1-3. (a) Nye ngunja umue a linga eci a limbuka okuti ka tẽla oku ungula lika liaye? (b) Ocitangi cipi ca pita la Yesu kunyamo wa 33 K.K., kuenda wa tetulula ndati ocitangi caco?

 SOKOLOLA eci ca pita longunja yimue. Eci pa pita olosãi vimue, eye wa lima kuenda wa imba ombuto vepia liaye. Eci a mola okuti ombuto a imbile ya tunda ciwa, co sanjuisa calua. Omo okuti otembo yoku ungula ya pitĩla, eye o lavoka onima yupange waye. Omo okuti epia liaye linene calua, ka tẽla oku ungula lika liaye. Oco a tetulule ocitangi caco, o laleka olonalavayi oco viu kuatiseko. Momo kua kambele lika otembo yitito yoku ungula.

² Cimuamue haico ca pita la Yesu kunyamo wa 33 K.K., noke yepinduko liaye. Vokuenda kupange waye woku kunda, eye wa imba ombuto yocili. Ca kala otembo yoku ungula kuenda epia liaco, lia kala linene calua. Omo liaco omanu va lekisa onjongole, va sukilile oku va kongela  oco va linge olondonge. (Yoano 4:35-38) Oco hẽ Yesu wa ci linga ndati? Eci a kala komunda yo Galilea osimbu ka endele kilu, wa eca ocikundi coku laleka olondingupange vialua poku popia hati: “Kuendi, ka longisi omanu vo kolofeka viosi oco va linge olondonge. Va papatisi. . . . va longisi oku linga ovina viosi ndo kundiki.”—Mateo 28:19, 20.

³ Voku tẽlisa ocikundi caco, mua kongela eci ci lomboloka oku kala ondonge yocili ya Kristu. Tu konomuisi apulilo atatu. Momo lie Yesu a tumĩla oku pinga olonalavayi vialua? Eye wa pindisa ndati olondonge viaye oco vi sandiliye olonalavayi? Tua kongeliwa ndati vocikundi caco?

4, 5. Momo lie Yesu ka malusuilile upange a fetika? Kuenda velie veya oku amamako oku linga upange waco eci eye a tiukila kilu?

⁴ Eci Yesu a fetika upange woku kunda, kunyamo wa 29 K.K., wa kũlĩhĩle okuti ka ka malusula oku linga upange waco lika liaye. Otembo a kala palo posi, wa kundila esapulo Liusoma komanu vamue ño. Eye wa kundila lika va Yudea kuenda olomongoloke okuti, “kolomeme via nyẽlela vionjo ya Isareli.” (Mateo 15:24) “Olomeme via nyelela,” via kala kolonepa viñi viñi vio Isareli. Pole, onepa yalua yoluali ya sukilile oku yi kundila esapulo liwa.—Mateo 13:38; 24:14.

⁵ Yesu wa kũlĩhĩle okuti upange walua woku kunda u kamamako noke yolofa viaye. Eye wa sapuila 11 kovapostolo vaye vakuekolelo hati: “Ocili, ndu sapuili siti, wosi o ñolela, o ka lingavo ovopange nda linga; kuenda o ka lingavo ovopange anene okuti a-a a sule, momo ngenda ku Isia.” (Yoano 14:12) Ndaño okuti Yesu wa tiukila kilu, lopo ovapostolo kuenda ava veya oku kala olondonge viaye, vamamako lupange woku kunda kuenda oku longisa. (Yoano  17:20) Yesu lumbombe walua wa kũlĩhĩle okuti upange ovo va laikele oku linga, “ovopange anene” okuti una eye a linga u sule. Kolonepa vipi upange wavo wa velapo? Kolonepa vitatu.

6, 7. (a) Kolonepa vipi upange wolondonge wa velelepo okuti wa Yesu u sule? (b) Tu lekisa ndati okuti ekolelo Yesu a kuatela olondonge viaye haliolivovako?

