1-3. Vhe vha vha vhe vhahura vha Yesu vho aravha hani pfunzo yawe, nahone vho kundwa u ṱhogomela mini nga hae?

 VHATHETSHELESI vho vha vho mangala. Yesu we a vha a tshee muṱhannga, o vha o ima phanḓa havho tshikoloni a tshi khou vha funza. Vho vha vha tshi mu ḓivha—o alutshela muḓini wa havho, nahone o fhedza miṅwaha minzhi a tshi shuma muḓini wa havho e muvhaḓi. Khamusi vhaṅwe vhavho vho vha vha tshi dzula nḓuni dze Yesu a shela mulenzhe kha u dzi fhaṱa, kana khamusi vho lima masimu avho nga malembe na dzhogo zwe a zwi vhaḓa nga zwanḓa zwawe. a Fhedzi vho vha vha tshi ḓo aravha hani pfunzo ya onoyu muthu we a vha e muvhaḓi?

² Vhunzhi ha vhe vha vha vho thetshelesa vho ḓivhudzisa vho mangala vha ri: ‘Vhuṱali uvhu o vhu wana ngafhi?’ Fhedzi vha dovha vha ri: ‘Ndi muvhaḓi, murwa wa Maria.’ (Mateo 13:54-58; Marko 6:1-3) Zwi ṱungufhadzaho ndi uri vhathu vhe vha vhuya vha vha vhahura vha Yesu vho ri: ‘Onoyu muvhaḓi u sokou vha muthu wa hayani u fana na riṋe.’ Hu sa londwi maipfi awe a vhuṱali, vho mu landula. Vho vha vha sa zwi ḓivhi uri vhuṱali vhune a khou vha vhudza hone ho vha hu si hawe.

³ Yesu o wana ngafhi honovhu vhuṱali? O ri: “Pfunzo yanga a si yanga, ndi ya o nthumaho.” (Yohane 7:16) Muapostola Paulo o ṱalusa uri Yesu “kha riṋe ndi vhuṱali vhu bvaho ha Mudzimu.” (1 Vha-Korinta 1:30, NW) Vhuṱali ha Yehova vhu vhonala kha Murwa wawe, Yesu. Vhukuma, hezwi zwo vha zwi ngoho lwe Yesu a amba uri: “Nṋe na Khotsi ri vhathihi.” (Yohane 10:30) Kha ri ṱolisise masia mararu e Yesu a sumbedza “vhuṱali vhu bvaho ha Mudzimu.”

 4. (a) Tsho vha tshi tshifhio tshiṱoho tsha mulaedza wa Yesu, nahone ndi ngani zwenezwo zwo vha zwi zwa ndeme vhukuma? (b) Ndi ngani nyeletshedzo ya Yesu yo vha i tshi shuma misi yoṱhe nahone i tshi vhuyedza vhathetshelesi vhawe?

⁴ Tsha u thoma, ṱhogomelani zwe Yesu a zwi funza. Tshiṱoho tsha mulaedza wawe tsho vha tshi “mafhungo-maḓifha a muvhuso.” (Luka 4:43) Zwenezwo zwo vha zwi zwa ndeme vhukuma nga ṅwambo wa zwe zwa vha zwi tshi ḓo itwa nga Muvhuso kha u lwela vhuvhusahoṱhe ha Yehova na u ḓisela vhathu phaṱutshedzo dzi sa fheli. Musi Yesu a tshi funza, o ṋea nyeletshedzo ya vhuṱali kha vhutshilo ha ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe. O ḓisumbedza u vha “Mulaya-vhuṱolo” we a dzula o ambiwa. (Yesaya 9:5) Vhukuma, o vha a tshi ḓo laya nga vhuṱolo. O vha e na nḓivho khulwane ya Ipfi ḽa Mudzimu na zwine a zwi funa, a tshi pfesesa nga maanḓa nzulele ya vhathu, nahone o vha a tshi vha funa vhukuma. Nga zwenezwo, nyeletshedzo yawe yo vha i tshi shuma misi yoṱhe nahone i tshi vhuyedza vhathetshelesi vhawe. Yesu o vha a tshi amba “maipfi a vhutshilo vhu sa fheli.” Ee, musi nyeletshedzo yawe i tshi tevhelwa i isa u tshidzwani.—Yohane 6:68.

