1. Cifukwa wuli Ciuta na Mwana wake ŵakamba kutemwana comene?

YESU KHRISTU, mweneuyo ni Mwana wa Yehova, wakati: “Nkhutemwa Ŵadada.” (Yoh. 14:31) Kweniso wakati: “Ŵawiske ŵakumutemwa Mwana.” (Yoh. 5:20) Mazgu agha ghakwenera kutizizika yayi. Cifukwa pambere wandize pa caru capasi, Yesu wakaŵa “fundi” wa Ciuta kwa vyaka vinandi. (Zinth. 8:30) Apo Yehova na Yesu ŵakagwiliranga lumoza nchito, Mwana wakamanya mikhaliro ya Adada ŵake, lekani wakuŵatemwa comene. Nakuti vikulongora kuti citemwa cawo cikakura comene cifukwa cakuti ŵakakhaliranga lumoza.

2. (a) Kasi citemwa cikuŵa wuli? (b) Kasi tidumbiskanenge mafumbo wuli?

² Citemwa cikufumira pasi pa mtima. Wamasalimo Davide wakimba kuti: “Nkhumutemwani, A Yehova, nkhongono zane.” (Sal. 18:1) Tikwenera kumutemwa Ciuta pakuti nayo wakutitemwa comene. Usange Yehova tikumupulikira, iyo watitemwenge. (Ŵazgani Duteronome 7:12, 13.) Pakuti Ciuta tingamuwona yayi, kasi tingamutemwa wuli? Kasi kutemwa Yehova cikung’anamuraci? Cifukwa wuli tikwenera kumutemwa? Ndipo kasi tingalongora wuli kuti tikutemwa Ciuta?

3, 4. Cifukwa wuli nchamacitiko kutemwa Yehova?

³ Pakuti “Ciuta ni Mzimu,” tingamuwona yayi. (Yoh. 4:24) Kweni tingamutemwa Yehova, ndipo ndivyo Malemba ghakutiphalira kuti ticitenge. Mwaciyelezgero, Mozesi wakaphalira Ŵaisrayeli kuti: ‘Utemwenge Yehova Ciuta wako na mtima wako wose na umoyo wako wose na nkhongono zako zose.’—Dute. 6:5.

⁴ Cifukwa wuli nchamacitiko kumutemwa comene Ciuta? Cifukwa cakuti wali kutilenga na mtima wa kukhumba kumusopa ndiposo mtima wa kutemwa ŵanji. Para tayamba kumumanya makora Yehova, tikumutemwa comene ndipo tikuŵa ŵakukondwa. Yesu wakati: “Mbakukondwa awo ŵakumanya kusoŵerwa kwawo kwauzimu, pakuti ufumu wa kucanya ngwawo.” (Mat. 5:3) Pakuyowoya za khumbo la kutemwa kusopa ilo ŵanji ŵakuti ŵanthu ŵali kubabika nalo, buku linyake likuti: “Tikopa, kuzukuma na kupeleka nchindi cifukwa cakuti ŵanthu pa caru cose ŵakukhumba kuŵa paubwezi na kugomezga munthu munyake wapacanya.”—Man Does Not Stand Alone, by A. C. Morrison.

5. Cifukwa wuli munthu uyo wakupenja Ciuta wakusuzgika waka yayi?

⁵ Kasi munthu uyo wakupenja Ciuta wakusuzgika waka? Yayi. Cifukwa Ciuta wakukhumba kuti timusange. Mpositole Paulosi wakalongosora makora fundo iyi ku ŵanthu awo ŵakawungana mu Areyopaga, pafupi na Parthenon, leneilo likaŵa tempile la Atena, ciuta mwanakazi wa Ŵaateni. Paulosi wakayowoya vya “Ciuta uyo wakalenga caru na vyose ivyo vili mwenemumo” kufuma apo, wakalongosora kuti Ciuta “wakukhala mu matempele ghakupangika na mawoko cara.” Mpositole uyu wakayowoyaso kuti Ciuta “wakapanga kufuma mu munthu yumoza mtundu uliwose wa ŵanthu, kuti ukhale pa caru cose capasi, ndipo wakimika nyengo zakutemeka na kuŵika vigoti apo ŵanthu ŵakukhala, kuti iwo ŵapenje Ciuta, usange ŵangamupapaska na kumusanga nadi, nangauli kuti wali kutali cara na waliyose wa ise.” (Mil. 17:24-27) Nadi, ŵanthu ŵangamusanga Ciuta. Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakujumpha 7,500,000 ‘ŵamusanga nadi’ ndipo ŵakumutemwa comene.

