1. Kanzhi Bivhili i ṱalusa hani ndayo?

NDI mini zwine zwa ḓa muhumbuloni waṋu musi ni tshi pfa ipfi ḽine ḽa ri ‘laya’? Vhathu vhanzhi vha humbula u nga zwi amba u gudisa muṅwe muthu. Fhedzi u laya zwi amba zwithu zwinzhi. Zwi nga dovha zwa amba u khakhulula, u kaidza na u ṱarafa. Ndi ngazwo nga zwiṅwe zwifhinga Mudzimu a tshi nga ri ṱarafa musi a tshi ri laya. Naho honoho u laya hu tshi katela u ṱarafiwa, a zwi ambi uri u vha a tshi khou ri tambudza kana u na tshiṱuhu. Fhedzi zwi sumbedza uri Mudzimu u a ri funa nahone u ṱoḓa ri tshi wana vhutshilo vhu sa fheli. (Vhaheb. 12:6) Bivhili i amba uri u laiwa zwi a ri vhuyedza nahone nga zwiṅwe zwifhinga, zwi a katelwa musi hu tshi ambiwa nga ha nḓivho, vhuṱali, lufuno na vhutshilo. (Mir. 1:2-7; 4:11-13) Zwi re zwone ndi uri tshipikwa tshihulwane tsha u ‘laya’ ndi u gudisa, u fana na mubebi a tshi gudisa ṅwana nga nḓila yavhuḓi.

2, 3. U kaidza zwi nga katela hani u gudisa na u ṱarafa? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.)

² Ṱhogomelani tsumbo i tevhelaho: Muṅwe mutukana muṱuku ane a pfi Johnny u khou tamba bola nga ngomu nḓuni. Mme awe vha ri khae: “Johnny, ni a zwi ḓivha uri a hu tambiwi bola nga ngomu nḓuni! Ngauri ni nga kwasha zwithu.” Fhedzi ho ngo thetshelesa mme awe, a bvela phanḓa na u tamba bola nahone a khakha a kwasha tshithu tsha u  vhetshela maluvha. Mme awe vha ḓo mu kaidza hani? Musi vha tshi mu kaidza, vha nga mu gudisa na u mu ṱarafanyana. Musi vha tshi khou mu gudisa, vha nga mu ṱalutshedza uri ndi ngani zwe a ita zwo khakhea. Vha ṱoḓa u mu thusa uri a ḓivhe uri u thetshelesa vhabebi zwi sumbedza u vha na vhuṱali na u mu ṱalutshedza uri milayo ine vha i vhea ndi ya ndeme nahone i a pfesesea. Nga zwenezwo, vha nga tikedza zwe vha zwi amba nga u mu ṱarafa nga nḓila yo teaho. Sa tsumbo, vha nga mu dzhiela yeneyo bola nahone vha i vhea kule. Zwenezwo zwi nga mu thusa uri a humbule uri u konyolela matanda nḓevheni zwi na masiandoitwa.

³ Ri tshipiḓa tsha nnḓu ya Mudzimu samusi ri miraḓo ya tshivhidzo tsha Vhukriste. (1 Tim. 3:15) Nga zwenezwo, ri ṱhonifha milayo ya Yehova nahone u a ri kaidza musi ri tshi pfuka yeneyo milayo. Zwiṅwe hafhu, arali ra ita zwithu zwine zwa ita uri hu vhe na masiandoitwa a si avhuḓi, musi a tshi ri kaidza u vha a tshi khou ri humbudza nḓila ine zwa vha zwa ndeme ngayo u thetshelesa Khotsi ashu wa ṱaḓulu. (Vhagal. 6:7) Mudzimu u na ndavha na riṋe nahone ha ṱoḓi ri tshi tambula.—1 Pet. 5:6, 7.

4. (a) Ndi u gudisa hufhio hune Yehova a hu fhaṱutshedza? (b) Ri ḓo ṱolisisa mini kha ino thero?