 5. Ndi afhio maṅwe mafhungo e Yesu a amba ngao kha Pfunzo ya Thavhani?

⁵ Pfunzo ya Thavhani ndi tsumbo i swayeaho ya vhuṱali vhu sa vhambedzwi na tshithu vhu wanalaho kha pfunzo dza Yesu. Yeneyi pfunzo, nga he ya ṅwalwa ngaho kha Mateo 5:3–7:27, i nga ṋekedzwa nga mimunithi ya 20 fhedzi. Naho zwo ralo, nyeletshedzo yayo i dzula i tshifhingani—yo tea na ṋamusi u fana na nḓila ye ya vha i ngayo u thomani. Yesu o amba nga mafhungo manzhi, u katela na nḓila ya u khwinisa vhushaka na vhaṅwe (5:23-26, 38-42; 7:1-5, 12), nḓila ya u dzula wo kuna kha matshilele (5:27-32), na nḓila ya u tshila vhutshilo vhu re na ndivho (6:19-24; 7:24-27). Fhedzi Yesu ho ngo sokou vhudza vhathetshelesi vhawe buḓo ḽa vhuṱali; o vha sumbedza nga u vha ṱalutshedza, nga u humbula na u vha ṋekedza vhuṱanzi.

6-8. (a) Yesu o ṋea zwiitisi zwifhio zwi re na maanḓa zwa u iledza u vhilaela? (b) Ndi mini zwi sumbedzaho uri nyeletshedzo ya Yesu i sumbedza vhuṱali vhu bvaho ṱaḓulu?

 ⁶ Sa tsumbo, ṱhogomelani nyeletshedzo ya vhuṱali ya Yesu ya nḓila ya u sedzana na mbilaelo nga ha zwithu zwi vhonalaho, samusi zwo buliwa kha Mateo ndima ya 6. Yesu u a ri eletshedza: “Ni songo vhilaelela vhutshilo haṋu uri: ri ḓo ḽa’ni, ri ḓo nwa’ni? Na hone ni songo vhilaelela muvhili waṋu uri: ri ḓo ambara’ni?” (Ndimana 25) Zwiḽiwa na zwiambaro ndi ṱhoḓea dza mutheo, nahone ndi zwa nzulele u vhilaela nga ha u vha na zwenezwo zwithu. Fhedzi Yesu u ri vhudza uri ri “songo vhilaelela” nga ha zwenezwo zwithu. b Ndi ngani?

⁷ Thetshelesani musi Yesu a tshi ṱalutshedza nga nḓila i fushaho. Samusi Yehova o ri ṋea vhutshilo na muvhili, naa a nga si ri ṋee zwiḽiwa u itela u ṱhogomela honoho vhutshilo na zwiambaro u itela u fukedza wonoyo muvhili? (Ndimana 25) Arali Mudzimu a tshi ṋea zwiṋoni zwiḽiwa na u ambadza maluvha zwavhuḓi, vhukuma u ḓo londa vhagwadameli vhawe vha vhathu! (Ndimana 26, 28-30) Vhukuma, u sokou vhilaela zwi songo tea a zwi thusi. Zwi nga si engedze vhutshilo hashu na nga tshipiḓa zwatsho. c (Ndimana 27) Ndi mini zwine zwa nga ri thusa uri ri sa vhilaele? Yesu u a ri eletshedza: Bvelani phanḓa ni tshi vhea vhurabeli ha Mudzimu u thoma vhutshiloni. Vhane vha ita nga u ralo vha nga vha na vhungoho ha uri vha ḓo “ingiwa” ṱhoḓea dzavho dza ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe nga Khotsi avho wa ṱaḓulu. (Ndimana 33) Mafheleloni, Yesu o ṋea nyeletshedzo i shumaho vhukuma—ni songo vhilaela nga zwa matshelo. Ndi ngani ni tshi fanela u vhilaela nga zwa matshelo ṋamusi? (Ndimana 34) Nga nnḓa ha zwenezwo, ndi ngani ni tshi nga vhilaela zwi songo tea nga ha zwithu zwine zwi sa ḓo vhuya zwa itea? U shumisa yeneyo nyeletshedzo  ya vhuṱali zwi nga ri ita uri ri iledze vhuleme vhunzhi-vhunzhi kha ḽino shango ḽi re na mutsiko.

