1. Kasi Yesu wakalongora wuli kuti wakaŵa wakujipata?

APO Yesu wakaŵa pa caru capasi, wakatilekera ciyelezgero ciwemi pa nkhani ya kujipata. Wakasezgera pamphepete vyakukhumba vyake kuti wacite khumbo la Ciuta. (Yoh. 5:30) Cifukwa cakuti wakalutilira kugomezgeka mpaka nyifwa pa khuni lakusuzgikirapo, wakalongora kuti wakaŵa wakujipata comene.—Fil. 2:8.

2. Kasi munthu wakujipata wakuŵa wuli, ndipo cifukwa wuli tikwenera kuŵa ŵakujipata?

² Pakuŵa ŵalondezgi ŵa Yesu, nase tikwenera kuŵa ŵakujipata. Kasi kuŵa munthu wakujipata cikung’anamuraci? Cikung’anamura kuŵa wakunozgeka kuleka vyakukhumba vyako kuti uwovwire ŵanji. Munthu wakujipata wakujighanaghanira yekha yayi. (Ŵazgani Mateyu 16:24.) Munthu wakujipata wakudangizga vyakukhumba vya ŵanji. (Fil. 2:3, 4) Nakuti Yesu wakasambizga kuti kujipata nkhwakuzirwa comene pa kusopa kwithu. Kasi wakacita wuli nthena? Wakasambizga za citemwa ico cikuticiska kuti tijipatenge, kweniso ico nchimanyikwiro ca ŵalondezgi ŵake ŵaunenesko. (Yoh. 13:34, 35) Cinyakeso nchakuti tikusanga vitumbiko cifukwa cakuti  tili mu ubali wa pa caru cose uwo uli na ŵanthu awo mbakujipata.

3. Kasi nchivici ico cingatitondeska kuti tiŵe ŵakujipata?

³ Ndipouli, pali mulwani uyo wangatitondeska kuŵa ŵakujipata. Mulwani uyu ni mtima wa kujighanaghanira tekha. Wonani umo Adamu na Eva ŵakalongolera kuti ŵakajighanaghaniranga ŵekha. Eva wakalongora mtima uwu apo wakakhumbanga kuyana na Ciuta. Ndipo Adamu wakalongora mtima uwu kuti wakondweske muwoli wake. (Gen. 3:5, 6) Wati wapatuska Adamu na Eva pa kusopa kwaunenesko, Dyabulosi wakalutilira kunyenga ŵanthu kuti ŵaŵenge ŵakujighanaghanira ŵekha. Wakacita ivi apo wakayezganga Yesu. (Mat. 4:1-9) Mazuŵa ghano, Satana wapuluska ŵanthu ŵanandi, wakuŵaciska kuti ŵaŵenge ŵakujighanaghanira ŵekha. Tikwenera kuŵa maso cifukwa nase tingatolerako mtima uwu.—Efe. 2:2.

4. (a) Kasi panyengo yasono vingacitika kuti timazge mtima wa kujighanaghanira tekha? Longosorani. (b) Kasi tidumbiskanenge mafumbo wuli?

⁴ Mtima wa kujighanaghanira tekha tingawuyelezgera na mlosko. Usange cisulo cili pa malo ghaheni cingamba kucita mlosko. Usange mlosko tingawulekelera, cisulo cinganangika na kuleka kugwira nchito. Mwakuyana waka, nangauli panyengo yasono tingamazga yayi kuwura kufikapo kwithu ndiposo mtima wa kujighanaghanira tekha, kweni tikwenera kufwilirapo kulimbana nawo. (1 Kor. 9:26, 27) Kasi tingamanya wuli usange tili ŵakujighanaghanira tekha? Ndipo kasi tingacita wuli kuti tilutilire kuŵa ŵakujipata?

5. (a) Kasi Baibolo lili nga ni gilasi pa fundo wuli? (Wonani cithuzithuzi cakwamba.) (b) Kasi tikwenera kugega vici para tikukhumba kumanya usange tili ŵakujighanaghanira tekha?

