1, 2. Kaia ne mafai ei a Paulo o malamalama i tino vāi‵vai?

E OKO mai te vāivāi ki a tatou katoa i nisi taimi. A te poko i te fulu io me masaki i se mea e mafai o fakavāivāi mai ki a tatou ke oko ki te tulaga telā ko faigata ke fai a ‵tou galuega i aso takitasi. Fakaataata nei i tou mafaufau i a koe ko vāivāi, e se i te vaiaso fua e tasi io me lua, kae i te fia o masina. Kafai e oko ki se tulaga penā, e mata, e se loto fakafetai koe māfai ne fakaasi atu ne nisi tino se lagonaga alofa ki a koe?

² Ne iloa ne te apositolo ko Paulo a te tulaga o te pokotiaga, ke oko foki ki te vāivāi, ona ko fakamalosiga mai tua kae mai loto foki i te fakapotopotoga. E uke a taimi ne manatu aka tou tagata me ko oti ne oko a ia ki tena tapulā. (2 Koli. 1:8; 7:5) A te ‵toe mafaufau ki tena olaga mo tulaga faiga‵ta e uke ne fepaki mo ia e pelā me se Kelisiano fakamaoni, ne taku tonu mai a Paulo: “Ko oi la e vāivāi, a ko au e se vāivāi?” (2 Koli. 11:29) Se a te mea ne fakauiga a ia ki ei? Kaia e ‵tau ei o ‵kilo atu tatou ki tino kolā e foliga mai me e vāi‵vai e pelā mo te kilo a Ieova ki a latou? Kae ka aoga pefea ki a tatou a te faiga penā?

3. Se a te mea e mafai o fakamalosi aka i ei a ‵tou kilokiloga ki a latou kolā e ma‵nako ki se fesoasoani i loto i te fakapotopotoga?

³ E ola tatou i se lalolagi fakatau‵fai telā e fakatāua sāle i ei a te malosi mo te tulaga talavou. E fai ne te tokoukega o tino so se mea ke fakataunu olotou manakoga, kae masani o fakamasei atu ki lagonaga o tino kolā e vāi‵vai atu. E se talia ne tatou amioga penā, kae e mafai o ati aka ne tatou se kilokiloga ‵se, e aunoa mo te iloa ne tatou, e uiga ki tino kolā e ma‵nako faeloa ki se fesoasoani, i loto foki eiloa i te fakapotopotoga. Kae e mafai o ati aka ne tatou se kilokiloga e tai paleni atu, e pelā mo te kilokiloga a te Atua.

4, 5. (a) E fesoasoani mai pefea a te tala fakatusa i te 1 Kolinito 12:21-23 ke malama‵lama tatou i te kilokiloga a Ieova ki vāivāiga o te tino? (e) E aoga pefea ki a tatou a te fesoasoani atu ki se tino vāivāi?

⁴ E mafai o ‵kilo ‵loto tatou ki te auala e kilo atu a Ieova ki vāivāiga o te tino mai i se tala fakatusa telā ne tusi i loto i te tusi muamua a Paulo ki te kau Kolinito. I te mataupu e 12, e fakamasaua mai a Paulo ki a tatou me e isi eiloa se aoga o te ‵toe vaega vāivāi io me sē mata gali o te foitino o te tino. (Faitau te 1 Kolinito 12:12, 18, 21-23.) Ne ‵teke a nisi tino kolā e tali‵tonu ki te evolusione ki te akoakoga tenei o te foitino o te tino. E ui i ei, ne maua aka i sukesukega kolā ne fai i vaega o te foitino kolā ne ma‵natu aka pelā me e se aoga e fai eiloa ne latou a galuega tāua kolā e manakogina. * Pelā me se fakaakoakoga, ne fakafesili ne nisi tino a te aoga o te matikao vae foliki; kae nei la, ko matea atu a te lasi o tena aoga i te fakapaleniga o te foitino kātoa.

