1. Cifukwa wuli tikwenera kughagomezga comene Mazgu gha Ciuta?

 PARA ŵalara ŵakuwona usange msambiri wa Baibolo ngwakwenelera kuŵa mupharazgi, ŵakujifumba kuti, ‘Kasi ivyo wakuyowoya vikulongora kuti wakugomezga nadi kuti Baibolo ni Mazgu ghakupelekeka na Ciuta?’ a Kwa uyo wakukhumba kuŵa mupharazgi wa Ufumu, kweniso ku ŵateŵeti ŵa Ciuta wose, zgoro la fumbo ili likwenera kuŵa lakuti enya. Cifukwa wuli? Cigomezgo cithu mu Mazgu gha Ciuta, ndiposo luso lwithu pakughagwiliskira nchito mu uteŵeti vikovwira kuti tovwire makora ŵanji kuti ŵamanye Yehova na kuzakaponoskeka.

2. Cifukwa wuli tikwenera ‘kukhalilira mu vinthu ivyo tikasambira’?

² Mpositole Paulosi wakalongora kuti Mazgu gha Ciuta ngakuzirwa apo wakaphalira Timote kuti: “Khalilira mu vinthu ivyo ukasambira ndipo ukakhorwa na kuvigomezga.” “Vinthu” ivyo Paulosi wakayowoyanga apa ni unenesko wa mu Baibolo uwo ukaciska Timote kuti waŵe na cipulikano mu makani ghawemi. Unenesko uwu nase ukatovwira, ndipo ucali kutovwira kuti tilutilire kuŵa ‘ŵavinjeru, kuti tiponoskeke.’ (2 Tim. 3:14, 15) Kanandi tikuŵazga mazgu gha Paulosi gha mu vesi lakulondezgapo kuti tilongore ŵanji kuti Baibolo ndakufuma kwa Ciuta, kweni nase tingasanga candulo na mazgu agha, agho ghakusangika pa 2 Timote 3:16. (Ŵazgani.) Tiyeni tidumbiskane vesi ili. Para tacita nthena tikhozgenge cigomezgo cithu cakuti vinthu vyose ivyo Yehova wakusambizga ni viwemi.—Sal. 119:128.

3-5. (a) Kasi wumba ukacita wuli Petrosi wati wayowoya nkhani yake pa Pentekoste, ndipo cifukwa wuli? (b) Cifukwa wuli ŵanthu ŵanandi mu Tesalonika ŵakazomera unenesko? (c) Kasi nchivici cakukhwaskana na uteŵeti withu ico cikukondweska ŵanthu mazuŵa ghano?

³ Yesu wakaphalira mtundu wa Israyeli kuti: “Nkhumutumirani zinchimi na ŵanthu ŵavinjeru na ŵasambizgi.”  (Mat. 23:34) Yesu wakayowoyanga vya ŵasambiri ŵake, awo wakaŵasambizga kuti ŵagwiliskirenge nchito Malemba mu uteŵeti wawo. Pa Pentekoste mu 33 C.E., mpositole Petrosi, yumoza wa “ŵasambizgi” aŵa, wakayowoya nkhani ku wumba ukuru mu Yerusalemu ndipo wakazunura mazgu gha mu mavesi ghanandi gha mu Malemba gha Cihebere. Ŵakati ŵapulikizga umo Petrosi wakalongosolera mazgu agha, ŵategherezgi ŵanandi “ŵakalasika mu mtima.” Ŵakapera ku zakwananga zawo zakale. Ŵanthu pafupifupi vikwi vitatu ŵakapempha cigowokero ca Ciuta ndipo ŵakazgoka Ŵakhristu.—Mil. 2:37-41.

⁴ Msambizgi munyake, uyo ni mpositole Paulosi, nayo wakapharazga makani ghawemi mu Yerusalemu na mu vigaŵa vinyake. Mwaciyelezgero, mu msumba wa Tesalonika wa ku Makedoniya, iyo wakayowoya ku awo ŵakasopanga mu sunagoge. Kwa mazuŵa ghatatu gha Sabata, Paulosi “wakadumbirana nawo kufuma mu Malemba, kulongosora na kupanikizga na vyakulembeka kuti cikaŵa cakwenelera kuti Khristu wasuzgike na kuwuka ku ŵakufwa.” Kasi cikacitika nchivici? “Ŵanji ŵa iwo [Ŵayuda] ŵakagomezga,” nga umo ukacitira “wumba ukuru wa Ŵagiriki.”—Mil. 17:1-4.