6. Kasi Yesu wakati “languro likuru comene na lakwamba” ni ndi?

⁶ Tikwenera kutemwa Yehova kufumira pasi pa mtima. Yesu wakalongosora makora fundo iyi apo Mufarisi wakamufumba kuti: “Msambizgi, kasi languro likuru comene mu Dango ni ndi?” Yesu wakazgora kuti: “‘Utemwenge Yehova Ciuta wako na mtima wako wose na umoyo wako wose na maghanoghano ghako ghose.’ Ili ndilo ni languro likuru comene na lakwamba.”—Mat. 22:34-38.

7. Kasi Yesu wakang’anamurangaci apo wakati titemwenge Ciuta (a) na ‘mtima withu wose’? (b) na ‘umoyo withu wose’? (c) na ‘maghanoghano ghithu ghose’?

⁷ Kasi Yesu wakang’anamurangaci apo wakati tikwenera kutemwa Ciuta na ‘mtima withu wose’? Wakang’anamuranga kuti tikwenera kutemwa Yehova kufumira pasi pa mtima. Vyakukhumba vithu na maghanoghano ghithu vilongorenge kuti tikutemwa Yehova. Kweniso tikwenera kumutemwa na ‘umoyo withu wose.’ Ici cikung’anamura kuti vyose ivyo tikucita pa umoyo withu vilongorenge kuti tikutemwa Ciuta. Yesu wakayowoyaso kuti tikwenera kutemwa Ciuta na ‘maghanoghano ghithu ghose,’ panji kuti mahara ghithu ghose. Mwakudumura, Yesu wakang’anamuranga kuti timutemwenge comene Yehova.

8. Kasi para tikutemwa comene Ciuta ticitenge vici?

⁸ Para tikutemwa Ciuta na mtima withu wose, umoyo withu wose, na maghanoghano ghithu ghose, tifwilirengepo kusambira Mazgu ghake, ticitenge khumbo lake na mtima wose, ndiposo tipharazgenge mwamwamphu makani ghawemi gha Ufumu. (Mat. 24:14; Rom. 12:1, 2) Para tikutemwa Yehova kufumira pasi pa mtima, tisendelerenge comene kwa iyo. (Yak. 4:8) Pali  vifukwa vinandi comene ivyo vikuticiska kuti titemwenge Ciuta. Ndipouli, tiyeni tidumbiskane vicoko waka.

9. Cifukwa wuli tikwenera kutemwa Yehova?

⁹ Yehova ni Mlengi na Mupi withu. Paulosi wakati: “Mwa iyo tili ŵamoyo, tikwenda ndipo tiliko.” (Mil. 17:28) Yehova wali kutipa caru capasi cakutowa comene kuti ciŵe cikaya cithu. (Sal. 115:16) Kweniso wakutipa cakurya na vinthu vinyake ivyo tikukhumbikwira kuti tilutilire kuŵa ŵamoyo. Lekani Paulosi wakaphalira ŵanthu ŵa mu Lisitira, ŵeneawo ŵakasopanga vikozgo, kuti: “Ciuta wamoyo . . . wakajisida wambura ukaboni cara, mu fundo yakuti wakacita uwemi, kumupani vula kufuma kucanya na nyengo za vipambi, kuzuzga mitima yinu mwakuzara na vyakurya ndiposo kukondwa.” (Mil. 14:15-17) Ici nchifukwa cakukwana cakutemwera Mlengi na Mupi withu wacitemwa.—Muph. 12:1.