⁵ E faka‵mafa mai i te tala fakatusa a Paulo me i tino katoa o te fakapotopotoga Kelisiano e aoga. E se pelā mo Satani telā e fakamasiasi ne ia a tino, e kilo atu eiloa a Ieova ki ana tavini katoa, e aofia i ei a latou kolā e foliga mai me e ‵vāi‵vai, e pelā me ‘e manakogina.’ (Iopu 4:18, 19) E ‵tau o fesoasoani mai te mafaufauga tenā ki a tatou taki tokotasi ke ‵lei ‵tou lagonaga e uiga ki ‵tou tulaga i loto i te fakapotopotoga mo te fai mo fai se vaega o te fakapotopotoga o tino o te Atua i te lalolagi kātoa. Pelā me se fakaakoakoga, mafaufau ki se taimi ne puke atu ei tou lima ki se tino matua telā ne manako ki se fesoasoani. Kāti ne ‵tau o fakatau faka‵lei ki ei tau sasale. E a, ne seki aoga a te tukuatuga o se fesoasoani penā kae fai foki i ei ke ‵lei ou lagonaga? Ao, kafai e ‵saga atu tatou ki manakoga o nisi tino, ka maua ne tatou te fiafia o tausi atu ki a latou, kae ka tupu aka i ei te kufaki, alofa, mo te matua ‵lei. (Efe. 4:15, 16) E iloa ne ‵tou Tamana alofa i te fakapotopotoga telā e fakatāua ana tino katoa faitalia olotou tapulā, e fakaata mai i ei a te paleni ‵lei mo te alofa.

6. Ne fakaaoga pefea ne Paulo a pati ko te “vāivāi” mo te “malosi” i nisi taimi?

⁶ Se mea fakafiafia, me i tena tusi ki te kau Kolinito, ne fakaaoga ne Paulo a pati “vāivāi” mo te “vāivāiga” e fakasino atu ki te auala ne maina ei a tino sē tali‵tonu i Kelisiano i te senitenali muamua kae e penā foki ana lagonaga ki a ia eiloa. (1 Koli. 1:26, 27; 2:3) I te taimi ne faipati ei a Paulo e uiga ki a latou kolā ne “ma‵losi,” ne seki fai ne ia ke mafau‵fau a nisi Kelisiano i a latou e ma‵luga atu. (Loma 15:1) I lō te fai penā, ne fai mai tou tagata me e ‵tau mo Kelisiano kolā e ma‵losi o kufaki i mea e fai ne latou kolā ne seki ‵mau olotou aka i te munatonu.

7. Se a te mea e mafai o taofi aka ei tatou mai te fesoasoani atu ki a latou kolā e ma‵nako ki se fesoasoani?

⁷ I te taimi e fesoasoani ei tatou ki “tino ma‵tiva,” e se fakaakoako fua tatou ki a Ieova kae e maua foki ne tatou a tena taliaga. (Sala. 41:1; Efe. 5:1) E tonu, i nisi taimi, kāti ko sē fesoasoani atu tatou ki se tino telā e manako ki se fesoasoani ona ko tena kilokiloga ‵se. Io me ona ko te  sē mautinoa o pati e ‵tau o fai atu ne tatou, kāti ko mā tatou kae olo kea‵tea mai i nisi tino kolā e pokotia ne se fakalavelave. E fai mai a te tuagane ko Cynthia, * telā ne tiaki ne tena avaga, penei: “Kafai e fakaseke‵seke a taina mo koe io me e se fai a faifaiga kolā e fakamoemoe koe me e ‵tau o fai ne taugasoa ‵pili, e faka‵mae mai a te mea tenā. Kafai e fepaki koe mo tofotofoga, e manakogina ne koe a tino i ou tafa.” Ne iloa ne Tavita a lagonaga o te se fia ‵saga atu o tino.—Sala. 31:12.

8. Se a te mea ka fesoasoani mai ke momea aka ‵tou loto malamalama?

⁸ Kāti ka momea aka te loto malama‵lama o tatou māfai e masaua ne tatou i nisi taina mo tuagane pele o tatou ne vāi‵vai ona ko fakanofonofoga faiga‵ta—logo‵mae i masaki, ola i se kāiga e mavae‵vae, io me fakafesagai mo te loto māfatia. E mafai foki tatou o oko ki se tulaga penā i se aso e tasi. A koi tuai o ulu atu ki loto i te Fenua o te Folafolaga, ne fakamasaua atu ki tino Isalaelu kolā ne ma‵tiva kae vāi‵vai i Aikupito, ke “sa ita” o fesoasoani ki olotou taina kolā ko tigāina. Ne fakamoemoe a Ieova ke ‵kilo latou ki tino ma‵tiva pelā me e ‵tau o fesoasoani ki ei.—Teu. 15:7, 11; Levi. 25:35-38.

