1, 2. Kasi tikwenera kuŵa ŵanthu ŵa mtundu wuli usange tikukhumba kuti Ciuta watitemwe?

 KANANDI taŵanthu tikughanaghanira comene umo ŵanji ŵakutiwonera. Kweni Taŵakhristu tikwenera kughanaghanira comene umo Yehova wakutiwonera. Nakuti iyo ndiyo ngwakuzirwa comene mu cilengiwa cose, ndipo iyo ndiyo wali na “cisimi ca umoyo.”—Sal. 36:9.

² Pakudidimizgapo pa ‘mtundu wa ŵanthu uwo tikwenera kuŵa,’ mpositole Petrosi wakuticiska kuti tiŵe “ŵanthu ŵa makhaliro ghatuŵa na kucita milimo ya kusopa Ciuta mwakujipeleka.” (Ŵazgani 2 Petrosi 3:11.) Kuti Ciuta watitemwe, “makhaliro” ghithu ghakwenera kuŵa ghatuŵa, ndiko kuti, ghakutowa. Tikwenera kuŵa ŵakutowa mu vyakucita, mu maghanoghano, ndiposo mwauzimu. Kweniso tikwenera kucita “milimo ya kusopa Ciuta mwakujipeleka,” apo tikucindika Ciuta na kuŵa ŵakugomezgeka kwa iyo. Ntheura para tikukhumba kuti Ciuta watitemwe, tikwenera kuŵa na makhaliro ghawemi kweniso wunthu withu wa mukati ukwenera kuŵa uwemi. Pakuti Yehova ‘wakuyezga mtima,’ wakumanya usange tili na makhaliro ghatuŵa ndiposo usange tili ŵakujipeleka pakusopa iyo panji yayi.—1 Mid. 29:17.

3. Pa nkhani ya ubwezi withu na Ciuta, kasi tikwenera kujifumba mafumbo wuli?

³ Satana Dyabulosi wakukhumba yayi kuti ticitengepo kanthu kuti Ciuta watitemwe. Nakuti wakufwilirapo kucita cilicose ico wangafiska kuti watipatuske kwa Yehova. Satana wakugwiliskira nchito mautesi kuti watikope na kutiguzira kutali na Ciuta uyo tikumusopa. (Yoh. 8:44; 2 Kor. 11:13-15) Ntheura nchamahara kujifumba kuti: ‘Kasi Satana wakuŵapusika wuli ŵanthu? Kasi ni vinthu wuli ivyo ningacita kuti nivikilire ubwezi wane na Yehova?’

4. Pakuyezga kutipatuska kwa Ciuta, kasi Satana wakulonda vici, ndipo cifukwa wuli?

⁴ Msambiri Yakobe wakalemba kuti: “Waliyose wakuyezgeka para wayegheka na kukopeka na khumbiro lake. Kufuma apo, para khumbiro lima, likubaba kwananga; ndipo para kwananga kwafiskika, kukubaba nyifwa.” (Yak. 1:14, 15) Pakuyezga kutipatuska kwa Ciuta, Satana wakulonda mtima withu cifukwa ndimo mukufuma makhumbiro ghithu.

5, 6. (a) Kasi Satana wakulonda wuli mtima withu? (b) Kasi ni vipingo wuli ivyo Satana wakuthya kuti wanange makhumbiro gha mtima withu, ndipo kasi ngwaluso pakuthya? Longosorani.

⁵ Kasi Satana wakulonda wuli mtima withu? Baibolo likuti: “Caru cose cikugona mu nkhongono za muheni.” (1 Yoh. 5:19) Vilwero vinyake vya Satana ni “vinthu ivyo vili mu caru.” (Ŵazgani 1 Yohane 2:15, 16.) Kwa vyaka vinandi Dyabulosi wanozga mgonezi uwo tikukhalamo kuti ufiske khumbo lake. Pakuti tikukhala mu caru ici tikwenera kuŵa maso na mauryarya ghake.—Yoh. 17:15.

⁶ Satana wakuyezga kuti wambiske makhumbiro ghaheni mu mtima withu. Pakucita nthena wakugwiliskira nchito vinthu vitatu “ivyo vili mu caru” ivyo mpositole Yohane wakazunura. Vinthu ivi ni: (1) “makhumbiro gha thupi,” (2) “makhumbiro gha maso” na (3) “kujilongora cifukwa ca ivyo uli navyo.” Satana wakagwiliskira nchito vinthu ivi pakuyezga Yesu mu mapopa. Pakuti Satana wayezga ŵanthu na vipingo ivi kwa nyengo yitali, mazuŵa ghano ngwaluso comene pakuthya vipingo ivi, ndipo wakucita nthena mwakuyana na ivyo munthu waliyose wakutemwa. Pambere tindawone ivyo tingacita kuti tijivikilire, tiyeni tiwone umo Dyabulosi wakathyera vipingo vinyake kuti wakope Eva kweniso umo wakatondekera kukopa Mwana wa Ciuta na vipingo ivi.