10. Kasi tikwenera kucita wuli cifukwa cakuti Ciuta wali kutipa sembe yakuwombora?

¹⁰ Ciuta wali kunozga vyakuti ciŵe camacitiko kuti kwananga na nyifwa ivyo tili kuhara kwa Adamu viwukepo. (Rom. 5:12) Baibolo likuti: “Ciuta wakuphara citemwa ca iyomwene kwa ise, mu fundo yakuti apo tikaŵa ticali ŵakwananga, Khristu wakatifwira.” (Rom. 5:8) Nadi, tikumutemwa comene Yehova, cifukwa wali kunozga vyakuti ciŵe camacitiko kuti zakwananga zithu zigowokereke usange tapera na kulongora cipulikano mu sembe yakuwombora ya Yesu.—Yoh. 3:16.

11, 12. Kasi Yehova watipa vigomezgo wuli?

¹¹ Yehova ‘wakupeleka cigomezgo ico cikutipa cimwemwe na mtende.’ (Rom. 15:13) Cigomezgo ici cikutovwira kuti tizizipizgenge para cipulikano cithu cikuyezgeka. Ŵakhristu ŵakuphakazgika awo ‘ŵagomezgekenge mpaka nyifwa, ŵazamupika mphumphu ya umoyo wa kucanya.’ (Uvu. 2:10) Ŵanthu ŵakugomezgeka awo ŵali na cigomezgo ca kuzakakhala pa caru capasi ŵazamusangwa na vitumbiko kwamuyirayira mu Paradiso wakulayizgika. (Luka 23:43) Kasi tikujipulika wuli na malayizgo agha? Tikukondwa, tikuŵa na mtende, ndiposo tikumutemwa comene Mupi wa “cawanangwa cilicose ciwemi na cawanangwa cilicose cakufikapo.”—Yak. 1:17.

¹² Ciuta watipa cigomezgo cakuti ŵakufwa ŵazamuwuka. (Mil. 24:15) Nangauli tikuŵa na citima para munthu uyo tikumutemwa wafwa, kweni pakuti tili na cigomezgo cakuti ŵakufwa ŵazamuwuka, ‘tikuŵa na citima nga mbanyake awo ŵalije cigomezgo’ cara. (1 Tes. 4:13) Cifukwa cakuti Yehova Ciuta wali na citemwa, ngwakukhumbisiska kuzakawuska ŵanthu awo ŵali kufwa, comenecomene awo ŵakaŵa ŵakugomezgeka, nga ni Yobu. (Job 14:15) Ŵanthu ŵazamukondwa comene para ŵabali ŵawo ŵazakawuskika. Tikuŵatemwa comene Adada ŵithu ŵa kucanya cifukwa ca kutipa cigomezgo cakukondweska ici.

13. Kasi ni vinthu wuli ivyo vikulongora kuti Ciuta wakutipwelelera comene?

¹³ Yehova wakutipwelelera comene. (Ŵazgani Salmo 34:6, 18, 19; 1 Petrosi 5:6, 7.) Tikumanya kuti Ciuta withu wacitemwa ngwakunozgeka kovwira awo mbakugomezgeka kwa iyo. Ntheura tikuwona kuti tili ŵakuvikilirika pakuŵa ‘mberere za maluhari ghake.’ (Sal. 79:13) Ndiposo ivyo Ciuta wazamuticitira kwizira mu Ufumu wa Mesiya vizamulongora kuti wakutitemwa. Para Yesu Khristu, Themba lakusoleka na Ciuta, wazakawuskapo viwawa, kutambuzgana, na uheni pa caru capasi, ŵanthu ŵakugomezgeka ŵazamusanga vinthu viwemi vinandi na kuŵa pa mtende kwamuyirayira. (Sal. 72:7, 12-14, 16) Vinthu ivi vikuticiska kuti titemwenge Ciuta withu wacitemwa na mtima withu wose, umoyo withu wose, nkhongono zithu zose, na maghanoghano ghithu ghose.—Luka 10:27.

14. Kasi Ciuta watipa mwaŵi wuli wapadera comene?

¹⁴ Yehova watipa mwaŵi wapadera comene wakuti tiŵe Ŵakaboni ŵake. (Yes. 43:10-12) Tikumutemwa Ciuta cifukwa cakuti watipa  mwaŵi wakuti tikhozgere muwuso wake ndiposo kuti tiwovwire ŵanthu mu caru ca masuzgo ici kuti ŵaŵe na cigomezgo ceneko. Kweniso, tikuyowoya na cipulikano ndiposo cikanga cifukwa cakuti tikupharazga makani ghawemi ghakufuma mu Mazgu gha Ciuta waunenesko, uyo malayizgo ghake ghakufiskika nyengo zose. (Ŵazgani Joshua 21:45; 23:14.) Vitumbiko ivyo Yehova watilayizga ndiposo vifukwa ivyo tikumutemwera ni vinandi comene, mwakuti apa tambako waka kuvizunura. Kweni kasi tingalongora wuli kuti tikutemwa Ciuta?

