŵa ku Peresiya ŵakakanizga mulimo wa kuzenga tempele. Kuti ŵalongore mazaza ghawo, ŵakiza ku Yerusalemu na “kuŵalekiska [Ŵayuda] na woko la nkhongono.”—Ezra 4:21-24.

Cifukwa ca ŵakususka aŵa, Ŵayuda ŵakamba kujipusika ŵekha na fundo zautesi. Ŵakati: “Nyengo yindize yakuti nyumba ya Yehova yikwenera kuzengeka.” (Hag. 1:2) Iwo ŵakaghanaghananga kuti Ciuta wakakhumbanga yayi kuti tempele lizengeke luŵiro. M’malo mwa kupenja nthowa za umo ŵangacitira mulimo wa kupatulika wa Ciuta, Ŵayuda ŵakamba kutangwanika comene na nchito ya kutozga nyumba zawo. Nchimi ya Ciuta Hagayi yikaŵafumba kuti: “Kasi ndi nyengo yakuti imwe mukukhala mu nyumba za mathabwa ghakuŵajika, kweni nyumba [ya Yehova] iyi yikukhala yakupasuka?”—Hag. 1:4.

Kasi nkhani iyi yikumusambizgani kalikose nthena? Para mwakubudika tikuwona kuti nyengo yicali yakuti Yehova wafiskire khumbo lake, tingaleka kucita milimo yinyake yauzimu na kwamba kutangwanika na vinthu vyataŵene. Tiyelezgere kuti mukulindilira ŵalendo. Nyengo zinyake pakunozgekera ŵalendo aŵa mungacitako tumilimo tunyake twa pa nyumba. Kweni wuli usange mwapulika kuti ŵalendo ŵacedwengeko, kasi mulekenge kunozgekera?

Ndipouli, kumbukani kuti Hagayi na Zekariya ŵakawovwira Ŵayuda kuti ŵapulikiske kuti Yehova wakakhumbanga kuti tempele lizengeke luŵiro. Hagayi wakaŵaciska kuti: “Khomani mtima, imwe mose ŵacaru, . . . limani” panji kuti gwirani nchito. (Hag. 2:4) Ŵakeneranga kulutilira kuzenga tempele, uku ŵakugomezga kuti mzimu wa Ciuta  uŵawovwirenge. (Zek. 4:6, 7) Nkhani iyi yikutovwira kuti tileke kuwona mwakubudika zuŵa la Yehova.—1 Kor. 10:11.

Fundo Zaunenesko Zihare Malo gha Zautesi

Mu kalata yake yaciŵiri, mpositole Petrosi wakati Yehova wali kutema nyengo ya “macanya ghaphya na caru capasi ciphya.” (2 Pet. 3:13) Wakawona kuti ŵagoski ŵanyake ŵakakayikiranga kuti Ciuta wakunjilirapo pa ivyo ŵanthu ŵakucita. Ŵakagoskanga kuti palije ico Ciuta ŵangacita, pakuti “vinthu vyose [vikulutilira] ntheura pera kufuma pa kwamba kwa cilengiwa.” (2 Pet. 3:4) Petrosi wakakhumbanga kususka kaghanaghaniro kakubudika aka. Wakalemba kuti: “Nkhuwuska kaghanaghaniro kinu kawemi mwa kumukumbuskani.” Wakakumbuska Ŵakhristu ŵanyake kuti ŵagoski ŵakaghanaghananga mwakupuvya, cifukwa kale Ciuta wakanjilirapo pa vyakucita vya ŵanthu, ndipo wakaparanya caru cose capasi.—2 Pet. 3:1, 5-7.

Mwakuyana waka, mu 520 B.C.E., Hagayi wakaciska Ŵayuda awo ŵakalopwa. Wakati: “Langulukani umo mukakhalilira.” (Hag. 1:5) Wakawuska kaghanaghaniro kawo, mwa kuŵakumbuska za khumbo la Ciuta ndiposo ivyo wakalayizga ŵanthu ŵake. (Hag. 1:8; 2:4, 5) Wakati waŵaciska waka, mulimo wa kuzenga ukambaso nangauli ŵamazaza ŵakakanizga. Kweniso ŵalwani ŵakayezga kwimiska mulimo wa kuzenga, kweni ŵakatondeka. Ŵamazaza ŵakati ŵazomerezga, tempele likamara kuzengeka mu vilimika vinkhondi.—Ezra 6:14, 15; Hag. 1:14, 15.

Kulanguruka pa Umo Tikwendera

Kasi mukughanaghana kuti nase tingagongoweskeka para takumana na masuzgo nga umo ŵakacitira Ŵayuda mu nyengo ya Hagayi? Para takumana na masuzgo, cingaŵa cakusuzga kulutilira kupharazga makani ghawemi mwamwamphu. Kasi ni vici vinyake ivyo vingatigongoweska? Panji tingaŵa kuti tikusuzgika cifukwa ca vinthu vyambura urunji ivyo vikucitika mu mgonezi uwu. Wonani umo Habakuku wakadandawulira, wakati: “Nditi ndilire nkhuto mpaka pawuli, ndipo Imwe muleke kupulika? Panji kucemerezga kwa Imwe ‘Nkhaza!’ ndipo muleke kuponoska?” (Hab. 1:2) Pakuwona ico ŵanji ŵakuti nchiziwulika, Mkhristu wangaleka kuzirwiska vinthu vyauzimu na kwamba kuŵika pakwamba vinthu vyakuthupi. Kasi namwe mukuwona kuti vingamucitikirani? Para nase tikulondezga fundo zanthena, mbwenu tijipusikenge tekha. Ipo nchakuzirwa kulondezga ulongozgi wa mu Malemba wakuti ‘tilanguruke pa umo tikwendera’ na ‘kuwuska kaghanaghaniro kithu kawemi.’ Tijifumbe kuti, ‘Kasi nkhuzizwa kuti mgonezi uwu wakhala nyengo yitali kwambura kuparanyika nga umo nkhaghanaghaniranga?’

