1, 2. Kasi ŵateŵeti ŵa Ciuta ŵakujipulika wuli mu mgonezi uwu, ndipo ŵali na cikaya pa fundo wuli?

  KASI mukujipulika kuti muli ŵakuvikilirika mu caru ici? Usange yayi, manyani kuti muli mwekha yayi. Kwambira kale, wose awo ŵakutemwa nadi Yehova ŵajiwona nga mbalendo mu mgonezi uwu. Mwaciyelezgero, apo ŵakendanga kufuma ku malo ghanyake kuya ku ghanyake mu caru ca Kenani, ŵateŵeti ŵakugomezgeka ŵa Ciuta “ŵakazomera pakweru kuti ŵakaŵa ŵalendo na ŵakupanjwa mu caru.”—Heb. 11:13.

² Mwakuyana waka, ŵalondezgi ŵa Khristu ŵakuphakazgika, awo ‘wenekaya wawo uli kucanya,’ ŵakujiwona nga “mbalendo na ŵakupanjwa” mu mgonezi uwu. (Fil. 3:20; 1 Pet. 2:11) “Mberere zinyake” za Khristu nazo zili “ku cigaŵa ca caru cara, umo [Yesu wakaŵira] ku cigaŵa ca caru cara.” (Yoh. 10:16; 17:16) Ndipouli, ŵanthu ŵa Ciuta ŵalije yayi “cikaya.” Nakuti, tili ŵakuvikilirika comene mu cikaya cithu ciwemi comene, ico munthu wakuciwona kwizira mu maso gha cipulikano. Mozesi wakalemba kuti: “A Yehova, ndimwe mwaŵa cakukhalamo cithu mu migonezi na migonezi.” a (Sal. 90:1) Kasi Yehova wakaŵa wuli “cakukhalamo” ku ŵateŵeti ŵake ŵakugomezgeka mu nyengo yakale? Mazuŵa ghano, kasi iyo ‘nchakukhalamo’ ku ŵanthu ŵa zina lake pa fundo wuli? Ndipo kasi munthazi wazamuŵa wuli cakukhalamo?

3. Kasi ni fundo wuli yikuru, cithuzithuzi, ndiposo kuyana ivyo tikuvisanga pa Salmo 90:1?

³ Nga ni mazgu ghakuyelezgera ghanandi mu Baibolo, lemba la Salmo 90:1 lili na fundo yikuru, cithuzithuzi,  ndiposo kuyana kwake. Fundo yikuru ni Yehova. Cithuzithuzi ni malo ghakukhalamo. Pali kuyana pakati pa Yehova na malo ghakukhalamo. Mwaciyelezgero, Yehova wakuvikilira ŵanthu ŵake. Fundo iyi yikukolerana na fundo yakuti Ciuta nchitemwa. (1 Yoh. 4:8) Kweniso iyo ni Ciuta wa mtende, uyo wakupangiska kuti ŵateŵeti ŵake ŵakugomezgeka ŵakhalenge ‘mwakufwasa.’ (Sal. 4:8) Mwaciyelezgero, wonani umo wakacitira na ŵateŵeti ŵakugomezgeka ŵa mu nyengo yakale, kwamba na Abrahamu.

4, 5. Kasi Ciuta wakaŵa wuli “cakukhalamo” kwa Abrahamu?

⁴ Tingaghanaghanira waka umo Abrahamu, uyo pa nyengo iyi wakacemekanga Abramu, wakajipulikira apo Yehova wakamuphalira kuti: “Fuma iwe mu caru cako, na ku ŵabali ŵako . . . kuya ku caru ico tindikulongore.” Usange Abrahamu wakenjerwanga, wakwenera kuti wakaleka kwenjerwa apo Yehova wakamuphalira mazgu ghakulondezgapo ghakuti: “Ndipo tindikuzgore iwe uŵenge mtundu ukuru, ndikutumbikenge, na kukuzga zina lako . . . Nditindiŵatumbike awo ŵakukutumbika, na kumutemba mweneuyo wakukutemba.”—Gen. 12:1-3.

