Ivyo Vingapangiska Mbumba Kuŵa Yacimwemwe

Para Mwana Winu Muwukirano Wakukayikira Ivyo Mukugomezga

Ŵawukirano ŵanandi para ŵakukura ŵakulondezga cisopa ca ŵapapi ŵawo. (2 Timote 3:14) Ndipouli, ŵanji ndimo ŵakucitira yayi. Kasi mungacita wuli usange mwana winu wamba kukayikira vigomezgo vinu vya cisopa? Nkhani iyi yilongosorenge umo Ŵakaboni ŵa Yehova ŵakucitira na suzgo lanthena.

Cora uyo wali na vilimika 18 wakati: “Nkhukhumbaso yayi kuluta ku cisopa ca ŵapapi ŵane. Navuka kuŵalondezga.” a

IMWE muli kukhorwa kuti cisopa cinu cikusambizga unenesko wakuyowoya za Ciuta. Mukugomezga kuti Baibolo likovwira kuti munthu waŵe na umoyo uwemi comene. Lekani mukuyezgayezga kusambizga mwana winu fundo zakuzirwa izi. (Duteronome 6:6, 7) Kweni wuli usange mwana winu wakuleka kutemwa vinthu vyauzimu apo wakukura? b Wuli usange wamba kukayikira vinthu ivyo wakagomezganga apo wakaŵa mwana?—Ŵagalatiya 5:7.

Mwaŵapapi, usange ivi ndivyo vikumucitikirani, lekani kughanaghana kuti mwatondeka. Nga umo tiwonerenge, pangaŵa vinthu vinyake ivyo vingapangiska mwana winu kucita nthena. Ndipouli, manyani kuti umo mungacitira na mwana winu uyo wakukayikira, vingamovwira kuti ŵapulikiske vigomezgo vinu panji kulekerathu. Usange mungalimbana nayo mwana winu pa nkhani iyi, mungawuska mbembe yikuru ndipo cingaŵa cakusuzga kuti mutonde.—Ŵakolose 3:21.

Ipo nchiwemi comene kulondezga ulongozgi wa mpositole Paulosi wakuti: “Muzga wa Fumu wakwenera kucita mbembe cara, kweni wakwenera kuŵa wakuzika ku wose, wakumanya kusambizga, wakujiwezga pa viheni.” (2 Timote 2:24) Kasi mungalongora wuli kuti ‘mukumanya kusambizga’ usange mwana winu muwukirano wakukayikira vigomezgo vinu?

Citani Mwamahara

Cakwamba, manyani vinthu ivyo vyapangiska kuti mwana winu waghanaghane nthena. Mwaciyelezgero:

▪ Kasi para wali ku mpingo wakucita phukwa cifukwa cakuti walije ŵabwezi? Lenorel, uyo wali na vilimika 19 wakati: “Pakuti nkhakhumbanga kuŵa na ŵabwezi, nkhaŵa paubwezi na  ŵanyane ŵa ku sukulu ŵanandi, ndipo nkhatondekanga kukura mwauzimu kwa vilimika vinandi. Nkhakondwanga yayi na vinthu vyauzimu cifukwa ca ŵanthu awo nkhacezganga nawo, nakuti sono nkhudandawura comene.”

▪ Kasi vikumusuzga kuyowoya cigomezgo cake cifukwa ca kujikayikira? Ramón, uyo wali na vilimika 23 wakati: “Apo nkhaŵa pa sukulu nkhaŵa na soni kuphalirako ŵanyane vigomezgo vyane cifukwa nkhawopanga kuti ŵangati ndine muliska. Mwana waliyose uyo wakacitanga vyakupambana na ŵanyake ŵakamusuranga, ntheura nkhakhumbanga yayi kuti ivi vinicitikire.”

▪ Kasi wakuwona kuti kulondezga fundo za mu Baibolo nkhunonono? Renee, uyo wali na vilimika 16 wakati: “Layizgo la mu Baibolo la umoyo wamuyirayira kwa ine likaŵa nga ni phiri litali ilo nindayambepo na kukwera wuwo. Pakughanaghanira vyakukwera phiri ili nkhacitanga wofi comene mwakuti nkhawona kuti cikaŵa ciwemi kuleka waka cigomezgo cane.”