7. Kasi Satana wakamuyezga wuli Eva na “makhumbiro gha thupi”?

⁷ Ŵanthu ŵali na khumbo la cakurya, ndipo khumbo ili likovwira kuti thupi lawo lilutilire kuŵa na nkhongono. Mlengi withu wakalenga caru capasi kuti cipambikenge vyakurya vinandi. Satana wangatiyezga na khumbo la cakurya ilo tili kulengeka nalo kuti watitondeske kucita khumbo la Ciuta. Wonani umo wakayezgera Eva na khumbo ili. (Ŵazgani Genesis 3:1-6.) Satana wakaphalira Eva kuti wafwenge yayi para wangarya vipambi vya “khuni la kumanyiska uwemi na uheni.” Wakati pa zuŵa ilo waryerengepo vipambi ivi, waŵenge nga ni Ciuta. (Gen. 2:9) Apa Dyabulosi wakang’anamuranga kuti Eva wakakhumbikwiranga kupulikira Ciuta yayi kuti waŵe wamoyo. Uwu ukaŵa utesi ukuru comene. Fundo iyi yikati yanjira mu maghanoghano gha Eva, iyo wakakhumbikwiranga kusankhapo cimoza pa vinthu viŵiri ivi: Kuyikana fundo iyi, panji kulutilira kughanaghanirapo, kuzomerezga kuti khumbo lakuti warye cipambi likure. Nangauli  mu munda mukaŵa makuni ghanyake ghanandi, kweni wakasankha kuŵika maghanoghano ghake pa ivyo Satana wakayowoya vyakukhwaskana na khuni ilo likaŵa pakatikati pa munda, ndipo “wakatorapo vipambi vyake, wakarya.” Ntheura Satana wakaŵika mu mtima wa Eva khumbo la cinthu ico Mlengi wake wakamukanizga.

8. Kasi Satana wakayezga wuli kuti wapusike Yesu na “makhumbiro gha thupi,” ndipo cifukwa wuli ciyezgo ici cikatondeka kugwira nchito kwa Yesu?

⁸ Satana wakenda nthowa yeneyiyi iyi apo wakayezganga Yesu mu mapopa. Yesu wakati waziŵizga kurya kwa mazuŵa 40 na mausiku 40, Satana wakayezga kuti wasangirepo mwaŵi pa njara ya Yesu. Satana wakati: “Usange ndiwe mwana wa Ciuta, phalira libwe ili kuti lizgoke cingwa.” (Luka 4:1-3) Apa pakaŵa vinthu viŵiri vyakuti Yesu wasankhepo cimoza: Kuleka kugwiliskira nchito nkhongono zake zakucitira minthondwe kuti wajikhorweske yekha, panji kugwiliskira nchito nkhongono izi kuti wajikhorweske yekha. Yesu wakamanya kuti wakwenera yayi kugwiliskira nchito nkhongono izi kuti wajikhorweske yekha. Nangauli wakaziya, iyo wakawona kuti cakuzirwa nkhukhuta yayi, kweni ubwezi wake na Yehova. Yesu wakazgora kuti: “Kuli kulembeka, ‘Munthu wakwenera kuŵa wamoyo na cingwa pera cara, kweniso na lizgu lililose lakufuma mu mulomo wa Yehova.’”—Mat. 4:4; Luka 4:4.

9. Kasi mazgu ghakuti “makhumbiro gha maso” ghakulongora vici, ndipo Satana wakalata wuli pa khumbo ili apo wakayezganga Eva?

⁹ Yohane wakati “makhumbiro gha maso” nagho nchipingo. Mazgu agha ghakulongora kuti munthu wangamba kudokera cinthu cinyake cifukwa ca kucilaŵiska. Satana wakalata pa khumbo ili apo wakaphaliranga Eva kuti: “Maso ghinu tighajulikenge.” Apo Eva wakacilaŵiskanga comene cipambi cakukanizgika ndipo wakacidokeranga comene. Eva wakawona kuti khuni “ndiwemi mu maso.”