⁶ Catete, olondonge via Yesu vi kasi oku kundila vocikanjo cinene. Koloneke vilo, upange wavo woku kunda u kasi oku lingiwila kolonepa viosi violuali, okuti ocikanjo cina Yesu a kundila ci sule. Cavali, ovo va kasi oku kundila omanu valua. Vokuenda kuotembo yitito, kokacimunga kolondonge Yesu a sile, kueya oku vokiya olohulukãi viomanu. (Ovilinga 2:41; 4:4) Koloneke vilo, etendelo liaco li tẽla olohuluwa kuenda unyamo lunyamo ku papatisiwa olohulukãi violondonge. Catatu, upange wavo woku kunda, u kasi oku lingiwa vokuenda kuanyamo alua. Momo, tunde apa wa fetikiwa pa pita eci ci soka 2.000 kanyamo, osimbu okuti Yesu wa kunda lika anyamo atatu lolosãi epandu.

⁷ Yesu wa lekisa okuti wa kolelele olondonge viaye eci a popia hati, va ka linga “ovopange anene okuti una eye a linga u sule.” Eye wa eca kokuavo upange umue u kuete esilivilo lialua, okuti oku kunda kuenda oku longisa “olondaka viwa Viusoma wa Suku.” (Luka 4:43) Yesu wa kolelele okuti olondonge viaye vi ka tẽlisa ocikundi caco. Eci ci lomboloka nye kokuetu tu kasi koloneke vilo? Nda tu lekisa ombili kupange woku kunda tu ka lekisa okuti ekolelo Yesu a kuatela olondonge viaye, haliolivovako. Anga hẽ eli hesumũlũhoko linene?—Luka 13:24.

8, 9. Ongangu yipi Yesu a tu sila kuenda tu kuama ndati ongangu yaco kupange wetu woku kunda?

⁸ Yesu wa pindisa ciwa olondonge viaye oco vi linge upange  woku kunda. Handi vali, eye wa vi sila ongangu yiwa. (Luka 6:40) Vocipama ca pita, tua lilongisa ndomo Yesu a tendele upange woku kunda. Kũlĩhĩsa eci Yesu a endele lolondonge viaye kupange woku kunda. Ovo va mola ndomo eye a kundila omanu kolonepa vialua ndeci, vokalunga vovaimbo, povitumãlo pa kala owiñi walua kuenda kolonjo. (Mateo 5:1, 2; Luka 5:1-3; 8:1; 19:5, 6) Va mola okuti Yesu wa enda oku talavaya calua, oku upisa komẽle toke koñolosi. Upange woku kunda kokuaye ka wa kaile ocina cimue coku puila owesi. (Luka 21:37, 38; Yoano 5:17) Olondonge viaye via limbukile okuti eci ca vetiya Yesu oku longisa, ocisola a kuatela omanu. Va limbukilevo okuti, ohenda Yesu a kuatela omanu yovutima. (Marko 6:34) O sima hẽ okuti ongangu ya Yesu ya vetiya olondonge viaye? Ove hẽ o pondola oku vetiyiwa ndati longangu yaco?

⁹ Omo okuti tulondonge via Kristu, tu sukila oku kuama ongangu yaye. Osimbu tu kuete epuluvi, tu amamiko oku “imbila uvangi wosi.” (Ovilinga 10:42) Ndeci Yesu a lingainga, tua siata oku pasuisa omanu kolonjo viavo. (Ovilinga 5:42) Omo liaco, tu sukila oku linga esokiyo liwa lioku sandiliya omanu kelivala lina okuti va sangiwa kolonjo viavo. Handi vali, tu sukilavo oku sandiliya omanu povitumãlo pali owiñi, ndeci volokololo, povitanda ale kovitumãlo vikuavo viupange. Eli olio esunga lieci tu “talavayela calua loku likolisilako” oku kunda kuenda oku tenda upange waco ndocina cimue ci kuete esilivilo lialua. (1 Timoteo 4:10) Ocisola tu kuetele vakuetu, ci tu vetiya oku sandiliya apuluvi oku kundila omanu posi va sangiwa.—1 Tesalonike 2:8.

10-12. Ocina cipi ca velapo Yesu a longisa olondonge viaye osimbu handi ka vi tumĩle kupange woku kunda?

