1. Se a te uiga gali ne fakaasi mai ne tino tapuaki o Ieova mai aso mua eiloa?

 E MATA, e fakatāua ne koe tou fesokotakiga mo Ieova? E mautinoa me fakatāua eiloa ne koe! E tokouke foki a tino e ‵pau mo koe. E tokouke a tino i aso mua ne penā foki olotou lagonaga mo koe. (Sala. 104:​33, 34) Ne talia ne tino e tokouke a mea faiga‵ta ko te mea ke tavini atu latou ki a Ieova. Tenā eiloa te mea ne fai ne tino Isalaelu i aso mua kolā e fakaigoa ki Naseli. Ko oi latou, kae ne a mea e mafai o tauloto ne tatou mai i a latou?

2. (a) Ko oi a te kau Naseli? (Numela 6:​1, 2) (e) Kaia ne filifili ei ne nisi tino Isalaelu ke fai latou pelā me ne Naseli?

² A te pati “Naseli” ne vau mai te pati Epelu telā e fakauiga ki “Se Tino Tu ‵Kese,” “Se Tino ne ‵Vae Kae‵tea,” io me “Se Tino ne Tukugina Atu.” E fetaui ‵tonu loa a te pati tenei ki tino Isalaelu loto finafinau kolā ne talia ne latou a mea faiga‵ta ko te mea ke tavini atu latou ki a Ieova i se auala fakapito. Ne talia i te Tulafono a Mose ke fai ne se tagata io me se fafine se tautoga fakapito ki a Ieova ke ola a ia pelā me se Naseli mō se vaitaimi. a (Faitau te Numela 6:​1, 2.) A te tautoga, io me ko te tautoga ‵malu tenā, e aofia i ei te tau‵tali ki nisi tulafono kolā e se manakogina ke tau‵tali ki ei te ‵toega o tino Isalaelu. Kaia la ne filifili ei se tino Isalaelu ke fai a ia pelā me se Naseli? Kāti ne fakamalosi aka te tino Isalaelu tenā ne te ‵poko o tena alofa ki a Ieova mo te lasi o tena loto fakafetai ki fakamanuiaga e uke mai i a Ia.—Teu. 6:5; 16:17.

3. E tai ‵pau pefea a tino o te Atua i aso nei mo te kau Naseli?

³ A te fakatokaga e uiga ki te kau Naseli ne palele atu i te  taimi ne sui ei te Tulafono a Mose ne “te tulafono a Keliso.” (Kala. 6:2; Loma 10:4) Kae e pelā mo te kau Naseli, e fakaasi mai ne tino o Ieova i aso nei a te lasi o te lotou manakoga ke tavini atu ki a ia mo olotou loto, foitino, mafaufau mo olotou malosi kātoa. (Male. 12:30) I te taimi e fai ei ‵tou tukuatuga ki a Ieova, ko fai eiloa ne tatou se tautoga mo te loto kātoa ki a ia. A te ola e ‵tusa mo te tautoga tenā, e aofia i ei te faiga o te loto o Ieova kae talia a mea faiga‵ta e uke ke tumau i te tavini atu ki a ia. I te taimi e iloilo ei ne tatou te auala ne tausi ne te kau Naseli a olotou tautoga, ka tauloto ne tatou mai ei a mea tāua e uiga ki te auala ke ola tatou e ‵tusa mo ‵tou tautoga. b (Mata. 16:24) Ke onoono tatou ki nāi fakaakoakoga.