⁴ U kaidza ri tshi shumisa Maṅwalo, zwi nga thusa ṅwana kana mugudiswa wa Bivhili uri vha swikelele tshipikwa tsha u vha mutevheli wa Kristo. Bivhili ine ya vha tshishumiswa tshashu tsha ndeme tsha u gudisa, i ri thusa uri ri kone u “laya nga nḓila yo lugaho.” Nga zwenezwo, ṅwana washu kana mugudiswa washu wa Bivhili, a nga thuswa u pfesesa na u ‘tevhedza zwoṱhe zwe Yesu a ri laya.’ (2 Tim. 3:16; Mat. 28:19, 20) Yehova u fhaṱutshedza yeneyi nḓila ya u gudisa ine ya ita uri vhagudiswa vha kone u thusa vhaṅwe uri na vhone vha vhe vhafunziwa vha Kristo. (Vhalani Tito 2:11-14.) Zwino kha ri ṱolisise phindulo dza mbudziso tharu dza ndeme: (1) Nḓila ine Mudzimu a ri kaidza ngayo i sumbedza hani uri u a ri funa? (2) Ri nga guda mini kha vhathu vhe vha kaidzwa nga Mudzimu tshifhingani tsho fhiraho? (3) Ri nga edzisa hani Yehova na Murwa wawe musi ri tshi kaidza?

5. Musi Yehova a tshi ri kaidza, zwi vha zwi tshi khou sumbedza hani uri u a ri funa?

⁵ Nga nṱhani ha uri Yehova u a ri funa, u a ri khakhulula, u ri funza na u ri gudisa uri ri dzule ri na vhushaka ha tsini nae na u wana vhutshilo vhu sa fheli. (1 Yoh. 4:16) Ha ri semi kana u ita uri ri ḓipfe ri si vha ndeme. (Mir. 12:18) Nṱhani hazwo, Yehova u livhisa ṱhogomelo kha pfaneleo dzavhuḓi dzine ra vha nadzo nahone u a ṱhonifha mbofholowo yashu ya u ḓikhethela. Naa ni a kona u vhona nḓila ine Mudzimu a ni funa ngayo musi ni tshi kaidzwa hu tshi shumiswa Ipfini ḽawe, khandiso dzo thewaho Bivhilini, vhabebi vha Vhakriste kana vhahulwane vha tshivhidzo? Ndi ngoho uri vhahulwane vhane vha lingedza u ri khakhulula nga nḓila yavhuḓi na nga lufuno na musi ri sa athu u zwi ṱhogomela uri ro ita “vhukhakhi,” vha vha vha tshi khou sumbedza uri Yehova u a ri funa.—Vhagal. 6:1.

6. U kaidzwa zwi sumbedza hani uri Mudzimu u a ri funa naho zwi tshi nga katela u dzhielwa ndugelo?

⁶ Naho zwo ralo, u kaidzwa zwi nga katela zwi fhiraho u ṋewa nyeletshedzo kana u khakhululwa. Arali ho itwa tshivhi tshihulwane, zwi nga ita uri muthu a xelelwe nga ndugelo tshivhidzoni. Naho ro kaidzwa nga yeneyo nḓila, zwi sumbedza uri Mudzimu u a ri funa. Sa tsumbo, u xelelwa nga ndugelo zwi nga thusa muthu uri a ṱhogomele nḓila ine zwa vha zwa ndeme ngayo u livhisa ṱhogomelo nga ho engedzeaho kha u guda Bivhili, u elekanya na u rabela. U ita zwenezwo zwi nga mu thusa uri a vhe na vhushaka ho khwaṱhaho na Mudzimu. (Ps. 19:7) Nga u ya ha tshifhinga, a nga dovha a ṋewa ndugelo. Na u bviswa tshivhidzoni zwi sumbedza uri Yehova u a ri funa ngauri zwi tsireledza tshivhidzo kha ṱhuṱhuwedzo mmbi. (1 Vhakor. 5:6, 7, 11) Nga nṱhani ha uri Mudzimu u kaidza nga nḓila yo teaho, u bviswa tshivhidzoni zwi nga thusa muthu o itaho tshivhi uri a kone u pfesesa  nḓila ine tshivhi tshawe tsha vha tshihulwane ngayo nahone zwi nga mu thusa uri a rembuluwe.—Mish. 3:19.