⁸ Ee, nyeletshedzo ye Yesu a i ṋea i a shuma ṋamusi samusi yo vha i tshi shuma miṅwahani i ṱoḓaho u vha 2 000 yo fhiraho. Naa zwenezwo a si musumbedzo wa vhuṱali vhu bvaho ṱaḓulu? Na nyeletshedzo dza khwine u fhira dzoṱhe dzi bvaho kha vhathu dzi anzela u fhelelwa nga tshifhinga, dzi anzela u vusuluswa kana u dzhielwa vhudzulo nga dziṅwe. Naho zwo ralo, pfunzo dza Yesu a dzi fhelelwi nga tshifhinga. Fhedzi hezwo a zwo ngo fanela uri mangadza, nga uri onoyu Mulai wa Vhuṱolo o “amba zwe Mudzimu a amba.”—Yohane 3:34.

 9. Maṅwe maswole o ri mini nga ha pfunzo ya Yesu, nahone ndi ngani zwenezwi zwo vha zwi si u kaludza?

⁹ Sia ḽa vhuvhili ḽe Yesu a sumbedza ngaḽo vhuṱali ha Mudzimu yo vha i nḓila yawe ya u funza. Nga tshiṅwe tshifhinga musi maṅwe maswole o ruṅwa uri a ye u mu fara o vhuya o nembeledza zwanḓa, a ri: “A huna muthu we a vhuya a amba sa uyo muthu.” (Yohane 7:45, 46) Eneo mafhungo o vha a songo kaludzwa. Yesu, we a vha ‘a tshi bva ṱaḓulu,’ u na nḓivho na tshenzhelo khulwane. (Yohane 8:23) Ngangoho o funza u fhira vhathu vhoṱhe. Ṱhogomelani nḓila mbili fhedzi dza onoyu Mufunzi wa vhuṱali.

10, 11. (a) Ndi ngani nḓila ye Yesu a vha a tshi shumisa ngayo zwifanyiso yo vha i tshi mangadza? (b) Zwifanyiso ndi mini, nahone ndi ifhio tsumbo i sumbedzaho uri zwifanyiso zwa Yesu zwo vha zwi tshi funza nga hu bvelelaho?

¹⁰ U shumisa zwifanyiso nga nḓila i bvelelaho. Ri vhudzwa uri: “Yesu o zwi amba nga zwifanyiso a tshi vhudza mavhuthu. Ha ngo amba navho’ nga kuṅwe kuambele, arali hu si nga zwifanyiso.” (Mateo 13:34) Vhu a mangadza vhukoni hawe ha u funza mafhungo-ngoho o dzikaho nga u shumisa zwithu zwa ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe. Vhalimi vhane vha ṱavha dzimbeu, vhafumakadzi vhane vha lugisela u baka vhurotho, vhana vha tshi tamba makete, vharei vha khovhe vha tshi kokodza mammbule, vhalisa vha tshi ṱoḓa nngu dzo xelaho—zwenezwi zwo vha zwi zwithu zwe vhathetshelesi vhawe vha vha vho no zwi vhona  lunzhi. Musi mafhungo-ngoho a ndeme a tshi ṱalutshedzwa hu tshi shumiswa zwithu zwo ḓoweleaho, eneo mafhungo-ngoho a nwelela nga u ṱavhanya na nga ho dzikaho muhumbuloni na mbiluni.—Mateo 11:16-19; 13:3-8, 33, 47-50; 18:12-14.

