1, 2. (a) Omuenyo womanu valua wa siata oku popeliwa omo lielungulo lipi? (Tala elitalatu kefetikilo liocipama cilo) (b) Onumbi yipi afendeli va Suku va kuete okuti yi pondola oku popela omuenyo wavo?

“TALAMA, VANJA, YEVELELA.” Olondaka evi vi molẽha vevaya limue linene vetapalo li lomboka onjila yomboyo Konano yo Amerika. Olondaka viaco tunde eci via kapiwapo papita ale eci ci pitãhala 100 canyamo. Momo lie va sonehela ondimbukiso yaco? Oco akãlu ka a ka tusuiwe poku lomboka onjila yomboyo. Oku kapako ondimbukiso yaco, ca siata oku popela omuenyo womanu valua.

² Ovina Yehova a siata oku tu lingila via velapo okuti ondimbukiso yoku teyuila ci sule. Eye o songuila afendeli vaye oco va yuvule ovitangi kuenda oku kuata omuenyo ko pui. Yehova o kasi ndungombo umue ukuacisola okuti o songuila olomeme viaye loku vi lungula oco vi yuvule olonjila vi tuala kohele.​—Tanga Isaya 30:20, 21.

3. Nye ca kokela ovitangi kepata liomanu?

³ Tunde kefetikilo lioku lulikiwa kuomanu, Yehova wa siata  oku eca olonumbi kafendeli vaye. Vocumbo Cedene, Yehova wa ecele olonumbi via sunguluka oco vi songuile epata liomanu oku kuata esanju kuenda omuenyo ko pui. (Efetikilo 2:15-17) Pole, Adama la Heva va likala oku kuama olonumbi via Isiavo ukuacisola. Heva wa yevelela olonumbi via mõlẽha ndu okuti vi tunda konyõha, kuenda Adama wa yevelela ukãi waye. Onima yipi va kuata? Ovo va liyaka lovitangi, noke va fa okuti ka va kuete vali elavoko. Handi vali, omo liesino liavo, va kokela epata liomanu ovitangi kuenda olofa.

4. (a) Momo lie ca sukiliwile oku vokiya olonumbi vikuavo noke Lietande? (b) Olonumbi viokaliye vi situlula ndati ovisimĩlo via Suku?

⁴ Suku wa ecele ku Noha olonumbi via popela ovimuenyo. Noke Lietande, Yehova wa handeleka omanu oco ka va ka lie ale oku nyua osonde. Momo lie? Yehova wa kala oku ecelela okuti omanu va fetika oku lia ositu. Omo liesokiyo liaco liokaliye, ovo va sukilile olonumbi viokaliye viokuti: “Ositu yi kuete omuenyo wayo okuti osonde, ka ci tava oku yi lia.” (Efetikilo 9:1-4) Onumbi yaco yi tu longisa ndomo Suku a tenda omuenyo, okuti watiamẽla kokuaye. Omo okuti eye ululiki haiye wa tu ĩha omuenyo, eye lika o kuete omoko yoku songuila omuenyo. Eye wa eca onumbi komanu oco ka va ka ponde vakuavo. Suku wa tenda omuenyo kuenda osonde okuti vi kola omo liaco, eye o ka kangisa omanu vana va u tata lãvi.​—Efetikilo 9:5, 6.

5. Nye tu kũlĩhĩsa cilo kuenda momo lie?

⁵ Noke yoloneke via Noha, Suku wa amamako oku songuila afendeli vaye. Vocipama cilo, tu lilongisa ovolandu amue a lekisa ndomo Suku a va songuila. Oku kũlĩhĩsa ovolandu aco, ci pondola oku tu kuatisa oku pamisa onjongole yetu yoku pokola kolonumbi via Yehova vi ka eciwa voluali luokaliye.

6. Momo lie afendeli va Suku va sukililile oku pokola kovihandeleko via eciwile ku Mose? Kuenda ocituwa cipi va Isareli va sukilile oku lekisa?

