1, 2. Ndi ngani Yehova a tshi takala musi a tshi ri vhona ri tshi lwela u fulufhedzea? Fanyisani.

MUṄWE mme na kutukana kwawe vha khou bva vhengeleni. Musi vha tshi tou khithi nnḓa, kwonokwo kutukana kwa mbo ḓi tou ima tsetsenene, ku vhonala kwo tshuwa. Tshanḓani kwo fara tshitambiswa tshiṱuku tshe kwa tshi dzhia vhengeleni. Kwo hangwa u tshi sia kana u humbela mme akwo uri vha ku rengele tshenetsho tshitambiswa. Ndi izwi-ha ku tshi mbo ḓi thoma u lila kwa tshakaṱela. Mme akwo vha ku fhumudza nahone vha vhuyelela nakwo vhengeleni uri ku humise tshenetsho tshitambiswa na u humbela pfarelo. Musi ku tshi ita zwenezwo, onoyo mme u fhufhuma dakalo mbiluni nahone u ḓirwa khana. Ndi ngani?

² Vhabebi vha a takala vhukuma musi vha tshi vhona uri vhana vhavho vha a ṱhogomela uri u fulufhedzea ndi zwa ndeme. Zwo tou ralo na nga Khotsi ashu wa ṱaḓulu, “Mudzimu wa ngoho.” (Psalme ya 31:5, NW) Musi o ḓi ri sedza ri tshi vhibva nga lwa muya, u a takala musi a tshi ri vhona ri tshi lwela u fulufhedzea. Nga ṅwambo wa uri ri ṱoḓa u mu takadza na u dzula lufunoni lwawe, ri na maḓipfele a fanaho na a muapostola Paulo we a ri: “Ró ḓi funa u [fulufhedzea, NW] kha zwithu zwoṱhe.” (Vha-Heberu 13:18) Kha ri livhise ṱhogomelo kha masia maṋa a ndeme vhutshiloni, ane nga zwiṅwe zwifhinga zwa nga ri konḓela uri ri fulufhedzee khao. Nga murahu ha zwenezwo ri ḓo ṱolisisa phaṱhutshedzo dzine ra dzi wana nga u fulufhedzea.

3-5. (a) Ipfi ḽa Mudzimu ḽi ri sevha hani nga ha nḓila ine u ḓifhura zwa vha na khombo ngayo? (b) Ndi mini zwine zwa ḓo ri thusa uri ri ḓiṱolisise nga u fulufhedzea?

³ Khaedu yashu ya u thoma ndi u guda u ḓiṱolisisa nga u fulufhedzea. Samusi ri songo fhelela zwi a leluwa uri ri ḓifhure, ri ḓivhudze uri ri a fulufhedzea. Sa tsumbo, Yesu o vhudza Vhakriste vha ngei Laodikea uri vho ḓifhura vha humbula uri vho pfuma, ngeno hu uri vhe ‘vhashai, mabofu nahone vhe fhedzi’ nga lwa muya—vhune ha vha vhuimo vhu pfisaho vhuṱungu ngangoho. (Ndzumbululo 3:17) U ḓifhura havho zwo ita uri vhuimo havho vhu tou ṋaṋa u vha khomboni.

⁴ Hafhu ni nga kha ḓi zwi humbula uri mufunziwa Yakobo o sevha a ri: “Arali muṅwe a tshi ḓi-ita ané a shumela Mudzimu nga u sa vhofha lulimi lwawe, ngeno a tshi fhura mbilu yawe, u̗ shumela Mudzimu ha wa u ralo ndi ha fhedzi.” (Yakobo 1:26) Ri ḓo vha ri tshi khou ḓifhura arali ra humbula uri ri nga shumisa lulimi lwashu nga nḓila i si yavhuḓi nahone ra ḓi gwadamela Yehova nga nḓila ine a i ṱanganedza. Vhurabeli hashu kha Yehova vhu ḓo vha vhu mahandana, hu u ḓifhedzela tshifhinga. Ndi mini zwine zwa nga ri thusa uri ri iledze ḽeneḽo buḓo ḽi re na khombo?