15. Kasi tingasanga candulo wuli para tingasambira Mazgu gha Ciuta na kughalondezga?

¹⁵ Tikwenera kufwilirapo pakusambira Mazgu gha Ciuta na kughalondezga. Para tacita nthena, tikulongora kuti tikutemwa Yehova ndiposo kuti tikukhumba nadi kuti mazgu ghake ghaŵe ‘muliko wa mu nthowa yithu.’ (Sal. 119:105) Para tikukumana na masuzgo, tingapembuzgika na mazgu ghakukhwimiska nga ngakuti: “Mtima wakuphyoka na kupera, A Ciuta, imwe kuti timuwuyuyurenge cara.” “Kutemwa kwinu, A Yehova, kukandifighilira. Para kukweŵeka kwa mtima wane kukaŵa kukuru, visangulusko vinu vikakondwereska mzimu wane.” (Sal. 51:17; 94:18, 19) Yehova wakucitira lusungu awo ŵakusuzgika, ndipo Yesu nayo wakucitira citima ŵanthu. (Yes. 49:13; Mat. 15:32) Para tikusambira Baibolo, tingamanya kuti Yehova wakutitemwa comene ndipo nase tingamba kumutemwa kufumira pasi pa mtima.

16. Kasi para tikulomba nyengo zose, tikovwirika wuli kuti timutemwenge comene Ciuta?

¹⁶ Tikwenera kulomba kwa Ciuta nyengo zose. Malurombo ghithu ghakutovwira kuti tisendelere comene kwa Ciuta, uyo ‘wakupulika malurombo.’ (Sal. 65:2) Para tawona kuti Ciuta wakuzgora malurombo ghithu, tikwamba kumutemwa comene. Mwaciyelezgero, panji tawona kuti wakuzomerezga yayi kuti tisangane na ciyezgo ico tingatondeka kuzizipizga. (1 Kor. 10:13) Para tikwenjerwa ndipo taŵeyelera Yehova, tingasanga “mtende wa Ciuta,” weneuwo ukuluska cilicose. (Fil. 4:6, 7) Nyengo zinyake tingalomba mwacisisi, nga umo wakacitira Nehemiya, ndipo tingawona kuti lurombo lwithu lukuzgoreka. (Neh. 2:1-6) Apo ‘tikukosera mu lurombo’ na kumanya kuti Yehova wakuzgora malurombo ghithu, tikumutemwa comene  kweniso tikugomezga comene kuti para cipulikano cithu cazakayezgekaso, wazamutovwira kuti tizizipizge.—Rom. 12:12.

17. Kasi para tikumutemwa comene Ciuta, maungano tighawonenge wuli?

¹⁷ Tikwenera kusangikapo nyengo zose pa maungano gha mpingo, gha dera, ghapadera, na gha cigaŵa. (Heb. 10:24, 25) Ŵaisrayeli ŵakawungananga kuti ŵategherezge na kusambira vya Yehova, ndipo ici cikaŵawovwiranga kuti ŵamopenge na kulondezga Dango lake. (Dute. 31:12) Para Ciuta tikumutemwa nadi, cikuŵa cinonono yayi kucita khumbo lake. (Ŵazgani 1 Yohane 5:3.) Ntheura, tileke kuzomerezga cilicose kuti citipangiske kuti tileke kuzirwiska maungano. Tikukhumba cara kuti cinthu cinyake citipangiske kuti tileke kutemwa Yehova nga umo tikamutemweranga pakwamba.—Uvu. 2:4.

