1, 2. (a) Se a te tali a Iesu ki te manatu o Petelu ke alofa tou tagata ki a ia eiloa? (Ke onoono ki te ata i te kamataga.) (e) Kaia ne tali atu ei a Iesu i te auala tenā?

NE SEKI mafai o tali‵tonu a soko o Iesu ki mea ne lagona ne latou. Ne fai atu a Iesu telā ne fakamoe‵moe latou me ka toe fakafoki mai ne ia te malo o Isalaelu me ko pili a ia o logo‵mae kae mate. Kae ne faipati aka a te apositolo ko Petelu. “Te Aliki, ke alofa koe ki a koe eiloa,” ko ana muna. “Ke mo a eiloa ma tupu te mea tenei ki a koe.” Ne tali atu a Iesu: “Fano kea‵tea mai i a au, e Satani! Ko fai koe mo fai se fakalavelave ki a au, me i a koe e se mafaufau e pelā mo te Atua kae e pelā mo tāgata.”—Mata. 16:21-23; Galu. 1:6.

² Mai pati konā, ne fakaasi manino mai ne Iesu a te ‵kesega i te vā o mafaufauga kolā e māfua mai i te Atua mo mafaufauga kolā e māfua mai te lalolagi telā e pule ki ei a Satani. (1 Ioa. 5:19) Ne fakamalosi aka ne Petelu a te kilokiloga kaimanako a te lalolagi. Kae ne iloa ne Iesu me e ‵kese a mafaufauga o tena Tamana. Ne iloa ne ia me ne manako te Atua ke toka a ia mō logo‵maega mo te mate telā ka oko atu ki a ia. I tena tali ki a Petelu, ne fakaasi manino mai ei ne Iesu me e ‵teke a ia ki mafaufauga o te lalolagi kae talia ne ia a mafaufauga o Ieova.

3. Kaia e faigata i ei ke talia a mafaufauga o Ieova kae faigofie ke talia a mafaufauga o te lalolagi?

 ³ Kae e a tatou? E mata, e mafau‵fau tatou e pelā mo te Atua io me e pelā mo te lalolagi? E tonu, ko oti eiloa ne fakafetaui aka ne tatou a ‵tou amioga e ‵tusa mo fakatonuga a te Atua. Kae e pefea a ‵tou mafaufauga? E mata, e faka‵pau ne tatou a ‵tou mafaufauga mo kilokiloga ke fetaui ‵lei mo Ieova? A te faiga penā e manakogina i ei a taumafaiga e uke. I te suā feitu, e faigofie ‵ki eiloa ke maua ne tatou a mafaufauga o te lalolagi. Ona ko te mea ko sikomia tatou ne te agaga o te lalolagi. (Efe. 2:2) E se gata i ei, e fakamalosi aka ne tino i te lalolagi a te uiga kaimanako, tela la e faigofie ‵ki eiloa ke tosina atu tatou ki ei. E tonu, e faigata ke mafau‵fau pelā mo Ieova, kae e faigofie ‵ki eiloa ke mafau‵fau e pelā mo te lalolagi.

4. (a) Se a te mea ka tupu māfai e talia ne tatou te lalolagi ke fulifuli ne ia ‵tou mafaufauga? (e) Ka fesoasoani mai pefea a te mataupu tenei ki a tatou?

⁴ Kae e ui i ei, kafai e talia ne tatou ke fulifuli ne te lalolagi a ‵tou mafaufauga, ka ati aka eiloa ne tatou te uiga kaimanako mo se manakoga ke fia tu tokotasi. (Male. 7:21, 22) Tela la, e tāua eiloa ke ati aka ne tatou a ‘mafaufauga o te Atua,’ kae e se ko ‘mafaufauga o tāgata.’ Ka fesoasoani mai eiloa a te mataupu tenei ki a tatou. E fakamatala mai i ei a pogai e aoga ei ke fakafetaui aka ‵tou mafaufauga mo Ieova, me e se na loa ko faigata ke fai penā. E fakaasi mai foki ki a tatou te auala e mafai ei o ‵kalo kea‵tea mai te fulifuli o ‵tou mafaufau ne te lalolagi. I te suā mataupu, ka suke‵suke tatou ki te auala e mafai ei o maua ne tatou a mafaufauga o Ieova e uiga ki nisi mea, kae fai ne tatou ana mafaufauga e pelā me i o tatou.

