1, 2. (a) Ne a nisi tiute o se tausi mamoe Isalaelu? (e) E ‵pau pefea a mātua mo tausi mamoe?

NE OLA a tausi mamoe i Isalaelu mua i se olaga faigata. E se fa‵ki fua latou i te ‵vela mo te ‵moko kae e ‵tau foki o puipui ne latou olotou lafu mai i tino mo manu. E āsi faeloa ne tausi mamoe a olotou mamoe kae fai ke ‵lei so se mamoe e masaki io me pakia. Ne ‵saga fakapitoa atu latou ki tamā mamoe me vāi‵vai latou kae sē ‵tupu ma‵losi pelā mo mamoe kolā ko ‵lasi.—Kene. 33:13.

² E tai ‵pau a uiga e fakaasi atu ne mātua Kelisiano mo tausi mamoe tonu. I o latou te tiute ke puti aka olotou tamaliki “i polopolokiga mo fakatakitakiga a Ieova.” (Efe. 6:4) E mata, e faigofie a te galuega tenā? Ikai! E fe‵paki a tamaliki mo ‵tekemaiga mai i a Satani e pelā foki mo olotou manakoga sē ‵lei katoatoa. (2 Timo. 2:22; 1 Ioa. 2:16) Kafai e isi ne au tamaliki, e mafai pefea o fesoasoani atu koe ki a latou? Ke mafaufau tatou ki mea e tolu kolā e mafai o fai ne koe ke tausi faka‵lei atu ki au tamaliki—ke iloa ne koe latou, fagai latou, kae takitaki latou.

3. Se a te uiga ke ‘tausi atu’ a mātua ki olotou tamaliki?

³ A te tausi mamoe ‵lei e iloilo faka‵lei ne ia a mamoe takitasi ko te mea ke mautinoa me e ma‵losi ‵lei. E mafai foki o fai ne koe a te mea tenā ki au tamaliki i se auala fakatusa. E fai mai te Tusi Tapu: “Tausi faka‵lei au mamoe.” (Faata. 27:23) Ke fai a te mea tenei, e manakogina ke mafaufau koe ki faifaiga a au tamaliki pelā foki mo olotou mafaufauga mo lagonaga. E mafai pefea o fai ne koe a te mea tenā? A te auala ‵lei e tasi ko te sau‵tala faeloa mo au tamaliki.

4, 5. (a) Ne a manatu aoga e mafai o fesoasoani atu ki tamaliki ke sau‵tala atu ki olotou mātua? (Ke onoono ki te ata i te kamataga.) (e) Ne a mea ne fai ne koe ke faigofie ki au tamaliki o sau‵tala atu ki a koe?

⁴ Ne lavea ne nisi mātua a te faigata o fesokotaki atu ki olotou tamaliki māfai ko ‵tu i te tulaga talavou me e mafai o ‵ma kae sē ‵lei olotou lagonaga māfai e fakaasi mai olotou mafaufauga mo lagonaga. Kafai e penā au tamaliki, se a te mea e mafai ne koe o fai? I lō te faimālō o au tamaliki ki se sau‵talaga loa kae sē fakafiafia, taumafai o fai a sau‵talaga toe‵toe kae faifa‵kata. (Teu. 6:6, 7) Kāti e manakogina ke taumafai malosi koe o fai fakatasi a mea mo au tamaliki. E mafai o olo koutou o sa‵sale, ta‵fao i se tafaoga, io me fai fakatasi a nisi galuega i te fale. A fakatokaga penā e mafai o fesoasoani atu ki tamaliki ma‵tua ke fia‵fia kae toka o sautala.

⁵ E a, māfai au tamaliki e se fia‵fia eiloa o sau‵tala? Kafai e penā, taumafai la o ‵fuli te auala. Pelā me se fakaakoakoga, i lō te fesili atu ki tau tamaliki fafine me ne ana mea ne fai, e mafai ne koe o fakaasi atu au mea ne fai i te aso. E mafai o tali mai a ia mai te mafaufau ki ana mea ne fai i te aso. Io me kafai e fia iloa ne koe a manatu o tau tamaliki e uiga ki nisi mataupu, ‵sili atu ki ei a fesili kolā e se pokotia i ei tou fafine. E mafai o fesili atu koe me e pefea a lagonaga o se taugasoa o ia e uiga ki te mataupu. Ka oti, ko fesili atu koe me se a te manatu fesoasoani e mafai o tuku atu ne ia ki tena taugasoa.