¹¹ Yesu o vha a tshi anzela u shumisa zwifanyiso, nganea pfufhi u itela u gudisa matshilele avhuḓi kana mafhungo-ngoho a muya. Samusi zwi tshi leluwa u pfesesa na u humbula nganea u fhira u ṱalusa mafhungo nga nḓila yo serekanaho, zwifanyiso zwo thusa u ita uri vhathu vha sa hangwe pfunzo ya Yesu. Kha zwifanyiso zwinzhi, Yesu o ṱalusa Khotsi awe nga maipfi a pfalaho ane zwa konḓa u a hangwa. Sa tsumbo, ndi nnyi ane a nga si pfesese mbuno ya tshifanyiso tsha murwa wa ḽihwarahwara—uri musi muthu we a vha o pambuwa a tshi rembuluwa nga mbilu yoṱhe, Yehova u ḓo mu pfela vhuṱungu nahone a mu ṱanganedza nga lufuno?—Luka 15:11-32.

12. (a) Yesu o shumisa hani dzimbudziso musi a tshi funza? (b) Yesu o fhumudza hani vhe vha vha vha tshi khou timatima maanḓa awe?

¹² U shumisa dzimbudziso nga vhutsila. Yesu o shumisa dzimbudziso uri vhathetshelesi vhawe vha bule mavhonele avho, vha ṱolisise zwiṱuṱuwedzi zwavho, kana u ita dziphetho. (Mateo 12:24-30; 17:24-27; 22:41-46) Musi vharangaphanḓa vha vhurereli vha tshi mu vhudzisa arali o ṋewa maanḓa nga Mudzimu, Yesu o fhindula a ri: “Ndovhedzo ya Yohane yo vha i tshi bva ngafhi? Kana yo vha i tshi bva ṱaḓulu; kana yo vha i tshi bva vhathuni?” Vho mangadzwa nga yeneyo mbudziso, vha elekanya mbiluni dzavho vha ri: “Arali rá ri: Ibva ṱaḓulu, ene u ḓo ri: Ndi mini-ha ní so ngo mu tenda? Arali rá ri: I bva vhathuni, u̗ ralo ri ofha vhathu. Ngauri vhoṱhe vho vha vha tshi ri Yohane ndi muporofita.” Mafheleloni vha fhindula vha ri: “A ri zwi ḓivhi.” (Marko 11:27-33; Mateo 21:23-27) Nga u shumisa mbudziso dzi leluwaho, Yesu o vha sia vho mangala nahone a bvukulula vhumbulu vhu re mbiluni dzavho.

13-15. Tshifanyiso tsha Musamaria wa vhuthu tshi sumbedza hani vhuṱali ha Yesu?