⁵ Ŵanthu ŵakuzizwa na umo ŵateŵeti ŵa Ciuta mazuŵa ghano ŵakugwiliskira nchito Baibolo. Munthu munyake ku Switzerland wakati wapulikizga apo mudumbu withu wakaŵazganga lemba, wakamufumba kuti: “Kasi iwe ndiwe wa cisopa wuli?” Mudumbu wakati: “Ine pamoza na munyane ndise Ŵakaboni ŵa Yehova.” Munthu uyu wakati: “Nangumanya. Padera pa Ŵakaboni ŵa Yehova ni njaniso munyake uyo wangiza pa nyumba yane kuzakaniŵazgira Baibolo?”

6, 7. (a) Kasi awo ŵakusambizga mpingo ŵangagwiliskira wuli nchito makora Baibolo? (b) Cifukwa wuli nchakuzirwa comene kuŵazga Malemba pa Sambiro la Baibolo la panyumba?

⁶ Kasi tingagwiliskira wuli nchito makora Baibolo para tikusambizga? Usange muli na mwaŵi wa kusambizga mpingo pa pulatifomu, ŵazgani malemba mu Baibolo. M’malo mwa kuphalira waka ŵategherezgi ivyo lemba likuyowoya panji kuŵazga waka pa pepara panji pa vinyake, julani Baibolo linu na kuŵazga. Ciskani ŵategherezgi kuti nawo ŵajure na kuŵazga mu Baibolo lawo. Longosorani ivyo mavesi agho ghakung’anamura ndiposo umo malemba ghangaŵawovwilira kuti ŵaŵe paubwezi na Yehova. M’malo mwa kuyowoya viyelezgero vyakusuzga kuvipulikiska ivyo vikusekeska waka ŵanthu, longosorani Mazgu gha Ciuta.

⁷ Kasi tikwenera kukumbuka vici para tikucitiska sambiro la Baibolo la panyumba? Apo tikugwiliskira nchito mabuku ghithu, tikwenera kuŵa maso kuti tiŵazgenge malemba gha mu Baibolo. Tikwenera kuciska msambiri kuti waŵazgenge malemba agho mazgu ghake ghandalembeke na kupulikiska ng’anamuro lake. Tingacita wuli nthena? Tingalongosoranga nyengo yitali yayi nga tikuyowoya nkhani, kweni tikwenera kumuciska msambiri kuti wayowoyengepo. M’malo mwa kumuphalira ivyo wakwenera kugomezga panji umo wakwenera kucitira vinthu, tingamufumba mafumbo agho ghangamovwira kuti wafike pa fundo yakwenelera. b

8. Kasi Paulosi wakalimbananga na suzgo wuli?

⁸ Kanandi tikuwona kuti mulimo wa “kucenya” ngwa ŵalara ŵa mpingo. Ndipo nadi, ŵalaŵiliri ŵali na mulimo wa kucenya “ŵanthu awo ŵakucita kwananga.” (1 Tim. 5:20; Tito 1:13) Kweni nchakukhumbikwaso comene kujicenya tekha. Paulosi wakaŵa Mkhristu uyo wakaŵa cakuwonerapo ciwemi, mweneuyo wakaŵa na njuŵi yituŵa. (2 Tim. 1:3) Nangauli vikaŵa nthena, iyo wakalemba kuti: “Nkhuwona dango linyake mu viŵaro vyane ilo likurwa na dango la maghanoghano ghane, ndipo likunizgora wamikoli wa dango la kwananga.” Para tingaŵazga nkhani yose, tipulikiskenge nkhondo iyo Paulosi  wakarwanga ya kuwusa thupi lake lakwananga.—Ŵazgani Ŵaroma 7:21-25.

9, 10. (a) Kasi Paulosi wakwenera kuti wakalimbananga na masuzgo wuli? (b) Kasi Paulosi wakwenera kuti wakalutilira wuli kurwa nkhondo yake ya kulimbana na kwananga?