⁵ Na mazgu agha, Yehova wakajizgora kuŵa cakukhalamo kwa Abrahamu na mphapu yake. (Gen. 26:1-6) Yehova wakafiska layizgo lake. Mwaciyelezgero, wakatondeska Faro wa ku Eguputo na Themba Abimeleki la ku Gerar kutora Sara na kukoma Abrahamu. Ndimo wakavikililiraso Yisake na Rebeka. (Gen. 12:14-20; 20:1-14; 26:6-11) Tikuŵazga kuti: “[Yehova] ntha wakazomerezga munthu kuti waŵasuzge; wacenya mathemba cifukwa ca iwo, kuti, ‘Mungakhwaskanga ŵakuphakazgika ŵane, zinchimi zane mungazicitiranga uheni!’”—Sal. 105:14, 15.

6. Kasi Yisake wakaphalira Yakobe kuti wacite vici, ndipo Yakobe wakwenera kuti wakajipulika wuli?

⁶ Pa nchimi izi pakaŵaso Yakobe muzukuru wa Abrahamu. Nyengo yakuti Yakobe watore muwoli yikati yakwana, Yisake, dada wake, wakati kwa iyo: “Ungatoranga muwoli ku ŵanakazi ŵa ku Kenani. Wuka, luta ku Padanaramu, ku nyumba ya Betuel wiske wa ŵanyoko; ukatore muwoli kwenekura mu ŵana ŵa Labani.” (Gen. 28:1, 2) Nyengo yeneyiyo Yakobe wakapulikira Yisake. Yakobe wakasida civikiliro ca mbumba yakwake iyo yikakhalanga mu Kenani, na kwenda yekha ulendo wa makilomita ghanandi kuya ku Harani. (Gen. 28:10) Panji wakajifumbanga kuti: ‘Kasi niŵenge kwa nekha kwa nyengo yitali wuli? Kasi asibweni ŵane ŵamunipokelera makora na kunipa mwanakazi wakopa Ciuta?’ Usange Yakobe wakenjerwanga nadi na ivi, wakwenera kuti wakaleka wakati wafika pa Luz, mtunda wa makilomita 100 kufuma ku Beersheba. Kasi nchivici ico cikacitika pa Luz?

7. Kasi Ciuta wakamupembuzga wuli Yakobe kwizira mu loto?

 ⁷ Pa Luz, Yehova wakawoneka kwa Yakobe mu loto, ndipo wakati: “Ine ndili nawe, tindikusunge mu malo ghose umo tiwendenge na kukuwezgeraso mu caru cino; pakuti ndikusidenge cara, ndisuke ndicite ico ndakuyowoyera.” (Gen. 28:15) Mazgu ghalusungu agha ghakwenera kuti ghakamukhozga na kumupembuzga comene Yakobe. Kufuma apa Yakobe wakwenera kuti wakaŵa wakunweka kuwona umo Ciuta wafiskirenge layizgo lake. Usange muli kusida cikaya cinu, panji kuti muteŵetere mu caru cinyake, mungapulikiska umo Yakobe wakajipulikiranga. Ndipouli, mwawona ukaboni wakuti Yehova wakumupwelelerani.

8, 9. Kasi Yehova wakaŵa wuli “cakukhalamo” kwa Yakobe, ndipo tingasambirapo vici apa?

⁸ Yakobe wakati wafika ku Harani, asibweni ŵake a Labani ŵakamupokelera makora ndipo pamanyuma ŵakamupa Leya na Rakelo kuti ŵaŵe ŵawoli ŵake. Ndipouli, pa nyengo yinyake Labani wakamba kumulyera masuku pa mutu Yakobe, wakasintha njombe yake kakhumi. (Gen. 31:41, 42) Kweni Yakobe wakazizipizga vyose ivi, wakagomezga kuti Yehova walutilirenge kumupwelelera, ndipo wakamupwelelera nadi. Nadi, kufika pa nyengo iyo Ciuta wakaphalilira Yakobe kuti wawelere ku Kenani, Yakobe wakaŵa na “vyakuŵeta vinandi, na ŵateŵeti ŵanalume na ŵanakazi, na ŵangamila, na mbunda.” (Gen. 30:43) Pakuwonga kufumira pasi pa mtima, Yakobe wakalomba kuti: “Nkhwenera cara nanga nkhacoko waka ka malusungu ghinu, na magomezgeko ghinu ghose, ivyo mwavilongora ku muteŵeti winu, cifukwa na nthonga yane ndipera nkhambuka Yorodani uyu; sono ndaŵa viwuru viŵiri.”—Gen. 32:10.