¹³ Nga zwiṅwe zwifhinga Yesu o vha a tshi ṱanganya maitele a u funza nga u dzhenisa mbudziso dzi ṱoḓaho uri muthu a humbule kha zwifanyiso zwawe. Musi muḓivhi wa mulayo wa Muyuda  a tshi vhudzisa Yesu zwine zwa ṱoḓea u itela u wana vhutshilo vhu sa fheli, Yesu o mu livhisa kha Mulayo wa Mushe, une wa laedza u funa Mudzimu na wahau. A tshi ṱoḓa u ḓiita muvhuya, onoyo munna o vhudzisa a ri: “Hone wa hanga ndi nnyi?” Yesu o fhindula nga u anetshela nganea. Muṅwe munna wa Muyuda o vha a tshi khou tshimbila e eṱhe musi a tshi rwiwa nga mavemu, vha mu sia a tshi nga mufu. Vhayuda vhavhili vha fhira nga henefho he a vha e hone, wa u thoma o vha e tshifhe nahone ha tevhela Mulevi. Vhuvhili havho vho sokou fhira vha sa mu londe. Fhedzi ha mbo swika muṅwe Musamaria henefho fhethu. Nge a mu pfela vhuṱungu, a vhofha ntho dza onoyo munna nahone a sumbedza lufuno nga u isa onoyo munna nḓuni ya vhaeni uri a kone u fhola e henengei. Musi a tshi phetha eneo mafhungo, Yesu a vhudzisa onoyo muḓivhi wa mulayo a ri: “Kha avho vhararu, wa hawe wa uyo o welaho kha vha mavemu o vha ufhio?” Onoyo munna o fhindula a ri: “Hoyo we a ita zwe a rumeledzwa nga u mu pfela vhuṱungu.”—Luka 10:25-37.

¹⁴ Tshenetsho tshifanyiso tshi sumbedza hani vhuṱali ha Yesu? Misini ya Yesu, Vhayuda vho vha vha tshi shumisa ipfi ḽine ḽa ri “wa hau” kha vhane vha tevhela masialala avho fhedzi—hu si kha Vhasamaria. (Yohane 4:9) Arali Yesu a vhe o sokou anetshela nga ha Musamaria o huvhadzwaho, we a thuswa nga Muyuda, naa zwenezwo zwo vha zwi tshi ḓo vha zwo fhelisa luvhengelambiluni? Yesu o dzudzanya nganea yawe nga vhuṱali lwe zwa sumbedza uri Musamaria o ṱhogomela Muyuda nga lufuno. Hafhu, ṱhogomelani mbudziso ye Yesu a i vhudzisa magumoni a nganea yawe. O ṱalusa nga iṅwe nḓila ipfi ḽine ḽa ri “wa hau.” Zwi re zwone ndi uri muḓivhi wa mulayo o vha o vhudzisa uri: ‘Wahashu ndi nnyi ane nda fanela u mu funa?’ Fhedzi Yesu o vhudzisa uri: “Kha avho vhararu, wa hawe wa uyo o welaho kha vha mavemu o vha ufhio?” Yesu ho ngo livhisa ṱhogomelo kha muthu we a vutshelwa, we a itelwa vhuthu, fhedzi o i livhisa kha Musamaria we a sumbedza vhuthu. Wahau wa ngoho ndi ane a thoma u dzhia vhukando u itela u sumbedza vhaṅwe lufuno hu sa londwi uri ndi vha murafho ufhio. Nḓila ye Yesu a i shumisa u itela u bvisela mbuno yawe khagala yo vha i yone i bvelelaho u fhira dzoṱhe.

 ¹⁵ Naa zwi a mangadza uri vhathu vho kanuka ‘nḓila ya u funza’ ya Yesu nahone vha mu funa? (Mateo 7:28, 29) Kha tshiṅwe tshiitea “magogo manzhi” a vhathu o dzula nae maḓuvha mararu, a si na zwa u ḽa!—Marko 8:1, 2.

16. Yesu o ṋea hani “vhuṱanzi” ha uri o vha a tshi langiwa nga vhuṱali ha Mudzimu?

¹⁶ Sia ḽa vhuraru ḽe Yesu a sumbedza ngaḽo vhuṱali ha Yehova ḽo vha ḽi matshilele awe. Vhuṱali ndi havhuḓi; vhu a shuma. Mufunziwa Yakobo o vhudzisa uri: ‘Ndi nnyi wa vhuṱali vhukati haṋu?’ Nga zwenezwo o fhindula mbudziso yawe a ri: “Vhuḓifari hawe havhuḓi kha vhu tikedze vhuṱanzi ha zwenezwi.” (Yakobo 3:13, The New English Bible) Nḓila ye Yesu a ḓifara ngayo yo ṋea “vhuṱanzi” ha uri o vha a tshi langiwa nga vhuṱali ha Mudzimu. Kha ri ṱhogomele nḓila ye a sumbedza ngayo mavhonele avhuḓi, kha matshilele awe na nḓila ye a shumisana ngayo na vhaṅwe.

