1. E fakamatala mai faeloa pefea a te pati polopolokiga i te Tusi Tapu?

KAFAI e lagona ne koe te pati “polopolokiga,” se a te mea e lele aka i tou mafaufau? Kāti e mafai o mafaufau fakavave koe ki te fakasalaga, kae e uke atu a mea e aofia i ei. I te Tusi Tapu, ne fakamatala mai faeloa a polopolokiga i se auala fakafiafia, kae i nisi taimi e fakamatala mai tena sokoga ki te iloaga, te poto, te alofa mo te ola. (Faata. 1:2-7; 4:11-13) Te pogai me i polopolokiga a te Atua se fakaasiga o tena alofa mō tatou mo tena manakoga ke maua ne tatou a te ola se-gata-mai. (Epe. 12:6) E tiga eiloa e mafai o aofia i ana polopolokiga a te fakasalaga, e se mafai eiloa o fakamasei. E tonu, a te uiga tāua o te pati “polopolokiga” e isi sena sokoga ki mea tau akoakoga, e pelā mo te putiakaga o se tamaliki pele.

2, 3. E mafai pefea o aofia i polopolokiga a te akoakoga mo te fakasalaga? (Ke onoono ki te ata i te kamataga.)

² Mafaufau ki te fakaakoakoga tenei: Ne peipei ne se tamaliki tagata foliki e igoa ki a Johnny se poolo i te fale. E fai atu tena mātua: “Johnny, e iloa ne koe me e se ‵tau mo koe o tafao mo tau poolo i te fale! E mafai o fakamasei ne koe se mea.” Ne seki fakalogo ki te fakatonuga a tena mātua, kae ne tafao eiloa a ia kae ne fakamasei ne ia i se auala fakafuasei a te fagu kilasi. Ka polopoloki pefea ne tena mātua a  ia? E mafai o aofia i tena polopolokiga a te akoakoga mo nisi fakasalaga. Mai te akoako atu a ia, e mafai o fakamasaua ne tou fafine ki a Johnny a te pogai e masei ei tena mea ne fai. E manako tou fafine o faka‵mafa atu ki a ia a te poto ke fakalogo ki ana mātua, kae fakamatala atu a te aoga mo te fakatuagagina o la fakatonuga. Ke fakamafa aka ana pati, kāti e fakaiku aka ke fakaoko atu se fakasalaga ‵tau ki tou tagata. E pelā mo te puke o te poolo kea‵tea mai tou tagata mō se vaitaimi. E mafai o fesoasoani atu te mea tenā ke lavea ne ia me isi ne ikuga o te sē fakalogo.

³ E pelā me ne sui o te fakapotopotoga Kelisiano, a tatou ne vaega o te kaukāiga o te Atua. (1 Timo. 3:15) Tela la, e āva tatou ki te aiā o Ieova ke fakatoka ana tulafono kae polopoloki ne ia tatou mo te alofa māfai e ofa ne tatou ana tulafono konā. E se gata i ei, kafai e iku atu ‵tou faifaiga ki ikuga sē ‵lei, ka fesoasoani mai ana polopolokiga ke masaua ne tatou a te tāua ke faka‵logo ki te ‵tou Tamana faka-te-lagi. (Kala. 6:7) E atafai malosi mai eiloa a te Atua ki a tatou kae e se manako a ia ke logo‵mae tatou.—1 Pe. 5:6, 7.

4. (a) Ne a akoakoga e fakamanuia ne Ieova? (e) Ne a mea ka sau‵tala tatou ki ei i te mataupu tenei?

⁴ Mai i te tuku atu o polopolokiga mai te Tusi Tapu, e mafai o fesoasoani atu ki tou tama io me se akoga faka-te-Tusi Tapu ke gasolo ki mua ke fai pelā me se soko o Keliso. E fesoasoani mai eiloa a te Muna a te Atua, te mea faigaluega tāua mō fai akoakoga, ke mafai ne tatou o ‘polopoloki atu i te amiotonu.’ Tela la, e mafai o fesoasoani atu ki tau tamaliki io me se akoga faka-te-Tusi Tapu ke malamalama kae ‘faka‵logo ki mea katoa ne fakatonu mai ne Iesu ki a tatou.’ (2 Timo. 3:16; Mat 28:19, 20) E fakamanuia ne Ieova a te vaega o te akoakoga tenei, telā e fesoasoani atu ki tino a‵koga ke ‵sala atu ki tino e tokouke ke fai mo soko o Keliso. (Faitau te Tito 2:11-14.) Ke na sau‵tala nei tatou ki tali o fesili tāua e tolu: (1) E fakaata mai pefea i polopolokiga a te Atua a tena alofa mō tatou? (2) Ne a mea e mafai o tauloto ne tatou mai tino kolā ne polopoloki ne te Atua i aso ko ‵teka? (3) Kafai e tuku atu ne tatou a polopolokiga, e mafai pefea o fakaakoako atu tatou ki a Ieova mo tena Tama?

