1-2. Se a te akoakoga ne tauloto ne se taina e uiga ki te tukuatuga o polopolokiga?

I TE fia o tausaga ko ‵teka, ne asi atu a toeaina e tokolua ki se tuagane telā ko leva ne galo sāle i fakatasiga. A te toeaina ne fai ne ia te takitakiga o te lotou sau‵talaga, ne fakaasi atu ne ia a nai tusi fai‵tau e uiga ki te kau atu ki fakatasiga. Ne mafaufau a ia me ko oko eiloa i te ‵lei o te lā asiga, kae i te taimi ko fai ei lāua o olo, ne fai atu te tuagane, “A koutou e taina, e seai eiloa se otou mea e iloa e uiga ki oku fakalavelave.” Ne tuku atu ne taina a polopolokiga e aunoa mo te fesili atu ki te tuagane e uiga ki ana fakalavelave mo ana fakanofonofoga. Tela la, ne mafaufau te tuagane me e seai se aoga o lā polopolokiga konā.

² Kafai e toe mafaufau ki ei, ne fai mai te toeaina telā ne takitaki ne ia te lotou sau‵talaga: “I te taimi tenā, ne mafaufau au me ko oko eiloa i te sē āva o te tuagane tenei. Kae i te taimi ne mafaufau au ki ei, ne iloa aka ne au me ne fai atu ne au a tusi fai‵tau katoa kolā e fetaui ‵lei, i lō te fai atu o fesili katoa kolā e fetaui ‵lei, e pelā mo te ‘Ne a nei a mea e ‵tupu i tou olaga’ ‘E mafai pefea o fesoasoani atu au?’” Ne tauloto ne te toeaina se akoakoga tāua mai te tala tenā. Ko fai nei a ia mo fai se tausi mamoe loto malamalama kae loto fesoasoani.

3. Ko oi a tino i te fakapotopotoga e mafai o tuku atu ne latou a polopolokiga?

 ³ E pelā me ne tausi mamoe, e maua ne toeaina te tiute ke tuku atu a polopolokiga māfai e manakogina. Kae e isi ne taimi e manakogina ke tuku atu ne nisi tino i te fakapotopotoga a polopolokiga. E pelā mo se taina io me se tuagane, e mafai o tuku atu ne ia a manatu fesoasoani mai te Tusi Tapu ki se  taugasoa. (Sala. 141:5; Faata. 25:12) Io me e tuku atu ne se tuagane matua ne pati fakatonutonu “ki fāfine koi tai fo‵liki” e pelā mo mea e taku mai i te Tito 2:3-5. Kae e ‵tau foki mo mātua o tuku atu a polopolokiga mo fakatonutonuga ki olotou tama‵liki. Tela la, e tiga eiloa e fakasino atu te mataupu tenei ki toeaina i te fakapotopotoga, kae e mafai ne tatou katoa o maua a mea aoga māfai e onoono ki auala ke tuku atu ei a polopolokiga kolā e aoga, e fakamalosi loto, kae “fai i ei te loto ke fiafia.”—Faata. 27:9.

4. Ne a mea ka sau‵tala tatou ki ei i te mataupu tenei?

⁴ I te mataupu tenei, ka sau‵tala tatou ki fesili e fa e uiga ki te tukuatuga o polopolokiga: (1) Se a te pogai tonu? (2) E mata, e ‵tau eiloa o fai atu a te polopolokiga? (3) Ko oi e ‵tau o fai atu ne ia te polopolokiga? (4) E mafai pefea o polopoloki atu i se auala magoi?

5. E fesoasoani atu pefea a te pogai tonu e tuku atu ei a te polopolokiga ke tuku atu ne ia i se auala gali? (1 Kolinito 13:4, 7)

⁵ E a‵lofa a toeaina ki olotou taina mo tuagane. I nisi taimi, e fakaasi atu te lotou a‵lofa mai te tuku atu o polopolokiga ki se tino telā ko kamata o seke tena auala. (Kala. 6:1) A koi tuai o faipati atu ki se tino, e mafai ne se toeaina o mafaufau ki vaega o te alofa telā ne taku mai ne te apositolo ko Paulo. “A te alofa e kufaki kae atafai. . . . E onosai i mea katoa, e talitonu ki mea katoa, e fakamoemoe ki mea katoa, e kufaki i mea katoa.” (Faitau te 1 Kolinito 13:4, 7.) A te mafaufau ‵loto ki fuaiupu konā mai te Tusi Tapu ka fesoasoani atu ki te toeaina ke iloilo a te pogai tonu e tuku atu ne ia a te polopolokiga mo te auala ‵lei ke fai atu i ei. Kafai e lavea ne te tino ne polopoloki a te atafai o te toeaina ki a ia, ka faigofie ke talia ne ia te polopolokiga tenā.—Loma 12:10.