⁵ Kha dzenedzo ndimana, Yakobo u vhambedza mafhungo-ngoho a ipfi ḽa Mudzimu na tshivhoni. U ri eletshedza uri ri sedzese mulayo wo vuleaho wa Mudzimu nahone ri ite tshanduko dzi ṱoḓeaho. (Yakobo 1:23-25) Bivhili i nga ri thusa uri ri ḓiṱolisise nga u fulufhedzea nahone ri vhone hune ra tea u khwinisa hone. (Zwililo 3:40; Hagai 1:5) Ri nga kha ḓi dovha ra rabela Yehova nahone ra mu humbela uri a ri ṱolisise, a ri thuse u vhona vhukhakhi hashu vhuhulwane na u vhu lulamisa. (Psalme ya 139:23, 24) U sa fulufhedzea ndi vhushayanungo ho dzumbamaho nahone ri tea u hu dzhia nga nḓila ine Khotsi ashu wa ṱaḓulu a hu dzhia ngayo. Mirero 3:32 i ri: “Ngauri Yehova u nengwa nga vhadzia-u-pambuwa; u konana na vhane vha luga.” Yehova a nga ri thusa uri ri ḓipfe nga nḓila ine a ḓipfa ngayo na u ḓivhona nga nḓila ine a ḓivhona ngayo. Ni songo hangwa uri Paulo o ri: “Ró ḓi funa u [fulufhedzea, NW] kha zwithu zwoṱhe.”  (Maḽeḓeretsendama ndi ashu.) Zwino ri a khakha, fhedzi ri tama u fulufhedza nga mbilu yoṱhe.

6. Ndi ngani vhavhingani vha tshi fanela u fulufhedzana nahone vha iledza khombo dzifhio nga u ita zwenezwo?

⁶ Miṱa ya Vhakriste i fanela u ḓivhelwa u fulufhedzea. Nga zwenezwo, munna na musadzi a vho ngo tea u dzumbelana tshithu musi vha tshi davhidzana. Vhavhingani vha Vhakriste vha tea u iledza mikhuvha ya vhuaḓa, i pfisaho vhuṱungu i ngaho u ṱahulela maḓipfele a lufuno na muṅwe muthu, u funana na muthu tshiphirini nga Internet kana u sedza zwifanyiso zwa vhathu vha songo ambaraho nga maitele naho e afhio. Vhaṅwe Vhakriste vho ita yeneyo mikhuvha mivhi, vha sa vhuye vhe zwi munyu kha vhafarisi vhavho vhe vha vha vha sa limuwi tshithu. U ita zwenezwo ndi u sa fulufhedzea. Ṱhogomelani maipfi a Khosi Davida a fulufhedzeaho, o ri: “A thi dzuli na vhathu vha sá ḓivhalei, ’thi tshimbili na vha u dzumbama.” (Psalme ya 26:4) Arali ni na mufarisi wa mbingano, ni songo vhuya na ita zwithu zwine zwa ḓo ita uri ni lingee u mu dzumbela zwone!

7, 8. Ndi dzifhio tsumbo dza Bivhili dzine dza nga thusa vhana u guda ndeme ya u fulufhedzea?

⁷ Vhabebi vha ḓo vha vha tshi khou shumisa vhuṱali arali vha funza vhana vhavho ndeme ya u fulufhedzea vha tshi shumisa tsumbo dza Bivhili. Tsumbo dza vhathu vha songo fulufhedzeaho dzine vha nga dzi shumisa, ndi dzine dza bva kha mafhungo a ngaho a Akani, we a tswa nahone a lingedza u dzumba vhuvhava hawe; Gehasi, we a zwifha u itela uri a wane tshelede; na Yudasi, we a tswa na u zwifha nga nḓila ya vhukwila u itela u  vhaisa Yesu.—Yoshua 6:17-19; 7:11-25; 2 Dzikhosi 5:14-16, 20-27; Mateo 26:14, 15; Yohane 12:6.