KE TOKA O TALIA A MEA FAIGA‵TA

4. E ‵tusa mo te Numela 6:​3, 4, se a te mea faigata ne talia ne te kau Naseli?

⁴ Faitau te Numela 6:​3, 4. A te kau Naseli e tapu ma inu ki so se meainu malosi io me ‵kai ki fuagavine mo vine ma‵lo. E mautinoa me ne fia‵fia a tino i olotou tafa ki mea‵kai penā, kae se mea ‵tau eiloa me seai se mea e masei ei te kai ki mea‵kai konā. E fakamatala mai i te Tusi Tapu me i “uaina kolā e fai ei te loto o te tagata ke fiafia” se meaalofa mai te Atua. (Sala. 104:​14, 15) Kae ui ei, ne loto fia‵fia eiloa a te kau Naseli ke mo a ma pa‵tele ki mea konā. c

5. Ne a mea faiga‵ta ne fakaiku aka ne Madián mo Marcela ke fai ne lāua, kae kaia?

⁵ E pelā mo te kau Naseli, e talia foki ne tatou a mea faiga‵ta ko te mea ke mafai o tapuaki katoatoa atu tatou ki a Ieova. Mafaufau ki te tala o Madián mo Marcela. d Ne gali ‵ki te olaga o te tauavaga Kelisiano konei. Ne ‵lei te galuega ‵togi a Madián, tenā ne mafai o ‵nofo lāua i se fale gali. Kae ne ma‵nako ke uke lā mea e fai i te taviniga ki a Ieova. Ke fakataunu te lā fakamoemoega tenā, ne kamata o fai ne lāua ne fakama‵fuliga. “Ne kamata o ‵kati ifo te uke a mā tupe e fakamāumāu,” ko lā pati. “Ne olo māua o ‵nofo i se fale tai foliki kae ‵togi ki tua te mā motoka.” Ne seki manakogina ke fai ne Madián mo Marcela a mea faiga‵ta konei—kae ne fakaiku aka ne lāua ke fai penā ko te mea ke mafai o uke a lā taimi ki te galuega talai. Ne lotoma‵lie kae fia‵fia lāua ki te lā fakaikuga ne fai.

6. Kaia e talia ei ne Kelisiano i aso nei a mea faiga‵ta? (Onoono foki ki te ata.)

 ⁶ Kafai e talia ne Kelisiano i aso nei a mea faiga‵ta ko te mea ke uke olotou taimi e avanoa mō mea faka-te-agaga, ka fia‵fia eiloa latou. (1 Koli. 9:​3-6) E seki fai mai Ieova me e ‵tau eiloa o tiaki ne tatou a mea konei; io me tiaki a mea konei me e ma‵sei. E pelā me se fakaakoakoga, ko oti ne tiaki ne nisi tino olotou galuega ‵togi, fale, ke oko ki olotou manu fagai. Ne fakaiku aka ne tino e tokouke ke mo a ma a‵vaga io me fai ne olotou tama‵liki. Kae ne filifili ne nisi tino ke olo atu o tavini i fenua e manakogina a tino talai i ei, faitalia me fai ei ke ‵mao ‵ki latou mai olotou kāiga pele. E talia ne tino e tokouke i a tatou a mea faiga‵ta konei me ma‵nako tatou o tuku atu te ‵toe mea ‵lei ki a Ieova. Ke masaua me e fakatāua malosi ne Ieova au taumafaiga ke talia so se mea faigata, faitalia te lasi io me foliki, ko te mea ke tavini atu ki a ia.—Epe. 6:10.

KE FIAFIA MĀFAI E TU ‵KESE KOE

7. Se a te tulaga faigata e mafai o fepaki mo se Naseli i te tausiga o tena tautoga? (Numela 6:5) (Onoono foki ki te ata.)

⁷ Faitau te Numela 6:5. Ne tauto te kau Naseli ke mo a ma ‵kati olotou laulu. Tenā te auala e fakaasi atu ei te lotou faka‵logo katoatoa ki a Ieova. Kafai ko leva ne fai se tino Isalaelu pelā me se Naseli, ka ‵loa ‵ki tena laulu kae ka laveagofie ne tino. Kafai e ‵lago atu a tino i ana tafa ki tena tautoga ke fai pelā me se Naseli, ka faigofie fua ke tu ‵kese a ia. Se mea fakafanoanoa, me isi ne taimi i aso o te kau Isalaelu ne seki fakatāua io me āva a tino ki te kau Naseli. I taimi o te pelofeta ko Amosa, ne tuku atu faeloa ne tino Isalaelu aposetate “a uaina ke inu i ei a te kau Naseli,” kāti i olotou taumafaiga ke soli te lotou tautoga ke ‵kalo kea‵tea mai te uaina. (Amo. 2:12) I nisi taimi, ne manakogina ne se Naseli a te loto malosi ke tausi ki tena tautoga kae ke tu ‵kese a ia.