⁹ Kasi ni masuzgo wuli ghanyake agho Paulosi wakayezgayezga kuti waghamazge? Nangauli wakaghazunura mwakudunjika yayi, kweni wakalembera Timote kuti wakaŵa “munthu wamsinjiro.” (1 Tim. 1:13) Pambere wandaŵe Mkhristu, Paulosi wakatambuzganga comene Ŵakhristu. Pakuyowoya za umo wakawoneranga ŵalondezgi ŵa Khristu, wakati: “Nkhafuntha comene kwimikana nawo.” (Mil. 26:11) Paulosi wakasambira kuti walekenge kukwiya luŵiro, ndipouli nyengo zinyake wakwenera kuti wakasuzgikanga kujikora pa kaghanaghaniro na kayowoyero. (Mil. 15:36-39) Kasi nchivici ico cikamovwira kuti wambe kucita makora pa nkhani iyi?

¹⁰ Apo wakalembanga kalata ku Ŵakhristu ŵa ku Korinte, Paulosi wakayowoya ico wakacita kuti wajicenye. (Ŵazgani 1 Ŵakorinte 9:26, 27.) Wakatimba kuwura kufikapo kwake na mafayiti ghauzimu. Wakwenera kuti wakapenja ulongozgi mu Malemba, kuŵeyelera Yehova kuti wamovwire kuwulondezga, na kufwilirapo kuti wasinthe. c Tingasanga candulo na ciyelezgero cake cifukwa nase tikurwa nkhondo na makhumbiro ghithu ghaheni.

11. Kasi ‘tingajipima’ wuli kuti tiwone usange tikwenda mu unenesko?

¹¹ Tikwenera cara kujithemba pakusopa Ciuta. M’malo mwake, tikwenera ‘kulutilira kujipima’ kuti tiwoneseske kuti tikwenda nadi mu unenesko. (2 Kor. 13:5) Para tikuŵazga malemba nga nda Ŵakolose 3:5-10, tingajifumba kuti: ‘Kasi nkhufwilirapo kuti nikomenge makhumbiro gha kwananga panji nkhulopwa pa nkhani ya makhaliro ghawemi? Para nkhugwiliskira nchito Intaneti ndipo piza adiresi ya vinthu viheni, kasi nkhujara luŵiro, panji nkhupenjerezga ma Webusayiti ghaheni?’ Para tikulondezga ulongozgi wa mu Mazgu gha Ciuta mu nthowa iyi, tovwirikenge kuti “tiŵe maso na kusungilira maghanoghano ghithu.”—1 Tes. 5:6-8.

12, 13. (a) Kasi cilato cithu cikwenera kuŵa civici para ‘tikunyoloska vinthu,’ ndipo tingamulondezga wuli Yesu pa nkhani iyi? (b) Kasi nkhayowoyero wuli ako nkhambura kukhumbikwa ‘pakunyoloska vinthu’ na ŵanji?

¹² Lizgu la Cigiriki ilo lili kung’anamulika kuti “kunyoloska vinthu” likung’anamura “kupanga cinthu kuŵa ciwemi, kunozga, panji kuwezgerapo cinthu kuti ciŵe ciwemi.” Nyengo zinyake, tikwenera kucitapo kanthu kuti tinyoloske vinthu na ŵanji awo ŵandatipulikiske panji ŵandapulikiske cifukwa ico tacitira cinthu cinyake. Mwaciyelezgero, ŵalongozgi ŵa cisopa Caciyuda ŵakadandaura kuti Yesu wakaŵa walusungu ku “ŵakusonkheska msonkho na ŵakwananga.” Yesu wakazgora kuti: “Ŵanthu awo ŵali makora ŵakukhumbikwira mcizgi cara, kweni ŵalwari ndiwo. Ipo lutani, mukasambire ng’anamuro la ici, ‘Nkhukhumba cisungusungu, sembe cara.’” (Mat. 9:11-13) Mwakuzikira kweniso mwalusungu, wakalongosolera wose mazgu gha Ciuta. Ntheura, ŵanthu ŵakujiyuyura ŵakamanya kuti Yehova ni “Ciuta wa lusungu na ucizi, wakukunthirapo, wakuzara na uwemi na unenesko.” (Ex. 34:6) Cifukwa cakuti Mwana wa Ciuta wakayezgayezga “kunyoloska vinthu,” ŵanthu ŵanandi ŵakamba kuŵa na cipulikano mu makani ghawemi.