⁶ Koloneke via Mose Yehova wa ecele kafendeli vaye olonumbi via sunguluka viatiamẽla kovituwa viavo kuenda kefendelo. Momo lie? Momo, kua lingiwile vali esokiyo liokaliye. Vokuenda kueci ci pitahãla ovita vivali kanyamo va Isareli va kala apika Kegito. Omanu vofeka yaco va enda oku fendela ava fa, oviteka kuenda ovina vikuavo ka vi eci esivayo ku Suku. Eci afendeli va Suku va yovuiwa Kegito, va sukilile olonumbi viokaliye. Ovo nda va kala ofeka yimue okuti, oyo lika yi kuama Ovihandeleko via Yehova. Alivulu amue a lombolola okuti kelimi lio Heveru ondaka “ocihandeleko” yi lomboloka “onumbi, oku songuila kuenda oku longisa.” Ocihandeleko ca enda oku teyuila va Isareli kevĩho liukahonga, kuenda kefendelo liesanda violofeka via kala ocipepi lavo. Eci va Isareli va enda oku pokola ku Suku, va enda oku tambula esumũlũho li tunda kokuaye. Eci ovo va siapo oku pokola va enda oku liyaka lovitangi.​—Tanga Esinumuĩlo 28:1, 2, 15.

7. (a) Lombolola esunga lieci Yehova a ecela olonumbi kafendeli vaye. (b) Ocihandeleko ca lava ndati va Isareli?

⁷ Kuli esunga likuavo kua sukiliwile olonumbi viokaliye. Ocihandeleko ca pongiyile va Isareli keliangiliyo limue li kuete esilivilo vocipango ca Yehova, okuti o ku iya kua Mesiya, Yesu Kristu. Ocihandeleko ca enda oku  ivaluisa va Isareli okuti vakuakandu. Ca va kuatisavo oku kuata elomboloko liokuti va sukilile ocisembi, ocilumba cimue ca lipua ca ponduile oku imũla akandu avo. (Va Galatia 3:19; Va Heveru 10:1-10) Ocihandeleko ca teyuilavo ocikoti ca Mesiya kuenda ca kuatisa va Isareli oku limbuka Mesiya eci a mõleha. Ocili okuti, Ocihandeleko onumbi yimue ka ya kaile otembo yalua, ale ca va ‘lava’ oku va tuala toke ku Kristu.​—Va Galatia 3:23, 24.

8. Momo lie tu sukilila oku songuiwa lolonumbi Viocihandeleko via eciwile ku Mose?

⁸ Etu Tuakristão tu pondolavo oku kuatisiwa lolonumbi Yehova a ecele Vocihandeleko. Ndamupi? Tu pondola oku talama loku vanja volonumbi mua kunamela Ocihandeleko. Ndaño okuti ka tu kasi vali vemẽhi liovihandeleko viaco, pole, vialua pokati kavio vi tu kuatisa, omo okuti vi tu songuila vomuenyo wetu weteke leteke kuenda koku fendela Yehova. Eye wa tuma oku soneha ovihandeleko viaco Vembimbiliya, oco vi tu longise, oku songuiwa lolonumbi vialio kuenda oku eca olopandu omo Yesu a tu longisa eci ca velapo okuti Ocihandeleko ci sule. Yevelela eci Yesu a popia okuti: “Wa yevi eci ca popiwa citi: ‘Ku ka linge ukahokolo.’ Pole, ndu sapuili siti, wosi o vanja kukãi loñeyi yĩvi, wa linga ale laye ukahokolo vutima waye.” Omo liaco, ka tu sukila lika oku yuvula oku linga ukahokolo, pole, tu sukilavo oku yuvula ovisimĩlo ale olonjongole vi vetiya oku linga ukahonga.​—Mateo 5:27, 28.

9. Esokiyo lipi liokaliye lia kokisa Suku oku eca olonumbi via sukiliwile?

⁹ Eci Yesu a linga Mesiya, Yehova wa eca olonumbi viokaliye kuenda wa situlula ovina vikuavo viatiamẽla kocipango caye. Momo lie ca sukiliwilile? Kunyamo wa 33, Yehova wa likala epata lia va Isareli kuenje, wa nõla ekongelo Liakristão oco va kale afendeli vaye. Omo liaco, kua lingiwa vali esokiyo liokaliye kafendeli va Suku.

10. Momo lie kua eciwila ovihandeleko viokaliye kekongelo Liakristão? Kuenda ovihandeleko viaco via litepa ndati levi via eciwile ku va Isareli?