10. Kasi Satana wakamuyezga wuli Yesu na “makhumbiro gha maso,” ndipo Yesu wakazgora wuli?

¹⁰ Wuli pakuyowoya za Yesu? Satana wakalongora Yesu “maufumu ghose gha caru mu kanyengo kacoko waka; ndipo Dyabulosi wakati kwa iyo: ‘Nikupenge mazaza ghose agha na ucindami wake.’” (Luka 4:5, 6) Cikaŵa cambura macitiko kuti Yesu wawone na maso ghake maufumu ghose mu kanyengo kacoko waka, kweni Satana wakwenera kuti wakaghanaghana kuti para Yesu wangawona ucindami wa maufumu agha mu mboniwoni mbwenu wakopekenge. Satana wakati: “Usange unganisopa panthazi pane, ghose ghaŵenge ghako.” (Luka 4:7) Kweni Yesu wakakhumba yayi kupuluskika na Satana. Iyo wakazgora papo na papo. Wakati: “Kuli kulembeka, ‘Yehova Ciuta wako ndiyo ukwenera kumusopa, ndipo ndiyo pera uyo ukwenera kumucitira uteŵeti wakupatulika.’”—Luka 4:8.

11. Kasi Eva wakapusikika wuli na Satana?

¹¹ Pakuyowoya za vinthu ivyo vili mu caru, Yohane wakazunura “kujilongora cifukwa ca ivyo uli navyo.” Apo Adamu na Eva ŵakaŵira ŵekha pano pa caru capasi, cikaŵa cambura macitiko kuti ‘ŵajilongore cifukwa ca ivyo ŵakaŵa navyo.’ Ndipouli iwo ŵakalongora kuti ŵakaŵa ŵakujikuzga. Apo Satana wakayezganga Eva, wakayowoya mazgu agho ghakang’anamuranga kuti Ciuta wakubisira Eva cinthu cinyake ciwemi. Dyabulosi wakamuphalira kuti mu zuŵa ilo waryerengepo vipambi vya “khuni la kumanyiska uwemi na uheni,” ‘waŵenge nga ni Ciuta, kumanya uwemi na uheni.’ (Gen. 2:17; 3:5) Ntheura, apa Satana wakang’anamuranga kuti Eva wangakhala kwambura kuthemba Yehova. Vikulongora kuti Eva wakazomera kupusikika na utesi uwu cifukwa ca kujikuzga. Wakarya cipambi cakukanizgika, ndipo wakagomezganga kuti wafwenge nadi yayi. Apa wakateta comene.

12. Kasi nthowa yinyake iyo Satana wakayezgera Yesu njakuti wuli, ndipo Yesu wakazgora wuli?

¹² Mwakupambana na Eva, Yesu nchiyelezgero ciwemi comene ca munthu wakujiyuyura. Satana wakayezga nthowa yinyake kuti wayezge Yesu, kweni Yesu wakakana nanga nkhucita cinthu cakuzizwiska mwakuti waleke kuyezga Ciuta. Wacitenge cinthu ici mphanyi wakalongora kujikuzga. M’malo mwake, Yesu wakazgora mwakupulikikwa makora, wakati: “Kuli kuyowoyeka kuti, ‘Ungayezganga Yehova Ciuta wako cara.’”—Ŵazgani Luka 4:9-12.

13, 14. Longosorani umo Satana wakutiyezgera mazuŵa ghano.

¹³ Mazuŵa ghano, Satana wakuthya vipingo vyakuyana na ivyo wakathya kuti wakore Eva na Yesu. Kuti watiyezge na “makhumbiro gha thupi,” Dyabulosi wakugwiliskira nchito caru cake kuti wakhuŵilizge uzaghali kweniso kurya na kumwa mwakujumphizga. Satana wangakora munthu wakupusa na vithuzithuzi vyamuziro comenecomene pa Intaneti, kumukopa kwizira mu “makhumbiro gha maso.” Kweniso kutemwa vinthu vyakuthupi, mazaza, na kumanyikwa, ni vipingo vikuru comene ku ŵanthu ŵakujikuzga ndiposo awo ŵakukhumba ‘kujilongora cifukwa ca ivyo ŵali navyo.’

¹⁴ “Vinthu ivyo vili mu caru” vili nga ni nyambo za mulovi. Zikukopa, kweni nyambo yiliyose yikuŵa na mbeja. Satana wangagwiliskira nchito vinthu ivyo ŵanthu ŵakuwona kuti ni  viwemi waka kweni vikupangiska kuti ŵacitenge vinthu ivyo vikupambana na malango gha Ciuta. Ndipouli viyezgo vyakubisika ivi, vikunanga makhumbiro na mtima withu. Vikutiyezga kuti tigomezgenge kuti cakuzirwa comene nkhucita dankha ivyo tikukhumba ndiposo kusanguluka m’malo mwa kucita khumbo la Ciuta. Kasi nyambo izi zitikopenge ise?