7. Sebena o vha e nnyi, nahone o thoma u vha na pfaneleo dzifhio dzi si dzavhuḓi?

⁷ U itela u pfesesa nḓila ine u kaidzwa zwa vha zwa ndeme ngayo, kha ri ṱhogomele tsumbo dza vhathu vhavhili vhe vha kaidzwa nga Yehova: Sebena we a tshila misini ya Khosi Hiskia na wahashu Graham wa misini yashu. Sebena o vha e na vhuimo havhuḓi samusi o vha e mukoma ane a ‘langa nnḓu dza musanda,’ khamusi o vha a tshi langa nnḓu dza Hiskia. (Yes. 22:15) Zwi ṱungufhadzaho ndi uri o thoma u ḓikukumusa nahone o vha a tshi ṱoḓa uri vhathu vha mu dzhie e wa ndeme. O dovha a ḓiitela vhiḓa ḽo korwaho kha tombo nahone o vha a tshi ṋamela ‘magoloi a madzanga’!—Yes. 22:16-18.

8. Yehova o kaidza hani Sebena, nahone ho vha na mvelelo dzifhio?

⁸ Nga nṱhani ha uri Sebena o vha a tshi ṱoḓa vhathu vha tshi mu dzhia e wa ndeme, Mudzimu o mu ‘bvisa kha vhukoma hawe’ nahone vhudzuloni hawe a vhea Eliakimi. (Yes. 22:19-21) Dzenedzi tshanduko dzo vha hone musi Sanheribi Khosi ya Asuri a tshi ṱoḓa u vutshela Yerusalema. Nga murahu, yeneyo khosi yo rumela vhakoma na maswole manzhi Yerusalema u itela u shushedza Vhayuda na u tshuwisa Hiskia uri a laṱele thaula. (2 Dzikh. 18:17-25) Eliakimi o rumelwa uri a ye u amba na vhakoma, fhedzi o vha e si eṱhe. O fhelekedzwa nga vhaṅwe vhanna vhavhili, muṅwe wavho o vha e Sebena we a vha o no vha muṅwaleli. Zwenezwi zwi nga vha zwo sumbedza uri Sebena ho ngo sinyuwa kana u ḓipfela vhuṱungu, fhedzi o sumbedza u ḓiṱukufhadza nga u ṱanganedza vhuḓifhinduleli ha fhasi. Ri nga guda mini kha enea mafhungo? Kha ri ṱhogomele zwithu zwiraru zwine ra nga zwi guda.

9-11. (a) Ndi zwifhio zwithu zwa ndeme zwine ra nga zwi guda kha zwe zwa itea kha Sebena? (b) Nḓila ye Yehova a fara ngayo Sebena yo ni ṱuṱuwedza hani?

⁹ Tsha u thoma, Sebena o xelelwa nga ndugelo yawe. Zwe zwa itea khae zwi ri tsivhudza uri “tshi-tevhela-mazuwo ndi u wa; tshi-tevhela-u-ḓi-hudza ndi u khukhuliwa.” (Mir. 16:18) Arali ni na ndugelo yo khetheaho tshivhidzoni, naa ni ḓo lwela u dzula ni tshi ḓiṱukufhadza? Naa ni ḓo ita uri hu huliswe Yehova kha zwoṱhe zwe na ṋewa kana zwe na zwi khunyeledza? (1 Vhakor. 4:7) Muapostola Paulo o ṅwala uri: “Ndi ni vhudza noṱhe uri ni songo humbula uri ni khwine u fhira zwine na vha zwone; fhedzi ni vhe na muhumbulo wo tshaho.”—Vharoma 12:3.