⁸ Tsumbo dza vhathu vha fulufhedzeaho dzine vha nga dzi shumisa, ndi dzine dza bva kha mafhungo a ngaho a Yakobo, we a khadeledza vharwa vhawe uri vha humise tshelede ye vha i wana kha thevhe dzavho, nge a humbula uri vhe vha i longela henefho vho tou khakha; tsumbo ya Yefeta na ṅwananyana wawe, we a ḓadzisa muano wa khotsi awe naho u ita zwenezwo zwo ṱoḓa uri a ḓidzime zwiṅwe zwithu; na tsumbo ya Yesu, we a ḓi ḓivhadza nga tshivhindi phanḓa ha gogo ḽi re na vhuhali u itela u ḓadzisa vhuporofita na u tsireledza khonani dzawe. (Genesi 43:12; Vhahaṱuli 11:30-40; Yohane 18:3-11) Dzenedzi tsumbo dzi si gathi dzi nga sumbedza vhabebi uri Ipfi ḽa Mudzimu ḽi na mafhungo a ndeme ane a nga vha thusa u funza vhana vhavho uri vha fune u fulufhedzea nahone vha hu dzhie hu ha ndeme.

9. Vhabebi vha fanela u iledza mini arali vha tshi ṱoḓa u vhetshela vhana vhavho tsumbo yavhuḓi malugana na u fulufhedzea nahone ndi ngani tsumbo yo raloho i ya ndeme?

⁹ U funza ho raloho hu hwesa vhabebi vhuḓifhinduleli ha ndeme. Muapostola Paulo o vhudzisa a ri: “Iwe-ha ané wa funza vhaṅwe khee Ú sa ḓi-funzi? U tshi laya wa ri: U songo tswa! iwe wa tswa?” (Vha-Roma 2:21, 22a) Vhaṅwe vhabebi vha ḓaḓisa vhana vhavho nga u vha funza uri vha fulufhedzee ngeno vhone vha sa fulufhedzei. Vha nga kha ḓi tswa zwithu zwiṱuku, vha ḓiimelela nga ḽa uri “Vha a zwi ḓivha uri muṅwe na muṅwe u a dzhia hezwi zwithu,” kana vha zwifha nahone vha vhuyafhedza mazwifhi avho nga uri “Muthu muhulwane ha zwifhi, u tou swaswa.” Ngoho ndi ya uri u dzhia tshithu tsha muṅwe muthu nga nnḓa ha thendelo ndi u tswa nahone mazwifhi a ḓo ḓi dzula e mazwifhi, hu sa londwi uri hu khou ambiwa nga ha mini kana uri mazwifhi a hone ndi mangafhani. Ngoho ndi ya uri mazwifhi na u tswa zwi nga si vhuye zwa vhuyafhedzwa, hu sa londwi uri zwithu zwo tswiwaho ndi zwiṱuku lungafhani kana uri mazwifhi a hone ndi maṱuku lungafhani.  * (Luka 16:10) Vhana vha ṱhogomela  nga u ṱavhanya muhoyo wa vhabebi nahone zwenezwi zwi nga ita uri vha sa fulufhedzee. (Vha-Efesa 6:4) Naho zwo ralo, musi vha tshi guda u fulufhedzea kha vhabebi vhavho, zwi vhonala uri vha ḓo edzisa tsumbo yavho nahone vha renda Yehova kha ḽino shango ḽi sa fulufhedzei.—Mirero 22:6.

10. Ndi mini zwine ra fanela u zwi ṱhogomela musi ri tshi khou ḽa mihani na vhatendi nga riṋe?

¹⁰ Musi ri na Vhakriste nga riṋe ri vha na zwibuli zwinzhi zwa u sumbedza uri ri a fulufhedzea. Samusi ro zwi guda kha Ndima ya 12, ri tea u ṱhogomela nḓila ine ra amba ngayo, zwihuluhulu musi ri na vhahashu vha muya. Musi ri tshi khou ḽa mihani zwi nga leluwa vhukuma uri ri ite zwitshele na u remba vhaṅwe! Arali ra amba mafhungo ane ra sa vhe na vhuṱanzi nao, ri nga ḓiwana ri tshi khou phaḓaladza mazwifhi, nga zwenezwo ndi zwavhuḓi uri ri ṱhogomele zwine ra zwi amba. (Mirero 10:19) Zwiṅwe hafhu, naho ri tshi ḓivha uri maṅwe mafhungo ndi ngoho, a zwi ambi uri ri tea u a vhudza vhaṅwe. Sa tsumbo, eneo mafhungo a nga kha ḓi vha a sa ri kwami kana zwi songo tea uri ri a ambe. (1 Vha-Thesalonika 4:11) Vhaṅwe vhathu musi vha tshi amba a vha ṱhonifhi, vha zwi vhuyafhedza nga ḽa uri vha vha vha tshi khou amba ngoho, fhedzi tshifhinga tshoṱhe ri tea u amba nga nḓila ya tshilidzi na ya vhulenda.—Vha-Kolosa 4:6.

