1-2. (a) Vekalo lipi Paulu a sangiwile eci a sonehela ukanda va Efeso? (b) Apulilo api tu konomuisa?

 OSIMBU upostolo Paulu a kala vokayike kokonjo ko Roma, eye wa yonguile calua oku pamisa vamanji. Omo okuti ka ponduile oku lisanga lavo polo la polo, wa va sonehela ovikanda. Vimue pokati kovikanda viaco wa vi sonehela va Efeso, vokuenda kunyamo 60 ale 61 K.K. —Va Efe. 1:1; 4:1.

² Eci kua kambele ekũi kanyamo osimbu Paulu ka kapiwile vo kayike, eye wa kala ko Efeso oku kunda kuenda oku longisa olondaka viwa. (Ovil. 19:​1, 8-10; 20:​20, 21) Paulu wa solele calua vamanji kuenje wa yonguile oku va kuatisa oco va amameko lekolelo liavo ku Yehova. Pole, momo lie a sonehelela Akristão olombuavekua catiamẽla kowelema kuenda kocinyi? Ovina vipi Akristão vosi va pondola oku lilongisila kueci Paulu a soneha? Tu konomuisi atambululo apulilo a-a.

OKU TUNDA VOWELEMA OKU IÑILA VOCINYI

3. Olondaka vipi Paulu a tukula kukanda a sonehela va Efeso?

³ Paulu wa sonehela Akristão va Efeso hati: “Kosimbu ene wa kali ndowelema, pole, cilo vu kasi ndocinyi.” (Va Efe. 5:8) Paulu wa tukula olondaka viokuti ‘owelema,’ kuenda ‘ocinyi,’ oco a sokise ndomo va Efeso va linga apongoloko. “Tu komuisi esunga lieci Paulu a popela okuti va Efeso va kala ndowelema.”

4. Konepa yipi va Efeso va kala vowelema watavo?

⁴ Etavo Liesanda. Osimbu va Efeso ka va fetikile oku lilongisa ocili kuenda oku linga Akristão, va kala vupika wetavo  liesanda loku litumbika kumbanda. Volupale luo Efeso mua kala onembele yimue yosuku yukãi Artemisi okuti, omanu valua kotembo yaco va yi tendele okuti ocitumãlo cimue ci komõhisa. Omanu vana va tiamẽlele konembele yaco, va enda oku fendela oviteka. Vakuakupanga oviñumañuma va enda oku nganyala olombongo vialua, omo lioku panga oviteka viosuku yavo Artemisi loku vi landisa. (Ovil. 19:​23-27) Handi vali, omanu valua volupale luo Efeso, va litumbikile kumbanda.—Ovil. 19:19.

5. Volonjila vipi ovituwa via va Efeso via lekisile okuti va kala vowelema?

⁵ Ovituwa via vĩha. Omanu vo ko Efeso va litumbikile calua kevĩho kuenda ka va kuatele osõi omo liovilinga viavo ka via sungulukile. Olomapalo viavo kuenda ovisunji viatavo, va enda oku vi kunamisila kevĩho liukahonga kuenda ka livelo avĩ. (Va Efe. 5:3) Va Efeso valua, va liecele “kumbondo,” ci lomboloka okuti ka va kuatele vali osõi yovilinga viavo vĩvi. (Va Efe. 4:​17-19) Osimbu va Efeso ka va fetikile oku lilongisa olonumbi via Yehova vieci ciwa leci civi, owanji wutima wavo ka wa kaile oku va vetela evelo eci va enda oku linga ovina ka via sungulukile. Ovo ka va kapeleko onjila ndomo Yehova a enda oku liyeva catiamẽla kovilinga viavo. Eli olio esunga lieci Paulu a popela okuti “ovisimĩlo viavo vi kasi vowelema kuenda va litepa komuenyo u tunda ku Suku.”

