E tuhaa anei te ora mai ia pohe te hoê taata?
Te pahonoraa a te Bibilia
I roto i te Bibilia, te taˈo “taata ora” e huriraa ïa o te taˈo Hebera nephe e te taˈo Heleni pusuke. Te auraa o te taˈo Hebera oia hoi te hoê mea “e huti ra i te aho,” e te auraa o te taˈo Heleni “te hoê mea e ora ïa.” a Te taata ora, o te taata taatoa ïa, e ere hoê tuhaa e ora mai ia pohe te hoê taata. A hiˈo e nafea te Bibilia e faaite ai e te taata ora o te taata taatoa ïa:
I to te Atua ra Iehova hamaniraa i te taata matamua, ia Adamu, te parau ra te Bibilia: “Riro aˈera te taata ei taata ora.” (Genese 2:7, Te Bibilia Moˈa ra) Aita i horoahia ia Adamu te hoê mea pohe ore, ua riro mai ra oia ei taata ora.
Te parau ra te Bibilia e nehenehe te taata e ohipa, e hiaai i te maa, e amu i te maa, e auraro i te mau ture e e tapea i te hoê tino pohe. (Levitiko 5:2; 7:20; 23:30; Deuteronomi 12:20; Roma 13:1) Pauroa teie mau ohipa na te hoê taata e rave.
Mea pohe ore anei te taata?
Eita, e nehenehe o ˈna e pohe. E rave rahi irava i roto i te Bibilia o te haapapu ra e pohe te taata. Teie te tahi mau hiˈoraa:
“Te taata o te hara, o ˈna te pohe.”—Ezekiela 18:4, 20.
I Iseraela i tahito ra, eaha te utua no te hara rahi? Te utua, “e haapohehia . . . oia.“ (Exodo 12:15, 19; Levitiko 7:20, 21, 27; 19:8) “E haapohehia tera taata.”—Exodo 31:14.
Te faaohipa ra e rave rahi irava Bibilia i te parau “taata pohe,” tera râ, te faaohipa ra te Hebera tumu i te taˈo nephe.—Levitiko 21:11; Numera 6:6.
Faaauhia te nephe aore ra pusuke i te ora
I roto i te Bibilia, ua faaau-atoa-hia te taˈo nephe aore ra pusuke i te taˈo “ora.” Ei hiˈoraa, te faaohipa ra te Ioba 33:22 i te parau “oia” o te taˈo Hebera nephe ei “ora.” Te faaite atoa ra te Bibilia e nehenehe te taata ora e faaruru i te pohe aore ra e ere i to ˈna ora.—Exodo 4:19; Te mau tavana 9:17; Philipi 2:30.
E tauturu mai te faaohiparaa o te mau taˈo nephe e pusuke ia taa i tei faaitehia i roto i te Ohipa 20:10, Te Bibilia Moˈa ra: “Te vai nei te aho i roto ia ˈna.” Te faaite ra te reira aita te taata i pohe.
Nohea mai te tiaturiraa e tuhaa te ora mai ia pohe te hoê taata?
Te tiaturi ra te mau haapaoraa e parau ra e Kerisetiano ratou, e ora mai te tahi tuhaa ia pohe te hoê taata, e ere teie haapiiraa no roto mai i te Bibilia, no ǒ mai râ i te philosopho Heleni. Te parau ra te Encyclopædia Britannica: “Ia faahiti te Bibilia i te parau no te ora, e faaauhia te reira i te aho e ere i te hoê mea ite-ore-hia tei taa ê i te tino. No ǒ mai i Heleni tahito ra te haapiiraa e tuhaa te ora mai ia pohe te hoê taata.
Eita roa te Atua e farii ia anoihia ta ˈna mau haapiiraa i te mau manaˈo philosopho, mai te tiaturiraa e tuhaa te ora mai ia pohe te hoê taata. Te faaara ra te Bibilia: “A ara eiaha outou ia faatîtîhia i te haapiiraa philosopho e te haavare faufaa ore ia au i te peu tutuu a te taata.”—Kolosa 2:8.
a A hiˈo The New Brown, Driver, and Briggs Hebrew and English Lexicon of the Old Testament, api 659, e te Lexicon in Veteris Testamenti Libros, api 627. E rave rahi huriraa Bibilia tei huri i te taˈo nephe e pusuke ia au i te tupuraa, ma te faaohipa i te taˈo mai “te ora,” “te taata,” “te mea ora” aore ra “te tino.”