5. I auala fea e fakaata mai ne polopolokiga mai i a Ieova a tena alofa mō tatou?

⁵ Ko te alofa ne fakamalosi ne ia a Ieova ke faka‵tonu, akoako ne ia tatou, ko te mea ke tumau tatou i tena alofa mo te auala ki te ola. (1 Ioa. 4:16) E se mafai ne ia o fakamasiasi io me fakamasei tatou, io me mafaufau i a tatou e se tāua. (Faata. 12:18) I lō te fai penā, e fakatāua ne Ieova a tatou, kae lavea ne ia a mea ‵lei i ‵tou loto kae āva foki ki ‵tou saolotoga. E mata, tenei te auala e kilo atu koe ki polopolokiga a te Atua, faitalia me e vau i loto i tena Muna, tusi faka-te-Tusi Tapu, mātua Kelisiano, io me ko toeaina i te fakapotopotoga? E tonu, a toeaina kolā e taumafai o fakatonu tatou i se auala agamalu kae alofa māfai ko “seke te auala” o tatou e aunoa mo te iloa, e fakaata mai ne latou a te alofa o Ieova mō tatou.—Kala. 6:1.

6. Kafai e aofia i polopolokiga a fakataputapuga, e fakaasi mai pefea i te mea tenei a te alofa o te Atua?

⁶ Kae i nisi taimi, e mafai o uke atu a mea e aofia i te polopolokiga io me ko pati fakatonutonu. Kafai e aofia i ei a agasala matagā, e mafai eiloa o galo atu i ei a tauliaga i te fakapotopotoga. Kafai foki loa e tupu te mea tenā, e fakaasi mai i ei a te alofa o te Atua mō tatou. A te ‵galo atu o tauliaga, e mafai o fesoasoani atu ki se tino ke lavea ne ia te tāua ke saga malosi a ia ki sukesukega totino ki te Tusi Tapu, mafaufau ‵loto kae ‵talo. E mafai eiloa o malosi a ia i te feitu faka-te-agaga. (Sala. 19:7) Fakamuli loa, ka mafai o toe maua ne ia a tauliaga konā. A te fakatea foki o se tino se fakaasiga o te alofa o Ieova, me e puipui i ei a tena fakapotopotoga mai fakamalosiga ma‵sei. (1 Koli. 5:6, 7, 11) Kae ona ko te Atua e se fapito mo tena polopolokiga, e mafai o fesoasoani atu te mea tenā ke lavea ne te tino fakatea a te matagā o tena agasala kae fakamalosi a ia ke salamō tonu.—Galu. 3:19.

7. Ko oi a Sepina, kae se a te uiga masei ne kamata o ati aka ne ia?

⁷ Ke malamalama i te tāua o polopolokiga, ke na sau‵tala nei tatou ki tino e tokolua kolā ne polopoloki ne Ieova: Ko Sepina, telā ne ola i te taimi o te tupu ko Hesekia, mo Graham, se taina i ‵tou aso nei. E pelā me ko te situati “telā ko te pule o te fale” o Hesekia—ne maua ne Sepina se tulaga pule. (Isa. 22:15) Kae se mea fakafanoanoa me ne kamata a ia o fakamatamata, kae ‵sala atu ki ana tavaega mai tino. Ne faite foki ne ia se tanuga mō ia eiloa, kae ne tele atu a ia i se “kaliota ‵malu”!—Isa. 22:16-18.