5. Kaia e se ma‵nako ei a nisi tino ke fulifuli ne so se tino a olotou mafaufauga?

⁵ A nisi tino e se ma‵nako ke fulifuli ne so se tino a olotou mafaufauga. “E mafaufau eiloa au ki toku ‵lei,” e fai mai latou. E fakauiga eiloa me e ma‵nako latou o fai olotou filifiliga totino kae e maua eiloa ne latou te saolotoga ke fai penā. E se ma‵nako latou ke pule atu a nisi tino ki a latou io me faimālō latou ke faka‵pau mo tino katoa. *

6. (a) Se a te saolotoga ne tuku mai ne Ieova ki a tatou? (e) E mata, e isi se tapulā ki te saolotoga tenei?

⁶ Kae e mafai o tali‵tonu tatou, me i te fakafetaui aka ne tatou a ‵tou mafaufauga ki mafaufauga o Ieova e se fakauiga i ei me ko fakaseaoga a ‵tou mafaufauga io me ko manatu katoa. Me e fai mai te 2 Kolinito 3:17, “so se koga e nofo i ei te agaga o Ieova, e nofo foki i konā te saolotoga.” E isi se ‵tou saolotoga ke ati aka a uiga totino o tatou. E mafai o filifili aka ne tatou a mea kolā e ma‵nako tatou ki ei mo mea kolā e fia‵fia tatou o fai. E tonu, ne faite eiloa tatou ne Ieova ke fai penā. Kae tiga te feitu tenā, e isi eiloa ne tapulā ki ‵tou saolotoga. (Faitau te 1 Petelu 2:16.) Kafai ko oko mai ki te taimi ke filifili aka te mea tonu mai te mea ‵se, e manako eiloa a Ieova ke fakaaoga ne tatou tena Muna ke takitaki ki ei ‵tou mafaufauga. E mata, a te mea tenei e faigata ‵ki io me e aoga?

7, 8. Kaia e se tō faigata a te atiakaga o te kilokiloga a Ieova e uiga ki nisi mea? Fakamatala mai.

⁷ Mafaufau ki se tala fakatusa. E taumafai eiloa a mātua ke akoako ki olotou tama‵liki a uiga ‵lei. E mafai o akoako latou ke fakamaoni, ga‵lue malosi, kae ke atafai atu ki nisi tino. A te mea tenei e se tō faigata. Kae e fakatoka eiloa ne mātua a olotou tama‵liki mō se olaga manuia. Kafai ko ga‵solo aka o ma‵tua a tama‵liki kae tiakina ne latou a te fale, ka saoloto eiloa latou ke fai olotou filifiliga totino. Kafai e filifili latou ke ola e ‵tusa  mo uiga kolā ne tauloto ne latou mai i olotou mātua, ka faigofie eiloa ke fai ne latou a fakaikuga kolā ka sē mafai o toe sala‵mo i ei latou fakamuli. A ko te ikuga, ka saoloto eiloa latou mai fakalavelave mo manavasega e uke.

⁸ E pelā me se mātua ‵lei, e manako eiloa a Ieova ke maua ne ana tama‵liki a te ‵toe olaga fakamalie loto. (Isa. 48:17, 18) Tela la, e tuku mai ne ia a fakatakitakiga fakavae e uiga ki mea tau amioga penā foki mo ‵tou faifaiga ki luga i nisi tino. E ‵kami ne ia tatou ke tauloto ki tena kilokiloga e uiga ki mea kae ke ola e ‵tusa mo ana uiga. A te mea tenei e se na loa ko faigata, kae e fesoasoani mai ke iloa ne tatou o fakasako‵sako a mea i te auala tonu. (Sala. 92:5; Faata. 2:1-5; Isa. 55:9) Kafai e fai tatou penā, koi mafai eiloa o fai ne tatou a mea e ma‵nako tatou ki ei kae fai a filifiliga ‵tonu kolā e iku atu ki te fiafia. (Sala. 1:2, 3) E tonu, a te mafaufau e pelā mo Ieova e aoga ki auala e uke!

9, 10. Ne a fakamaoniga me e ma‵luga fakafia atu a mafaufauga o Ieova i mafaufauga o te lalolagi?