6. Momo lie Paulu a popela okuti va Efeso va kala ‘cilo ndocinyi’?

⁶ Va Efeso vamue va silepo oku kala vowelema. Paulu wa soneha okuti, “cilo vu kasi ndocinyi kumue la Ñala.” (Va Efe. 5:8) Ovo kaliye va kala oku ambata omuenyo wavo ndomo ci likuata londaka ya Yehova, yina ya kala ndocinyi ci va songuila. (Osa. 119:105) Va Efeso vaco, va silepo etavo liesanda kuenda ovituwa viavo via vĩha. Ovo va linga “olosetukuli via Suku” kuenda oku likolisilako oco va vumbe Yehova loku u sanjuisa. —Va Efe. 5:1.

7. Lonjila yipi ekalo lietu limuamue leli Liakristão valua voko Efeso?

⁷ Cimuamue haico okuti, osimbu handi ka  tua fetikile oku lilongisa ocili, tua kalavo vowelema watavo kuenda kovituwa. Valua pokati ketu tua enda oku sambiliya ateke ohusa atiamẽla ketavo liesanda; vamue vambatele omuenyo umue wa vĩha. Pole, eci tua fetika oku lilongisa olonumbi via Yehova vieci ciwa leci cĩvi, tua linga apongoloko. Tua fetika oku ambata omuenyo umue u likuata lolonumbi viaye. Kuenje tua siata oku kuatisiwa calua. (Isa. 48:17) Pole, olonjanja vimue ka ca lelukile oku siapo ovituwa viowelema, vina tua lingaile kosimbu kuenda oku “amamako oku endaenda ndomãla vocinyi.” Oco hẽ nye tu sukila oku linga?

YUVULA OKU KALA VOWELEMA

8. Ndomo ca tangiwa ku Va Efeso 5:​3-5 nye ovo va sukilile oku yuvula?

⁸ Tanga Va Efeso 5:​3-5. Oco Akristão vo ko Efeso va yuvule ovituwa via vĩha, va sukilile oku amamako oku likala ovilinga vi sumuisa Yehova. Vovilinga viaco, ka mua kongelele lika evĩho liukahonga, pole, mua kongelelevo olombangulo vi kutisa osõi. Paulu wa ivaluisa va Efeso okuti, va sukilile oku yuvula ovina viaco nda va yonguile oku kuata “ocipiñalo cimue Vusoma wa Kristu kuenda wa Suku.”

9. Momo lie tu sukilila oku kuata utate, oco ka tu ka linge ovina vi tu kokela oku kupukila kevĩho liukahonga?

⁹ Tu sukilavo oku kuata utate, oco ka tu ka litumbiki “kovilinga ka vimi apako vina via tiama kowelema.” (Va Efe. 5:11) Ovolandu a lekisa okuti, eci omunu umue a vanja, a yevelela ale a vangula ovina via vĩha, ci leluka kokuaye oku lingavo ovina viaco. (Efet. 3:6; Tia. 1:​14, 15) Kofeka yimue, ocimunga cimue ca vamanji, ca fetika oku litumisa asapulo pocakati co Internet. Kefetikilo, valua pokati kavo va enda oku sapela catiamẽla ku Yehova. Pole, kamue kamue ovo va fetika oku vangula ovina ka vi sanjuisa Yehova. Olombangulo viavo via kunamẽlele calua koku lipekela. Valua pokati ka vamanji vaco, noke va kupukila kevĩho liukahonga.

10. Satana o tu vetiya oku sima nye? (Va Efeso 5:6)

¹⁰ Oluali lua Satana lu tu vetiya oku sima okuti, ovina Yehova a tenda okuti via vĩha, tu vi tenda okuti via sunguluka. (2 Pet. 2:19) Pole, eci ka ci tu komõhisa! Momo Satana wa siata oku tekãvisa ovitima viomanu oco ka va ka tẽle oku tepisa eci ciwa leci cĩvi. (Isa. 5:20; 2 Va Kor. 4:4) Eli olio esunga lieci olofilme, ovipama vio televisão kuenda vio Internet, via siatela oku sandeka ovisimĩlo vi lipatãla lolonumbi via Yehova! Satana o yongola oku tu kokela oku sima okuti, ovilinga via vĩha kuenda ekalo lĩvi lioluali lulo, liwa, li tu linga ciwa kuenda lia kolapo.—Tanga Va Efeso 5:6.

11. Ulandu wa manji Angela u lekisa ndati esilivilo lioku kapako elungulo li sangiwa ku Va Efeso 5:7? (Talavo ociluvialuvia.)