6. Se a te fakaakoakoga ‵lei ne tuku mai ne te apositolo ko Paulo?

⁶ Ne tuku mai ne te apositolo ko Paulo se fakaakoakoga ‵lei e pelā me se toeaina. E pelā mo taina i Tesalonia kolā ne manakogina ne latou a polopolokiga, ne tuku fakavave atu ne Paulo ki a latou. Kae i ana tusi ki a latou, ne muamua o fakamālō atu a Paulo mō olotou galuega fakamaoni, a‵lofa, mo te lotou kufaki. Ne mafaufau foki a ia ki olotou fakanofonofoga kae fai atu me e iloa ne ia te faigata o te lotou olaga kae ne tumau eiloa latou i te fakamaoni faitalia a fakasauaga. (1 Tesa. 1:3; 2 Tesa. 1:4) Ne fai atu foki a ia ki taina konā me i a latou ne fakaakoakoga ‵lei ki nisi Kelisiano. (1 Tesa. 1:8, 9) Ko oko eiloa te fia‵fia o latou ki pati fakamālō a Paulo! E seai se fakalotolotolua me ne alofa malosi a Paulo ki ana taina. Tenā te pogai ne mafai ei ne ia o tuku atu a pati polopoloki ma‵goi i ana tusi e lua ki te kau Tesalonia.—1 Tesa. 4:1, 3-5, 11; 2 Tesa. 3:11, 12.

7. Kaia e mafai ei o se talia ne se tino a te polopolokiga?

⁷ Se a te mea e mafai o tupu māfai e se tuku atu ne tatou te polopolokiga i te auala tonu? Ne fai mai se toeaina atamai, “E se talia ne nisi tino a te polopolokiga ona ko te auala ne tuku atu i ei, kae e se ko te manatu fakatonutonu.” Ne a mea e mafai o tauloto ne tatou mai i te mea tenei? E faigofie atu ke talia te polopolokiga māfai e tuku atu mo te alofa kae e se mo te kaitaua.

8. Ne a fesili e mafai o ‵sili ifo ne se toeaina ki a ia eiloa māfai ko fakaiku aka ke polopoloki se tino?

⁸ E se ‵tau mo toeaina o tuku fakavave atu a polopolokiga. A koi tuai o tuku atu a te polopolokiga, e ‵tau o fesili ifo se toeaina: ‘E mata, e ‵tau o faipati atu au? E mata, e mautinoa i a  au me i te mea e fai ne te suā tino e ‵se? E mata, ko oti ne soli ne ia se fakatonuga i te Tusi Tapu? Io me ko te kese‵kese fua o kilokiloga ki ei?’ E ‵poto eiloa a toeaina māfai e se “fai‵pati fakava‵vave” atu latou. (Faata. 29:20) Kafai e se mautinoa i te toeaina me e ‵tau o tuku atu ne ia a te polopolokiga ki se tino, e mafai o fesili atu a ia ki se isi toeaina, me e mata, e ‵pau lā kilokiloga e uiga ki se tino ko fai ne ia se mea telā e ‵teke ki te Tusi Tapu kae e ‵tau o polopoloki.—2 Timo. 3:16, 17.

9. Ne a mea e tauloto ne tatou mai i a Paulo e uiga ki te tukuatuga o polopolokiga ki gatu mo teuga? (1 Timoteo 2:9, 10)

⁹ Mafaufau ki se fakaakoakoga. Kāti ko manavase se toeaina ki gatu io me ko teuga o se tino talitonu. E mafai o fesili ifo te toeaina ki a ia, ‘E mata, e isi se pogai faka-te-Tusi Tapu ke faipati atu au?’ Ona ko tena sē manako ke fai atu tena kilokiloga totino, e mafai ne ia o fesili atu ki se toeaina io me se tino matua faka-te-agaga mō ana manatu. E mafai o onoono fakatasi lāua ki pati a Paulo e uiga ki gatu mo teuga. (Faitau te 1 Timoteo 2:9, 10.) Ne fakaasi mai ne Paulo a akoakoga fakavae kolā e fakaasi mai i ei me e ‵tau mo Kelisiano o teuteu faka‵lei, ‵pei ki gatu mata ‵tau, kae fetaui ‵lei foki. Kae ne seki fai mai ne Paulo a mea e ‵tau mo mea e se ‵tau o fai. Ne iloa ne ia me e mafai ne Kelisiano o filifili ki mea e ma‵nako latou ki ei e ‵tusa mo tulaga faka-te-Tusi Tapu. Tela la, ke fakaiku aka me e ‵tau eiloa o tuku atu te polopolokiga, e ‵tau mo toeaina o mafau‵fau me e lavea atu a te mata ‵lei mo te mata ‵tau i filifiliga a te tino.