9. Se a te mea muamua e ‵tau o fai ne tatou ke fesoasoani atu ki a latou kolā e fe‵paki mo tulaga faiga‵ta? Fai se fakatusaga.

⁹ I lō te fakamasinosino io me masalo‵salo, e ‵tau mo tatou o tuku atu a fakamafanafanaga faka-te-agaga ki a latou kolā e fe‵paki mo tulaga sē fakafiafia. Ke fai se fakatusa: Kafai e aumai se tino pakia ne tele i te pasikaiti ki te fa‵kaimasaki, e mata, e taumafai a tokita o fakaiku aka me ne māfua i tou tagata a te fakalavelave? Ikai, e tuku fakavave atu ne latou a te fesoasoani fakatokita telā e manakogina. I se auala e ‵tai ‵pau, kafai ne vāivāi se taina io me se tuagane ona ko fakalavelave totino, a te mea muamua e ‵tau o fai ne tatou ko te tuku atu o te fesoasoani faka-te-agaga.—Faitau te 1 Tesalonia 5:14.

10. E mafai pefea o mau‵mea tonu “i te fakatuanaki” a nisi tino kolā e foliga mai me e vāi‵vai?

¹⁰ Kafai e fakatalave malie tatou o mafau‵fau ki fakanofonofoga o ‵tou taina, kāti ka ‵kilo atu tatou ki te tulaga vāivāi o latou i se malamalama fakaa‵tea. Mafaufau ki tuagane kolā ne kufaki i ‵tekemaiga i kāiga i tausaga e uke. Kāti e loto maulalo kae vāi‵vai a nisi tino i foliga o latou, kae e mata, e se fakaasi atu ne latou te fakatuanaki fakaofoofogia mo te loto malosi? Kafai e lavea faeloa ne koe se mātua e o‵mai mo ana tama ki fakatasiga, e a, e se ofo koe i tena fakatuanaki kae malosi? Kae e a talavou kolā e ‵piki ‵mau ki te munatonu faitalia a fakamalosiga ma‵sei i te akoga? Ona ko te loto maulalo, e matea ne tatou i tino kolā e foliga mai me e vāi‵vai, e mafai o “mau‵mea i te fakatuanaki” e pelā eiloa mo nisi o tatou kolā e uke atu a tulaga taulia.—Iako. 2:5.

11, 12. (a) Se a te mea ka fesoasoani mai ke ‵fuli ‵tou kilokiloga ki vāivāiga o tino? (e) Se a te mea e tauloto ne tatou mai i faifaiga a Ieova ki a Alona?

¹¹ Ko oti ne fesoasoani mai ki a tatou ke ‵fuli ‵tou kilokiloga ki vāivāiga o tino ki te kilokiloga a Ieova mai te mafau‵fau ki te auala ne saga atu ei a ia ki fakalavelave o ana nisi tavini. (Faitau te Salamo 130:3.) Pelā me se fakaakoakoga, moi fai ne ‵nofo tasi koe mo Mose i te taimi ne faite ei ne Alona se tupua pulumakau aulo, ka pefea ou lagonaga e uiga ki fakamasakoga vāi‵vai a Alona? (Eso. 32:21-24) Io me ka pefea ou mafaufauga ki uiga o Alona, telā ne fakamalosi ne tena tuagane ko Miliama, i te taimi ne taku fakamasei ei ne ia a Mose me ne avaga ki se fafine fakaa‵tea? (Nume. 12:1, 2) Ka pefea au faifaiga i te taimi ne fakata‵mala ei a Mose mo Alona o faka‵malu a Ieova i te taimi ne tuku fakavavega mai ei ne Ia a vai i Melipa?—Nume. 20:10-13.