¹⁰ Tsha vhuvhili, nḓila ye Yehova a kaidza ngayo i nga vha yo vha i tshi sumbedza uri o vha a tshi zwi ḓivha uri zwi nga konadzea uri Sebena a shanduke. (Mir. 3:11, 12) Ndi ngudo yavhuḓi vhukuma kha vhane vha xelelwa nga ndugelo  tshivhidzoni tsha Mudzimu ṋamusi! Nṱhani ha u sinyuwa, u nga ri vha nga bvela phanḓa vha tshi shumela Mudzimu nga hune vha nga kona ngaho hu sa londwi vhuimo vhune vha vha khaho na u dzhia u kaidzwa sa nḓila ine ya sumbedza uri Yehova u a vha funa. Humbulani uri Khotsi ashu a nga si ri dzhie sa vhathu vhane vha sa ḓo shanduka arali ri tshi ḓiṱukufhadza khae. (Vhalani 1 Petro 5:6, 7.) U kaidzwa hu vha hu nḓila ine Mudzimu a vha a tshi khou sumbedza ngayo u ri vhumba, nga zwenezwo, kha ri dzule ri vumba ḽi vhumbeaho zwanḓani zwawe.

¹¹ Tsha vhuraru, nḓila ye Yehova a fara ngayo Sebena i gudisa zwithu zwa ndeme vhabebi na vhahulwane vha tshivhidzo samusi vho ṋewa vhuḓifhinduleli ha u kaidza. Ri guda mini? Ri guda uri naho u kaidzwa nga Yehova zwi tshi sumbedza uri u vhenga vhuvhi, zwi dovha zwa sumbedza uri u funa onoyo muthu. Arali ni mubebi kana muhulwane wa tshivhidzo, naa ni ḓo edzisa nḓila ine Yehova a kaidza ngayo nga u sumbedza uri ni vhenga vhuvhi na u livhisa ṱhogomelo kha pfaneleo dzavhuḓi dza ṅwana waṋu kana mutendi nga inwi?—Yuda 22, 23.

12-14. (a) Ndi mini zwine vhaṅwe vha zwi ita musi vha tshi kaidzwa? (b) Ipfi ḽa Mudzimu ḽo thusa hani muṅwe wahashu uri a shandule mavhonele awe, nahone ho vha na mvelelo dzifhio?

¹² Zwi ṱungufhadzaho ndi uri musi vhaṅwe vha tshi kaidzwa, vha a pfa vhuṱungu nahone zwa ita uri vha ṱutshele kule na Mudzimu na vhathu vhawe. (Vhaheb. 3:12, 13) Fhedzi naa zwenezwi zwi amba uri vhenevho vhathu vha nga si tsha kona u wana thuso? Ṱhogomelani zwe zwa itea kha Graham we a vha o bviswa tshivhidzoni, nga u ya ha tshifhinga a vhuyedzedzwa, fhedzi o mbo ḓi litsha u huwelela na u ya miṱanganoni. Nga murahu ha miṅwaha i si gathi, muṅwe muhulwane o ita vhuḓidini ha u konana na Graham nahone Graham a mu humbela uri a gude nae Bivhili.

¹³ Onoyo muhulwane o ri: “Graham o vha e na thaidzo ya u ḓikukumusa. O vha e na mavhonele a si avhuḓi nga ha vhahulwane vhe vha shela mulenzhe kha u ita uri a bviswe tshivhidzoni. Nga zwenezwo, kha ngudo dzashu dza u thoma dzi si gathi, ro haseledza maṅwalo ane a amba nga ha u ḓikukumusa na masiandoitwa a hone. Graham o thoma u ḓivhona zwavhuḓi kha tshivhoni tshine tsha vha Ipfi ḽa Mudzimu nahone ho ngo takalela zwe a zwi vhona! Ho vha na mvelelo dzavhuḓi! Musi o no ṱanganedza uri o vha o swingiswa nga ‘danda’ ḽine ḽa vha u ḓikukumusa na uri o vha e na thaidzo ya u vha na mavhonele a si avhuḓi, o thoma u ita tshanduko nga u ṱavhanya. O mbo ḓi thoma u ya miṱanganoni tshifhinga tshoṱhe, u ḓiimisela u guda Ipfi ḽa Mudzimu na u rabela tshifhinga tshoṱhe. O dovha a ṱanganedza vhuḓifhinduleli hawe sa ṱhoho ya muṱa nahone zwenezwo zwo takadza vhukuma mufumakadzi wawe na vhana vhawe.”—Luka 6:41, 42; Yak. 1:23-25.