11, 12. (a) Vhaṅwe vhe vha ita tshivhi tshihulwane vha ṋaṋisa vhuleme havho nga nḓila-ḓe? (b) Ndi afhio maṅwe mazwifhi ane Sathane a a tikedza malugana na zwivhi zwihulwane nahone ri nga lwisana hani nao? (c) Ri nga sumbedza hani uri ri a fulufhedzea kha ndangulo ya Yehova?

 ¹¹ Ndi zwa ndeme vhukuma uri ri fulufhedzee kha vhane vha ranga phanḓa tshivhidzoni. Vhaṅwe vhane vha ita tshivhi tshihulwane vha ṋaṋisa vhuleme nga u lingedza u dzumba tshivhi tshavho na u zwifhela vhahulwane vha tshivhidzo musi vha tshi vhudziswa nga hatsho. Vhathu vho raloho vha mbo ḓi thoma na u tshila vhutshilo vhu re kavhili, vha ḓiita u nga vha shumela Yehova ngeno vha tshi khou ḓi bvela phanḓa na u ita tshivhi tshihulwane. Zwi re zwone ndi uri zwithu zwoṱhe zwine onoyo muthu a zwi ita zwi mbo ḓi vha mazwifhi. (Psalme ya 12:2) Vhaṅwe a vha vhudzi vhahulwane ngoho yoṱhe, fhedzi vha dzumba mbuno dza ndeme. (Mishumo 5:1-11) Kanzhi u sa fulufhedzea ho raloho hu itiswa nga u tenda mazwifhi ane a tikedzwa nga Sathane.—Sedzani bogisi  “Mazwifhi a Sathane Malugana na Zwivhi Zwihulwane,” kha masiaṱari 164-5.

¹² Ndi zwa ndeme na u fulufhedzea kha ndangulo ya Yehova musi ri tshi ḓadza fomo. Sa tsumbo, musi ri tshi ḓadza mivhigo yashu ya tshumelo ya tsimu, a ro ngo tea u tou humbulela. Zwiṅwe hafhu, musi ri tshi ḓadza fomo ya u dzhenela iṅwe tshumelo, ri songo vhuya ra dzumba mafhungo ane a kwama mutakalo washu kana dziṅwe mbuno dzine dza ri kwama.—Mirero 6:16-19.

13. Ri nga dzula hani ri tshi fulufhedzea arali ro thola kana u tholiwa nga mutendi nga riṋe?

¹³ U fulufhedzea hashu kha vhatendi nga riṋe hu kwama na mafhungo a zwa mabindu. Nga zwiṅwe zwifhinga, Vhakriste vha nga kha ḓi dzhenela zwa mabindu nga tshavho. Vha fanela u ṱhogomela uri vha sa ṱanganye mafhungo a zwa mabindu na vhurabeli havho Holoni ya Muvhuso kana tsimuni. Khamusi wahashu o thola kana o tholiwa nga wahashu. Arali ra thola vhahashu, ri fanela u fulufhedzea khavho, ri vha holele tshelede ye ra tendelana ngayo nga tshifhinga na u vha ṋea ndugelo dzi ṱoḓwaho nga mulayo. (1 Timotheo 5:18; Yakobo 5:1-4) Kha ḽiṅwe sia, arali ro tholiwa nga wahashu, ri fanela u shuma awara dze ra  telwa dzone. (2 Vha-Thesalonika 3:10) Ri songo lavhelela u farwa nga nḓila yo khetheaho nga ṅwambo wa uri ri shumela wahashu, ra lavhelela uri a ri ṋee tshifhinga tsha u awela, mbuyelo kana zwiṅwe zwivhuya zwi sa ṋewi vhaṅwe vhashumi.—Vha-Efesa 6:5-8.

14. Musi Vhakriste vhe na bindu ḽo ṱanganelwaho, ndi vhukando vhufhio vhune vha tea u vhu dzhia u itela u ḓitsireledza nahone ndi ngani?