Yowoyani Nayo

Kasi mwana winu wangaŵa kuti wakusangana na masuzgo wuli? Nthowa yiwemi yakumanyira nkhumufumba. Kweni mukwenera kucenjera, kuti cidumbirano cinu cileke kufika pakugazgana. M’malo mwake mukwenera kulondezga ulongozgi wa pa Yakobe 1:19, uwo ukuti: “Waliyose wapulikenge luŵiro, wazikirenge pakuyowoya, kutukutwa luŵiro cara.” Zikirani nayo. ‘Khomezgani kweniso muŵe na luso lwa kusambizga,’ nga umo mungacitira na munthu uyo ngwa mu mbumba yinu yayi.—2 Timote 4:2.

Mwaciyelezgero, para mwana winu wakukhumba yayi kuluta ku maungano, yezgani kumanya usange pali cinthu cinyake ico cikumusuzga. Kweni mukwenera kucita nthena mwakuzika. Mu ciyelezgero ca pasi apa mupapi wakatondeka kumukhorweska mwana wake.

Mwana: Nkhukhumbaso yayi kuluta ku maungano.

Dada: [mwaukali] Ukung’anamuraci, wati ukukhumba yayi kuluta ku maungano?

Mwana: Enya, kuti waka ghakuninozgera yayi.

Dada: Kasi ndimo ukuwoneraso Ciuta nthena? Ni muwemi yayi ŵati? Ici nchiheni comene. Para ndiwe mwana withu, tilutirenge lumoza ku maungano ukhumbe uleke!

Ciuta wakukhumba kuti ŵapapi ŵasambizgenge ŵana ŵawo ndipo ŵana ŵapulikirenge ŵapapi ŵawo. (Ŵaefeso 6:1) Ndipouli, imwe mukukhumba kuti mwana winu wacite vinandi padera pa kulondezga waka cimukumuku vigomezgo vinu kweniso kuluta mwakucicizgika ku maungano. Nakuti mukukhumba kuti walutenge ku maungano cifukwa ca kumanya kuti ngakuzirwa kweniso cifukwa ca kutemwa Yehova.

Mungawovwira makora mwana winu usange mwamanya vinthu ivyo vikumupangiska kughanaghana nthena. Pakughanaghanira fundo iyi, wonani umo mphanyi mupapi wa mu cidumbirano cakwamba wakacitira kuti wawovwire mwana wake.

Mwana: Nkhukhumbaso yayi kuluta ku maungano.

Dada: [mwakuzikira] Cifukwa wuli?

Mwana: Kuti waka ghakuninozgera yayi.

Dada: Mbunenesko kuti kukhala pasi kwa ora limoza panji ghaŵiri kungaŵa kwakuvuska. Kweni comene apo iwe ukuwona kuti pali suzgo ni mpha?

Mwana: Nkhumanya yayi, kweni nkhughanaghana kuti pa nyengo iyi mphanyi nkhuŵa ku malo ghanyake.

 Dada: Kasi ndimo ŵanyako nawo ŵakughanaghanira?

Mwana: Ehe! Ili ndilo suzgo lane, munyane nilije. Kufuma waka apo mubwezi wane wa pa mtima wakawukirapo, nkhuwona kuti palije uyo ningacezga nayo. Waliyose wakusangwa, kweni ine nkhuwona nga nkhujowoleka.

Cifukwa cakuti dada wa mu ciyelezgero ca pacanya ici wakamupa mwaŵi mwana wake muwukirano kuyowoya vyakusingo, wakamanya kuti phukwa ndilo likamusuzganga, kweniso vikawovwira kuti ŵadumbiskanenge. Wonani bokosi lakuti  “Zikirani”

Pamasinda, ŵawukirano ŵanandi ŵakumanya kuti para ŵatonda masuzgo agho mphanyi ghakaŵajandizga kuŵa pa ubwezi na Ciuta, ŵakondwenge na ivyo ŵakugomezga. Kumbukirani za Ramón, muwukirano uyo wazunulika kukwambilira uyo wakacitanga soni kujiphara kuti ni Kaboni. Paumaliro, Ramón wakasanga kuti kuyowoya vigomezgo vyake yikaŵa nkhani ya kutenthemeska comene yayi nga umo wakaghanaghaniranga. Iyo wakati:

“Zuŵa linyake munyane ku sukulu wakanigoskanga cifukwa ca cisopa cane. Nkhazumbwa ndipo nkhamanya kuti ŵanyane wose mu kilasi ŵakategherezganga. Pamasinda ine nkhamufumba za cigomezgo cake. Nkhazizwa kuwona kuti iyo ndiyo wakazumbwaso comene kuluska ine. Nkhawona kuti ŵawukirano ŵanandi ŵali na vigomezgo vyacisopa kweni ŵakuvipulikiska yayi. Kweni ine ningayezgako kulongosora ivyo nkhugomezga. Pa nkhani ya kulongosora vigomezgo vya cisopa, ŵanyane ŵa mu kilasi ndiwo ŵakwenera kuti ŵakwenera kukhozgeka soni, ine yayi.”

YEZGANI KUCITA ICI: Mufumbani mwana winu umo wakujipulikira pa nkhani yakuŵa Mkhristu. Kasi iyo wakuwona kuti pali uwemi uliwose? Kasi wakusanga masuzgo wuli? Kasi vyandulo ndivyo ni vinandi kuluska masuzgo? Usange vyandulo ni vinandi, kasi wangavilongosora? (Mariko 10:29, 30) Muwukirano wangalemba maghanoghano ghake pa pepara. Kumalyero walembeko vyandulo ivyo wakusanga ndipo kumazere walembeko masuzgo. Ivyo walemba pa pepara vingamovwira kuti wamanye suzgo lake na kuwona umo wangacitira kuti wamarane nalo.

Umo Mwana winu ‘Wakughanaghanira’

Ŵapapi na nkhwantha zinyake pa nkhani ya kalelero ka ŵana, ŵabowozga kuti ŵana ŵacoko na ŵana ŵalarako ŵakughanaghana mwakupambana. (1 Ŵakorinte 13:11) Ŵana ŵacoko ŵakulondezga waka ivyo ŵaphalirika, kweni ŵana ŵalarako ŵakuyezga kughanaghanirapo fundo izo ŵaphalirika. Mwaciyelezgero, mwana mucoko wangasambizgika kuti Ciuta ndiyo wali kulenga vinthu vyose. (Genesis 1:1) Kweni mwana  mularako wangafumba mafumbo nga ni: ‘Kasi pali ukaboni wuli wakuti kuli Ciuta? Cifukwa wuli Ciuta wacitemwa wakuzomerezga viheni kucitika? Kasi pali ukaboni wuli wakulongora kuti Ciuta walije jando?—Salmo 90:2.

Para muwukirano wakufumba nthena, mungawona nga cipulikano cake cacepa, kweni nyengo zinyake ungaŵa ukaboni wakuti cikukura. Nakuti kufumba nkhwakuzirwa comene kuti Mkhristu wakure mwauzimu.—Milimo 17:2, 3.

Padera pa kufumba mafumbo, mwana winu wakusambira kugwiliskira nchito ‘nkhongono yake yakughanaghana.’ (Ŵaroma 12:1, 2) Ntheura, wangapulikiska ‘usani, utali, kutumphuka na kunyang’amira kwa unenesko,’ ivyo wakatenge wavipulikiskenge yayi apo wakaŵa mucoko. (Ŵaefeso 3:18) Kuluska kale, sono ndiyo ni nyengo yakovwilira mwana winu kughanaghanira ivyo wakugomezga mwakuti cipulikano cake ciŵe cakukhora.—Zintharika 14:15; Milimo 17:11.

YEZGANI KUCITA ICI: Pamoza na muwukirano weleranimo visambizgo vyakwambilira vya mu Baibolo ivyo mose mukawonanga nga mukuvimanya kale. Mwaciyelezgero, muciskani kuti waghanaghanirepo mafumbo nga ni agha: ‘Kasi nchivici cikanikhorweska kuti kuli Ciuta? Kasi ningamanya wuli kuti Ciuta wakunipwelelera? Cifukwa wuli nyengo zose nchiwemi kupulikira malango gha Ciuta?’ Cenjerani kuti muleke kucicizga mwana winu kwendera maghanoghano ghinu. M’malo mwake movwirani kuti wakhozge cipulikano cake. Para wacita nthena, cingamuŵira cipusu kuti wakhozge cipulikano cake.