⁵ Nga umo gilasi likutovwilira kuti timanye umo tikuwonekera, Baibolo nalo lingatovwira kuti timanye wunthu withu wa mukati na kusintha nkharo yiheni iyo tingasanga. (Ŵazgani Yakobe 1:22-25.) Ndipouli, gilasi lingatovwira pekha usange taligwiliskira nchito makora. Mwaciyelezgero, usange tikulaŵiska pa gilasi mwakucimbilira, tingatondeka kuwona apo mphakubinkha. Kweniso usange tikulaŵiska pa gilasi uku tayimilira pamphepete, tingawona cithuzithuzi ca munthu munyake uyo wali pafupi nase. Ntheura pera, kuti Baibolo litovwire kumanya usange tili na suzgo, nga nkhujighanaghanira tekha, tikwenera kuŵazga mwadango waka yayi nesi kuŵazga kuti tisange vifukwa mu ŵanji.

6. Kasi ‘kucita na citatata’ na dango lakufikapo cikung’anamuraci?

⁶ Mwaciyelezgero, tingaŵa kuti tikuŵazga Mazgu gha Ciuta nyengo zose, panji zuŵa lililose, kweni tingatondeka kumanya kuti tili ŵakujighanaghanira tekha. Kasi ivi vingacitika wuli? Wonani fundo iyi: Mu ciyelezgero ca gilasi ico Yakobe wakayowoya, suzgo likaŵa lakuti munthu wakatondeka kulaŵiska pa gilasi yayi. Yakobe wakalemba kuti munthu uyu “wakujilaŵiska.” Apa Yakobe wakalemba lizgu Lacigiriki ilo likung’anamura kujisanda panji kughanaghanirapo mwakupwelelera. Ntheura, kasi munthu uyu wakaŵa na suzgo wuli? Yakobe wakalutizga kuti: ‘Wakufumapo ndipo nyengo yeneyiyo wakuluwa umo waliri.’ Nadi, wakafumapo pa gilasi kwambura kunozga pa malo ghakubinkha. Mwakupambana na munthu uyu, munthu wamahara “wakulaŵisiska mu dango lakufikapo” kweniso “wakucita ntheura na citatata.” M’malo mwa kusulako dango lakufikapo, ilo ni Mazgu gha Ciuta, iyo wakulondezga na citatata ivyo likusambizga. Yesu wakayowoya fundo yakuyana na iyi apo wakati: “Usange mukukhalilira mu mazgu ghane, muli ŵasambiri ŵane nadi.”—Yoh. 8:31.

7. Kasi Baibolo lingatovwira wuli kuti timanye usange tili ŵakujighanaghanira tekha?

 ⁷ Ntheura, kuti mumazge mtima wa kujighanaghanira mwekha, cakwamba mukwenera kuŵazga Mazgu gha Ciuta mwakupwelelera. Ici cingamovwirani kuti mumanye apo pakukhumbikwa kusintha. Kweni mukwenera kucitaso vinyake. Penjerezgani fundo mu mabuku ghithu. Para mwasambira nkhani ya mu Baibolo, jifumbani kuti: ‘Kasi niŵenge ine mphanyi nkhacita wuli? Kasi mphanyi nkhacita makora vinthu?’ Cakuzirwa comene nchakuti para mwaghanaghanirapo pa ivyo mwaŵazga, fwiliranipo kuvilondezga. (Mat. 7:24, 25) Tiyeni tiwone umo nkhani ya Themba Sauli na ya mpositole Petrosi, zingatovwilira kuti tilutilire kuŵa ŵakujipata.