6. Se a te uiga ke avanoa kae uiga faigofie?

⁶ E tonu, kafai ko fai‵pati atu au tamaliki ki a koe, e ‵tau o ‵kilo atu ki a koe e pelā me e avanoa kae uiga faigofie. Kafai e foliga mai i mātua e fakalavelave faeloa ma fai‵pati ki ei, ka ‵nofo loa a talavou i te kāiga mo olotou fakalavelave. Kae e a māfai e uiga faigofie? E uke atu a mea e aofia i ei i lō te fai atu fua, “E mafai ne koe o vau ki a au i so se taimi.” E manakogina ke lavea ne au tamaliki me e fakatāua ne koe olotou fakalavelave kae sē fakalasi‵lasi ne koe. Ne fai ne mātua e tokouke se fakaakoakoga ‵lei i te feitu tenei. E fai mai a Kayla telā ko 19 ana tausaga: “Ko mafai ne au o faipati ki toku tamana e uiga ki so se mea. E se taofi ne ia, e se fakamasino mai a ia; a ia e fakalogologo fua. Kae e tuku mai faeloa ne ia a te ‵toe fakatakitakiga ‵lei.”

7. (a) E mafai pefea o paleni ‵lei se mātua māfai e sau‵tala ki se mataupu pelā mo te fai famau? (e) Se a te auala e fakaitaita atu ei a mātua ki olotou tamaliki mo te sē iloa?

⁷ Kafai foki e sau‵tala ki mataupu faiga‵ta pelā mo te fai famau, ke fakaeteete i te faka‵mafa malosi atu o fakatonuga kolā ne fakatamala koe o akoako ki au tamaliki a te auala ‵tau ke fakafesagai atu ki te fakalavelave. Ke fai se fakatusaga: Mafaufau i a koe ne fano ki se fale‵kai kae lavea aka ne koe i te pepa fakasolo o mea‵kai ko faka‵pulaga fua e uiga ki mea‵kai poisini. Kāti ka tiaki ne koe te koga tenā kae fano ki te suā fale‵kai. E mafai foki o fai penā au tamaliki māfai ne o‵mai latou ki a koe ke maua ne pati fesoasoani kae nofo atu mo koe i tau “pepa” se fakasologa fua o pati polopoloki ‵mafa. (Faitau te Kolose 3:21.) I lō te fai penā, taumafai ke paleni te auala e faipati atu ei koe. E fai mai a te tuagane talavou ko Emily: “Kafai e fai‵pati mai oku mātua e uiga ki te fai famau, e se fai ne lāua pelā me se mataupu sē ‵lei. E fakaasi mai ne lāua me se mea fakafiafia ke iloa ne koe se tino mo te mauaga o se tino ke avaga ki ei. Ne fesoasoani mai te mea tenei ke ‵lei oku lagonaga o faipati atu ki a lāua e uiga ki ei. A te tonuga loa, e manako au ke aofia lāua i so se fesokotakiga  e maua ne au i lō te ‵funa mai i a lāua.”

8, 9. (a) Ne a mea aoga e maua mai te fakalogologo e aunoa mo te fakalavelave atu? (e) Ne a ikuga manuia ne maua ne koe i te fakalogologo faka‵lei ki au tamaliki?

⁸ E ‵tusa mo pati a Kayla, e mafai ne koe o fakaasi atu i a koe e uiga faigofie mai te fakalogologo faka‵lei ki au tamaliki. (Faitau te Iakopo 1:19.) “I taimi ko ‵teka,” e fai tonu mai a te mātua seki avaga ko Katia, “ne seki lava toku kufaki i taku tamaliki fafine. E seai eiloa se avanoaga ne tuku atu ne au ki tou fafine ke fakaoti ana pati. Kāti au ko tō fi‵ta ma fakalogologo ki ei io me e se manako fua ke fakalavelave mai a ia ki au. Nei la ko oti ne ‵fuli aku amioga, ko oti foki ne ‵fuli amioga a taku tamaliki fafine. Ko gasolo aka eiloa a ia o fakalogo.”