¹⁰ Onjila yikuavo Yesu a pindisa layo olondonge viaye,  poku va ĩha olonumbi vialua. Eci handi Yesu ka tumĩle ovapostolo vaye va soka 12, leci eya oku tuma 70 kolondonge kupange woku kunda, wa vongoluila pamosi oco va tambule olonumbi viatiamẽla kupange waco. (Mateo 10:1-15; Luka 10:1-12) Epindiso liaco lia eca onima yiwa okuti, kelivulu lia Luka 10:17 ku popia hati: “Noke olondonge 70 via tiuka lesanju.” Tu konomuisi ovina vivali Yesu a longisa tu sukila oku kapako okuti via li tepele lovituwa via va Yudea kosimbu.

¹¹ Yesu wa longisa olondonge viaye oku kolela ku Yehova. Eye wa va sapuila hati: “Ko kambati ulu, ale opalata, pamue osipi vovovia ene, ale onjeke yoku ambata okulia vungende, ovowalo avali, olohaku, pamue ombueti, momo onalavayi yi sesamẽla okulia kuayo.” (Mateo 10:9, 10) Kosimbu omanu poku linga ungende va enda oku ambata ocipete colombongo lopatolonya yoku kapa ohuta kuenda olohaku. a Poku longisa olondonge viaye oco ka vi ka sakalale lovina viaco, ca kala ndu okuti Yesu wa va sapuila hati: “Koleli ku Yehova lutima wosi, momo eye o ka ku ĩhi ovina vu sukila.” Yehova nda wa va kuatisa poku vetiya omanu vana va tava kolondaka viwa poku va yekisa, momo oco ca siatele ko Isareli.—Luka 22:35.

¹² Yesu wa longisa olondonge viaye oku yuvula oku taluka  lovina ka vi kuete esilivilo. Eye wa popia hati: “Ko ka lami laumue osimbu vu kasi vonjila.” (Luka 10:4) Yesu poku va sapuila ndoco, ci lomboloka okuti ovo ka va kapeleko vakuavo? Hacoko. Momo kosimbu, voku pasuisa mua kongelele ovina vialua, hakulamako lika. Voku pasuisa omanu mua kongela oku linga ulonga kuenda oku li pula pula. Ulume umue ukuakukonomuisa Embimbiliya, wa popia hati: “Omanu vokutundilo ocituwa cavo coku li lama ka ci kasi ndeci cetu okuti oku li kuata lika peka. Voku li lama kuavo, mua kongela oku li pupola kapepe loku likekamẽla kolongolo. Kuenje oku ci linga cambata otembo yalua.” Poku sapuila olondonge viaye oco ka va ka pasuise omanu, Yesu wa yonguile oku popia okuti: “Va sukilile oku kuata ocituwa conjanga poku kunda olondaka viwa.” b

13. Kolonepa vipi tu lekisa okuti tua kapako olonumbi Yesu a eca kolondonge viaye kocita catete?

¹³ Tu sukila oku kapako olonumbi Yesu a eca kolondonge viaye kocita catete. Kupange wetu woku kunda tu sukila oku kolela ku Yehova. (Olosapo 3:5, 6) Tua kũlĩha okuti lacimue ci ka tu kambela komuenyo wetu, nda tua “sandiliya tete Usoma.” (Mateo 6:33) Koluali luosi, akundi votembo yosi, va siata oku limbuka okuti koloneke vilo viohali, Yehova ka yanduluka ava vo kolela. (Osamo 37:25) Tua limbukavo okuti tu sukila oku yuvula oku pitisa kovaso ovina ka vi kuete esilivilo, okuti vi tu tateka. Nda ka tua lavuluile tu ka yapuisiwa lovina violuali lulo. (Luka 21:34-36) Yilo hatemboko yoku taluka. Omo okuti omuenyo womanu u kasi kohele, tu sukila oku kunda lonjanga.  (Va Roma 10:13-15) Tu kuati ocituwa conjanga kuenda oku yuvula oku yapuisiwa lovitalukilo vina vi pesela otembo longusu yetu, yina nda tua pesila kupange woku kunda. Tu ivaluki okuti kua kamba otembo yitito kuenda upange woku ungula walua.—Mateo 9:37, 38.

