Ivyo Vingapangiska Mbumba Kuŵa Yacimwemwe

Muŵe Paubwezi Uwemi na Ŵapapi ŵa Mfumu Panji Muwoli Winu

Jenny * wakuti: Amama ŵa Ryan ŵakacitanga soni yayi para ŵakukhumba kuninena. Ryan nayo wakamwanga maji yayi para taluta kukawona ŵapapi ŵane. Nakuti nindaŵawonepo ŵakucitira munthu munyake msinjiro wa nga ni uwu. Ntheura tikafipanga mtima comene para tikukhumba kukawona ŵapapi.

Ryan wakuti: Amama ŵakawonanga kuti palije mwanakazi uyo wakuyana ŵana ŵawo, ntheura kwambira pakwamba ŵakamupenjanga vifukwa Jenny. Ŵapapi ŵa Jenny nawo kanandi ŵakaninenanga. Suzgo likaŵa lakuti waliyose wakabakiranga ŵapapi ŵake ndipo tikasuskananga comene.

MU SEŴERO, cikuŵa cinthu cakusekeska para munthu wakugazgana na ŵapapi ŵa muwoli panji mfumu wake. Kweni kuyowoya unenesko, kugazgana na ŵapapi ŵa muwoli panji mfumu winu ni nkhani yakusekeska yayi. Reena, wa ku India wakati: “Kwa vilimika vinandi amamavyara ŵakanjilirangapo pa nthengwa yithu. Cifukwa cakuti nkhatondekanga kuzgorako kwa amamavyara, kanandi nduzga zikamaliranga kwa mfumu wane. Nyengo zinandi mfumu wane wakeneranga kusankha pakati pa ine na amamavyara.”

Cifukwa wuli ŵapapi ŵanyake ŵakunjilirapo pa nthengwa za ŵana ŵawo? Jenny, uyo wazunulika kukwambilira kwa nkhani iyi wakulongosorapo cifukwa cimoza. Wakuti: “Cingaŵa cakusuzga ku ŵapapi kuti ŵawonenge mwana wawo wakupwelelereka na munthu munyake uyo ni mucoko kweniso wambura kumanya vinthu.” Dilip, mfumu wa Reena wakulongosoraso cifukwa cinyake, wakuti: “Ŵapapi awo ŵalera mwana na kumucitira vinthu vinandi ŵangawona nga kuti ŵakupendekaso yayi. Kweniso ŵangaŵa kuti ŵakwenjerwa kuti mwana wawo walije vinjeru vyakwendeskera mbumba.”

Ndipouli, nyengo zinyake mungaŵacemera dala ŵapapi kuti ŵanjilirengepo pa nthengwa yinu. Mwaciyelezgero, ghanaghanirani Michael na Leanne ŵa ku Australia. Michael wakuti: “Leanne wakakulira mu mbumba iyo yikaŵa yakukolerana comene ndipo waliyose wakayowoyanga mwakufwatuka. Ntheura tikati tatorana wakafumbanga dankha adada ŵake kuti ŵayowoyepo pa vinthu ivyo ine na iyo tikukhumba kucita.  Adada ŵake ŵakatovwiranga nadi, kweni nkhakwiyanga comene kuti wakafumbanga iwo m’malo mwa ine.”

Nchakuwonekerathu kuti kuleka kukolerana na ŵapapi ŵa muwoli panji mfumu winu kungapangiska masuzgo mu nthengwa. Kasi ndivyo vikumucitikirani? Kasi mukukhala wuli na ŵapapi ŵa muwoli panji mfumu winu? Ghanaghanirani masuzgo ghaŵiri agho ghangaŵapo ndiposo umo mungaghamazgira.

SUZGO 1: Mfumu panji muwoli winu wakulongora kuti wakudemelera comene ku ŵapapi ŵake. Luis, wa ku Spain wakuti: “Muwoli wane wakuwona kuti para tikukhala kutali na ŵapapi ŵake ndikuti wakuŵaghanaghanira yayi.” Luis wakutiso: “Mwana withu msepuka wakati wababika, ŵapapi ŵane ŵakizanga zuŵa lililose ndipo muwoli wane wakakwenyeleranga comene. Ivi vikapangiskanga kuti kanandi tambanenge.”

