Lero vinthu vyamuziro vili palipose. * Vili mu mauthenga gha malonda, mu mafashoni, mafilimu, sumu, magazini, pa TV, mu maseŵera gha pa vidiyo, mafoni, kweniso pa Intaneti. Vikuwoneka kuti ŵanandi ŵakutemwa comene vinthu vyamuziro kuluska kale. Wonani bokosi lakuti  “Ukaboni Wakuti Ŵanthu Ŵakutemwa Vinthu Vyamuziro.”

Vinthu vyamuziro vyaluta panthazi comene. Profesa munyake wakati: “Vithuzithuzi ivyo kale vikawonekanga kuti ni vyaukazuzi comene, sono ŵakuti ni viwemi waka.”

Kasi imwe mukuviwona wuli? Kasi ni vyakofya panji ni viwemi waka? Yesu wakati: “Khuni lililose liwemi likupambika vipambi viwemi, kweni khuni lililose lakunangika likupambika vipambi vyawakawaka.” (Mat. 7:17) Kasi vinthu vyamuziro vikupambika vipambi wuli? Kuti tisange zgoro tiyeni tiwone mafumbo ghakulondezgapo agha.

IVYO NKHWANTHA ZIKUYOWOYA: Vinthu vyamuziro vikumunjira comene munthu mwakuti ŵakusanda kweniso ŵa vyacipatala ŵanji ŵakuviyaniska na munkhwala wakutimbanizga wongo wa kokeni.

Brian, * uyo wakawoneleranga vinthu vyamuziro pa Intaneti wakati: “Nkhaŵavyirathu nkhongono kuti nivileke. Vikaŵanga nga vikucitika ku tulo. Nyengo zinyake nkhapukunyanga mutu mpaka kwamba kuŵinya. Nkhayezgayezga kuti nivileke, kweni pakajumpha vilimika vinandi nicali kuvitemwa.”

Ŵanthu awo ŵakuwonelera vinthu vyamuziro, kanandi ŵakubisa kaluso kawo. Ŵakucita vinthu mwacisisi kweniso mwaupusikizgi. Lekani ŵanandi ŵakuŵa na phukwa, soni, ŵakwenjerwa, kusuzgika maghanoghano, ndipo ŵakuŵa ŵakali. Nakuti nyengo zinyake ŵanthu ŵanthena ŵakujikoma. Seji uyo zuŵa lililose wakaŵikanga vithuzithuzi vyamuziro mu foni yake wakati: “Nkhasuzgikanga comene maghanoghano, nkhajiwonanga kuŵa wambura nchito, nkhaŵanga na phukwa, kweniso kujipa mulandu. Nkhaŵa na soni ndipo nkhawopanga kupempha wovwiri.”

Nanga munthu wangawonelera vinthu vyamuziro pacoko waka kwali mwangozi, kweni umaliro wake ukuŵa uwemi yayi. Nkhwantha yinyake yikati: “Para munthu wawonelera vinthu vyamuziro, vikujambulika mu wongo ndipo nchakusuzga kuti visisitike.” Suzeni uyo wali na vyaka 19 wakati: “Vithuzithuzi vyamuziro vili kugandilira mu maghanoghano ndipo nyengo zinyake vikunizira mwamabuci. Nkhuwona nga vizamuwukiramothu yayi.”

IVYO MUKWENERA KUMANYA: Para munthu wakuwonelera vinthu vyamuziro wakusangana na masuzgo kweniso wakuŵa muzga.—2 Petrosi 2:19.

IVYO NKHWANTHA ZIKUYOWOYA: “Nthengwa zikumara cifukwa ca kuwonelera vinthu vyamuziro.”—The Porn Trap, by Wendy and Larry Maltz.

Vinthu vyamuziro vikutimbanizga mbumba cifukwa:

• Citemwa na kugomezgana vikucepa.—Zintharika 2:12-17.

• Munthu wakujighanaghanira yekha, wakujipatura kweniso wakukhorwa yayi na munyake wa mu nthengwa.—Ŵaefeso 5:28, 29.

• Vikukhuŵilizga makhumbiro ghaheni pa nkhani ya kugonana.—2 Petrosi 2:14.

• Awo ŵakuviwonelera, ŵangacicizga ŵanyawo ŵa mu nthengwa kuti ŵacitenge ivyo ŵakuwonelera.—Ŵaefeso 5:3, 4.

• Vikupangiska kuti munyake wasuzgike maghanoghano kweniso kuleka kugomezgana.—Mateyu 5:28.

Baibolo likucenjezga ŵakutorana kuti ŵaleke kucitirana ‘mwambura kugomezgeka.’  (Malaki 2:16) Nthengwa yingatimbanizgika para munyake ngwambura kugomezgeka, kweniso vingacitiska kuti mupatukane panji kupatana. Nakuti ŵana ŵangasuzgika comene.