8. Kasi Sauli wakaŵa na mtima wuli apo wakambanga kuwusa, ndipo wakalongora wuli mtima uwu?

⁸ Ivyo Themba Sauli la Israyeli likacita, ni cenjezgo kwa ise pa nkhani ya umo mtima wa kujipata unganangikira cifukwa ca kujighanaghanira tekha. Sauli wakaŵa munthu wakujiyuyura apo wakambanga kuwusa. (1 Sam. 9:21) Iyo wakakana kupeleka cilango ku Ŵaisrayeli ŵanyake awo ŵakayowoyeranga viheni muwuso wake, nangauli ukaŵa muwuso wakupelekeka na Ciuta. (1 Sam. 10:27) Themba Sauli likazomera kulongozgeka na mzimu wa Ciuta apo likalongozga Ŵaisrayeli pakurwa nkhondo na Ŵaamoni. Pamanyuma pake, likajiyuyura na kulumba Yehova cifukwa ca kutonda nkhondo iyi.—1 Sam. 11:6, 11-13.

9. Kasi Sauli wakamba wuli kujighanaghanira yekha?

⁹ Nyengo yikati yajumphapo, Sauli wakamba kujighanaghanira yekha ndiposo kujikuzga. Wakati wathereska Ŵaamaleki, wakadangizga vyakukhumba vyake m’malo mwa kupulikira Yehova. Mwauryezi, Sauli wakatora katundu munyake uyo Ciuta wakamulangura kuti waparanye. Kweniso wakajimikira cikumbusko. (1 Sam. 15:3, 9, 12) Nchimi Samuyeli yikati yamuphalira kuti Yehova wandakondwe, Sauli wakajikhungulufya. Wakayowoya cigaŵa ca languro la Ciuta ico wakapulikira kweniso wakafyulira ŵanji mulandu wake. (1 Sam. 15:16-21) Kweniso cifukwa ca kujikuzga, Sauli wakakhumbanga kukondweska ŵanthu m’malo mwa kukondweska Ciuta. (1 Sam. 15:30) Kasi nkhani ya Sauli yingatovwira wuli nga ni gilasi kuti tilutilire kuŵa ŵakujipata?

10, 11. (a) Kasi ivyo Sauli wakacita vikutisambizga vici pa nkhani ya kulutilira kuŵa ŵakujipata? (b) Kasi tingacita wuli kuti tigege kuŵa nga ni Sauli?

¹⁰ Cakwamba, ivyo Sauli wakacita vikutisambizga kuti tikwenera yayi kujithemba na kughanaghana kuti usange pakwamba tikaŵa ŵakujipata, ndikuti tilutilirenge kujipata. (1 Tim. 4:10) Kumbukani kuti pakwamba Sauli wakaŵa paubwezi na Ciuta, kweni wakatondeka kumazga makhumbiro ghaheni agho ghakamba mu mtima wake. Yehova wakamukana Sauli cifukwa ca kuleka kupulikira.

¹¹ Caciŵiri nchakuti tikwenera kuŵa maso kuti tileke kuŵika mahara pa ivyo tikucita makora pera na kusulako ivyo tikwenera kusintha. Ici cingayana waka na kulaŵiska pa gilasi kuti tidaŵire vyakuvwara viphya ivyo tavwara na kutondeka kulaŵiska likho ilo lili kumaso. Nanga ni para tingaŵa ŵakujighanaghanira tekha nga ni Sauli yayi, kweni tikwenera kufwilirapo kugega cilicose ico cingatipangiska kuti tiŵe nga ndiyo. Usange tapika ulongozgi, tikwenera yayi kujikhungulufya, kucepeska cinthu ico tabuda, panji kufyulira ŵanji mulandu. M’malo mwa kuŵa nga ni Sauli, nchiwemi comene kupokelera ulongozgi.—Ŵazgani Salmo 141:5.