8. Ne polopoloki pefea ne Ieova a Sepina, kae se a te mea ne iku mai i ei?

⁸ Ona ko te mea ne ‵sala atu a Sepina ki ana tavaega, ne ‘ave kea‵tea ne te Atua a ia mai tena tulaga’ kae ne sui a ia ne Eliakimo. (Isa. 22:19-21) Ne fai a te fakamafuliga tenei i te taimi ne manako ei a te tupu o Asulia ko Sanelivi o taua atu ki Ielusalema. I se taimi mai tua ifo, ne uga atu ne te tupu tenā ana ofisa ma‵luga ki Ielusalema, fakatasi mo se kautau lasi, o fakalotovāivāi a tino Iutaia kae fakamatakutaku a Hesekia ke talia ne ia tena takavale. (2 Tupu 18:17-25) Ne fanatu a Eliakimo o faipati ki ofisa konā, kae e se ko ia fua tokotasi. Ne olo fakatasi latou mo nisi tino, e tokotasi mai i ei ko Sepina, telā ko tavini atu e pelā me se failautusi. E mata, a te mea tenei se fakaasiga me ne seki talia ne Sepina a te uiga kaitaua mo te loto masei kae ne loto maulalo a ia o talia se tiute tai malalo ifo? Kafai e penā loa, ne a akoakoga e mafai o tauloto ne tatou mai te tala tenei? Ke onoono nei tatou ki akoakoga e tolu.

9-11. (a) Ne a akoakoga tāua e mafai o tauloto ne tatou mai te tala o Sepina? (e) E fakamalosi aka pefea koe ne faifaiga a Ieova ki a Sepina?

⁹ Muamua la, ne galo atu te tofiga o Sepina. E fakamasaua mai i tena tala se fakailoaga me e mua “te fakamatamata, ko pakū ei ki lalo se tino, kae e mua te fakamaualuga, ko siga ei a ia.” (Faata. 16:18) Kafai e isi ne ou tauliaga i te fakapotopotoga, kāti ona ko tou tāua, e mata ka taumafai koe o fakatumau se kilokiloga loto maulalo e uiga ki a koe eiloa? E mata, ka tuku atu ne koe ki a Ieova a tavaega mō so se meaalofa e maua ne koe io me ko oti ne maua ne koe? (1 Koli. 4:7) Ne tusi mai te apositolo ko Paulo: “Ko fai atu ei au ki tino taki tokotasi katoa i a koutou ke mo a ma tō fakatāua ne se tino a ia eiloa, kae ke mafaufau ke maua ne ia se mafaufau ‵lei.”—Loma 12:3.

¹⁰ Te lua, mai te polopoloki ‵mafa atu o Sepina, ne fakaasi mai ne Ieova me ne talitonu a ia me e mafai o ‵fuli a Sepina. (Faata. 3:11, 12) Mafaga la o fakaakoakoga ‵lei mō latou kolā ne ‵galo atu olotou tauliaga i te taviniga i te fakapotopotoga a te  Atua i aso nei! I lō te kaitaua kae loto masei, e mafai eiloa o tumau latou i te tavini atu ki te Atua ki te ‵toe mea e mafai ne latou o fai i olotou fakanofonofoga ‵fou, kae ‵kilo atu ki polopolokiga e pelā me se fakamaoniga o te alofa o Ieova. Masaua, me ka taui mai ne te ‵tou Tamana i se taimi fakamuli a latou kolā e loto maulalo. (Faitau te 1 Petelu 5:6, 7.) E mafai ne polopolokiga a‵lofa a te Atua o fakamafuli‵fuli tatou, tela la ke na tumau tatou i te loto maulalo kae fakamafulifuligofie i ana lima.

¹¹ Te tolu, a faifaiga a Ieova ki a Sepina e tuku mai i ei ki a tatou se akoakoga tāua mō latou kolā e fai ne latou a polopolokiga, e pelā mo mātua mo ovasia Kelisiano. Se a te akoakoga e maua ne latou mai i ei? E tiga eiloa e fakaasi atu i polopolokiga a Ieova a tena takalialia ki te agasala, e mafai foki o fakaasi mai i ei a tena manavase ki te tino agasala. Kafai koe se mātua io me se ovasia telā e tuku atu ne koe a polopolokiga, e mata, ka fakaakoako koe ki a Ieova, mai te takalialia ki te masei, kae ‵sala atu ki mea ‵lei i tau tamaliki io me se taina talitonu?—Iuta 22, 23.

12-14. (a) E ‵saga atu pefea a nisi tino ki polopolokiga mai te Atua? (e) Ne fesoasoani atu pefea a te Muna a te Atua ki se taina ke ‵fuli tena uiga faigata, kae ne a mea ne iku mai i ei?

¹² Se mea fakafanoanoa, me mai tua o te mauaga o polopolokiga, e isi ne tino e logo‵mae ‵ki eiloa i ei kae ko taumafai o ‵kalo kea‵tea mai i te Atua mo ana tino. (Epe. 3:12, 13) Kae e mata, e fakauiga i ei me se mafai o fesoasoani atu ki vaegā tino penā? Mafaufau la ki a Graham, telā ne fakatea, toe foki mai fakamuli ifo kae ne kamata o vāivāi i te feitu faka-te-agaga. I nāi tausaga fakamuli ifo, ne fakamolemole atu a ia ki se toeaina telā ne fakataugasoa mo ia ke toe fai tena akoga faka-te-Tusi Tapu.