15. Kasi tingamuyezga wuli Yesu pakukana viyezgo vya Satana?

¹⁵ Nangauli Eva wakathera wati wayezgeka na Satana, kweni Yesu wakathera cara. Nyengo zose mazgoro ghake ghakafumanga mu Malemba, wakatenge: “Kuli kulembeka” panji, “Kuli kuyowoyeka.” Usange tikufwilirapo kusambira Baibolo, tighamanyenge makora Malemba ndipo ciŵenge cipusu kukumbuka mavesi agho ghangatovwira kuti tighanaghanenge makora para tikuyezgeka. (Sal. 1:1, 2) Para tikukumbuka viyelezgero vya mu Malemba vya ŵanthu awo ŵakaŵa ŵakugomezgeka kwa Ciuta, vitovwirenge kuti tiŵayezge. (Rom. 15:4) Tiŵenge ŵakuvikilirika para tikumucindika comene Yehova, kutemwa ivyo iyo wakutemwa na kutinkha ivyo iyo wakutinkha.—Sal. 97:10.

16, 17. Kasi “nkhongono [yithu] ya kughanaghana” yikukhwaska wuli mtundu wa munthu uwo tili?

¹⁶ Mpositole Paulosi wakuticiska kuti tigwiliskirenge nchito “nkhongono [yithu] ya kughanaghana” kuti tiŵe munthu uyo wakuwumbika na maghanoghano gha Ciuta, gha caru cara. (Rom. 12:1, 2) Pakudidimizga cifukwa ico ciliri cakuzirwa kusankha vinthu ivyo tikughanaghana, Paulosi wakati: “Tikugadabura maghanoghano na cinthu cilicose cakukwezgeka ico catumphuskika kwimikana na kumanya Ciuta; ndipo tikutolera ku umikoli ghanoghano lililose kulizgora kuŵa lakupulikira Khristu.” (2 Kor. 10:5) Ivyo tikughanaghana vikukhwaska comene mtundu wa munthu uwo tili, ntheura tikukhumbikwira ‘kulutilira kughanaghanira vinthu’ vyakukhozga.—Fil. 4:8.

¹⁷ Tingaŵa ŵatuŵa cara usange tikughanaghana vinthu viheni panji tikuŵa na makhumbiro ghaheni. Tikwenera kutemwa Yehova na “mtima wakutowa.” (1 Tim. 1:5) Kweni mtima ngwakupusika, ndipo tingamanya yayi kuti “vinthu ivyo vili mu caru” vikutinanga. (Yer. 17:9) Ntheura, tikwenera ‘kulutilira kupima usange tili mu cipulikano, kulutilira kuyezga umo ise taŵene tiliri’ mwakovwirika na ivyo tikuŵazga mu Baibolo.—2 Kor. 13:5.

18, 19. Cifukwa wuli tikwenera kuŵikapo mtima kuti tiŵe ŵanthu awo Yehova wakukhumba?

¹⁸ Cinthu cinyake ico cingatovwira kuti tikane “vinthu ivyo vili mu caru” nkhukumbuka mazgu ghakupelekeka na Ciuta kwizira mwa Yohane, ghakuti: “Caru cikuluta, ntheura pera makhumbiro ghake, kweni uyo wakucita khumbo la Ciuta wakukhalilira muyirayira.” (1 Yoh. 2:17) Mgonezi wa Satana ukuwoneka nga ni para umarenge yayi. Ndipouli, zuŵa linyake mgonezi uwu uzamumara. Palije kanthu ako Satana wakupeleka ako kakhalilirenge. Para tikukumbuka fundo iyi tovwirikenge kuti tikane kupusikika na vinthu vyakukopa vya Dyabulosi.

¹⁹ Mpositole Petrosi wakuticiska kuti tiŵe ŵanthu awo Ciuta wakukondwa nawo, apo ‘tikulindilira na kukumbuka nyengo zose kuŵapo kwa zuŵa la Yehova, mu leneilo macanya pakuŵa mu moto, ghazamusongonoka ndipo visinkho, pakuŵa vyakocha comene vizamukwengetuka!’ (2 Pet. 3:12) Panyengo yasono, ivi vili pafupi kucitika, ndipo Yehova wazamuparanya kanthu kalikose ka caru ca Satana. Mpaka pa nyengo iyo, Satana walutilirenge kutiyezga na “vinthu ivyo vili mu caru,” nga umo wakayezgera Eva na Yesu. Tikwenera cara kuŵa nga ni Eva na kukhorweska makhumbiro ghithu. Para tingacita nthena mbwenu tikuzomera kuti Satana waŵe ciuta withu. Tikwenera kuŵa nga ni Yesu na kukana vinthu ivi, nanga vingawoneka vyakukopa wuli. Mphanyi tose taŵikapo mtima kuti tiŵe mtundu wa ŵanthu uwo Yehova wakukhumba kuti tiŵe.