10. Se a te mea e ‵tau o masaua ne tatou e uiga ki filifiliga totino?

¹⁰ Se mea ‵lei ke iloa ne tatou me e mafai ne Kelisiano ma‵tua faka-te-agaga e tokolua o ‵kese lā filifiliga kae e ‵lei katoa. E se ‵tau o faimalo atu ne tatou a ‵tou manatu e uiga ki te mea tonu mo te mea ‵se ki taina tali‵tonu.—Loma 14:10.

11-12. Kafai ko manakogina ke tuku atu te polopolokiga, ne a fesili e ‵tau o ‵sili ifo ne se toeaina, kae kaia?

¹¹ Kafai ko mautinoa me e ‵tau o tuku atu te polopolokiga, a te suā fesili, Ko oi e ‵tau o fai atu ne ia? A koi tuai o tuku atu ne polopolokiga ki se tuagane avaga io me se tamaliki, e ‵tau mo se toeaina o fai‵pati muamua mo te ulu o te kāiga, telā kāti e ‵lei atu ki a ia ke fai ne ia. * Io me e mafai o fakamolemole atu te ulu o te kāiga ke nofo atu a ia i te taimi e fai atu ei te polopolokiga. Kae e pelā mo te mea ne taku atu i te  palakalafa e 3, e ‵lei atu i nisi taimi ke polopoloki ne se tuagane matua se tuagane talavou.

 ¹² E isi foki se mea e ‵tau o mafaufau ki ei. E mafai o fesili ifo se toeaina, ‘E mata, ko au te ‵toe tino ‵lei ke tuku atu te polopolokiga io me e ‵lei atu ke fakaaoga suā tino?’ E pelā mo se tino telā e maua ne ia a lagonaga sē aoga, e mafai o saga tonu atu ki te polopolokiga mai i se toeaina telā ne fepaki foki mo lagonaga penā i lō te suā toeaina. Kāti e lasi atu te loto malamalama o te toeaina telā ne maua foki ne ia a lagonaga penā kae fai ei ke taliagofie ana polopolokiga. Kae e maua ne toeaina katoa a te tiute ke fakamalosi olotou taina mo tuagane ke fai a fakama‵fuliga e ‵tusa mo tulaga o te Tusi Tapu. Tela la, a te mea tāua ko te tuku atu eiloa o polopolokiga māfai e manakogina.

13-14. Kaia e tāua ei ke fakalogologo faka‵lei se toeaina?

¹³Ke toka o fakalogologo. Kafai ko fakatoka se toeaina ke tuku atu te polopolokiga, e ‵tau o fesili ifo a ia: ‘Ne a mea e iloa ne au ki fakanofonofoga o toku taina? Ne a mea e ‵tupu nei i tena olaga? E mata, e isi ne tulaga faiga‵ta e fepaki mo ia kolā e se iloa ne au? Se a te mea e manako malosi a ia ki ei i te taimi nei?’

¹⁴ A te akoakoga fakavae i te Iakopo 1:19 e aoga eiloa ki a latou kolā e tuku atu a polopolokiga. Ne tusi mai a Iakopo: “E ‵tau mo tino katoa o vave o fakalogo‵logo, kae fakatuai o fai‵pati, ke se ita vave.” E mafai o fakaiku aka ne se toeaina me e iloa ne ia a fakamatalaga ‵tonu katoa, kae e mata, e tonu eiloa? E fakamasaua mai te Faataoto 18:13: “Kafai se tino e tali atu ki se mea kae koi tuai o fakalogologo ki fakamatalaga ‵tonu e uiga ki ei, se mea valea tenā kae ka mavale a ia i ei.” E ‵lei atu ke maua ne koe a fakamatalaga ‵tonu mai te tino tenā. Ko tena uiga e aofia i ei a te fakalogologo atu muamua a koi tuai o faipati. Ke masaua te akoakoga ne tauloto ne te toeaina i te kamataga o te mataupu tenei. Ne iloa ne ia me i lō te kamata tena asiga ki manatu ko oti ne fakatoka ne ia, ne ‵tau mo ia o fesili atu ki te tuagane a fesili penei: “Ne a mea ne ‵tupu fakamuli nei ki a koe?” “E mafai pefea o fesoasoani atu au?” Kafai e fakaaoga ne toeaina te taimi ke ‵sala ki fakamatalaga ‵tonu, kāti ka mafai eiloa o fesoasoani kae fakamalosi atu latou ki olotou taina mo tuagane.

15. E fakagalue aka pefea ne toeaina a te akoakoga fakavae i te Faataoto 27:23?

¹⁵Fai ke masani ‵lei mo te lafu. E pelā mo te mea ne fakaasi mai i te kamataga, a te tukuatuga o polopolokiga i se auala magoi, e aofia i ei a mea e uke atu i lō te faitau atu fua o nai tusi fai‵tau io me ko te tuku atu o se manatu fesoasoani e tasi io me lua. E ‵tau o lagona ne ‵tou taina mo ‵tou tuagane me e atafai tatou ki a latou, e malamalama i a latou, kae e fia fesoasoani atu foki ki a latou. (Faitau te Faataoto 27:23.) E ‵tau mo toeaina o fai te ‵toe mea e mafai o fai ke ati aka se va fakataugasoa mo olotou taina mo tuagane.