¹³ Ne fai mai te toeaina: “A te fakalavelave o Graham ko te fakamatamata. Ne seki fiafia a ia ki toeaina kolā ne aofia i te fakateaga o ia. Tela la, mō nisi mataupu mai mua nei, ka sau‵tala tatou ki te fakamatamata mo mea e mafai o iku mai i ei. Ne kamata o lavea ‵lei ne Graham a ia eiloa mai te fakaaogaga o te kilo, telā ko te Muna a te Atua, kae ne seki fiafia a ia ki mea ne lavea ne ia! Ne fakafiafia eiloa a te ikuga! Mai tua o te iloaga ne ia me ne faka‵kivi ana mata ne se ‘potu lakau’ telā ko te fakamatamata mo tena uiga faigata telā se fakalavelave eiloa o ia, ne kamata ei o ‵fuli fakavave tou tagata ki te ‵lei. Ne kamata o kau atu faeloa a ia ki fakatasiga Kelisiano, loto finafinau o sukesuke ki te Muna a te Atua, kae fai ana ‵talo i aso katoa. Ne talia foki ne ia ana tiute faka-te-agaga e pelā me ko te ulu o te kāiga, kae ne fia‵fia ‵ki eiloa a tena avaga mo ana tama‵liki.”—Luka 6:41, 42; Iako. 1:23-25.

¹⁴ Ne toe faka‵soko mai te toeaina: “I te aso e tasi, ne fai mai ne Graham se mea telā ne otia i ei toku loto. ‘Ko leva ne iloa ne au a te munatonu mō tausaga e uke,’ ko ana muna, ‘kae ne tavini atu foki au e pelā me se paenia. Kae tenei eiloa te taimi ko mafai o fai ‵tonu atu au me i a au e alofa ki a Ieova.’ E se leva, kae ne ‵tofi atu a ia ke fai pelā me se taina telā e aveave ne ia a mea faka‵lasi leo i te Fale Tapuaki—se tauliaga telā ne fiafia malosi a ia ki ei. Ne maua ne au se akoakoga mai ia Graham me kafai e loto maulalo se tino kae talia ne ia te polopolokiga mai te Atua, ka ‵ligi atu eiloa ki a ia a fakamanuiaga e uke!”

15. Kafai e ma‵nako tatou ke oko atu ki loto o tino a ‵tou polopolokiga, ne a mea e ‵tau o fai ne tatou?

¹⁵ Ke fai pelā me ne faiakoga ‵lei, e ‵tau o fai muamua tatou mo tino a‵koga ‵lei. (1 Timo. 4:15, 16) I se auala tai ‵pau, e ‵tau mo latou kolā ne ‵tofi aka ke tuku atu a polopolokiga o tumau i te faka‵logo mo te loto kātoa ki te takitakiga a Ieova. E fai ne te fakalogo mo te loto maulalo ke āva atu a tino ki a latou kae ke mafai o maua ne latou te saolotoga ke fai‵pati atu māfai e akoako kae fakatonutonu ne latou a nisi tino. Mafaufau ki te fakaakoakoga a Iesu.

16. Ne a nisi akoakoga e uiga ki polopolokiga ‵tau mo akoakoga ma‵goi kolā e mafai o tauloto ne tatou mai i a Iesu?

 ¹⁶ Ne fakalogo faeloa a Iesu ki tena Tamana, faitalia me faigata ‵ki eiloa a te faiga o tena loto. (Mata. 26:39) Kae ne tuku atu ne ia ki tena Tamana a tavaega mō ana akoakoga mo te poto. (Ioa. 5:19, 30) Ne fai ne te loto maulalo mo te fakalogo o Iesu ke fakapili‵pili atu a tino loto ‵lei ki a ia kae ne fesoasoani atu te mea tenā ke fai a ia mo faiakoga atafai kae gali. (Faitau te Luka 4:22.) Ne fakamalosi aka ne ana pati atafai a latou kolā ne fai e pelā me ne mouku ko mage‵mage io me se ‵vae o te moligako telā ko fai o mate i se auala fakatusa. (Mata. 12:20) E tiga foki loa ne tofotofo aka a tena kufaki, ne atafai kae alofa a Iesu. Ne lavea atu te ‵tonu o te mea tenei i te taimi ne faka‵tonu aka ei ne ia ana apositolo kolā ne maua ne latou se uiga fia sili.—Male. 9:33-37; Luka 22:24-27.