¹¹ Satana o yongola okuti, tu livala ukamba lomanu vana ka va pokola kolonumbi via Yehova. Eli olio esunga lieci Paulu a lunguila va Efeso ndoco: “Ko ka kuati ukamba lavo,” okuti omanu vana va linga ovina vĩvi kovaso a Suku. (Va Efeso 5:7) Tu sukila oku kuata utate walua okuti va Efeso ci sule. Momo koloneke vilo, etu ka tua siatele lika oku pita otembo lomanu polo la polo, pole tua siatavo oku livala ukamba lavo pocakati co Internet. Manji Angela  a wo ko Asia wa limbuka ohele yi tundilila koku livala ukamba pocakati co Internet. Eye hati: “Kamue kamue ovisimĩlo viange via pongoloka. Nda pitĩla petosi liokuti, oku livala ukamba la vana ka va  sumbilile olonumbi Viembimbiliya ca sungulukile kokuange. Kuenje nda fetika oku sima okuti ka cĩviko oku ambata ekalo liomuenyo ka li sanjuisa Yehova.” Pole, akulu vekongelo locisola, va kuatisa manji Angela oku linga apongoloko a sukiliwa. Eye hati: “Cilo nda tiamisila lika utima kovina viespiritu okuti kasapulo o Internet hakoko.”

12. Nye ci ka tu kuatisa oku sumbila olonumbi via Yehova vieci ciwa leci cĩvi?

¹² Tu sukila oku yuvula ocisimĩlo coluali cokuti, oku kuata ovituwa via vĩha hacĩviko. Etu tua kũlĩha okuti, ocisimĩlo caco hacociliko. (Va Efe. 4:​19, 20) Omo liaco, tu sukila oku lipula ndoco: “Nda siata hẽ oku lekisa utate woku livala ukamba lomanu tu talavayela kumosi, tu tangela kumosi ale lomanu vakuavo okuti ka va sumbilile olonumbi viesunga via Yehova? Nda siata hẽ oku lekisa utõi poku teyuila olonumbi via Yehova ndaño okuti vamue va ndi sepula?” Ndomo ca lekisiwa kukanda 2 Timoteo 2:​20-22, tu sukilavo oku kuata utate poku nõla akamba vekongelo. Momo tua kũlĩha okuti, vamue ka va tu kuatisa oku amamako lekolelo kupange tu lingila Yehova.

AMAMIKO OKU ENDAENDA “NDOMÃLA VOCINYI”

13. Nye ci lomboloka oku ‘amamako oku endaenda ndomãla vocinyi?’ (Va Efe. 5:​7-9)

¹³ Paulu ka vetiyile lika Akristão vo ko Efeso oku likala oku endela vowelema, pole, wa va vetiyavo oku ‘amamako oku endaenda ndomãla vocinyi.’ (Tanga Va Efeso 5:​7-9.) Eci ci lomboloka nye? Ci lomboloka oku lekisa ovituwa Viukristão wocili kapuluvi osi. Onjila yimue yoku ci linga, oku tanga kuenda oku lilongisa ondongosi Embimbiliya kumue lalivulu etu a kunamẽla kokualio. Ci kuete esilivilo lialua oku sokolola lutate kovolandu kuenda kalongiso a Yesu Kristu okuti, ‘ocinyi coluali.’ —Yoa. 8:12; Olosap. 6:23.

14. Espiritu sandu li pondola oku tu kuatisa ndati?

¹⁴ Tu sukilavo ekuatiso liespiritu sandu lia Suku, oco tu amameko oku endaenda “ndomãla vocinyi.” Momo lie? Momo ka ca lelukile oku amamako lovituwa via sunguluka voluali lulo lua vĩha. (1 Va Tes. 4:​3-5, 7, 8)  Espiritu sandu li pondola oku tu kuatisa oku yuvula ocisimĩlo coluali, oku kongelamo oviholo vialio kuenda ovisimĩlo vi lipatãla lolonumbi via Suku. Espiritu sandu li pondolavo oku tu kuatisa oku ima epako ‘liuwa wosi kuenda liesunga.’—Va Efe. 5:9.