⁹ E tai ‵pau a te mea ne oko ki te tamana ko Ronald mo tena tamaliki fafine talavou. “I te taimi ne fai mai ei tou fafine i a ia e fiafai ki se tamaliki tagata i te akoga, ne kaitaua ‵ki eiloa au i te taimi muamua,” ko ana pati. “Kae i te taimi ne toe mafaufau au ki te kufaki mo te uiga faigofie o Ieova ki ana tavini, ne manatu aka au me se mea ‵lei ke tuku te avanoaga ki taku tamaliki fafine ke fakaasi mai ana lagonaga a koi tuai au o taumafai o fakatonutonu aka a ia. Au e fiafia me ne fai ne au! Tenei te taimi muamua ke malamalama au i lagonaga o taku tamaliki fafine. I te otiga ana pati, ne faigofie ei ki a au o faipati atu ki a ia i se auala alofa. Se mea fakapoi, me ne tali fiafia ne ia aku pati fesoasoani. Ne fakaasi mai ne tou fafine se manakoga tonu ke ‵fuli ana amioga.” A te fai‵pati faeloa mo au tamaliki e maua i ei se avanoaga lasi ke iloa ne koe olotou mafaufauga mo lagonaga. I te suā feitu, ka fesoasoani atu te mea tenā ke lasi tau fakamalosiga ki fakaikuga e fai ne latou i olotou olaga. *

10, 11. E mafai pefea o fesoasoani atu koe ki au tamaliki ke sē tapea‵pea kea‵tea?

¹⁰ E iloa ne te tausi mamoe ‵lei me e mafai o takasese se mamoe e tasi mai i te lafu mamoe. E se taumate e lavea ne ia ne mouku e tai ‵mao malie kae ko nisi mouku e tai ‵mao atu, tela la, ko mavae loa a ia kea‵tea mai te lafu mamoe. I se auala e tai ‵pau, e mafai o tapeapea malielie atu se tamaliki i se auala fakamataku i te feitu faka-te-agaga ona ko fakaosoosoga mai taugasoa mo fakafiafiaga ma‵sei. (Faata. 13:20) E mafai pefea o fesoasoani atu koe ke sē tupu se mea penā?

 ¹¹ I te taimi e akoako ei ne koe au tamaliki, gasue fakavave māfai e lavea ne koe ne feitu vāivāi i ei. Taumafai o fakamalosi a uiga faka-Kelisiano kolā e isi i au tamaliki kae manakogina fua se fakamalosiga ki ei. (2 Pe. 1:5-8) A te taimi e fai sāle i ei te tapuakiga a kāiga se taimi gali ke fai ne koe a te mea tenā. I te fakamatalaga toetoe o te fakatokaga tenei, e fai mai ‵Tou Galuega Talai i a Oketopa 2008: “E fakamalosi atu ki ulu o kāiga ke fai olotou tiute i mua o Ieova, ke fakamautinoa aka ei me e tau‵tali latou ki te polokalame i te faiga o sukesukega faka-te-kāiga ki te Tusi Tapu kolā e tumau kae aoga.” E mata, e fakaaoga katoatoa ne koe a te fakatokaga alofa tenei ke tausi atu ki au tamaliki? Ke talitonu koe me e loto fakafetai au tamaliki ki te fakamuamua ne koe a te tausiga atafai ki olotou manakoga faka-te-agaga.—Mata. 5:3; Fili. 1:10.

12. (a) Ne aoga pefea ki talavou a te fai faeloa o tapuakiga a kāiga? (Ke aofia a te pokisi “ E Loto Fakafetai Lāua ki ei.”) (e) Ne aoga pefea ki a koe a te tapuakiga a kāiga?