8. Ne fakamalosi atu pefea te tala o Benjamin ki a koe?

⁸ Mai te fesoasoani o Ieova, e mafai foki o loto ma‵losi tatou ke tu ‵kese, faitalia me i a tatou ne tino mata ‵mā. Mafaufau ki te tala o Benjamin, se tamaliki Molimau i Norway telā ko sefulu ana tausaga. Ne fai ne te lotou akoga se polokalame fakapito ke ‵lago atu ki tino Ukraine ona ko te taua telā e tupu i ei. Ne fakatonu atu ki tama‵liki ke usu se pese kae ke ‵pei ki gatu kolā e ‵pau mo te ‵lanu o te fuka o Ukraine. Ne fakaiku aka ne Benjamin ke mo a ma kau atu ki te faifaiga loto fenua tenei kae fano ke ‵mao a ia mo te koga e fai ei te polokalame tenā. Kae ne lavea ne se faiakoga a ia kae kalaga atu i se leo maluga ki tou tagata: “Vau o kau mai ki te mea tenei. Matou e faka‵tali atu ki a koe!” Ne fanatu a Benjamin mo te  loto malosi ki tena faiakoga kae fai atu: “Au e se kau ki se feitu, kae e se kau foki au ki faifaiga kolā e ‵lago atu ki mea fakapolitiki. E tonu, e tokouke a Molimau a Ieova e ‵pei nei i falepuipui ona ko te ita fitifiti ma ‵kau atu ki taua.” Ne talia ne te faiakoga tena fakamatalaga kae talia a Benjamin ke se kau ki te lotou polokalame. Kae ne kamata o fesilisili atu a tama‵liki i te vasega me kaia a ia seki kau atu. Ne polepole malosi a Benjamin kae toeitiiti ko tagi; kae ne toe fai atu ne ia mo te loto toa ki tena vasega kātoa a pati ne fai atu ne ia ki te faiakoga. Fakamuli ifo, ne fai atu a Benjamin ki ana mātua me ne lagona ne ia te fesoasoani o Ieova ki a ia ke ‵pulu ana talitonuga.

9. I te auala fea e mafai ei o fakafiafia ne tatou te loto o Ieova?

⁹ E tu ‵kese tatou mai tino i ‵tou tafa, ona ko te mea ne filifili tatou ke fai te loto o Ieova. E manakogina ne tatou te loto malosi ke fakailoa atu ki tino i koga ga‵lue mo te akoga me i a tatou ne Molimau a Ieova. Kae i te taimi e gasolo aka ei o ma‵sei atu a faifaiga mo amioga a tino i te lalolagi nei, kāti ka faigata atu ki a tatou ke ola e ‵tusa mo fakatakitakiga i te Tusi Tapu kae folafola atu te tala ‵lei ki nisi tino. (2 Timo. 1:8; 3:13) Kae ke masaua faeloa me e fai ne tatou te “loto [o Ieova] ke fiafia” māfai e loto ma‵losi tatou ke tu ‵kese mai tino kolā e se tavini ki a ia.—Faata. 27:11; Mala. 3:18.