¹⁴ Hu pfi mini arali bindu ḽa vhoiwe ḽi ḽo ṱanganelwaho, khamusi wahashu o dzhenisa tshelede yawe khaḽo kana o pamba tshelede khaḽo? Bivhili i ṋea maitele a ndeme a shumaho: Ṅwalani fhasi tshiṅwe na tshiṅwe! Sa tsumbo, musi Yeremia a tshi renga tsimu, o ita kopi mbili dza maṅwalwa a thengiselano, ho vha hu na dziṱhanzi nahone a vhulunga iṅwe kopi uri i shumiswe tshifhingani tshi ḓaho. (Yeremia 32:9-12; sedzani na Genesi 23:16-20.) Musi ri tshi ita zwa mabindu na vhatendi nga riṋe, a zwi ambi uri a ri fulufhedzani arali ra ṅwala zwidodombedzwa zwoṱhe kha bammbiri ḽo lugiselelwaho zwavhuḓi, ḽo sainiwaho nahone ha vha na dziṱhanzi. Nṱhani hazwo, hezwi zwi thusa u thivhela u sa pfana, u kulana nungo na khuḓano dzine dza nga ita uri ri fheleledze ri tshi vho sumbana nga minwe. Vhakriste vhoṱhe vhe vha dzhenela kha zwa mabindu nga tshavho vha fanela u humbula uri arali bindu ḽa wa, zwenezwo zwi songo vhuya zwa thithisa vhuthihi na mulalo wa tshivhidzo. *—1 Vha-Korinta 6:1-8.

15. Yehova u ḓipfa hani nga ha u sa fulufhedzea kha zwa mabindu nahone Vhakriste vha ita mini malugana na mikhuvha yo raloho yo ḓoweleaho?

¹⁵ Mukriste ho ngo fanela u fulufhedzea tshivhidzoni fhedzi. Paulo o ri: “Ni ri rabelele. Ro fulufhela nge ra pfa mvalo dzashu dzó ṱamba, ró ḓi funa u [fulufhedzea, NW] kha zwithu zwoṱhe.” (Vha-Heberu 13:18, maḽeḓeretsendama ndi ashu.) Musiki washu u ṱoḓa uri ri fulufhedzee nga maanḓa musi ri tshi ita mafhungo a zwa mabindu. Kha bugu ya Mirero fhedzi, mielo ya vhufhura yo bulwa luṋa. (Mirero 11:1; 16:11; 20:10, 23) Zwifhingani zwa kale,  zwo vha zwo ḓowelea u shumisa mielo na zwileme u itela u kala zwirengiswa nahone muthu a bvisa tshelede yo eḓanaho u renga zwenezwo zwirengiswa. Vhavhambadzi vha sa fulufhedzei vho vha vha tshi shumisa zwileme zwa mifuda mivhili na muelo u sa shumi zwavhuḓi u itela u fhura vharengi. * Yehova u vhenga maitele o raloho! U itela uri ri dzule lufunoni lwawe, ri fanela u iledza tshoṱhe maitele naho e afhio a u sa fulufhedzea siani ḽa zwa mabindu.

16, 17. Ndi dzifhio dziṅwe nḓila dza u sa fulufhedzea dzo ḓoweleaho shangoni ṋamusi nahone Vhakriste vha ngoho vha ḓiimisela u ita mini?

¹⁶ Samusi Sathane e muvhusi wa ḽino shango, a zwi ri mangadzi uri vhunzhi ha vhathu a vha fulufhedzei. Ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe ri nga lingea uri ri sa fulufhedzee. Musi vhathu vha tshi ṅwala vhurifhi ha u humbela mushumo, zwo ḓowelea uri vha zwifhe na u kaludza zwithu, vha amba uri vha na tshenzhelo kha wonoyo mushumo ngeno zwi si ngoho. Musi vhathu vha tshi ḓadza fomo dza mupfuluwo, mithelo, ndindakhombo na zwiṅwe, kanzhi vha ṅwala mazwifhi u itela u wana zwine vha zwi ṱoḓa. Vhagudiswa vhanzhi vha a tswela musi vha tshi ṅwala mulingo kana maanea na mivhigo ya tshikolo, vha nga kha ḓi ya kha Internet nahone vha sedza mafhungo ane a fana na ane vha tea u a ṅwala, vha a kopa zwa vho tou nga ndi vhone vho a ṅwalaho. Nahone musi vhathu vha tshi shumisana na vhashumela-muvhuso vha sa fulufhedzei, kanzhi vha vha ṋea tshanḓa-nguvhoni u itela u wana zwine vha zwi ṱoḓa. Hezwi a zwi ri mangadzi ngauri ri tshila shangoni ḽine vhunzhi ha vhathu vha vha “vha funaho hu tshi naka zwavho fhedzi, vhatami vha mali, . . . vha sá ili tshithu.”—2 Timotheo 3:1-5.