¹³ Ciyelezgero ca Yesu cikutisambizga umo tikwenera kovwilira ŵanji. Munthu uyo wakhuŵara wangayowoya mwakukwiya kuti, ‘Nkhukhumba kunyoloska cinthu cinyake na iwe.’ Kweni usange munthu wangacita nthena ndikuti wakulondezga fundo iyo yili pa 2 Timote 3:16 yayi. “Malemba ghose” ghakutilangurapo yayi kuti tiyowoyenge mwaukali na ŵanji. Nga ‘nkhulasa kwa lupanga,’ kususka ŵanji mwaukali kukupangiska vyakuŵinya vikuru ndipo pakuŵavya candulo.—Zinth. 12:18.

14-16. (a) Kasi ŵalara ‘ŵanganyoloska wuli vinthu’ mu nthowa iyo yingawovwira ŵanji kuti ŵamazge masuzgo ghawo? (b) Cifukwa wuli “kunyoloska vinthu” mwakuyana na umo Malemba ghakuyowoyera nkhwakukhumbikwa comene pakulera ŵana?

 ¹⁴ Ipo kasi tingacita wuli kuti ‘pakunyoloska vinthu’ tiŵenge ŵakuzika na ŵalusungu? Tiyelezgere kuti mbumba yinyake ya Ŵakhristu yapempha mulara kuti wayiwovwire kumazga mphindano izo zikucitika kaŵirikaŵiri. Kasi mulara wangacita wuli? Kwambura kuŵa ku cigaŵa cimoza, wangadumbiskana na mbumba iyi fundo za mu Baibolo, zingaŵa izo zikusangika mu cipaturo 3 ca buku la Umo Mbumba Yingaŵira Yacimwemwe. Apo mulara uyu wakulongozga cidumbirano ici, mfumu na muwoli ŵangamanya ulongozgi uwo waliyose wakwenera kulondezga. Para pajumpha nyengo, mulara wangakhumbikwira kufumba kuti wamanye umo vinthu viliri mu mbumba iyi, na kupeleka wovwiri unyake usange nchakukhumbikwa.

 ¹⁵ Kasi ŵapapi ‘ŵanganyoloska wuli vinthu’ mu nthowa iyo yingakhozga umoyo wauzimu wa ŵana ŵawo? Tiyelezgere kuti mukukhumba kovwira mwana winu msungwana kuti wagege ubwezi wakukayikiska. Cakwamba mukwenera kupenjerezga dankha fundo zose. Kufuma apo, usange mwawona kuti pali suzgo nadi, mungadumba nayo, panji mungadumbiskana nayo fundo izo zili mu buku la Mayankho a Zimene Achinyamata Amafunsa, Buku Lachiwiri. Mu mazuŵa ghakulondezgapo, mukwenera kucezga nayo comene. Mukweneraso kuwona umo wakughanaghanira para wali mu upharazgi panji pa vyakusanguluska ivyo mukucitira lumoza mu mbumba. Usange mukucita vinthu mwakuzikira kweniso mwalusungu, mwana winu wazamumanya kuti mukumutemwa. Wazamuciskika kuti walondezge ulongozgi winu na kugega vyakuŵinya pa umoyo wake.

¹⁶ Kweniso mwakuzikira ndiposo mwalusungu, tingakhwimiska ŵanji awo ŵakufipa mtima na matenda, ŵakhuŵara cifukwa cakuti nchito yaŵamalira, panji ŵatimbanizgika maghanoghano cifukwa ca kuleka kupulikiska fundo yinyake  ya mu Malemba. Ŵanthu ŵa Yehova ŵakusanga vyandulo vinandi comene para ŵakugwiliskira nchito Mazgu gha Ciuta kuti ‘ŵanyoloske vinthu.’

17. Cifukwa wuli tikwenera kuzomera cilango?

¹⁷ “Palije kulanga uko sono kukuwoneka kuŵa kwakukondweska, kweni kwakuŵinya.” Ndipouli, “pamanyuma pake kwa awo ŵasambizgika nako, kukubaba cipambi ca mtende, uwo mburunji.” (Heb. 12:11) Ŵakhristu ŵanandi awo mbalara msinkhu ŵakuzomerezga kuti cilango ico ŵapapi ŵawo awo Mbakhristu ŵakaŵapanga cikaŵawovwira. Ndiposo para tikuzomera cilango ca Yehova, ico cikupelekeka kwizira mu ŵalara ŵa mpingo, tikulutilira kuŵa pa nthowa yakuya ku umoyo.—Zinth. 4:13.