KE FAKAMUAMUA A IEOVA I TOU OLAGA

10. I te auala fea e fai ei a te fakatonuga i te Numela 6:​6, 7 e pelā me se tofotofoga ki te kau Naseli?

¹⁰ Faitau te Numela 6:​6, 7. E se ‵tau o fakapili‵pili atu a te kau Naseli ki te foitino o se tino mate. Kāti ka mafaufau koe me e se faigata te mea tenei. Kae i aso o te Tusi Tapu, e faigata ‵ki a te mea tenei ki se Naseli maise māfai ko mate sena kāiga pili. A fakatokaga ki te mate i te aso tenā e aofia i ei te ‵nofo pili atu ki te foitino o se tino mate. (Ioa. 19:​39, 40; Galu. 9:​36-40) Kae ko se mafai ne se Naseli o tautali i tuu mo aganuu konā ona ko tena tautoga ne fai. Ke oko ki fakatokaga a kāiga i te taimi fanoanoa tenā, e fakaasi atu ne te kau Naseli te malosi o te lotou fakatuanaki mai te tausi ki te lotou tautoga ne fai. E mautinoa eiloa me ne tuku atu ne Ieova te malosi ki ana tavini fakamaoni konei ke mafai o fakafesagai atu ki tulaga faiga‵ta e fe‵paki mo latou.

11. Se a te mea e ‵tau o fakaiku aka ne se Kelisiano ke fai māfai e fai ne ia a fakaikuga e uiga ki fakalavelave i te kāiga? (Onoono foki ki te ata.)

¹¹ E pelā me ne Kelisiano, e fakatāua malosi ne tatou te ‵tou tautoga ne fai i ‵tou tukuatuga  ki a Ieova. E pokotia i ei a ‵tou fakaikuga mo faifaiga e uiga ki fakalavelave i te kāiga. E fai faka‵lei ne tatou a ‵tou tiute i te kāiga, kae e se mafai o fakamuamua ne tatou a manakoga o ‵tou kāiga i lō mea e manako a Ieova ki ei ke fai ne tatou. (Mata. 10:​35-37; 1 Timo. 5:8) I nisi taimi, kāti ka fai ne tatou se fakaikuga telā ka fakafanoanoa atu ki ‵tou kāiga ko te mea ke fakafiafia ei a Ieova.

12. Ko te mea ke faka‵lei aka se fakalavelave faigata i te kāiga, ne a mea ne fai ne Alexandru kae ne a mea ne seki fai ne ia?

¹² Mafaufau ki te tala o Alexandru mo tena avaga ko Dorina. Mai tua o se tausaga ne fai ei te lā akoga faka-te-Tusi Tapu, ne fakaiku aka ne Dorina ke fakagata tena akoga, kae manako ke fai foki a Alexandru penā. Kae ne faipati atu tou tagata i se auala filemu kae poto me ka faka‵soko eiloa tena akoga. Ne seki fiafia a Dorina kae taumafai o faimālō a tou tagata ke fakagata tena akoga. Ne fai mai a Alexandru me ne taumafai a ia ke malamalama i ana faifaiga, kae ne seki faigofie ki a ia. I nisi taimi, kafai e fakamasei kae tali atu a Dorina mo te kaitaua, ne manako fua a ia ke fakagata tena akoga faka-te-Tusi Tapu. Kae ne fakamuamua faeloa ne Alexandru a Ieova, kae fakaasi atu foki te alofa mo āva lasi ki tena avaga. I te fakaotiga, ona ko tena fakaakoakoga ‵lei, ne fakamalosi atu ei ki tena avaga ke faka‵soko tena akoga faka-te-Tusi Tapu, kae fakamuli loa ne puke ‵mau a ia ki te munatonu.—Fano ki te jw.org o onoono ki te vitio Alexandru mo Dorina Văcar: “A te Alofa e Kufaki kae Atafai” mai lalo i te fakasologa ko te “Munatonu Telā e ‵Fuli a Olaga o Tino.”

13. E mafai pefea o fakaasi atu ne tatou a te alofa ki a Ieova mo ‵tou kāiga?

¹³ Ieova ko te māfuaga o te kāiga, kae manako a ia ke maua ne tatou se kāiga fiafia. (Efe. 3:​14, 15) Kafai e ma‵nako tonu tatou ke fia‵fia, e ‵tau o fai ne tatou a mea i auala o Ieova. Ke masaua me e fakatāua eiloa ne Ieova au taumafaiga katoa ne fai ke mafai o tapuaki atu ki a ia i te taimi e tausi atu foki koe ki tou kāiga kae fakaasi atu te alofa mo te āva ki a latou.—Loma 12:10.