⁹ A te suā pogai e ma‵nako ei a tino tapuaki o Ieova o fakafetaui aka olotou mafaufauga mo te Atua, me i ana mafaufauga e ma‵luga atu fakafia i mafaufauga o te lalolagi. E tuku mai ne te lalolagi a manatu fesoasoani e uiga ki mea tau amioga, fesokotakiga i kāiga, galuega ‵togi ma‵luga, mo nisi vaega o te olaga. A te ukega o mea konei e se fetaui mo mafaufauga o Ieova. E pelā me se fakaakoakoga, e fakamalosi faeloa ne te lalolagi ko tino ke fakamuamua ne latou a olotou manakoga totino. E ‵kilo atu latou ki amioga fakatauavaga sē ‵tau e pelā me se mea ‵lei. Kae e fakamalosi foki ne latou me i te māvae io me ko te ‵talaga o te avaga e aunoa mo ne pogai ‵lei ko te auala ke maua i ei te fiafia. A vaegā manatu penā e se fetaui mo te Tusi Tapu. Kae e mata, a manatu konei o te lalolagi e sili atu te aoga i aso nei i lō a manatu mai te Tusi Tapu?

¹⁰ “E fakatalitonugina a te poto e auala i ana galuega amio‵tonu,” ne fai mai a Iesu. (Mata. 11:19) E tiga eiloa te gasolo ki mua o poto ‵fou i te lalolagi nei, kae e seki mafai eiloa ne mea konei o faka‵lei aka a fakalavelave lasi kolā e fai ei ke sē maua ne tatou a te fiafia, e pelā loa mo taua, fakailoga tino, mo amioga ma‵sei. Kae e mata, e tonu te kilokiloga a te lalolagi ki amioga fakatauavaga sē ‵tau? E fai mai te tokoukega o tino me e se faka‵lei aka ne te mea tenei a fakalavelave, kae e fakamalosi aka i ei a mavae‵vaega i loto i te kāiga, masaki, mo nisi fakalavelave aka. I te suā feitu, a Kelisiano kolā e talia ne latou te kilokiloga a te Atua e toe maua ne latou a fesokotakiga ‵lei i loto i te kāiga, e ola ‵lei, kae maua foki se vā filemu mo taina tali‵tonu i te lalolagi kātoa. (Isa. 2:4; Galu. 10:34, 35; 1 Koli. 6:9-11) E mata, e se fakaasi mai i te mea tenei me i mafaufauga o Ieova e ma‵luga fakafia atu i mafaufauga o te lalolagi?

11. Ko oi ne takitaki ne ia a mafaufauga o Mose, kae se a te mea ne iku mai i ei?

¹¹ Ne iloa ne tino tapuaki ‵tonu i aso o te Tusi Tapu a te ma‵luga o mafaufauga o Ieova. E pelā mo Mose, e tiga eiloa ne akoako a ia ki “poto katoa o tino Aikupito,” ne kilo atu a ia ki te Atua ke maua ‘te poto i tena loto.’ (Galu. 7:22; Sala. 90:12) Ne akai atu foki a ia ki a Ieova: “Fakaasi mai la ki a au ou auala.” (Eso. 33:13) Ona ko te mea ne talia ne Mose ke takitaki ne Ieova ana mafaufauga, ne aofia a ia i tino kolā ne fakaaoga ke fakataunu ei te fuafuaga a te Atua, kae ne taku fakaaloalo a ia i loto i te Tusi Tapu e pelā me se tagata telā ne tu ‵kese tena fakatuanaki.—Epe. 11:24-27.

12. Se a te mea ne fakavae ki ei a fakaikuga a te apositolo ko Paulo?

¹² A te apositolo ko Paulo se tagata poto kae akoga ‵lei, telā e iloa ne ia o faipati ki ‵gana e lua. (Galu. 5:34; 21:37, 39; 22:2, 3) Kae i te taimi ne ‵tau o filifili aka ei ne ia a te  mea tonu mai te mea ‵se, ne ‵teke atu ne ia a te poto faka-te-lalolagi, kae ne fakavae ana fakaikuga ki te Tusi Tapu. (Faitau te Galuega 17:2; 1 Kolinito 2:6, 7, 13.) Ona ko te mea tenā, ne maua ne Paulo a ikuga ‵lei i te galuega talai kae ne maua ne ia se taui telā e tumau ki te se-gata-mai i te lagi.—2 Timo. 4:8.

13. I o oi te tiute ke fakafetaui aka ‵tou mafaufauga ki mafaufauga o Ieova?

¹³ E mautinoa eiloa me e ma‵luga fakafia atu a mafaufauga o te Atua ki mafaufauga o te lalolagi i aso nei. A te ola e ‵tusa mo ana mafaufauga ka aumai ne ia te fiafia sili mo te manuia ki a tatou. Kae ka sē faimālō ne Ieova tatou ke mafau‵fau pelā mo ia. A te “tavini fakamaoni kae poto” e se pule mai ki mafaufauga o tino taki tokotasi, kae penā foki a toeaina. (Mata. 24:45; 2 Koli. 1:24) Kae e maua ne Kelisiano taki tokotasi se tiute ke fakafetaui aka ana mafaufauga mo mafaufauga o te Atua. E mafai pefea o fai ne tatou a te mea tenā?