17. Ndi mini tshi sumbedzaho uri Yesu o vha a tshi linganyisela nga ho fhelelaho vhutshiloni hawe?

¹⁷ Naa no no vhuya na zwi ṱhogomela uri vhathu vha si na mavhonele avhuḓi vha anzela u kaludza zwithu? Ee, zwi ṱoḓa vhuṱali uri muthu a kone u linganyisela. Nga u edzisa vhuṱali ha Mudzimu, Yesu o linganyisela nga ho fhelelaho. O vhea zwithu zwa muya u thoma vhutshiloni hawe. O vha o farakanea vhukuma nga mushumo wa u ḓivhadza mafhungo maḓifha. O ri: “Ndi zwone zwe nda ḓela zwone.” (Marko 1:38) Vhukuma, zwithu zwi vhonalaho zwo vha zwi si zwa ndeme khae; zwi vhonala uri o vha a si na zwithu zwinzhi zwi vhonalaho. (Mateo 8:20) Naho zwo ralo, o vha a sa ḓidzimi madakalo. U fana na Khotsi awe, “Mudzimu o takalaho,” Yesu o vha e muthu ane a dzula o ḓitakalela, nahone o ita uri vhaṅwe vha takale. (1 Timotheo 1:11; 6:15, NW) Musi a tshi ya tshimimani tsha mbingano—tshiitea tshine nga ho ḓoweleaho tsha vha na muzika, u imba, na u takala—zwi tou vha khagala uri o vha a songo yela u tshinya dakalo ḽa tshenetsho tshimima. Musi veine i tshi fhela, o shandula maḓi a vha veine i ḓifhaho, tshinwiwa tshine tsha ‘takadza mbilu ya muthu.’ (Psalme ya 104:15; Yohane 2:1-11) Yesu o vha a tshi rambiwa zwifhinga zwinzhi zwiḽiwani, nahone o vha a tshi anzela u shumisa zwenezwo zwiitea u itela u funza.—Luka 10:38-42; 14:1-6.

18. Yesu o tshilisana hani na vhafunziwa vhawe nga nḓila yavhuḓi?

 ¹⁸ Yesu o vha a tshi tshilisana na vhathu nga nḓila yavhuḓi misi yoṱhe. U pfesesa hawe vhathu vha ṋama ho mu ita uri a pfesese zwavhuḓi vhafunziwa vhawe. O vha a tshi zwi ḓivha zwavhuḓi uri a vho ngo fhelela. Naho zwo ralo, o vhona pfaneleo dzavho dzavhuḓi. O vha a tshi vhona vhukoni ha vhenevha vhanna vhe Yehova a vha kokodza. (Yohane 6:44) Hu sa londwi vhushayanungo havho, Yesu o vha a tshi vha fulufhela. A tshi sumbedza uri u a vha fulufhela, o ṋea vhafunziwa vhawe vho ḓodzwaho vhuḓifhinduleli vhuhulwane. A vha laedza uri vha huwelele mafhungo maḓifha, nahone o vha a tshi fulufhela uri vha ḓo kona u khunyeledza wonoyo mushumo. (Mateo 28:19, 20) Bugu ya Mishumo i khwaṱhisedza uri vho ita nga u fulufhedzea wonoyo mushumo we a vha laedza uri vha u ite. (Mishumo 2:41, 42; 4:33; 5:27-32) Nga zwenezwo-ha, zwi khagala uri vhuṱali ha Yesu ndi hone ho itaho uri a vha fulufhele.