⁹ Enya, lurombo lwa Mozesi ulu lukaŵa lwaunenesko nadi, lwakuti: “A Yehova, ndimwe mwaŵa cakukhalamo cithu mu migonezi na migonezi.” (Sal. 90:1) Mazuŵa ghano napo, mazgu agha ngaunenesko cifukwa Yehova ‘wakusintha cara, wakupambana na mfwiri, uwo ukuzgoka,’ wakulutilira kuŵa malo ghawemi ghakukhalamo ndiposo gha civikiliro ku ŵateŵeti ŵake ŵakugomezgeka. (Yak. 1:17) Tiyeni tiwone umo fundo iyi yiliri yaunenesko.

10. Cifukwa wuli tikusimikizga kuti Yehova wakulutilira kuŵa cakukhalamo ku ŵateŵeti ŵake?

¹⁰ Yelezgerani kuti: Mukupeleka ukaboni mu khoti kwimikana na gulu la vigeŵenga ilo likukoma ŵanthu pa caru cose. Mulongozgi wake ngwamahara comene, ngwankhongono, ni mutesi kweniso wakukoma ŵanthu. Kasi mungajipulika wuli para mwafuma mu khoti ili? Kasi mungajipulika kuti muli ŵakuvikilirika? Yayi. Nadi, mungaŵa na cifukwa ciwemi cakupemphera civikiliro. Ciyelezgero ici cikulongora ukhaliro uwo ŵateŵeti ŵa Yehova ŵalimo. Mwacikanga iwo ŵakucitira ukaboni vya Yehova ndiposo ŵakuvumbura kwambura wofi mulwani mukuru, Satana. (Ŵazgani Uvumbuzi 12:17.) Satana wali kuyezgapo kulekeska ŵanthu ŵa Ciuta. Kweni kasi wali kuŵalekeskapo? Yayi. Nakuti tikulutilira kupharazgira ŵanthu ŵanandi. Ivi vikucitika pekha cifukwa cakuti: Yehova wacali ciphokwero cithu, panji kuti “cakukhalamo” cithu, comenecomene mu mazuŵa ghaumaliro agha. (Ŵazgani Yesaya 54:14, 17, 18.) Ndipouli Yehova wangaŵa yayi malo ghithu ghakukhalamo usange tikuzomerezga Satana kuti watiwuskemo mu malo agha.

11. Kasi ni sambiro wuli ilo tingasambirako ku ŵateŵeti ŵa Ciuta ŵa mu nyengo yakale?

¹¹ Tiyeni tiwone sambiro linyake ilo tingasambirako ku ŵateŵeti ŵa Ciuta ŵa mu nyengo yakale. Nangauli ŵakakhalanga mu caru ca Kenani ŵakalutilira kujipatura ku ŵanthu ŵa mu caru ici ndipo ŵakatinkhanga vinthu viheni ivyo ŵanthu aŵa ŵakacitanga. (Gen. 27:46) Ŵakaŵa ŵanthu ŵakulondezga fundo za Ciuta  m’malo mwa malango ghanandi. Ivyo ŵakamanyanga vyakukhwaskana na Yehova ndiposo wunthu wake vikaŵa vyakukwana kwa iwo. Cifukwa cakuti wakaŵa cakukhalamo cawo, ŵakakhumba yayi kusendelera ku caru nanga mphacoko. M’malo mwake ŵakawoneseska kuti ŵaleke kuŵa ŵa caru. Ŵateŵeti aŵa ŵali kutilekera cakuwonerapo ciwemi comene. Kasi mukufwilirapo kuyezga ŵateŵeti ŵa Ciuta ŵa mu nyengo yakale aŵa pa nkhani ya ŵanthu ŵakucezga nawo ndiposo vyakusanguluska? Cacitima nchakuti ŵanji mu mpingo waunenesko ŵakukhumba nga ŵangacitangako tunthu twa mu caru ca Satana. Usange mukujipulika nthena nanga pangaŵa pacoko waka, lombani pa nkhani iyi. Kumbukani kuti caru ici ncha Satana. Cikulongora mzimu wake uheni wa kujighanaghanira.—2 Kor. 4:4; Efe. 2:1, 2.