¹² I fakanofonofoga takitasi konei, ne ‵tau o fakasala ne Ieova a Alona i te taimi eiloa tenā. Kae ne malamalama a Ia i a Alona e sē se tino masei io me ne ‵se ‵ki eiloa. E foliga mai me ne talia ne Alona a fakanofonofoga io me ko  fakamalosiga a nisi tino ke ‵fuli a ia kea‵tea mai te auala tonu. E ui i ei, i te taimi ne fai ei ne tou tagata a mea ‵se, ne toka a ia o fakaasi tonu atu a mea konā kae ‵lago ki fakamasinoga a Ieova. (Eso. 32:26; Nume. 12:11; 20:23-27) Ne filifili a Ieova ke saga atu a ia ki te fakatuanaki o Alona mo tena loto salamō. I senitenali fakamuli ifo, ne masaua faeloa a Alona mo ana fanau e pelā me ne tino e ma‵taku ki a Ieova.—Sala. 115:10-12; 135:19, 20.

13. Se a te iloiloga e mafai ne tatou o fai ki ‵tou kilokiloga ki vāivāiga o tino?

¹³ Ko te mea ke ‵fuli ‵tou mafaufauga ki mafaufauga o Ieova, e ‵tau o iloilo ne tatou a ‵tou kilokiloga ki a latou kolā e foliga mai me e vāi‵vai. (1 Samu. 16:7) Pelā me se fakaakoakoga, ka pefea ‵tou faifaiga māfai e se filifili faka‵lei ne se talavou a fakafiafiaga io me māfai e fakaasi mai ne ia se kilokiloga sonafai? I lō te kaitaua malosi, kaia e se mafaufau ei koe me se a te mea e mafai ne tatou o fai ke fesoasoani atu ki te tino tenā ke gasolo o matua ‵lei? E mafai ne tatou o ga‵sue muamua o fesoasoani ki se tino e manako ki se fesoasoani, kae i te faiga penā, e gasolo aka ei tatou o malama‵lama kae a‵lofa.

14, 15. (a) Ne pefea a lagonaga o Ieova ki te sē lava o te loto malosi o Elia i se taimi toetoe? (e) Se a te akoakoga e mafai o tauloto ne tatou mai te tala o Elia?

¹⁴ Ne fesoasoani mai foki ki a tatou ke fakalauefa ‵tou kilokiloga ki nisi tino mai te fakatusatusaga o ‵tou mafaufauga ki faifaiga a Ieova ki nisi tavini a ia kolā ne loto vāi‵vai. E tokotasi mai i ei ko Elia. E tigā eiloa ne seki mataku tou tagata o fakafesagai ki pelofeta a Paala e toko 450, ne tele kea‵tea a Elia mai te tupu fafine ko Iesepela i te iloaga ne ia me e taumafai tou fafine o tamate a ia. Mai tua o te sasalega i se 95 maila (150 km) ki Pelesepa, ne fano ei a ia i loto i te koga lavaki. Ona ko te fi‵ta i te sasalega i te la, ne sagasaga ei te pelofeta i lalo o se lakau kae “ko manako fua ke na mate a ia.”—1 Tupu 18:19; 19:1-4.

 ¹⁵ Ne pefea a lagonaga o Ieova i te taimi ne kilo ifo ei mai te lagi kae matea ne ia a tena pelofeta ko manavase malosi? E mata, ne seki fia saga a ia ki tena tavini me e se tumau a tena loto māfatia mo te sē lava o te loto malosi? Ikai! Ne fakatāua ne Ieova a tapulā o Elia kae uga atu se agelu ki ei. E lua taimi ne fakamalosi atu te agelu ki a Elia ke kai. Tela la, ka sē ‘faigata malosi ki a [ia]’ a te suā malaga. (Faitau te 1 Tupu 19:5-8.) Ao, a koi tuai foki o tuku atu so se fakatakitakiga, ne fakalogologo a Ieova ki tena pelofeta kae gasuesue o fesoasoani atu ki a ia.

16, 17. E mafai pefea o fakaakoako tatou ki te tausiga a Ieova ki a Elia?

¹⁶ E mafai pefea o fakaakoako tatou ki te tausiga a ‵tou Atua? E se ‵tau o tuku fakavave atu ne tatou a pati fakatonutonu. (Faata. 18:13) E ‵lei atu ke fakaavanoa muamua se taimi ke fakaasi atu ‵tou loto malamalama ki a latou kolā e mafai o mafau‵fau i latou “e se tāua malosi” ona ko olotou fakanofonofoga totino. (1 Koli. 12:23) Mai konā, ko toka ei tatou o ‵saga faka‵lei atu e ‵tusa mo te manakoga tonu.