¹⁰ Yehova wa tumbika ocihandeleko a ecele ku Mose oco a longise va Isareli ndomo omuenyo wavo u songuiwa kuenda ndomo vo fendela. Oku upisa kocita catete, afendeli va Suku ka va kaile lika epata limosi, pole va tundile kolofeka viosi, lo kapata osi, kuenje va tukuiwa hati, o Isareli ya Suku. Ovo va linga ekongelo Liakristão kuenda va kasi vemehi liocisila cokaliye. Yehova wa eca kokuavo olonumbi viokaliye vi lekisa ndomo omuenyo wavo u songuiwa kuenda ndomo vo fendela. Ocili okuti “Suku hokuacameko, pole, volofeka viosi omunu una u sumbila loku linga ovina via sunguluka, o taviwa laye.” (Ovilinga 10:34, 35) Ovo va kuama “ocihandeleko ca Kristu,” ca kunamela kolonumbi vina okuti ka via sonehiwile vovawe, pole, via sonehiwa vovitima viavo. Ocihandeleko caco, ci pondola oku songuila kuenda oku kuatisa Akristão kovitumãlo viosi va sangiwa.​—Va Galatia 6:2.

11. Ovina vipi vivali via tiamisiwila komuenyo Wukristão via tukuiwa “vocihandeleko ca Kristu”?

¹¹ O Isareli ya Suku ya kuatisiwa calua lolonumbi via tunda ku Yehova vonduko ya Yesu. Osimbu handi Yesu ka tumbikile ocisila cokaliye, wa eca ovihandeleko vivali vi kuete esilivilo. Ocihandeleko cimue catiamẽlele kupange woku kunda. Cikuavo catiamẽlele kovituwa Akristão va sukilile oku lekisa  kuenda ndomo va pondola oku tata vakuavo. Olonumbi viaco via eciwile Kakristão vosi, kuenda koloneke vilo vi tiamisiwilavo kokuetu, ci kale okuti elavoko lietu oku enda kilu ale oku kala palo posi otembo ka yi pui.

12. Ocina cipi ca kala cokaliye catiamẽla kupange woku kunda?

¹² Kosimbu, omanu vokolofeka vikuavo veya ko Isareli oco va fendele Yehova. (1 Olosoma 8:41-43) Noke, Yesu wa eca ocihandeleko ci sangiwa kelivulu lia Mateo 28:19, 20. (Tanga.) Yesu wa sapuila olondonge viaye hati, “kuendi” komanu vosi. Kopendekoste yunyamo wa 33, Yehova wa lekisa okuti onjongole yaye yeyi yokuti, olondaka viwa vi kundilua voluali luosi. Keteke liaco, ci soka 120 komanu vekongelo liokaliye va yukisua lespiritu sandu, kuenje va fetika oku vangula alimi a litepa ku va Yudea kuenda komanu vakuavo. (Ovilinga 2:4-11) Noke ocikanjo ca livokiya oku kongelamo va Samaria. Kunyamo wa 36, ocikanjo ca li vokiya vali calua oku kongelamo Vakualofeka ka va seviwile evamba. Eci ca lekisa okuti, Akristão va sukilile oku kundila omanu vosi voluali!

13, 14. (a) Nye ca kongela “vocihandeleko cokaliye” ca Yesu? (b) Nye tu lilongisa kongangu Yesu a eca?

¹³ Yesu wa ecavo “ocihandeleko cokaliye” ci lekisa ndomo tu tata vamanjetu. (Tanga Yoano 13:34, 35.) Ka tu lekisa ocisola kokuavo oloneke viosi, pole, tu sukilavo oku eca omuenyo wetu kokuavo. Eci, ocina cimue okuti, Vocihandeleko ka ca kisikiwile.​—Mateo 22:39; 1 Yoano 3:16.

¹⁴ Yesu eye ongangu ya velapo yoku lekisa ocisola caco okuti ka pitisile kovaso olonjongole viaye muẽle. Eye wa solele calua olondonge viaye kuenje wa vi fila. Eye o lavoka okuti olondonge viaye viosi vi ci lingavo. Tu sukila oku pandikisa kovitangi kuenda oku fila vamanjetu.​—1 Va Tesalonike 2:8.

15, 16. Apongoloko api okaliye tua siata oku mola, kuenda Suku wa siata oku tu songuila ndati?