¹⁴ Onoyo muhulwane o dovha a ri: “Ḽiṅwe ḓuvha Graham o mmbudza zwithu zwe zwa nkwama. O ri: ‘Ndi na miṅwaha minzhi ndi tshi ḓivha ngoho nahone ndo vhuya nda vha muvulanḓila. Fhedzi zwino ndi hone ndi tshi nga kona u amba uri ndi funa Yehova.’ Nga murahu ha tshifhinganyana, o humbelwa uri a tshimbidze khudzaipfi musi vhathu vha tshi fhindula Holoni ya Muvhuso—yeneyo ndi ndugelo ye a vha a tshi i dzhiela nṱha vhukuma. Kha tsumbo yawe, ndo guda uri musi muthu a tshi ḓiṱukufhadza kha Yehova nga u tenda u kaidzwa, phaṱhutshedzo dzi tou shuluwa!”

15. Ri fanela u ita mini arali ri tshi ṱoḓa u swikelela mbilu ya muthu ane ra khou mu kaidza?

¹⁵ Ri fanela u thoma ra vha vhagudiswa vhavhuḓi uri ri kone u vha vhagudisi vhavhuḓi. (1 Tim. 4:15, 16) Nga hu fanaho, vhe vha ṋewa vhuḓifhinduleli ha u kaidza, vha fanela u bvela phanḓa vha tshi thetshelesa vhulivhisi ha Yehova nga u ḓiṱukufhadza. U ḓiṱukufhadza havho nga yeneyo nḓila, zwi ḓo ita uri vha ṱhonifhiwe nahone zwi ḓo ita uri vha kone u amba vho vhofholowa musi vha tshi gudisa vhaṅwe kana u vha khakhulula. Ṱhogomelani tsumbo ya Yesu.

16. Ri guda mini kha nḓila ye Yesu a kaidza na u funza ngayo?

 ¹⁶ Yesu o thetshelesa Khotsi awe tshifhinga tshoṱhe naho nga zwiṅwe zwifhinga zwo vha zwi tshi konḓa u ita nga u ralo. (Mat. 26:39) O humbudza vhathetshelesi vhawe uri zwine a zwi funza na vhuṱali vhune a vha naho zwi bva ha Khotsi awe. (Yoh. 5:19, 30) U ḓiṱukufhadza na u thetshelesa ha Yesu zwo kokodza vhathu vha mbilu dzavhuḓi nahone zwo mu thusa uri a vhe mugudisi a pfelaho vhuṱungu na a re na vhuthu. (Vhalani Luka 4:22.) Maipfi awe a vhuthu o ṱuṱuwedza vhathu vhe nga lwa pfanyisedzo vha vha vha tshi nga luṱanga lwo piḓeaho kana luvhone lu nyengaho lune lwa khou dzima. (Mat. 12:20) Na musi a tshi lingwa, ho ngo fhela mbilu, fhedzi o vha na vhuthu na lufuno. Zwenezwi zwo vhonala musi a tshi khakhulula vhaapostola vhawe musi vha tshi sumbedza u vha na tseḓa na u ḓihudza.—Marko 9:33-37; Luka 22:24-27.