FAKAMALOSI ATU A NISI TINO KE FAI PELĀ MO TE KAU NASELI

14. Ko oi a tino e ‵tau o ‵saga tonu tatou o fai atu a pati fakamalosi ki ei?

¹⁴ A tino katoa kolā e filifili ke tapuaki atu ki a Ieova i aso nei e ‵tau o loto fia‵fia ke talia a mea faiga‵ta ona ko te lotou a‵lofa ki a Ia. I nisi taimi, e se faigofie ke fai penā. E fesoasoani atu pefea tatou ki nisi tino ke fakaasi atu se uiga tai ‵pau penā? Mai te fai atu o pati fakamalosi. (Iopu 16:5) E mata, e isi ne tino i  tau fakapotopotoga e taumafai o fakafaigofie olotou olaga ko te mea ke uke olotou taimi mō polokalame faka-te-agaga? E mata, e iloa ne koe a talavou kolā e loto ma‵losi ke tu ‵kese latou mai nisi tama‵liki i te akoga, faitalia te faigata ke fai latou penā? Kae pefea a tino a‵koga ki te Tusi Tapu mo taina tali‵tonu kolā e taumafai malosi ke tumau i te fakamaoni ona ko ‵tekemaiga mai kāiga? Ke na fakaaoga ne tatou so se avanoaga ke fai‵pati fakamalosi atu ki tino tapuaki pele konā, kae fakaasi atu te ‵tou loto fakafetai mō olotou taumafaiga mo te lotou loto ma‵losi.—File. 4, 5, 7.

15. Ne fesoasoani atu pefea a nisi tino ki a latou i te taviniga tumau?

¹⁵ I nisi taimi, e mafai o fesoasoani atu tatou ki taina Kelisiano i te taviniga tumau. (Faata. 19:17; Epe. 13:16) Tenā te mea ne manako malosi ki ei se tuagane lomatua fakamaoni i Sri Lanka. Ne masiki aka ki luga tena tupe tausi mai te malo kae ne manako tou fafine o fesoasoani ki tuagane talavou e tokolua kolā e paenia ko te mea ke tumau lāua i te lā taviniga faitalia tulaga faiga‵ta i mea tau tupe. Ne fakaiku aka ne tou fafine ke tuku atu ki a lāua se aofaki tupe i masina takitasi mō ‵togi lā kaitalafu i telefoni. Ko oko loa te gali te uiga ne fakaasi mai ne tuagane tenei!

16. Ne a mea e mafai o tauloto ne tatou mai te fakatokaga e uiga ki te kau Naseli i aso mua?

¹⁶ E uke a mea e mafai o tauloto ne tatou mai te fakaakoakoga gali a te kau Naseli i aso mua! Kae e fakaasi mai i te fakatokaga tenei se mea e uiga ki ‵tou Tamana i te lagi, ko Ieova. E talitonu katoatoa a ia me ma‵nako tonu tatou o fakafiafia a ia, kae toka foki tatou o talia so se mea faigata ko te mea ke mafai o ola tatou e ‵tusa mo ‵tou tautoga ne fai i ‵tou tukuatuga. E faka‵malu ne ia tatou mai te talia ke fakaasi atu ne tatou te alofa ki a ia. (Faata. 23:​15, 16; Male. 10:​28-30; 1 Ioa. 4:19) E fakaasi mai i te fakatokaga e uiga ki te kau Naseli me e lavea kae fakatāua ne Ieova a mea faiga‵ta e fai ne tatou ke tavini atu ki a ia. Ke na fakaiku aka ke tumau tatou i te tavini atu ki a Ieova, mai te faiga o te ‵toe mea ‵lei mo ‵tou loto fia‵fia.