12. Kasi mtima wa kujipata ungatovwira wuli usange tacita kwananga kukuru?

¹² Ndipouli, wuli usange tacita kwananga kukuru? Sauli wakatondeka kucira mwauzimu cifukwa cakuti wakakhumbanga kuvikilira  lumbiri lwake. Mwakupambana na nkharo iyi, mtima wa kujipata ungatovwira kuti tileke kopa kukhozgeka soni na kupokera wovwiri wakwenelera. (Zinth. 28:13; Yak. 5:14-16) Mwaciyelezgero, mubali munyake wakamba kulaŵilira vithuzithuzi vyamuziro apo wakaŵa na vyaka 12, ndipo wakalutilira kulaŵilira vinthu ivi mwakubisilizga kwa vyaka vyakujumpha 10. Iyo wakati: “Cikaŵa cakusuzga comene kuphara kwa muwoli wane na ku ŵalara ivyo nkhacitanga. Kweni sono nili kuŵaphalira, ndipo vili nga ni para nili kuthura katundu muzito. Uteŵeti wakovwira ukati wanimalira, ŵabwezi ŵane ŵanyake ŵakakhuŵara comene. Kweni nkhumanya kuti sono ndipo Yehova wakukondwa comene na uteŵeti wane kuluska apo nkhalaŵiliranga vithuzithuzi vyamuziro. Ndipo ici ndico nchakuzirwa comene.”

13, 14. Kasi Petrosi wakalongora wuli mtima wa kujighanaghanira yekha?

¹³ Mpositole Petrosi wakalongora kujipata apo wakasambizgikanga na Yesu. (Luka 5:3-11) Ndipouli, wakeneranga kulimbana na mtima wa kujighanaghanira yekha. Mwaciyelezgero, wakakwiya apo mpositole Yakobe na Yohane ŵakapempha malo ghapacanya mu Ufumu wa Ciuta. Panji Petrosi wakaghanaghananga kuti malo agha ghapikenge kwa iyo cifukwa Yesu wakaŵa kuti wayowoya kale kuti Petrosi waŵenge na mulimo wakuzirwa. (Mat. 16:18, 19) Kweni Yesu wakacenjezga Yakobe, Yohane, Petrosi, na ŵapositole wose, kuti ŵaleke ‘kucita ufumu’ pa ŵabali ŵawo.—Mrk. 10:35-45.

¹⁴ Nanga mphamanyuma pakuti Yesu wamovwira, Petrosi wakalutilira kulongora mtima wa kujighanaghanira yekha. Apo Yesu wakaphalira ŵapositole ŵake kuti ŵamucimbirenge, Petrosi wakayowoya kuti iyo pera ndiyo waŵenge wakugomezgeka. Apa wakayuyura ŵanyake kweniso wakajiŵikamo. (Mat. 26:31-33) Ndipouli, wakacita makora yayi kujithemba cifukwa usiku wenewura wakatondeka kulongora mtima wa kujipata. Petrosi wakakana Yesu katatu kuti wajivikilire.—Mat. 26:69-75.

15. Cifukwa wuli Petrosi nchiyelezgero ciwemi comene?

 ¹⁵ Nangauli Petrosi wakatondeka kucita makora vinthu vinyake, kweni iyo nchiyelezgero ciwemi comene kwa ise. Cifukwa ca kufwilirapo kweniso wovwiri wa mzimu utuŵa wa Ciuta, Petrosi wakamazga mtima wa kujighanaghanira yekha, ndipo wakaŵa wakujikora kweniso wakujipata cifukwa ca kutemwa ŵanji. (Gal. 5:22, 23) Wakazizipizga viyezgo vikuru kuluska ivyo wakathera navyo pakwamba. Wakajiyuyura apo mpositole Paulosi wakamupa ulongozgi wapakweru. (Gal. 2:11-14) Ndipo wakati wapika ulongozgi uwu, wakamusungira cakusingo yayi Paulosi cifukwa ca kughanaghana kuti lumbiri lwake lwanangika. Iyo wakalutilira kumutemwa Paulosi. (2 Pet. 3:15) Ivyo Petrosi wakacita vingatovwira kuti tiŵe ŵakujipata.