Vinthu vyamuziro vinganangaso comene ŵana. Brian uyo wazunulika mu nkhani iyi wakati: “Apo nkhaŵa na vilimika 10 nkhabowozga mabuku gha adada gha vithuzithuzi vyamuziro apo tikacitanga maseŵera ghakabisama. Nkhamba kuwonamo mwakubisilizga ndipo nyengo yicoko waka nkhamba kuvitemwa vithuzithuzi ivi. Apa ndipo nkhambira kuŵa na cizgoŵi ico nkhakura naco.” Kafukufuku wakulongora kuti vinthu vyamuziro vikupangiska kuti ŵana ŵambe kugonana ŵacali ŵacoko kweniso na ŵanthu ŵakupambanapambana. Ŵakwamba vyakukolelera ndipo maghanoghano ghawo ghakukhazikika yayi.

IVYO MUKWENERA KUMANYA: Vinthu vyamuziro vikutimbanizga ubwezi wamumbumba. Mu mbumba mukuŵa masuzgo. Kweniso ŵanji ŵakusuzgika maghanoghano.—Zintharika 6:27.

LIKUTI: “Ntheura zgorani viŵaro vya thupi linu . . . kuŵa vyakufwa ku uzaghali, ukazuzi, ulamphalampha, khumbiro liheni, na udokezi, uko nkhusopa vikozgo.”—Ŵakolose 3:5.

Apa fundo njakuti, Yehova * wakutinkha vinthu vyamuziro. Kweni cikung’anamura kuti wakukanizga kugonana kwa ŵanthu ŵakutorana yayi. Cifukwa ndiyo wakambiska nthengwa iyo nchawanangwa capadera.—Yakobe 1:17.

Ipo cifukwa wuli Yehova wakutinkha vinthu vyamuziro? Wonani vifukwa vyakulondezgapo ivi:

• Wakumanya kuti para munthu wakuwonelera vinthu vyamuziro wakuŵa na nkharo zawakawaka.—Ŵaefeso 4:17-19.

• Wakutitemwa ndipo wakukhumba kutivikilira ku vinthu ivyo vingatipweteka.—Yesaya 48:17, 18.

• Yehova wakukhumba kuvikilira nthengwa kweniso ŵana.—Mateyu 19:4-6.

• Wakukhumba kuti tiŵe na nkharo ziwemi kweniso kuti ticindikenge wanangwa wa ŵanji.—1 Ŵatesalonika 4:3-6.

• Wakukhumba kuti ticindikenge nkhongono zithu zakubabira.—Ŵahebere 13:4.

• Yehova wakumanya kuti vinthu vyamuziro vikulongora maghanoghano gha Satana agho ngakubudika pa nkhani ya kugonana.—Genesis 6:2; Yuda 6, 7.

IVYO MUKWENERA KUMANYA: Ubwezi withu na Yehova unganangika para tikuwonelera vinthu vyamuziro.—Ŵaroma 1:24.

Ndipouli, Yehova wakuŵalengera lusungu ŵanthu awo ŵakukhumba kuleka kuwonelera vinthu vyamuziro. Baibolo likuti: “Yehova ngwalusungu na wa ucizi, ngwakuziulika kukalipa, ngwakuzura cifundu. Cifukwa wakumanya kalengekero kithu, wakukumbuka kuti tili fuvu ise.” (Salmo 103:8, 14) Wakucema ŵanthu ŵakujiyuyura kuti ŵize kwa iyo ‘mwakuti ŵapokere cisungusungu na kusanga lusungu lukuru kuti ŵawovwirike pa nyengo yakwenelera.’—Ŵahebere 4:16; wonani bokosi lakuti,  Umo Mungafwatukira ku Vinthu Vyamuziro.

Ŵanthu ŵanandi ŵazomera kuti Yehova waŵawovwire. Kasi ŵakovwirika nadi? Wonani ivyo Baibolo likuyowoya za ŵanji awo ŵakaleka nkharo ziheni. Likuti: “Mwageziskika mwatowa, . . . mwatuŵiskika, . . . mwapimika ŵarunji mu zina la Fumu yithu Yesu Khristu ndiposo na mzimu wa Ciuta withu.” (1 Ŵakorinte 6:11) Nga ni Paulosi, ŵanthu aŵa ŵangayowoya kuti: “Mu vinthu vyose, nili na nkhongono mwa uyo wakunipa nkhongono.”—Ŵafilipi 4:13.

Suzeni uyo wali kuleka cizgoŵi ca kuwonelera vinthu vyamuziro wakuti: “Yehova yekha ndiyo wangamovwirani kuti muleke cizgoŵi ici. Mungaŵaso nayo paubwezi para mungamupempha kuti wamulongozgani na kumovwirani. Iyo wangamusidani yayi.”