16. Ne a mea ka fesoasoani atu ki toeaina ke tuku atu a polopolokiga i se auala magoi?

 ¹⁶ E se ma‵nako eiloa a toeaina ke mafau‵fau a taina me e fai‵pati atu fua a toeaina ki a latou māfai ko isi se mea e tupu. I lō te fai penā, e sau‵tala faeloa latou mo olotou taina mo tuagane ke fakaasi atu me e atafai latou ki olotou taina māfai ko fe‵paki mo fakalavelave. “Kafai e fai koe penā,” ko pati a se toeaina atamai, “ka ati aka ei ne koe a va fakataugasoa ‵lei. Tela la, kafai ko manakogina ke tuku atu a polopolokiga, ka faigofie eiloa ki a koe.” Kae ka faigofie foki ke talia a te polopolokiga ne te tino tenā

17. Ko te taimi fea e manakogina malosi ei ke fakaasi atu ne te toeaina a te kufaki mo te atafai?

¹⁷Ke kufaki kae atafai. Ka manakogina malosi a te kufaki mo te atafai māfai e se talia ne se tino a polopolokiga mai te Tusi Tapu i te taimi muamua. E ‵tau o ‵kalo keatea se toeaina mai i te uiga masani ko te kaitaua māfai e se talia vave io me fakagalue ana polopolokiga. Ne ‵valo mai penei e uiga ki a Iesu: “E seai se mouku telā ko magemage ka lakalaka ne ia, kae ka se tamate ne ia se ‵vae o te moli telā e kākā malie.” (Mata. 12:20) Tela la, i ana ‵talo totino e mafai o akai atu te toeaina ki a Ieova ke fakamanuia te tino e manakogina ne ia a te polopolokiga kae fesoasoani atu ki a ia ke malamalama i te pogai o te polopolokiga kae ke fakagalue foki ne ia. E manakogina ke mafaufau faka‵lei a te taina ki polopolokiga ne tuku atu ki a ia. Kafai e kufaki kae atafai te toeaina, ka faigata o tuku fakaatea te mafaufau o te tino tenā kae ka saga tonu atu eiloa ki polopolokiga konā. E tonu, e ‵tau faeloa o fakavae a polopolokiga ki te Muna a te Atua.

18. (a) Kafai ko manakogina ke tuku atu a polopolokiga, se a te mea e ‵tau o masaua ne tatou? (e) E pelā mo te mea e fakaasi mai i te ata mo te pokisi, ne a mea e sau‵tala ki ei a mātua?

¹⁸Ke tauloto mai i au mea ‵se. Ka se mafai eiloa o fakagalue katoatoa a manatu i te mataupu tenei ona ko ‵tou tulaga sē ‵lei katoatoa. (Iako. 3:2) Ka fai ne tatou a mea ‵se, kae kafai e fai penā, e ‵tau o taumafai tatou ke tauloto mai i ei. Kafai e lagona ne ‵tou taina mo tuagane me e a‵lofa tatou ki a latou, kāti ka faigofie eiloa ke fakamagalo ne latou a tatou māfai ne fai ne tatou se mea ke kaitaua latou.—Ke onoono foki ki te pokisi “ Se Fakamasauaga ki Mātua.”

19. E fai pefea ne tatou a loto o ‵tou taina mo tuagane ke fia‵fia?

¹⁹ E pelā mo te mea ko iloa ne tatou, e se faigofie ke tuku atu a polopolokiga i se auala magoi. E se ‵lei katoatoa a tatou, kae e penā foki a tino e polopoloki ne tatou. Ke masaua a akoakoga fakavae ne mafau‵fau tatou ki ei i te mataupu tenei. Fakamautinoa aka a pogai ‵tonu e tuku atu ei a polopolokiga. Fai ke iloa tonu me e ‵tau eiloa o tuku atu kae ko koe foki ko te ‵toe tino ‵lei ke fai ne koe te polopolokiga. A koi tuai o polopoloki atu, fai atu a fesili kae fakalogologo faka‵lei ko te mea ke malamalama koe i fakalavelave o te tino. Taumafai ke malamalama koe i tena kilokiloga. Ke uiga atafai kae ati aka se va fakataugasoa alofa mo ou taina mo tuagane. Masaua ‵tou fakamoemoega: E ma‵nako tatou ke tuku atu a polopolokiga i se auala magoi kae ke fai foki i ei “te loto ke fiafia.”—Faata. 27:9.