¹² Ke mafaufau ki pati a te talavou ko Carissa e uiga ki te aoga o te Tapuakiga a Kāiga ki tena kāiga. “E fiafia au me ko mafai o sagasaga fakatasi katoa matou ki lalo kae sau‵tala. I te faiga penei, ko fusi fakatasi matou kae faite aka a mafaufauga ‵lei. Ko fai faeloa ne toku tamana a te motou Tapuakiga a Kāiga. Se mea fakamalosi loto ke lavea atu me e fakatāua ne tou tagata kae ne fai ne te mea tenā ke fakatāua foki ne au. E tuku mai foki i ei a pogai e uke ke āva atu au ki a ia e pelā me ko toku tamana mo te ulu o te kāiga.” E fai mai a te tuagane talavou ko Brittney: “Ne fai ne te tapuakiga a kāiga ke pili malosi atu au ki oku mātua. E fakaasi mai i ei me e ma‵nako lāua o faka‵logo ki oku fakalavelave kae e atafai ‵tonu mai lāua. E fesoasoani mai a te mea tenā ke malosi kae fusi fakatasi te motou kāiga.” E manino ‵lei me i te fagaiga o au tamaliki i te feitu faka-te-agaga e auala i te tapuakiga a kāiga, ko te ‵toe auala tāua e mafai ei koe o fai pelā me se tausi mamoe ‵lei. *

13. E mafai pefea o fakamalosi aka se tamaliki ke tavini atu ki a Ieova?

¹³ E fakaaoga ne se tausi mamoe ‵lei a te tokotoko ke takitaki kae puipui a tena lafu mamoe. A tena fakamoemoega tāua e tasi ko te takitakiga o ana mamoe ke kai‵kai i “mouku lau usiusi.” (Eseki. 34:13, 14) E mata, e se tenā foki tou fakamoemoega i te feitu faka-te-agaga, e pelā me se mātua? E manako koe o takitaki au tamaliki ke tavini atu ki a Ieova. E manako koe ke ‵pau a lagonaga o au tamaliki mo lagonaga o te faisalamo telā ne tusi mai, penei: “Toku Atua, e fiafia au o fai tou loto! E tausi ne au au akoakoga i toku loto.” (Sala. 40:8) Ka tuku atu ne tamaliki kolā e ati aka ne latou se loto fakafetai penā a olotou ola ki a Ieova kae papatiso. E malamalama tatou me e ‵tau o fai ne latou a te mea tenā māfai ko ma‵tua ‵lei latou ke fai te fakaikuga tenā kae ma‵nako tonu o tavini atu ki a Ieova.

14, 15. (a) Se a te fakamoemoega o mātua Kelisiano? (e) Kaia e mafai ei o fakalotolotolua se talavou e uiga ki te tapuakiga tonu?

¹⁴ Kae e a māfai e foliga mai i au tamaliki e se ga‵solo ki mua i te feitu faka-te-agaga—e se taumate e fakafesili ne latou te lotou fakatuanaki? Taumafai o faka‵goto ki olotou loto a te alofa ki a Ieova te Atua mo te loto fakafetai ki mea katoa ko oti ne fai ne ia. (Faka. 4:11) Kafai ko toka o fai penā, ka mafai ne latou o fai se fakaikuga totino e uiga ki te tapuaki atu ki te Atua.

¹⁵ E a, māfai ko kamata o fakaasi mai ne au tamaliki a te fakalotolotolua i te taimi nei? E mafai pefea o tausi kae fesoasoani atu koe ki au tamaliki ke lavea ne latou me i te taviniga ki a Ieova ko te ‵toe auala ‵lei i te olaga kae ka fesoasoani atu ki a latou ke tumau te lotou fia‵fia? Taumafai o ‵sala aka me se a te pogai e fakalotolotolua ei latou. Pelā me se fakaakoakoga, e mata, e ‵teke tonu a tau tama tagata ki akoakoga mai te Tusi Tapu, io me e se lava fua a tena loto talitonu o puipui a ia mai i ana taugasoa? E mata, e isi eiloa se fakalavelave o tau tamaliki  fafine e uiga ki tulaga poto o te Atua, io me mafaufau fua i a ia e nofo tokotasi io me se fia‵fia ki ei a nisi tino?