16. Kasi tingalongora wuli mtima wa kujipata para tili mu suzgo?

¹⁶ Kasi mukucita wuli para mwakumana na masuzgo? Apo Petrosi na ŵapositole ŵanyake ŵakakakika na kutimbika cifukwa ca mulimo wa kupharazga, ŵakakondwa comene “pakuti ŵakapimika ŵakwenelera kuyuyulika cifukwa ca zina [la Yesu].” (Mil. 5:41) Para ndimwe ŵakujipata, namwe mungawona nthambuzgo kuŵa mwaŵi wakuyezgera Petrosi na kulondezga mendero gha Yesu. (Ŵazgani 1 Petrosi 2:20, 21.) Ici cingamovwirani nanga ni para mwacenyeka na ŵalara. M’malo mwakukwiya, yezgani Petrosi.—Muph. 7:9.

17, 18. (a) Pa nkhani ya vilato vithu vyauzimu, kasi tikwenera kujifumba mafumbo wuli? (b) Kasi tikwenera kucita vici usange tamanya kuti tili na mtima wa kujighanaghanira tekha?

¹⁷ Kweniso mungasanga candulo na ciyelezgero ca Petrosi pa nkhani ya vilato vyauzimu ivyo muli navyo. Pakufiska vilato ivi mukwenera kuŵa ŵakujipata. Kweni cenjerani kuti cilato cinu pakufiska vilato ivi cileke kuŵa cakuti mumanyikwirepo. Ntheura jifumbani kuti: ‘Cifukwa wuli nkhukhumba kucita vinandi pakuteŵetera Yehova? Kasi nchifukwa cakuti nkhukhumba kulumbika na ŵanji panji nkhukhumba mazaza ghakuru, nga umo Yakobe na Yohane ŵakacitira?’

¹⁸ Para mwamanya kuti muli na mtima wa kujighanaghanira mwekha, pemphani Yehova kuti wamovwirani kusintha maghanoghano ghinu. Kufuma apo, fwiliranipo kuti mupeleke ucindami kwa iyo kuluska kwa mwaŵene. (Sal. 86:11) Kweniso mungasankha kufiska vilato vyakuti muleke kumanyikwirapo. Mwaciyelezgero, mungaŵikapo mtima kuti mulongorenge vigaŵa vya cipambi ca mzimu ivyo vikumusuzgani. Panji usange nkhani zinu mukunozgekera mwakukwana kweni mukutemwa yayi kutozgako Nyumba ya Ufumu, mungajiŵikira cilato cakuti mulondezgenge ulongozgi wa pa Ŵaroma 12:16.—Ŵazgani.

19. Kasi tingacita wuli kuti tileke kukhuŵara na ivyo tikuwona pa gilasi, ilo ni Mazgu gha Ciuta?

¹⁹ Para tikujilaŵiska mwakupwelelera pa gilasi, ilo ni Mazgu gha Ciuta, tingakhuŵara usange tawona kuti vinyake tikutondeka, panji tawona kuti tili ŵakujighanaghanira tekha. Usange ivi vyamucitikirani, kumbukani munthu wamahara uyo wakazunulika na Yakobe. Yakobe wakayowoyapo yayi kuti munthu uyu wakamazga mwaluŵiro masuzgo agho wakawona panji kuti wakamazga suzgo lililose. M’malo mwake, Yakobe wakati munthu uyu ‘wakulaŵisiska mu dango lakufikapo na kucita na citatata.’ (Yak. 1:25) Munthu uyu wakakumbukanga ivyo wakawona pa gilasi na kulutilira kuvinozga. Nadi, kujiyimba mulandu comene yayi cifukwa ca ivyo mukutondeka kucita. (Ŵazgani Mupharazgi 7:20.) Lutilirani kulaŵisiska mu dango lakufikapo, na kufwilirapo kuti mulutilire kuŵa ŵakujipata. Yehova wamovwiraninge, nga umo wawovwilira kale ŵabali ŵinu ŵanandi. Nangauli iwo mbambura kufikapo, iyo wakuŵatemwa na kuŵatumbika.