Usange tikughanaghanira chomene mphambano iyo yilipo pakati pa ise na ŵanyithu, mbwe tiwonenge nga ŵanyithu ndiwo ŵali na suzgo. Ndipo tingamba kuŵawona kuti mbapasi ŵanthu awo ŵakupambana na ise. Usange ŵanji tamba kuŵawona nthena, chingaŵa chakusuzga kuti tiŵalongorenge lusungu, ndipo ichi chingaŵa chimanyikwiro chakuti tili na sankho.

“Sekelerani na ŵanthu awo ŵakusekelera, lirani na ŵanthu awo ŵakulira.”—ŴAROMA 12:15.

Kasi fundo iyi yikung’anamurachi? Yikung’anamura kuti tikwenera kuŵa ŵalusungu. Lusungu ni para tikujipulika nga umo munthu uyo wasangana na suzgo wakujipulikira.

Usange tikulongora lusungu munthu munyake ndikuti tikulongora kuti tikuyana waka na munthu uyo. Tikumanya kuti munthu uyo wakusuzgika, wakujipulika nga umo nase tikujipulikira para tasangana suzgo. Kweniso lukutovwira kumanya kuti tose ndise ŵanthu ŵa mbumba yimoza nangauli tingapambana uko tafumira, kukulira panji vinthu vinyake. Para tikughanaghanira chomene fundo yakuti tose ndise ŵakuyana, vitovwirenge kuti tileke kuŵawona mwambura kwenelera ŵanyithu.

Lusungu lutovwirengeso kuti tichindikenge ŵanyithu. Nyengo yinyake Anne-Marie, wa ku Senegal, wakayuyuranga ŵanthu awo ŵanandi ŵakatenge mbapasi. Iyo wakulongosora umo lusungu lukamovwilira. Iyo wakuti: “Nkhati nawona umo ŵanthu aŵa ŵakasuzgikiranga, nkhajifumbanga kuti, kasi niŵenge ine natenge nijipulikenge wuli? Ivi vikanovwira kumanya kuti nili wapachanya yayi kuluska ŵanthu aŵa. Palije icho nili kuchitapo icho chinganipangiska kuŵa wapadera kuluska ŵanthu aŵa.” Nadi, para tikuŵikapo mtima kumanya umo ŵanji ŵakusuzgikira, mbwenu vitovwirenge kuti tiŵalengere lusungu m’malo mwa kuŵachitira nkhaza.

Usange mtundu unyake wa ŵanthu mukuwona kuti ngwapasi, yezgani kughanaghanira vinthu ivyo mukuyana pakati pa imwe na ŵanthu ŵa mtundu uwo. Mwachiyelezgero, ghanaghanirani umo ŵakujipulikira para

• ŵakurya chakurya na mbumba zawo

• ŵamalizga ntchito yawo yakusuzga

• ŵakuchezga na ŵabwezi ŵawo

• ŵakutegherezga sumu izo ŵakutemwa

Kufuma apo, yezgani kujitora kuti imwe ndimwe ŵanthu awo. Jifumbani kuti:

• ‘Kasi ine ningajipulika wuli usange munthu munyake wanganiwona kuti nilije ntchito?’

• ‘Kasi ningajipulika wuli usange ŵanthu ŵanyake ŵanganeruzga uku ŵandanimanye makora?’

• ‘Kasi ningatemwa kuti ŵanji ŵanichitire wuli?’