16, 17. I auala fea e mafai ei ne mātua o fesoasoani atu ki olotou tamaliki ke fai ne latou te munatonu e pelā me se mea totino a latou?

¹⁶ Faitalia me se a te pogai, e mafai ne koe o fesoasoani ki tau tamaliki ke malamalama i te pogai o so se tulaga fakalotolotolua i te feitu faka-te-agaga. Pefea la? A te manatu aoga kae magoi e tasi telā ne iloa aka ne mātua e tokouke ko te taumafai ke iloa ne latou a mea i te loto o olotou tamaliki ta‵gata mo tamaliki fa‵fine mai te fesili atu: “E pefea ou lagonaga e uiga ki te fai pelā me se Kelisiano? Ne a mea aoga e maua ne koe mai te fai pelā me se Kelisiano? Ne a ikuga e maua mai i ei? E mata, e lavea ne koe me i ikuga kolā e maua ne koe mai i ei e se taitai o faka‵tusa ki mea aoga e uke kolā ko maua nei ne tatou mo mea aoga kolā ne tauto mai me ka maua i te taimi mai mua? E maua pefea?” E tonu, e ‵tau o ‵sili atu ne koe a fesili penā i au pati eiloa i se auala alofa kae atafai, kae e se pelā me se tino fai fesili. I te taimi e fai ei a te sautalaga, e mafai o sautala koe ki te Maleko 10:29, 30. Kāti e ma‵nako a nisi talavou o tusi se fakasologa o olotou manatu, e tasi mō ikuga kae tasi mō mea aoga e maua ne latou. E mafai o fakaasi mai i te fakasologa tenā me e isi se fakalavelave kae ka fesoasoani atu ki a latou ke taumafai o faka‵lei aka. Kafai e manakogina ke suke‵suke fakatasi tatou mo tino fia‵fia ki te tusi ko te Akoakoga Mai te Tusi Tapu mo te “Alofa o te Atua,” e sili atu la ke fai penā fakatasi mo ‵tou tamaliki! E a, e fai ne koe a te mea tenā?

¹⁷ E oko mai te taimi ka fai ei ne au tamaliki se fakaikuga totino me ko oi ka tavini latou ki ei. Sa mafaufau pelā me ka tauloto malielie fua latou ki tou fakatuanaki kae seai se taumafaiga e lavea atu i a latou. E ‵tau o fai ne latou te munatonu e pelā me se mea totino a latou. (Faata. 3:1, 2) Kafai e foliga mai me e isi se fakalavelave o te tamaliki i te faiga o te mea tenā, kaia e se toe ‵foki ei ki akoakoga fakavae? Fesoasoani ki ei ke fakaasi mai ana manatu ki fesili pelā: “E iloa pefea ne au me e isi se Atua? Se a te mea e fakatalitonu mai ki a au me e fakatāua eiloa au ne Ieova te Atua? Kaia e talitonu ei au i tulaga o Ieova ne fai eiloa mō toku ‵lei?” Ke fakaasi atu i a koe se tausi mamoe ‵lei mai te takitakiga o tau tamaliki io me ko au tamaliki e auala i te fakatalitonu atu ki a latou i auala o Ieova ko toe auala ‵lei i te olaga. *—Loma 12:2.

18. E mafai pefea o fakaakoako a mātua ki a Ieova, te Tausi Mamoe Sili?

¹⁸ E ma‵nako a Kelisiano ‵tonu katoa o fakaakoako ki te Tausi Mamoe Sili. (Efe. 5:1; 1 Pe. 2:25) E manakogina ke iloa ne mātua olotou tamaliki fagasele kae fai so se mea e mafai ne latou o takitaki olotou tamaliki ki fakamanuiaga kolā ne fakatoka ne Ieova mō latou. Tela la, ke tausi otou tamaliki mai te tumau o puti aka latou i te auala o te munatonu!