¹⁷ Vhakriste vha ngoho vha ḓiimisela u sa ṱanganela na luthihi kha mikhuvha yo raloho. Zwine zwa ita uri nga zwiṅwe zwifhinga u fulufhedzea zwi vhe khaedu ndi uri zwithu zwi vhonala zwi tshi tshimbilela zwavhuḓi vhathu vha sa fulufhedzei  shangoni ḽa ṋamusi. (Psalme ya 73:1-8) Vhakriste vha nga kha ḓi xelelwa nga dzitshelede nga ṅwambo wa uri vha ṱoḓa u fulufhedzea kha “zwithu zwoṱhe.” (Maḽeḓeretsendama ndi ashu.) Naa zwi a vhuyedza u ita zwenezwo? Zwi a vhuyedza vhukuma! Fhedzi ndi ngani zwo ralo? Ndi dzifhio phaṱhutshedzo dzine ra ḓo dzi wana arali ra fulufhedzea?

18. Ndi ngani zwi zwa ndeme vhukuma u vha na bvumo ḽa u fulufhedzea?

¹⁸ U vha na bvumo ḽa uri u a fulufhedzea ndi zwa ndeme vhukuma vhutshiloni. (Sedzani bogisi  “Naa Ndi A Fulufhedzea?” kha siaṱari 167.) Nahone muṅwe na muṅwe a nga kona u ḓiitela bvumo ḽo raloho! A zwi vhuyi zwa ṱoḓa uri ni vhe na vhukoni ho khetheaho, lupfumo, mbonalo yavhuḓi, u vha wa luṅwe lushaka kana zwiṅwe zwithu zwine na nga kundwa u zwi swikelela. Naho zwo ralo, vhanzhi vha a kundwa u fulufhedzea hune ha ḓisela muthu bvumo ḽavhuḓi. U fulufhedzea a ho ngo anza. (Mixa 7:2) Vhaṅwe vha nga kha ḓi ni holedza arali na fulufhedzea, fhedzi vhaṅwe vha ḓo dzhiela nṱha u fulufhedzea haṋu, vha ni fulufhela na u ni ṱhonifha. Vhunzhi ha Ṱhanzi dza Yehova vho wana mushumo nga ṅwambo wa u fulufhedzea. A vha pandelwi musi hu tshi pandelwa vhashumi vha sa fulufhedzei kana vha wana mishumo musi hu tshi ṱoḓea vhashumi vha fulufhedzeaho nga maṱo matswuku.

19. U fulufhedzea zwi nga kwama hani luvalo lwashu na vhushaka hashu na Yehova?

¹⁹ Hu sa londwi uri zwithu zwo bulwaho afho nṱha zwi a itea kana a zwi itei kha inwi, ni ḓo vhuyelwa vhukuma nga u fulufhedzea. Ni ḓo vha na luvalo lwo kunaho. Paulo o ṅwala a ri: “Ro fulufhela nge ra pfa mvalo dzashu dzó ṱamba.” (Vha-Heberu 13:18) Zwiṅwe hafhu, Khotsi ashu wa ṱaḓulu u a ṱhogomela u fulufhedzea haṋu nahone u funa vhathu vhane vha fulufhedzea. (Psalme ya 15:1, 2; Mirero 22:1) Ee, u fulufhedzea zwi ni thusa uri ni dzule lufunoni lwa Mudzimu nahone a hu na malamba ane a fhira eneo. Kha ndima i tevhelaho ri ḓo haseledza thero i tshimbidzanaho na yeneyi: Nḓila ine Yehova a dzhia ngayo mushumo.