15. Lonjila yipi tu pondola oku tambula espiritu sandu? (Va Efeso 5:​19, 20)

¹⁵ Onjila yimue yoku tambula espiritu sandu, oku likutilila. Yesu wa popia hati, Yehova “o ka eca espiritu sandu ku vana vo pinga.” (Luka 11:13) Eci tu sivaya Yehova kumue la vamanji kolohongele vietu, tu tambulavo espiritu sandu. (Tanga Va Efeso 5:​19, 20.) Espiritu sandu lia Suku li pondolavo oku tu kuatisa oku ambata omuenyo umue u likuata locipango caye.

16. Nye ci ka tu kuatisa oku nõla olonjila viwa? (Va Efeso 5:​10, 17)

¹⁶ Eci tu yongola oku nõla onjila yimue yi kuete esilivilo, tu sukila oku limbuka “cipi ocipango ca Yehova,” loku lekisa ovituwa vi likuata locipango caye. (Tanga Va Efeso 5:​10, 17.) Poku sanga olonumbi Viembimbiliya vi tiamisiwila kekalo lietu, tu lekisa okuti tu kasi oku sandiliya ovisimĩlo via Suku viatiamẽla konjila tu yongola oku nõla. Omo liaco, osimbu tu kapako olonumbi viaye, tu ka tẽla oku nõla olonjila viwa.

17. Voku talavaya ciwa lotembo yetu mua kongela nye? (Va Efeso 5:​15, 16) (Talavo ociluvialuvia.)

¹⁷ Paulu wa lungulavo Akristão va Efeso oku talavaya ciwa lotembo yavo. (Tanga Va Efeso 5:​15, 16.) “Ondingaĩvi” okuti unyãli wetu Satana, o yongola okuti tu kakatela calua kovina violuali okuti ka tu kuata vali otembo yoku tẽlisa upange wetu tu lingila Yehova. (1 Yoa. 5:19) Ukristão umue pamue, o fetika oku kakatela koku kuata olombongo vialua, koku tanga calua ale oku talavaya calua okuti, o tepulula ombili yaye kovopange a Yehova. Nda Ukristão waco wa ci linga, o lekisa okuti o kasi oku yapuisiwa lovisimĩlo violuali. Ocili okuti, ovina via tukuiwa  ndeti havĩviko, pole, ka tu ka eceleli okuti vi velapo komuenyo wetu. Oco tu endandi “ndomãla vocinyi, “ tu sukila oku “talavaya ciwa lotembo” yetu okuti oku tiamisila utima kovina vi kuete esilivilo.

18. Nye manji Donald a linga oco a talavaye ciwa lotembo yaye?

¹⁸ Sanda apuluvi osi oku vokiya upange wove ku Yehova. Eci oco ca linga manji Donald wo ko Afrika do Sul. Eye hati: “Nda sokolola eci catiamẽla komuenyo wange kuenje nda likutilila ku Yehova, oco a ñuatise oku vokiya ombili yange kupange woku kunda. Nda likutilila oco ndi sange upange umue u ngecelela oku pita otembo yalua yoku kunda. Lekuatiso lia Yehova, nda sanga upange waco. Noke ame lukãi wange tua litumbika kupange wakundi votembo yosi.”

19. Tu pondola oku amamako ndati oku endaenda “ndomãla vocinyi?”

¹⁹ Ukanda Paulu a sonehela va Efeso, wa va kuatisa oku pamisa ekolelo liavo ku Yehova. Kuenje elungulo liaco li pondolavo oku tu kuatisa. Ndomo tua ci lilongisa, tu kuatisiwa calua poku nõla lolondunge olomapalo vietu kuenda akamba. Oku kuata esokiyo limue lioku lilongisa Embimbiliya ondongosi, ci pondola oku tu vetiya oku amamako oku kala vocinyi cocili. Handi vali, tu vetiyiwa lespiritu sandu lina li tu kuatisa oku kuata ovituwa viwa. Oku kapako elungulo liupostolo Paulu, ci tu kuatisa oku nõla olonjila viwa vi likuata lovisimĩlo via Yehova. Nda tua ci linga, tu ka tẽla oku yuvula owelema woluali lulo kuenda oku amamako oku kala vocinyi!