14, 15. (a) Ko te mea ke mafau‵fau pelā mo Ieova, se a te mea e ‵tau o mafaufau ‵loto tatou ki ei? (e) I te Loma 12:2, kaia e ‵tau ei o ‵kalo kea‵tea tatou mai te talia a mafaufauga o te lalolagi? Fakamatala mai.

¹⁴ Ne fakatonu mai ki a tatou i te Loma 12:2, penei: “Kae fakagata te fakaakoako ki te olaga masani tenei, kae ke ‵fuli otou mafaufau, ko te mea ke fakatalitonu aka ne koutou me se a te loto o te Atua telā e gali, e logomalie, kae e ‵lei katoatoa.” E fakaasi mai i pati fakaosofia konā me faitalia me se a te mea ne fulifuli ne ia ‵tou mafaufauga a koi tuai o tauloto tatou ki te munatonu, e mafai eiloa o ‵fuli ‵tou mafaufauga ko te mea ke fakafetaui mo mafaufauga o te Atua. E tiga eiloa e pokotia ‵tou mafaufauga ona ko te auala ne ‵tupu aka ei tatou mo mea ne ‵tupu ki ‵tou olaga, kae koi mafai eiloa o fulifuli ‵tou mafaufau. Kae ka ‵fuli eiloa ki mea kolā e talia ne ‵tou mafaufau mo mea kolā e fia‵fia tatou o mafau‵fau ki ei. Mai te mafaufau ‵loto ki mafaufauga o Ieova, e mafai eiloa o fakamaoni aka ne tatou me i ana kilokiloga e ‵tonu eiloa. Kae ka ma‵nako eiloa tatou o fakafetaui aka a ‵tou mafaufauga ki ana mafaufauga.

¹⁵ Kae masaua, me kafai e ma‵nako tatou ke ‵fuli ‵tou mafaufauga ki mafaufauga o Ieova, e ‵tau mo tatou o “fakagata te fakaakoako ki te olaga masani tenei.” E ‵tau o se talia ne tatou a mafaufauga io me ko kilokiloga kolā e ‵teke ki mafaufauga o te Atua. Ke fesoasoani mai ke maina tatou i te tāua o te mea tenei, ke mafau‵fau ki mea‵kai. A te tino telā e manako ke ola ‵lei, ka kai ki mea‵kai paleni. Kae se a te aoga māfai e kai foki a ia ki mea‵kai sē aoga? I se auala tai ‵pau, a te tauloto ki mafaufauga o Ieova ka sē aoga māfai e fakalailai ‵tou mafaufau ki mafaufauga o te lalolagi.

16. Se a te mea e ‵tau o puipui tatou mai i ei?

¹⁶ E mata, e mafai o ‵kalo katoatoa kea‵tea tatou mai mafaufauga o te lalolagi? Ikai, e se mafai o ‵kalo katoatoa kea‵tea tatou mai te lalolagi. E se mafai eiloa o ‵sao tatou mai nisi vaegā mafaufauga o te lalolagi. (1 Koli. 5:9, 10) I te galuega talai, ka fesokotaki atu eiloa tatou mo tino mai talitonuga ‵se. Kae tiga eiloa e se mafai o ‵kalo katoatoa kea‵tea tatou mai olotou manatu ‵se, e mautinoa eiloa me e se ‵tau mo tatou o tumau i te mafau‵fau ki olotou manatu ‵se io me talia ne tatou. E pelā mo Iesu, e ‵tau o ‵teke fakavave atu tatou ki mafaufauga kolā e fakataunu i ei a te manakoga o Satani. E se gata i ei, e mafai o puipui ne tatou a tatou eiloa mai te tuku faka‵sau atu ki mafaufauga o te lalolagi.—Faitau te Faataoto 4:23.