14. Nye ci lekisa okuti ocikundi ci sangiwa kelivulu lia Mateo 28:18-20, ci tiamisiwilavo kolondonge viosi via Kristu? (Tala etosi pombuelo yemẽla.)

¹⁴ Poku linga hati “Kuendi ka lingi olondonge,” Yesu wa eca ocikundi cimue ci kuete esilivilo kolondonge viaye. Eci a popia olondaka viaco komunda yo Galilea wa kũlĩhĩle okuti, omanu valua va ka linga olondonge viaye. c Vupange a va tuma mua kongelele oku tavisa “olofeka viosi” kuenda oku amamako oku linga olondonge “toke kesulilo lioluali.” Ocikundi caco ca tiamisiwilavo kolondonge viosi via Kristu oku kongelamo etu koloneke vilo. Tu konomuisi olondaka via Yesu vi sangiwa kelivulu lia Mateo 28:18-20.

15. Momo lie ca sungulukila oku pokola kocikundi ca Yesu coku linga olondonge?

¹⁵ Osimbu handi Yesu ka ecele ocikundi coku kunda, wa popia hati: “Unene wosi wo kilu lowu wo posi, wa nyĩhiwa.” (Ocinimbu 18) Anga hẽ Yesu o kuete muẽle unene waco? Ocili okuti o kuete! Momo eye ungelo unene, haeye kesongo kohuluwa yolohuluwa viovangelo. (1 Va Tesalonike 4:16; Esituluilo 12:7) Omo okuti Yesu “eye utue wekongelo” o kuete unene woku songuila olondonge viaye palo posi. (Va Efeso 5:23) Eye wa fetika oku viala kilu, Vuviali  wa Mesiya tunde kunyamo wo 1914. (Esituluilo 11:15) Eye o kuete unene woku pindula ava va fa. (Yoano 5:26-28) Yesu poku tukula tete uviali a tambula, olondaka viaye via kuamamo via lekisa okuti ka lingile epingilo, pole, wa eca ocikundi. Ca sunguluka okuti tu pokola kokuaye, momo unene waco wa eciwa la Suku.—1 Va Korindo 15:27.

16. Poku popia hati “kuendi,” Yesu o tu kisika oku linga nye? Kuenda tu tẽlisa ndati ocikundi caco?

¹⁶ Yesu poku eca ocikundi wa fetika londaka yokuti: “Kuendi.” (Ocinimbu 19) Eye wa tu kisika oku kundila omanu esapulo liwa Liusoma. Kuli olonjila vialua vi tu kuatisa oku tẽlisa ocikundi caco. Oku kundila konjo lanjo, onjila yimue yiwa yi tu kuatisa oku sapela lomanu. (Ovilinga 20:20) Tu sukila oku sandiliya apuluvi oku eca uvangi ka wa sokiyiwile komanu vosi catiamẽla kesapulo liwa. Onjila yikuavo yi tu kuatisa oku kundila omanu, oku tiamisila ombangulo kueci ci va sakalaisa. Pole, tu ivaluki okuti: Tu sukila oku “enda” oku ka sandiliya vakuotima wa sunguluka.—Mateo 10:11.

17. Tu longisa ndati omanu oco “va linge olondonge”?

¹⁷ Noke, Yesu wa lekisa ocimãho cocikundi caco poku popia hati, “ka longisi omanu vo kolofeka viosi oco va linge olondonge.” (Ocinimbu 19) Tu linga ndati “olondonge”? Ondonge, omunu umue o kasi oku longisiwa ale oku pindisiwa. Ocili okuti, oku longisa omanu oco va linge olondonge ka ci lomboloka oku va sapuila ño ukũlĩhĩso. Poku longisa Embimbiliya komunu umue o lekisa onjongole, ocimãho cetu oku u kuatisa oco a linge ondonge ya Kristu. Poku longisa omanu, tu sukila oku va kuatisa oku limbuka okuti Yesu eye Ulongisi wa velapo, haeye Ongangu va sukila oku kuama komuenyo wavo kuenda oku linga upange una eye a linga.—Yoano 13:15.