¹⁵ Yesu wa nõla “ukuenje wa kolelua haeye wa lunguka” oco a ece kolondonge viaye “okulia votembo ya sokiyiwa.” (Mateo 24:45-47) Vokulia kuaco mua kongela olonumbi via velapo vi eciwa kafendeli va Suku eci ku lingiwa apongoloko. Apongoloko api a kasi oku lingiwa cilo?

¹⁶ Tu kasi “koloneke via sulako” kuenda ndopo ku iya ohali ya piãla okuti ka ya la pita tunde kefetikilo. (2 Timoteo 3:1; Marko 13:19) Satana kumue lolondele viaye via imbiwa palo posi kuenje va siata oku kokela ohali yalua omanu. (Esituluilo 12:9, 12) Handi vali, tu pokola kocihandeleko ca Yesu coku kundila omanu vosi va sangiwa voluali kuenda kalimi alua okuti kosimbu ci sule!

17, 18. Tu lekisa ndati okuti tua siata oku pokola kolonumbi via siata oku eciwa?

¹⁷ Ocisoko ca Suku ci tu ĩha ovimalẽho vialua vi tu kuatisa kupange woku kunda. Ove hẽ wa siata oku talavaya lovimalẽho viaco? Kolohongele vietu tua siata oku tambula olonumbi vi tu kuatisa oku talavaya ciwa lovimalẽho viaco. O tava hẽ okuti olonumbi viaco vi tunda ku Suku?

¹⁸ Oco tu tambule esumũlũho li tunda ku Suku, tu sukila oku pokola kolonumbi viosi eye a siata oku tu ĩha vekongelo. Nda tua pokola cilo, ci ka leluka oku pokola kolonumbi tu ka tambula vokuenda ‘kuohali ya  piãla,’ eci oluali lũvi lua Satana lu ka kunduiwa. (Mateo 24:21) Noke liohali yaco, tu ka sukila olonumbi viokaliye vioku kala lomuenyo voluali luokaliye luesunga, muna okuti ka tu ka yapuisiwa vali lovilinga via Satana.

19, 20. Oviña vipi vi ka yikuiwa, kuenda lonima yipi?

¹⁹ Koloneke via Mose, epata lia va Isareli lia sukilile olonumbi viokaliye kuenje Suku wa eca kokuavo Ocihandeleko. Noke, ekongelo Liakristão lia sukilile oku kapako “ocihandeleko ca Kristu.” Embimbiliya li tu sapuilavo okuti voluali luokaliye tu ka tambula oviña vi kuete olonumbi viokaliye. (Tanga Esituluilo 20:12.) Oviña viaco vi ka lombololavo olonumbi Yehova a yongola okuti omanu kotembo yaco va vi kuama. Poku lilongisa olonumbi viaco, omanu vosi oku kongelamo vana va ka pinduiwa, ci ka va kuatisa oku kũlĩha ovina Suku a va yonguila. Oviña viaco vi ka tu kuatisa oku lilongisa ovina vialua viatiamẽla kovisimĩlo via Yehova. Tu ka kuatavo elomboloko liwa liovolandu a sangiwa Vembimbiliya, kuenje Voluali luokaliye tu ka li tata pokati locisola, esumbilo kuenda oku likapako. (Isaya 26:9) Sokolola ovina vialua tu ka lilongisa kuenda evi tu ka longisa vakuetu, vemẽhi liuviali wa Soma, Yesu Kristu!

²⁰ Nda tu kapako olonumbi “via sonehiwa voviña” kuenda tu amamako oku kolela Yehova vokuenda kuoseteko yasulako, eye o ka soneha olonduko vietu ‘vociña comuenyo’ okuti vi kalamo otembo ka yi pui. Tu ka kuata omuenyo ka u pui! Omo liaco, tu sukila oku TALAMA, poku tanga eci Embimbiliya li popia, oku VANJA, poku kuata elomboloko liovina tu tanga kuenda oku YEVELELA, poku pokola kolonumbi Suku a kasi oku eca kokuetu koloneke vilo. Nda tua ci linga, tu puluka kohali yapiãla kuenda tu ka amamako oku lilongisa catiamẽla ku Suku yetu Yehova ukualondunge haiye ukuacisola.​—Ukundi 3:11; Va Roma 11:33.