¹⁷ Pelā me se fakaakoakoga, ke mafaufau ki a Cynthia telā ne siki muamua mai, mo ana tamaliki fa‵fine e tokolua kolā ne tiaki ne tena avaga. Ne ‵nofo loa i a latou eiloa. Ne ‵saga atu pefea a nisi Molimau ki ei? E fakamatala mai tou fafine: “I te otiga ne fakamatala ne matou ki ei a te fakalavelave i te telefoni, e ‵tusa mo te 45 minute kae ko ‵nofo latou i te motou fale. A latou ne ‵tagi. Ne seki tiaki ne latou ke ‵nofo loa matou i a matou eiloa i aso e lua io me tolu. Ona ko matou e se ‵kai faka‵lei kae fanoa‵noa malosi, ave ei matou ne latou ki olotou fale mō se taimi toetoe.” Kāti e fakamasaua atu a te mea tenā ki tou mafaufau a mea ne tusi ne Iakopo, penei: “Kafai e seai ne gatu o se taina io me se tuagane kae e se lava ana meakai mō te aso tenā, kae fai atu se tino i a koutou ki a ia penei: “Fano mo te filemu, ke mafanafana kae ke kai makona foki koe,” kae e se tuku atu ne koutou a mea kolā e manakogina ne ia mō tena foitino, se a la tena aoga? E penā foki te fakatuanaki e aunoa mo galuega, e mate fua.” (Iako. 2:15-17) Fakafetai ki te fesoasoani telā ne tuku atu ne taina mo tuagane i te taimi tonu, ne maua ne Cynthia mo ana tamaliki fa‵fine a te malosi ke tavini atu e pelā me ne paenia lagolago i se ono masina fua mai tua o te tulaga fakafanoanoa ne oko latou ki ei.—2 Koli. 12:10.

18, 19. (a) E mafai pefea o fesoasoani atu tatou ki a latou kolā e vāi‵vai i se taimi toetoe? (e) Ko oi e aoga ki ei māfai e fesoasoani atu tatou ki a latou kolā e vāi‵vai?

¹⁸ Kāti e iloa ne koe me e leva ‵ki te taimi kae fatoa foki mai te malosi o se tino telā ne masaki malosi i te feitu faka-te-foitino. I se auala e tai ‵pau, a te Kelisiano telā ne vāivāi ona fakalavelave totino io me ko fakanofonofoga faiga‵ta ‵ki e manakogina ke lava te taimi ke toe foki mai a te malosi faka-te-agaga. E tonu, ka manako a ‵tou taina ke fakamalosi aka a tena fakatuanaki totino e auala i te faiga o sukesukega totino, ‵talo, mo nisi galuega faka-Kelisiano. Kae e mata, ka fakaasi atu eiloa ne tatou a te kufaki ke oko eiloa ki te taimi e toe paleni ei a ia? E mata, ka fakaasi atu ne tatou a te alofa tumau i te vaitaimi tenā e faka‵tali ei tatou ke toe paleni? E mata, ka taumafai tatou o fesoasoani atu ki a latou kolā e vāi‵vai i se taimi toetoe ke mafaufau pelā i a latou e tāua kae ke lagona foki ne latou a ‵tou alofa faka-Kelisiano?—2 Koli. 8:8.

¹⁹ Ke mo a e puli me i te taimi e ‵lago atu ei tatou ki ‵tou taina, e maua ne tatou a te fiafia telā e maua fua mai te tuku atu o mea. E ati aka foki ne tatou i ‵tou mea e mafai o fai ke fakaasi atu a te loto malamalama mo te kufaki. Kae koi uke atu a mea e ‵tau o fai. E gasolo aka eiloa a te fakapotopotoga kātoa o fia‵fia kae a‵lofa. Kae sili i mea katoa, e fakaakoako tatou ki a Ieova, telā e kilo ki tino taki tokotasi katoa e pelā me e tāua. Ao, e maua ne tatou katoa a pogai ‵lei ke ‵saga atu ki te fakamalosiga ke “fesoasoani atu ki a latou kolā e vāi‵vai.”—Galu. 20:35, NW.