19. Yesu o sumbedza hani uri o vha ‘o vuḓa, e mudzia u ḓiṱukufhadza mbiluni’?

¹⁹ Samusi ro zwi ṱhogomela kha Ndima ya 20, Bivhili i ṱumanya u ḓiṱukufhadza, u vuḓa, na vhuṱali. Vhukuma, Yehova o vhea tsumbo yavhuḓisa malugana na zwenezwi. Fhedzi hu pfi mini nga Yesu? Zwi a takadza u vhona u ḓiṱukufhadza he Yesu a hu sumbedza musi a tshi shumisana na vhafunziwa vhawe. Sa muthu o fhelelaho, o vha e muhulwane khavho. Naho zwo ralo, ho ngo dzhiela fhasi vhafunziwa vhawe. Ho ngo vhuya a ita uri  vha ḓipfe vhe vha fhasi kana vha songo fanelea. Nṱhani hazwo, o vha a tshi ḓivha vhushayanungo havho nahone a sa fhele mbilu musi vha tshi khakha. (Marko 14:34-38; Yohane 16:12) Naa a si zwone zwo itaho uri na vhana vha ḓipfe vho vhofholowa vhe na Yesu? Vhukuma vho ḓipfa vhe tsini nae nga ṅwambo wa uri vho ṱhogomela uri o vha ‘o vuḓa, e mudzia u ḓiṱukufhadza mbiluni.’—Mateo 11:29; Marko 10:13-16.

20. Yesu o sumbedza hani u humbulela musi a tshi shumisana na mufumakadzi wa Vhannḓa we ṅwananyana wawe a vha a tshi shengedzwa nga madimoni?

²⁰ Yesu o edzisa u ḓiṱukufhadza hu bvaho ha Mudzimu nga iṅwe nḓila ya ndeme vhukuma. O vha a tshi humbulela, kana u tendelana na zwiimo, musi zwo tea. Sa tsumbo, humbulani tshifhinga tsha musi mufumakadzi wa Vhannḓa a tshi mu humbela uri a fhodze ṅwananyana we a vha a tshi shengedzwa nga madimoni. Nga nḓila tharu dzo fhamba-fhambanaho, Yesu o mu sumbedzisa uri o vha a nga si mu thuse—ya u thoma, nga u sa mu fhindula; ya vhuvhili, nga u amba nga ho livhaho uri o vha a songo rumelwa kha Vhannḓa, fhedzi kha Vhayuda; nahone ya vhuraru, nga u anetshela tshifanyiso tshe tsha ṱalusa zwavhuḓi mbuno i fanaho na yeneyo. Naho zwo ralo, onoyo mufumakadzi o kombetshedza, a sumbedza uri o vha e na lutendo luhulwane. Kha honoho vhuimo vhu songo ḓoweleaho, Yesu o aravha hani? O ita zwenezwiḽa zwithu zwe a amba uri ha nga zwi iti. O fhodza ṅwananyana wo onoyo mufumakadzi. (Mateo 15:21-28) Naa zwenezwo a si u ḓiṱukufhadza hu swayeaho? Nahone humbulani uri u ḓiṱukufhadza ndi mutheo wa vhuṱali ha vhukuma.

21. Ndi ngani ri tshi fanela u lingedza u edzisa vhumuthu, maambele, na nḓila ya u ita zwithu ya Yesu?

²¹ Ri livhuha lungafhani uri Evangeli dzo ri dzumbululela maipfi na zwiito zwa munna o ṱalifhaho u fhira vhathu vhoṱhe vhe vha vhuya vha tshila! Kha ri humbule uri Yesu o sumbedza nga ho fhelelaho vhumuthu ha Khotsi awe. Nga u edzisa vhumuthu, maambele na nḓila ya u ita zwithu ya Yesu, ri ḓo vha ri tshi khou ṱahulela vhuṱali vhu bvaho ṱaḓulu. Kha ndima i tevhelaho, ri ḓo vhona nḓila ine ra nga shumisa ngayo vhuṱali ha Mudzimu vhutshiloni hashu.