Nyengo ya Kulindilira

Ghanaghanirani ivyo Yesu wakayowoya vyakukhwaskana na umaliro wa mgonezi uwu. Pakuyowoya za mazuŵa ghaumaliro, buku la Mariko likulongora kuti kanandi waka Yesu wakaciskanga kuti tiŵenge maso. (Mrk. 13:33-37) Tikusanga cenjezgo lakuyana waka  mukatikati mwa ucimi uwo ukulongosora za nkhondo ya Haramagedoni, panji kuti zuŵa likuru la Yehova. (Uvu. 16:14-16) Cifukwa wuli tikucenjezgeka mwakuwerezgawerezga? Vikumbusko ivi ni vyakuzirwa cifukwa cakuti apo tikulindilira, nyengo yingawoneka nga njitali, ndipo tingamba kuwona kuti zuŵa la Yehova likuziwulika.

Yesu wakayowoya ntharika kuti walongosore cifukwa ico tikwenera kulutilira kuŵa maso apo tikulindilira umaliro wa mgonezi uwu. Wakayowoya za munthu uyo ŵankhungu ŵamwibira katundu wake mu nyumba. Kasi wakeneranga kucitaci kuti katundu wake waleke kwibika? Wakeneranga kuŵa maso usiku wose. Yesu wakamalizga ntharika iyi na ulongozgi wakuti: “Muŵe ŵakunozgeka, cifukwa pa ora ilo mukughanaghana kuti ndilo cara, Mwana wa munthu wakwiza.”—Mat. 24:43, 44.

Ntharika iyi yikulongora kuti tikwenera kulutilira kulindilira, nanga nyengo yingaŵa yitali. Tileke kwenjerwa comene kuti mgonezi uheni uwu wacedwa kumara nga umo tikaghanaghaniranga. Tingajipusikanga tekha yayi na fundo yautesi yakuti ‘nyengo ya Yehova yindakwane.’ Kaghanaghaniro kanthena kangatipangiska kuti tiŵe ŵakata pakupharazga makani ghawemi gha Ufumu.—Rom. 12:11.

Kuzgura Fundo Zautesi

Pakuyowoya za fundo zautesi, lemba la Ŵagalatiya 6:7 likuti: “Mungapuluskikanga cara . . . Ico munthu wakuseŵa, cenecico ndico wazamuvuna.” Para mu munda mundapandemo mbuto iyo mukukhumba, thondo likukaŵa yayi kumeramo. Ntheura pera, usange tikuwuska yayi kaghanaghaniro kithu kawemi, fundo zautesi zingajintha misisi mu maghanoghano ghithu. Mwaciyelezgero, tingamba kughanaghana kuti, ‘Zuŵa la Yehova lizenge nadi, kweni licali kutali.’ Maghanoghano ghanthena, ghangatipangiska kuti tiwonenge mwakupepuka vinthu vyauzimu. Mukuluta kwa nyengo, tingamba kusulako vinthu vyauzimu. Para tingacita nthena, zuŵa la Yehova lizamutibucizga.—2 Pet. 3:10.

Kweni para nyengo zose tikusanda “ico nchiwemi na cakuzomerezgeka na khumbo lakufikapo la Ciuta,” fundo zautesi zithazenge yayi mu maghanoghano ghithu. (Rom. 12:2) Nthowa yiwemi comene iyo tingazgulira fundo zautesi nkhuŵazga Mazgu gha Ciuta nyengo zose. Malemba ghangakhozga cigomezgo cithu cakuti nyengo zose Yehova wakucita vinthu pa nyengo yake yakutemeka.—Hab. 2:3.

‘Nyengo zose tikumbukenge kuŵapo kwa zuŵa la Yehova’ para tikuŵazga, kulomba, kuwungana, kupharazga, ndiposo kucitira lusungu ŵanji. (2 Pet. 3:11, 12) Para tikucita nthena, Yehova wazamutitumbika. Mpositole Paulosi wakutikumbuska kuti: “Tingagongowanga cara pakucita ico nchiwemi, cifukwa mu nyengo yakwenelera tizamuvuna usange tikuvuka cara.”—Gal. 6:9.

Iyi ni nyengo yakuti tijipusikenge tekha na fundo zautesi yayi, mwa kughanaghana kuti zuŵa la Yehova likuziwulika. M’malo mwake, ni nyengo yakuti tikhwimiske mitima yithu, cifukwa zuŵa la Yehova laneng’enera.

[Cithuzithuzi pa peji 4]

Hagayi na Zekariya ŵakaciska Ŵayuda kuti ŵambe kuzenga

[Cithuzithuzi pa peji 5]

Ŵamanyenge kuti kukwiza munkhungu, kasi ŵatenge ŵacitengeci?