Ivyo mukwenera kumanya: Pakuyowoya za nthengwa, Baibolo likuti “mwanalume tiwasidenge wiske na nyina na kubatikana na muwoli wake, ndipo tiŵaŵenge thupi limoza.” (Genesis 2:24) Kuŵa “thupi limoza” cikung’anamura vinandi kuluska kukhala waka lumoza. Cikung’anamura kuti mfumu na muwoli ŵapangenge mbumba yiphya, iyo yiŵenge pa malo ghakwamba kuluska mbumba izo ŵafuma. (1 Ŵakorinte 11:3) Ndipouli, mfumu na muwoli ŵakwenera kucindika ŵapapi ŵawo, ndiposo kuŵapwelelera. (Ŵaefeso 6:2) Wuli usange mfumu panji muwoli winu wakuŵika phwelelero likuru ku ŵapapi ŵake ndipo imwe mukuwona nga wakumuzerezgani panji kumusulani?

Ivyo mungacita: Wonani ivyo vikucitiska munyinu kuti wacitenge nthena. Kasi munyinu wakudemelera nadi comene ku ŵapapi ŵake, panji mukuwona nthena cifukwa cakuti imwe mukukolerana comene yayi na ŵapapi ŵinu? Usange ni nthena, panji nchifukwa ca umo mukakulira. Kasi mungaŵa kuti muli na sanji?—Zintharika 14:30; 1 Ŵakorinte 13:4; Ŵagalatiya 5:26.

Kuti muzgore mafumbo agha mukwenera kujisanda kufumira pasi pa mtima. Nchakuzirwa comene kucita nthena. Nakuti para nkhani zakukhwaskana na ŵapapi ndizo zikwambiska mphindano pakati pa imwe na muwoli panji mfumu winu, ndikuti nthengwa yinu yili na suzgo. Suzgo mbapapi yayi.

Masuzgo ghanandi gha mu mbumba ghakwamba cifukwa cakuti mfumu na muwoli ŵakuwona vinthu mwakupambana. Kasi mungayezga kuwona vinthu nga umo munyinu wakuviwonera? (Ŵafilipi 2:4; 4:5) Ndivyo wakacita mwanalume wa ku Mexico zina lake Adrián. Iyo wakati: “Muwoli wane wakakulira mu mbumba yiwemi yayi, ntheura nkhakhumbanga yayi kucezga comene na ŵapapi ŵake. Mukuluta kwa nyengo nkhalekerathu kucezga nawo. Ici cikambiska masuzgo mu mbumba yithu cifukwa muwoli wane wakakhumbanga nipera kuŵa pafupi na ŵapapi ŵake, comenecomene amama ŵake.”

Nyengo yikati yajumphapo, Adrián wakamba kuwona vinthu mwakwenelera. Iyo wakati: “Nangauli nkhumanya kuti muwoli wane wanganangika para wakucezga comene na ŵapapi ŵake, kweni para ningamukanizga kuti walekerethu kucezga nawo mbwenu nambiskengeso masuzgo ghanyake. Nayezgayezga kuti paŵeso ubwezi uwemi pakati pa ine na ŵapapi ŵa muwoli wane.” *

YEZGANI KUCITA ICI: Imwe na mfumu panji muwoli winu mulembe ico mukufipa naco mtima comene pakukhwaskana na awiskemwe panji anyinamwe vyara. Mungamba kulemba kuti, “nkhuwona kuti . . . “ Pamanyuma sinthanani ivyo mwalemba. Mose pamoza mughanaghanire nthowa izo mungamazgira ivyo mukufipa navyo mtima.

SUZGO 2: Ŵapapi ŵa munyinu ŵakunjilirapo pa nkhani za mu nthengwa yinu, na kumupani ulongozgi kwambura kuŵapempha. Mwanakazi wa ku Kazakhstan zina lake Nelya wakati: “Kwa vilimika vinkhondi na viŵiri vyakwambilira mu nthengwa yithu, tikakhalanga na ŵapapi ŵa mfumu wane. Kanandi tikagazgananga na ŵapapi pa nkhani ya umo tingalelera ŵana, kuphika,  ndiposo kunozga mu nyumba. Nkhayezgapo kuyowoya na mfumu wane ndiposo na amamavyara za nkhani iyi, kweni ndipo vinthu vikanangikirangathu.”