12. (a) Kasi Yehova wakuyipwelelera wuli mbumba yake yauzimu? (b) Kasi mukuviwona wuli vyawanangwa ivi?

¹² Kuti tigege mauryarya gha Satana, tikwenera kucitapo kanthu kuti tisange candulo na vinthu vyose vyauzimu ivyo Yehova wakunozgera mbumba yake ya cipulikano, yeneiyo yikuwona iyo kuŵa cakukhalamo. Pa vinthu vyauzimu ivi pali maungano gha mpingo, kusopa kwa mbumba, ndiposo “vyawanangwa” ku ŵanthu, awo mbaliska ŵakwimikika na Ciuta kuti ŵatipembuzge na kutovwira apo tikulimbana na masuzgo gha mu caru. (Efe. 4:8-12) Mubali George Gangas, uyo wakaŵa mu Wupu Wakulongozga kwa vyaka vinandi, wakalemba kuti: “Para nili pakati pa [ŵanthu ŵa Ciuta] nkhuŵa nga nili na mbumba yane, mu paradiso wauzimu.” Kasi namwe mukujipulika nthena?

13. Kasi ni sambiro wuli lakuzirwa ilo tikutorapo pa Ŵahebere 11:13?

¹³ Cinthu cinyake ico tingatolerako ku ŵateŵeti ŵa Ciuta ŵa kale nchakuti ŵakaŵa ŵakunozgeka kuŵa ŵakupambana na ŵanthu awo ŵakakhalanga nawo. Nga umo tanguwonera mu  ndime yakwamba, iwo “ŵakazomera pakweru kuti ŵakaŵa ŵalendo na ŵakupanjwa mu caru.” (Heb. 11:13) Kasi mwaŵikapo mtima kuti mulutilire kuŵa ŵakupambana na ŵanji? Mbunenesko kuti nchipusu yayi kucita nthena nyengo zose. Kweni na wovwiri wa Ciuta ndiposo wa Ŵakhristu ŵanyinu, mungacita makora. Kumbukani kuti muli mwekha yayi. Wose awo ŵakukhumba kuteŵetera Yehova ŵakwenera kurwa nkhondo. (Efe. 6:12) Ndipouli, nkhondo iyi tingatonda pekha para tikuthemba Yehova na kumuzgora kuŵa cakukhalamo cithu.

14. Kasi ŵateŵeti ŵa Yehova ŵakalindiliranga “msumba” wuli?

¹⁴ Fundo yinyakeso yakuzirwa ni iyi: Yezgani Abrahamu mwa kulaŵiska pa njombe. (2 Kor. 4:18) Mpositole Paulosi wakalemba kuti Abrahamu “wakalindiliranga msumba wa malufura ghanadi, msumba uwo muzengi na wakupanga ni Ciuta.” (Heb. 11:10) “Msumba” uwu ni Ufumu  wakuwusika na Mesiya. Abrahamu wakeneranga kulindilira “msumba” uwu. Kweni ise tikulindilira yayi. Sono ukuwusa kucanya. Kweniso ukaboni unandi ukulongora kuti sonosono apa Ufumu uwu wambenge kuwusa caru capasi. Kasi Ufumu uwu ngwanadi kwa imwe? Kasi ukukhwaska umo mukuwonera umoyo, umo mukuwonera caru ici, ndiposo ivyo mukuŵika pakwamba?—Ŵazgani 2 Petrosi 3:11, 12.

15. Kasi ni vinthu wuli ivyo vizamucitikira ŵanthu awo ŵakuthemba caru ici?

¹⁵ Apo umaliro wa caru ca Satana ukusendelera, “vyakuŵinya” visazgikirengeko. (Mat. 24:7, 8) Pa suzgo yikuru ndipo vinthu vizamufika paheni comene. Pa caru cose vinthu vyakuzengeka na ŵanthu vizamubwanganduka ndipo ŵanthu ŵazamuŵa na wofi comene. (Hab. 3:16, 17) Pakuti ŵazamusoŵa cakucita, vizamuŵa nga ni para ŵakupenja pakuti ŵabisame “mu zimphanji na pakati pa majalawe gha mapiri.” (Uvu. 6:15-17) Kweni kwali ni mphanji zanadi panji ŵandyali ndiposo ŵamabizinesi awo ŵali nga ni mapiri ŵazamupeleka yayi civikiliro.