18. Momo lie epapatiso li kuetele esilivilo komuenyo wondonge?

¹⁸ Onepa ya velapo yocikundi caco yeyi: “Va papatisili  vonduko ya Tate la Mõla kuenda yespiritu sandu.” (Ocinimbu 19) Epapatiso li kuete esilivilo lialua komuenyo womunu, momo ondimbukiso yokuti wa litumbika ku Suku. Kuenda li kuetevo esilivilo oco omunu a popeliwe. (1 Petulu 3:21) Poku amamako oku linga eci ca velapo koku vumba Yehova, omunu wa papatisiwa o pondola oku tambula asumũlũho alua loku kuata elavoko lioku kala voluali luokaliye. O kasi hẽ oku kuatisa omunu umue oco a linge ondonge ya Kristu ya papatisiwa? Ka kuli upange u nena esanju lia velapo okuti, upange woku kunda u sule.—3 Yoano 4.

19. Nye tu sukila oku longisa komanu va fetika ndopo? Kuenda momo lie elilongiso li sukilila oku amamako noke yepapatiso?

¹⁹ Vonepa yikuavo yocikundi caco, Yesu wa popia hati: “Va longisi oku linga ovina viosi ndo kundiki.” (Ocinimbu 20) Tu longisa omanu va fetika ndopo, oku kapako ovina viosi Yesu a longisa, oku kongelamo ocihandeleko coku sola Suku lava tu lisungue lavo. Kuenda oku va kuatisa oku limbuka esilivilo lioku enda oku ka linga olondonge. (Mateo 22:37-39) Tu amamako oku va longisa ndomo va pondola oku lombolola ocili Cembimbiliya kuenda oku teyuila ekolelo liavo. Eci ovo va lekisa onjongole yoku enda  kupange woku kunda, tu talavaya kumue lavo poku va longisila kolondaka loku lekisa ongangu yiwa kokuavo kuenda asumũlũho eyilila kupange waco. Oku longisa omanu oco va linge olondonge ka ku sulila lika kepapatiso. Ava va papatisiwa ndopo, lopo va sukila epindiso likuavo okuti lika va kuatisa oku yaka lovitangi via kongeliwa voku kala ondonge ya Kristu.—Luka 9:23, 24.

20, 21. (a) Poku tẽlisa ocikundi ca Yesu, momo lie ka tu sukilila oku kuata usumba? (b) Momo lie okuti yilo hatemboko yoku tepulula ombili kupange woku kunda? Kuenda ocimãho cetu oku linga nye?

²⁰ Olondaka Yesu a sulako lavio poku eca ocikundi caye vi tu kolisa calua. Eye wa popia hati: “Kuenje ñasi kumue lene oloneke viosi, toke kesulilo lioluali.” (Mateo 28:20) Yesu wa kũlĩhile okuti oku tẽlisa ocikundi caco ocikele cimue cinene. Eye wa kũlĩhĩlevo okuti poku ci linga olondonge viaye vi ka suvukiwa lomanu. (Luka 21:12) Pole, eci ka ci tu kokela usumba. Momo Cime cetu ka tu kundikile oku linga upange waco lika lietu. Ka ci tu lembeleka hẽ oku kũlĩha okuti, Una o kuete “unene wosi . . . kilu lowu wo posi,” o kasi oku tu kuatisa oco tu tẽlise ocikundi caco?

²¹ Yesu wa sapuila olondonge viaye okuti, o ka vi kuatisa oku linga upange woku kunda vokuenda kuotembo yalua toke “kesulilo lioluali.” Osimbu esulilo ka lieyile tu amamiko oku tẽlisa ocikundi ca Yesu. Yilo hatemboko yoku tepulula ombili yetu kupange woku kunda. Momo oku ungula konepa yespiritu ku kasi oku amamako! Omanu vana va kasi oku tava, etendelo liavo li kasi oku li vokiya. Omo okuti tulondonge via Kristu, tu amamiko locimãho cetu coku tẽlisa ocikundi coku kundila omanu. Omo liaco, tu eci otembo yetu, ongusu kuenda ovipako vietu koku tẽlisa ocikundi ca Kristu, cokuti: “kuendi, ka longisi omanu vo kolofeka viosi oco va linge olondonge.”