Ivyo mukwenera kumanya: Para mwatora panji kutengwa muliso pasi pa mazaza gha ŵapapi ŵinu yayi. Baibolo likuti, “mutu wa mwanalume waliyose ni Khristu; ndipo mutu wa mwanakazi ni mwanalume” panji kuti mfumu wake. (1 Ŵakorinte 11:3) Ndipouli, nga umo tayowoyera kale, mfumu na muwoli, wose ŵakwenera kucindika ŵapapi ŵawo. Nakuti lemba la Zintharika 23:22 likutiphalira kuti: “Pulikira ŵawuso ŵakakubaba, ungayuyuranga ŵanyoko para ŵacekura.” Kweni wuli usange ŵapapi ŵinu ŵakujumpha mphaka na kumucicizgani kuti mwenderenge maghanoghano ghawo?

Ivyo mungacita: Yezgani kumanya ivyo vikupangiska kuti ŵapapi ŵanjilirengepo. Ryan uyo wazunulika kukwambilira kwa nkhani iyi wakati: “Nyengo zinyake ŵapapi ŵakukhumba ŵawonenge kuti ŵacali ŵakuzirwa ku ŵana ŵawo.” Nyengo zinyake, ŵapapi ŵanganjilirapo pa nkhani za mu nthengwa yinu, kweni kuti ŵakucitira dala yayi. Suzgo ili mungalimazga usange mungalondezga ulongozgi wa mu Baibolo wakuti, “lutilirani kuzizipizgirana yumoza na munyake na kugowokerana na mtima wose usange munthu wali na cifukwa cakudandawulira munyake.” (Ŵakolose 3:13) Kweni wuli usange mukwambana cifukwa cakuti ŵapapi ŵinu ŵakunjilirapo comene pa nkhani za mu nthengwa yinu?

Ŵakutorana ŵanyake ŵakuŵika mphaka pa nkhani izo ŵapapi ŵawo ŵakwenera yayi kunjilirapo. Ici cikung’anamura kuti muŵaŵikirenge malango yayi. * Mungalongora waka mu vyakucita vinu kuti mukuŵika muwoli panji mfumu winu pa malo ghakwamba mu umoyo winu. Mwaciyelezgero, Masayuki wa ku Japan wakati: “Nanga ŵapapi ŵinu ŵangayowoya maghanoghano ghawo, lekani kuzomerezga mwaluŵiro. Kumbukani kuti namwe mukupanga mbumba yiphya. Ntheura, manyani dankha umo munyinu wakuwonera ulongozgi uwo.”

YEZGANI KUCITA ICI: Dumbiskanani na mfumu panji muwoli winu nthowa izo mungamazgira masuzgo agho ghakwiza cifukwa cakuti ŵapapi ŵakunjilirapo. Lembani vigaŵa ivyo ŵapapi ŵinu ŵakwenera yayi kunjilirapo kweniso umo mungalondezgera ivyo mwakolerana, uku mukuŵacindika.

Masuzgo ghanandi agho mungaŵa nagho cifukwa cakuti ŵapapi ŵakunjilirapo pa nkhani zinu ghangacepako para mukumanya ico cikuŵacitiska kweniso para mukuwoneseska kuti ghaleke kwambiska mphindano mu nthengwa yinu. Pa fundo iyi, Jenny wakati: “Nyengo zinyake para tikudumbiskana na mfumu wane nkhani zakukhwaskana na ŵapapi ŵithu tikakwenyelezgananga comene. Nakuti vikaŵinyanga comene para munyake wakuyowoya maubudi gha ŵapapi. Mukuluta kwa nyengo, tikaleka kuyowoya maubudi gha ŵapapi ŵithu kweni umo tingamazgira nkhani iyo yilipo. Nakuti sono nthengwa yithu yikwenda makora comene.”

[Mazgu ghamusi]

JIFUMBANI KUTI . . .

▪ Kasi ŵapapi ŵa mfumu panji muwoli wane ŵali na mikhaliro wuli yiwemi?

▪ Kasi ningacindika wuli ŵapapi ŵane kwambura kusulako mfumu panji muwoli wane?