18. Kasi tikuciskika kucita vici cifukwa cakuti tikutemwa Ciuta?

¹⁸ Tikwenera kupharazga mwamwamphu “unenesko wa makani ghawemi” ku ŵanji. (Gal. 2:5) Cifukwa cakuti tikutemwa Ciuta, tikuciskika kuti tiyowoyenge vya Ufumu wa Ciuta. Yesu, uyo ni Themba la Ciuta, ‘wazamuvikilira unenesko’ pa Haramagedoni. (Sal. 45:4; Uvu. 16:14, 16) Nchakukondweska comene kucitako mulimo wa kuzgora ŵanthu kuŵa ŵasambiri. Tikuŵawovwira kuti ŵamanye umo Ciuta wakutitemwera ndiposo kuti ŵamanye caru ciphya ico walayizga.—Mat. 28:19, 20.

19. Cifukwa wuli tikwenera kuzirwiska ndondomeko ya Yehova yakuti mskambo wake uŵenge na ŵaliska?

¹⁹ Tikwenera kuzirwiska ndondomeko ya Ciuta yakuti mskambo wake uŵenge na ŵaliska. (Mil. 20:28) Yehova, uyo nyengo zose wakutikhumbira viwemi, ndiyo wali kutipa ŵalara. Ŵalara ŵali “nga ndi malo ghakubisamamo mphepo na kudinganyamo cimphupulu, nga ndi milonga mu malo gha cinkhamwa na mfwiri wa cijarawe mu caru cakuvuska.” (Yes. 32:1, 2) Nyumba iyo tabisamamo para kuli cimphepo panji civula cikuru, yikuŵa yakuzirwa comene. Para zuŵa lademuka comene, tikukondwa na mfwiri wa cijarawe. Mazgu ghakuyelezgera agha, ghakulongora kuti ŵalara ŵakutipa wovwiri wauzimu uwo tikukhumbikwira kweniso ŵakutisamphuska. Para tikupulikira awo ŵakulongozga pakati pithu, tikulongora kuti tikuwonga ŵanalume aŵa, ŵeneawo ni “vyawanangwa.” Kweniso tikulongora kuti tikutemwa Ciuta ndiposo Khristu mweneuyo ni Mutu wa mpingo.—Efe. 4:8; 5:23; Heb. 13:17.

20. Kasi para tikutemwa Ciuta, ticitenge wuli na lemba la Yakobe 1:22-25?

²⁰ Para tili paubwezi na Yehova, tiŵenge “ŵakucita mazgu, ŵakupulika waka cara.” (Ŵazgani Yakobe 1:22-25.) Munthu uyo ‘wakucita mazgu,’ wakuŵa na cipulikano ndipo cikumovwira kuti wapharazgenge mwamwamphu na kuzgorapo pa maungano. Cifukwa cakuti tikumutemwa comene Yehova Ciuta, tipulikirenge ‘dango lake lakufikapo,’ leneilo lili na vyose ivyo iyo wakukhumba kuti ticitenge.—Sal. 19:7-11.

21. Kasi malurombo ghithu ghakufumira pasi pa mtima ghangayaniskika na vici?

²¹ Para tikutemwa Yehova Ciuta, tilombenge kwa iyo pafupipafupi kweniso mwakufumira pasi pa mtima. Wamasalimo Davide wakimba kuti: “Lurombo lwane luŵe nga ndi sungu yiwemi panthazi zinu [a Yehova], na kutumphuska mawoko kwane nga ndi sembe ya mise!” Pakuyowoya mazgu agha, wamasalimo wakwenera kuti wakaghanaghananga vya sembe izo zikawochekanga zuŵa lililose kuyana na phangano la Dango. (Sal. 141:2; Ex. 30:7, 8) Yehova wakapulikanga malurombo gha Davide. Usange pakulomba kwa Yehova, tikuŵa ŵakujiyuyura, tikuwonga, na kumulumba, malurombo ghithu nagho ghaŵenge nga ni sembe ndipo ghakondweskenge Yehova.—Uvu. 5:8.

22. Kasi tisambirenge vici mu nkhani yakulondezgapo?

²² Yesu wakati tikwenera kutemwa Ciuta ndiposo mzengezgani withu. (Mat. 22:37-39) Mu nkhani yakulondezgapo tisambirenge kuti para tikutemwa Yehova na fundo zake, ŵazengezgani ŵithu tikudumbiskana nawo makora ndiposo tikuŵatemwa.