‘Mukhorweskani kuti Wagomezge’

Baibolo likuyowoya kuti Timote wakamanya malemba ghatuŵa “kufuma pa ubonda”. Ndipouli, mpositole Paulosi wakaciska Timote kuti: “Khalilira mu vinthu ivyo ukasambira ndipo ukakhorwa na kuvigomezga.” (2 Timote 3:14, 15) Nga ni Timote, mwana winu wangaŵa kuti wakasambizgika fundo za mu Baibolo kufuma apo wakababikira. Kweni sono mukwenera kumovwira kuti wakhozge cipulikano cake.

Buku la Mayankho a Zimene Achinyamata Amafunsa voliyumu 1 likuti: ‘Cikuru mwana wakukhala na imwe pa nyumba, muli na mulimo wa kuwoneseska kuti wakucitako vinthu vyauzimu. Cilato cinu nchakuti mumovwire kuti watemwenge Ciuta na mtima wose.’ Uku muli na cilato ici mu maghanoghano, mungawovwira mwana winu kuŵa ‘wakukhora mu cipulikano’ mwakuti ndiwo uŵe umoyo wake. c—1 Petrosi 5:9.

[Mazgu ghamusi]

JIFUMBANI KUTI . . .

▪ Kasi nkhucita wuli para mwana wane wakukayikira vigomezgo vyane?

▪ Kasi nkhani iyi yinganovwira wuli pa umo nkhucitira na mwana wane?

[Bokosi pa peji 19]

Kasi Ŵakupusikika?

Utesi: Ŵapapi awo Mbakaboni ŵa Yehova ŵakucicizga ŵana ŵawo kuti ŵalondezgenge ivyo ŵakugomezga.

Unenesko: Ŵapapi awo Mbakaboni ŵakuyezgayezga kusambizga ŵana ŵawo kuti ŵatemwenge Ciuta, nga umo Baibolo likuŵaphalilira. (Ŵaefeso 6:4) Ndipouli, ŵakumanya kuti para mwana wakura wakwenera kusankha yekha pa nkhani ya kusopa.—Ŵaroma 14:12; Ŵagalatiya 6:5.

[Bokosi/Cithuzithuzi pa peji 20]

 Zikirani

Pakuyowoya na mwana winu muwukirano, mukwenera kuzikira comene. Para mwana winu wamba kufwatuka kuyowoya namwe, muwonenge kuti kuzikira nkhuwemi. Msungwana munyake wa vilimika 16 wakati: “Zuŵa linyake namise apo tikadumbiskananga na adada, nkhaŵaphalira kuti nili na adiresi yacisisi pa Intaneti, cibwezi, ndiposo kuti nkhakhumbanga kufumapo pa nyumba. Kweni pakuyowoya nane ŵakanikalipirapo yayi. Nkhumanya yayi usange walipo dada uyo wangakhala waka cete kwambura kumukalipira mwana wake msungwana para wamanya kuti wali kufyofyonthanapo na munyamata na kutumizgirana mauthenga kwambura kuleka. Nkhuwona kuti adada ningaŵaphalira cilicose. Nkhumanya kuti ŵakukhumba nadi kunovwira.”

[Bokosi pa peji 21]

Kuzirwa kwa Wakupeleka Ulongozgi

Nyengo zinyake ŵana ŵakovwirika usange munthu wakuwaro kwa mbumba yawo uyo wali paubwezi na Ciuta waŵapa ulongozgi. Kasi walipo waliyose uyo mukumanya kuti wangawovwira mwana winu muwukirano? Cingaŵa ciwemi comene usange munganozga vyakuti wazakacezge na mwana winu. Cilato cinu nchakuti muside mulimo winu wakusambizga ŵana yayi. Kweni nga umo vikaŵira na Timote, wakasanga candulo cikuru cifukwa ca ciyezgelero ciwemi ca mpositole Paulosi. Wakandula comene kufuma ku ivyo Paulosi wakacita, ndipo Paulosi nayo wakandula comene cifukwa ca kwendera lumoza na Timote.—Ŵafilipi 2:20, 22. d

[Mazgu ghamusi]