17. Ndi pfanelelo dzifhio dzavhuḓi dzine dza ḓo thusa vhahulwane uri vha vhe vhalisa vhavhuḓi vha sambi ḽa Mudzimu?

¹⁷ Zwi ḓo vha vhuṱali uri vhoṱhe vhane vha vha na vhuḓifhinduleli ha u kaidza vha tshi shumisa Maṅwalo vha edzise tsumbo ya Kristo. Vhukuma, u ita nga u ralo zwi ḓo vha zwi tshi khou sumbedza uri vha ṱoḓa u vhumbiwa nga Mudzimu na Murwa wawe. Muapostola Petro o ṅwala uri: “Lisani sambi ḽa Mudzimu ḽine na ḽi ṱhogomela, hu si nga u tou kombetshedzwa, fhedzi nga u ḓifunela; hu si nga lufuno lwa u ṱoḓa u ḓivhuyedza nga nḓila dza vhufhura, fhedzi nga u fhisea; ni songo nga ni khou vhusa vhane vha vha ifa ḽa Mudzimu, fhedzi ni vhe tsumbo kha sambi.” (1 Pet. 5:2-4) Vhahulwane vhane vha ḓiṱukufhadza kha Mudzimu na Kristo ane a vha ṱhoho ya tshivhidzo, vha a vhuyelwa na u vhuyedza vhane vha khou vha ṱhogomela.—Yes. 32:1, 2, 17, 18.

18. (a) Ndi zwifhio zwine Yehova a zwi ṱoḓa kha vhabebi? (b) Mudzimu u thusa hani vhabebi uri vha hwale vhuḓifhinduleli havho?

¹⁸ Zwenezwo zwi dovha zwa shuma na muṱani. Ṱhoho dza miṱa dzi vhudzwa uri: “Ni songo sinyusa vhana vhaṋu, fhedzi bvelani phanḓa ni tshi vha alusa nga u vha laya na u vha ṱuṱuwedzela zwa Yehova.” (Vhaef. 6:4) Eneo mafhungo ndi a ndeme lungafhani? Mirero 19:18 i ri: “Irwá ṅwana wau a kha ḓi fulufhedzisa; ndi hone Ú sa ḓo vhuya wa halifha lwa u mu vhulaha.” Ndi ngoho uri Yehova u vhona vhabebi vha Vhakriste mulandu musi vha tshi kundelwa u kaidza vhana vhavho nga nḓila yo teaho! (1 Sam. 3:12-14) Naho zwo ralo, Yehova u ṋea vhabebi vhuṱali na nungo dzine vha tshi ṱoḓa musi vha tshi mu humbela uri a vha thuse nga thabelo na u ṱoḓa u livhiswa nga Ipfi ḽawe na muya wawe mukhethwa.—Vhalani Yakobo 1:5.

19, 20. (a) Ndi phaṱhutshedzo dzifhio dzine ra dzi wana musi ri tshi tenda u kaidzwa nga Mudzimu? (b) Ri ḓo guda mini kha thero i tevhelaho?

¹⁹ Ri ḓo wana phaṱhutshedzo nnzhi vhukuma musi ri tshi tenda u kaidzwa nga Mudzimu na u edzisa Yehova na Yesu musi ri tshi kaidza vhaṅwe. Miṱani yashu na zwivhidzoni zwashu hu ḓo vha fhethu hu re na mulalo. Vhathu vhoṱhe vha ḓo dovha vha pfa vha tshi funwa, vhe vha ndeme nahone vho tsireledzea—zwine zwa vha u thetshela phaṱhutshedzo dza tshifhingani tshi ḓaho. (Ps. 72:7) Ndi ngoho uri hu ḓo vha hu si u shela muṋo u amba uri u kaidzwa nga Yehova zwi ri gudisa nḓila ine ra nga tshila ngayo roṱhe nga mulalo lwa tshoṱhe na u vha na vhuthihi sa muṱa ri tshi khou ṱhogomelwa nga khotsi ashu. (Vhalani Yesaya 11:9.) Musi ri tshi dzhia u kaidzwa nga Mudzimu nga yeneyo nḓila, ri ḓo ḓivha zwine u kaidzwa zwa amba zwone zwa vhukuma: ndi vhuṱanzi vhune ha sumbedza uri Mudzimu u a ri funa.

²⁰ Kha thero i tevhelaho, ri ḓo guda zwo engedzeaho nga ha u kaidzwa muṱani na tshivhidzoni. Ri ḓo dovha ra haseledza nga ha nḓila ine ra nga ḓikaidza ngayo, u katela na nḓila ine ra nga iledza ngayo zwithu zwine zwa nga ri pfisa vhuṱungu u fhira u kaidzwa naho hu hufhio.