17. Ne a nisi pogai e mafai ei o ‵kalo kea‵tea tatou mai te tuku faka‵sau atu ki mafaufauga o te lalolagi?

¹⁷ E pelā me se fakaakoakoga, e ‵tau o fakaeteete tatou i te filifiliga o ‵tou taugasoa ‵pili. E fakailoa mai te Tusi Tapu me kafai e fai taugasoa tatou mo tino kolā e se tapuaki ki a Ieova, ka kamata o mafau‵fau tatou e  pelā mo latou. (Faata. 13:20; 1 Koli. 15:12, 32, 33) E ‵tau foki o fakaeteete tatou i te filifiliga o ‵tou fakafiafiaga. Mai te ‵teke atu ki fakafiafiaga kolā e fakamalosi aka i ei a te akoakoga e uiga ki te evolusione, amioga fakasaua, io me ko amioga fakatauavaga sē ‵tau, ko ‵kalo kea‵tea ei tatou mai te fakapoisini o ‵tou mafaufau ki manatu kolā e “‵teke atu ki te poto o te Atua.”—2 Koli. 10:5.

18, 19. (a) Kaia e ‵tau ei mo tatou o fakaeteete i kilokiloga faka-te-lalolagi kolā e fakamalosi aka i auala sē lavea? (e) Ne a fesili kolā e ‵tau o ‵sili ifo ne tatou ki a tatou eiloa, kae kaia?

¹⁸ E ‵tau foki o lavea kae ‵teke ne tatou a mafaufauga faka-te-lalolagi kolā e se mafai o laveagofie. E pelā me se fakaakoakoga, a nisi tala fakasalalau e fakamatala atu i se auala telā e fakamalosi aka i ei a nisi manatu fakapolitiki. Kae ko nisi tala e fakamalosi aka i ei a fakamoemoega mo tulaga ma‵luga o te lalolagi. A nisi ata vitio mo tusi e fakamalosi aka ne latou a te kilokiloga tenei, “ko au e mua io me ko toku kāiga,” kolā e fai ei ko tino ke mafau‵fau me se mea ‵lei, fakafiafia, kae tonu foki. A vaegā kilokiloga penā e fakaseaoga ne latou a te kilokiloga a te Tusi Tapu, me e mafai o fia‵fia kae manuia se kāiga māfai e fakamuamua ne latou a te lotou a‵lofa ki a Ieova. (Mata. 22:36-39) Kae ko nisi tala, ata vitio, mo nisi fakafiafiaga mō tama‵liki e mafai o foliga ‵lei mai, kae e mafai o fai ne mea konei i se auala sē lavea ke talia ne tama‵liki a uiga ma‵sei.

¹⁹ E se fakauiga i ei me sē ‵lei ke aofia i fakafiafiaga aoga. Kae e ‵tau eiloa o ‵sili ifo ne tatou a fesili konei: ‘E mata, e talia ne tatou a akoakoga a te lalolagi e tiga eiloa e fakamalosi aka ne latou i auala sē lavea? E mata, e puipui ne au aku tama‵liki mo au eiloa mai te onoono ki vaegā polokalame i te TV io me ko tusi fai‵tau? E mata, e fesoasoani atu au ki aku tamaliki ke maua te kilokiloga a Ieova e uiga ki mea ko te mea ke mo a ma fakamalosigina ne mafaufauga o te lalolagi kolā e lagona kae matea ne latou?’ Mai te iloa atu a te ‵kesega i te vā o mafaufauga o te Atua mo mafaufauga o te lalolagi, ko mafai ei o ‵kalo kea‵tea tatou mai te “fakaakoako ki te olaga masani tenei.”

20. I te auala fea e iloa ei ne tatou me ko oi e fulifuli ne ia ‵tou mafaufau?

²⁰ Masaua, e lua auala e maua i ei ne tatou a fakamatalaga—ko auala o Ieova mo auala o te lalolagi mai lalo i te pulega a Satani. Ko oi te tino e fulifuli ne ia koe? A te tali ki ei, ko te tino telā e maua ne koe a fakamatalaga mai i ei. Kafai e talia ne tatou a mafaufauga o te lalolagi, ka fulifuli ne ia ‵tou mafaufauga, kae fai ei ke maua ne tatou a kilokiloga mo amioga faka-te-lalolagi. Tenā te pogai e tāua i ei ke fakaeteete tatou i mea kolā e talia ne tatou ki ‵tou mafaufau mo mea kolā e mafau‵fau tatou ki ei.

21. Se a te vaega tāua ka sau‵tala tatou ki ei i te suā mataupu?

²¹ E pelā mo te mea telā ne taku atu muamua, ke mafau‵fau pelā mo Ieova, e ‵tau o uke atu a ‵tou mea e fai i lō te ‵kalo kea‵tea fua mai fakamalosiga ma‵sei. E ‵tau o fagai ‵tou mafaufau ki mafaufauga o te Atua mo te manakoga ke fai e pelā me i o tatou. I te suā mataupu, ka sau‵tala eiloa tatou ki te auala e mafai ei o fai tatou penā.