16. Kasi mpingo waunenesko tikwenera kuwuwona wuli, ndipo cifukwa wuli?

¹⁶ Ndipouli, ŵanthu ŵa Yehova ŵazamulutilira kukhala mu “cakukhalamo” cawo, ico ni Yehova Ciuta. Nga ni nchimi Habakuku, iwo ‘ŵazamukondwa mwa Yehova.’ ‘Ŵazamusekelera mwa Ciuta wa ciponosko cawo.’ (Hab. 3:18) Kasi Yehova wazamuŵa wuli “cakukhalamo” pa nyengo yakusuzga iyi? Pa nkhani iyi, tiyeni tilindilire. Kweni tikusimikizga kuti: Nga Mbaisrayeli pa nyengo iyo ŵakafumanga mu Eguputo, “mzinda ukuru” uzamuŵa wakunozgeka ndiposo uzamupokera ulongozgi kufuma kwa Ciuta. (Uvu. 7:9; ŵazgani Exodus 13:18.) Ulongozgi uwu tikwenera kuti tizamupokera kwizira mu mpingo. Enya, vikulongora kuti mipingo masauzandi ghanandi iyo yili pa caru cose capasi ndiyo ni “vipinda” vya civikiliro ivyo vili kuyowoyekerathu pa Yesaya 26:20. (Ŵazgani.) Kasi imwe mukuzirwiska maungano gha mpingo? Kasi mukucitapo kanthu mwaluŵiro pa ulongozgi uwo Yehova wakupeleka kwizira mu mpingo?—Heb. 13:17.

17. Kasi Yehova ni “cakukhalamo” nanga nkhu ŵateŵeti ŵake awo ŵali kufwa pa fundo wuli?

¹⁷ Nanga ni awo ŵangafwa ŵakugomezgeka pambere suzgo yikuru yindambe ŵakulutilira kuŵa ŵakuvikilirika na Yehova, “cakukhalamo” cawo. Mwawuli? Pakati pajumpha nyengo yitali kufuma apo ŵateŵeti ŵakugomezgeka ŵa kale ŵakafwira, Yehova wakayowoya kwa Mozesi kuti: “Ine ndine Ciuta wa . . . Abrahamu, Ciuta wa Yisake, na Ciuta wa Yakobe.” (Ex. 3:6) Wati wakora mazgu gha mu lemba ili, Yesu wakasazgirapo kuti: “Iyo ni Ciuta, wa ŵakufwa cara, kweni wa ŵamoyo, pakuti wose mbamoyo kwa iyo.” (Luka 20:38) Enya, kwa Yehova, ŵateŵeti ŵake ŵakugomezgeka awo ŵakufwa uku ŵacali ŵakugomezgeka kwa iyo, ŵali nga ni para mbamoyo; ŵazamuwuka nadi.—Muph. 7:1.

18. Mu caru ciphya, kasi Yehova wazamuŵa wuli “cakukhalamo” ku ŵanthu ŵake mu nthowa yapadera?

¹⁸ Mu caru ciphya ico cizenge sonosono apa, Yehova wazamuŵa “cakukhalamo” ku ŵanthu ŵake mu nthowa yinyake. Lemba la Uvumbuzi 21:3 likuti: “Wonani! Hema la Ciuta lili na ŵanthu, ndipo wazamukhala nawo.” Pakwamba Yehova wazamukhala na ŵanthu ŵake kwizira mwa Khristu Yesu. Paumaliro wa vyaka cikwi, Yesu wazamupeleka Ufumu kwa Awiske. Pa nyengo iyi wazamuŵa kuti wafiska khumbo la Ciuta kulazga ku caru capasi. (1 Kor. 15:28) Kufuma apo ŵanthu ŵakufikapo ŵazamukhumbikwiraso Yesu yayi kuti waŵe muphemaniski; Yehova wazamuŵa nawo. Tikulindilira vinthu viwemi comene. Ntheura pa nyengo yasono tiyeni tifwilirepo kuyezga miwiro yakugomezgeka ya mu nyengo yakale mwa kuwona Yehova kuŵa “cakukhalamo” cithu.