18, 19. (a) Cifukwa wuli ulongozgi uwo uli pa Zintharika 18:13 ngwakukhumbikwa comene kuti ŵalara ‘ŵalange mu urunji’? (b) Para ŵalara ŵakulongora kuzika na citemwa pakucita vinthu na wakwananga, kasi kanandi cikucitika nchivici?

¹⁸ Kupeleka makora cilango ni luso. Yehova wakaphalira Ŵakhristu kuti ŵapelekenge cilango “mu urunji.” (2 Tim. 3:16) Ntheura, tikwenera kulongozgeka na fundo za mu Baibolo. Yimoza mwa fundo izi ni iyo yikusangika pa Zintharika 18:13, yakuti: “Uyo wazgora mazgu apo wacali wandapulikiske, mbundere na soni kwa iye.” Ntheura, para ŵalara ŵakukhumba kuyowoya na munthu uyo watundulika kuti wali kucita kwananga kukuru, ŵakwenera kufufuza zanadi nkhani iyo mwakuti ŵamanye fundo zose. (Dute. 13:14) Para ŵacita nthena ndipo ŵangalanga “mu urunji.”

¹⁹ Kweniso, Mazgu gha Ciuta ghakuphalira ŵalara kuti ŵacenyenge ŵanji “mwakuzika.” (Ŵazgani 2 Timote 2:24-26.) Mbunenesko kuti munthu wangatukiska zina la Yehova na kupweteka ŵanthu ŵambura mulandu. Ndipouli, mulara uyo wakukwiya para wakupeleka ulongozgi kwa munthu wanthena uyu, wangamovwira yayi. Kweni para ŵalara ŵakuyezga “lusungu lwa Ciuta,” ŵangawovwira munthu uyo wabuda kuti wapere.—Rom. 2:4.

20. Ni fundo wuli izo ŵapapi ŵakwenera kulondezga para ŵakulanga ŵana ŵawo?

²⁰ Pakulera ŵana ŵawo “mu kulanga na kuŵasambizga maghanoghano gha Yehova,” ŵapapi ŵakwenera kulondezga fundo za mu Baibolo. (Efe. 6:4) Dada wakwenera yayi kulanga mwana wake para wapulika lipoti lakufuma ku cigaŵa cimoza lakukhwaskana na nkharo ya mwana wake. Ukali ulije malo mu mbumba Yacikhristu. “Yehova wali na mtima wacitemwa comene na cisungusungu,” ndipo awo ŵali na udindo wa kulanga ŵana nawo ŵakwenera kuŵa na mikhaliro iyi.—Yak. 5:11.

21, 22. Kasi ni mazgu wuli gha pa Salmo 119:97-104 agho ghakulongosora makora umo imwe mukuwonera Mazgu gha Yehova?

²¹ Zuŵa linyake, munthu munyake wakopa Ciuta wakavumbura cifukwa ico wakatemweranga dango la Yehova. (Ŵazgani Salmo 119:97-104.) Cifukwa ca kusambira dango ili, wakasanga vinjeru, mahara, na kumanya makora vinthu. Cifukwa cakuti wakasunga ulongozgi wake, wakawovwirika kuti wagege nthowa ziheni izo ŵanji ŵakasanganga nazo masuzgo. Kusambira Malemba cikaŵanga cinthu cakukondweska na cakukhorweska kwa iyo. Wakaŵikapo mtima kupulikira Ciuta uyo ulongozgi wake ukamovwira comene pa umoyo wake.

²² Kasi mukuzirwiska “Malemba ghose”? Na Malemba agha, mukukhozga cipulikano cinu cakuti Ciuta wazamufiska khumbo lake. Ulongozgi wa mu Malemba wakupelekeka na Ciuta ukumuvikilirani ku viheni ivyo vikucitika cifukwa ca kucita zakwananga. Kweniso para mukughalongosora mwaluso, mungawovwira ŵanji kuti ŵize mu nthowa yakuya ku umoyo ndiposo kuti ŵakhalilire mwenemumo. Mphanyi taghagwiliskira nchito makora “Malemba ghose” apo tikuteŵetera Yehova, Ciuta withu wacitemwa kweniso wavinjeru.