17. Ne a uiga ‵lei ka fesoasoani atu ki toeaina ke fai mo tausi mamoe apo a te lafu a te Atua?

¹⁷ A latou katoa kolā ne ‵tofi aka ke tuku atu a polopolokiga faka-te-Tusi Tapu e ‵poto eiloa māfai e tau‵tali atu latou ki te fakaakoakoga a Keliso. E tonu, e fakaata mai ne latou a te lotou manakoga ke fulifuli ne te Atua mo tena Tama. Ne tusi mai te apositolo ko Petelu: “Tausi faka‵lei te lafu mamoe a te Atua tenā e tausi ne koutou, i te tavini atu e pelā me ne ovasia, e se i te fai fitoi, kae i te loto fiafia i mua o te Atua; e se ona ko te fia fai mea i se auala sē tonu, kae i te fiafia tonu; e se i te pule atu e pelā me ne aliki ki luga i a latou kolā ko fai mo tofi o te Atua, kae ke fai e pelā me ne fakaakoakoga ‵lei ki te lafu mamoe.” (1 Pe. 5:2-4) Tela la, a ovasia kolā e fia‵fia o faka‵logo ki te Atua mo Keliso, te ulu o te fakapotopotoga, ka maua ne latou a mea aoga e penā foki mo latou kolā e ‵nofo mai lalo i te lotou tausiga.—Isa. 32:1, 2, 17, 18.

18. (a) Se a te mea e manako a Ieova ke fai ne mātua? (e) E fesoasoani atu pefea a te Atua ki mātua ke fakataunu olotou tiute?

¹⁸ A fakatakitakiga konei e fakagalue foki i loto i te kāiga. Ne fakatonu atu ki ulu o kāiga, penei: “Sa fakaitaitagina otou tama‵liki, kae ke puti aka faeloa latou i polopolokiga mo fakatakitakiga a Ieova.” (Efe. 6:4) E pefea te tāua o te mea tenei? E fai mai te Faataoto 19:18: “Polopoloki tau tama koi maua se fakamoemoega, kae ke mo a ma ‵losi atu ki a koe e uiga ki tena mate.” Ao, ka ‵losi atu loa ne Ieova ki mātua Kelisiano māfai e se mafai ne latou o tuku atu a polopolokiga kolā e manakogina ki te lā tamaliki! (1 Samu. 3:12-14) Kae ui i ei, e tuku atu ne Ieova ki mātua a te poto mo te malosi e manakogina ne latou māfai e loto maulalo latou o fakatagi atu ki a ia i ‵talo kae ‵kilo atu ki tena Muna mo tena agaga tapu mō se takitakiga.—Faitau te Iakopo 1:5.

19, 20. (a) Ne a fakamanuiaga e maua mai te talia o polopolokiga a te Atua? (e) Ne a mea ka sau‵tala tatou ki ei i te suā mataupu?

¹⁹ E mafai o faigata ke lau aka a fakamanuiaga ka maua mai te talia ne tatou a polopolokiga mai te Atua mo te fakaakoako atu ki a Ieova mo Iesu māfai e polopoloki atu a nisi tino. E maua ne kāiga mo fakapotopotoga se koga filemu. E maua foki ne tino taki tokotasi se lagonaga me e alofagina latou, e tāua kae maua ne latou a te puipuiga—se ata foliki o fakamanuiaga kolā ka oko mai. (Sala. 72:7) E tonu, se ‵mea ‵lei ke fai atu me i polopolokiga a Ieova e akoako ne ia tatou ke iloa te auala ke ola fakatasi ki te se-gata-mai i te filemu mo te ‵kau fakatasi e pelā me se kāiga mai lalo i te tausiga alofa a te tamana. (Faitau te Isaia 11:9.) Kafai e ‵kilo atu tatou ki polopolokiga i te feitu tenā, ka fai eiloa ke loto fakafetai tatou e uiga ki ei: ko fakamaoniga ‵gali o te alofa sē fakanafagina o te Atua mō tatou.

²⁰ I te mataupu telā ka ‵soko mai, ka sau‵tala eiloa tatou ki vaega o polopolokiga i loto i te kāiga mo te fakapotopotoga. Ka sau‵tala foki tatou ki te auala e polopoloki ei ne tatou a tatou eiloa, e penā foki mo te auala ke ‵kalo keatea mai se mea telā e sili atu tena logo‵mae māfai e se talia ne tatou a polopolokiga.