1-2. Ri ḓo amba nga ha mini kha ino thero?

ZWA zwino ri na vhuṱanzi u fhira naho hu lini ha uri ri khou tshila mafheleloni a maḓuvha a vhufhelo. Hu si kale, Yehova na Yesu Kristo vha ḓo fhelisa mivhuso yoṱhe ine ya lwisana na Muvhuso wa Mudzimu. Musi yeneyi mivhuso i sa athu u fheliswa, khosi ya devhula na khosi ya tshipembe dzi ḓo bvela phanḓa dzi tshi lwa nga tshadzo na u tambudza vhathu vha Mudzimu.

² Kha ino thero, ri ḓo amba nga ha vhuporofita vhu re kha Daniele 11:40–12:1. Ri ḓo kona u vhona uri khosi ya devhula ndi nnyi ṋamusi. Ri ḓo dovha ra vhona uri ri nga dzula hani ro dzika na u fhulufhela uri Yehova u ḓo ri thusa.

3-4. Ndi nnyi khosi ya devhula ṋamusi? Ṱalutshedzani.

³ Musi muvhuso wa Soviet Union u tshi wa nga 1991, vhathu vha Mudzimu vha dzulaho fhethu hune ha vhusiwa nga wonoyo muvhuso vho vha na mbofholowo. Daniele o vha o dzula o amba uri vha ḓo “wananyana thuso.” (Dan. 11:34) Zwenezwo zwo ita uri vha kone u huwelela vho vhofholowa nahone nga murahu ha tshifhinganyana ho vha na vhahuweleli vhanzhi kha mashango e a vha a tshi vhuswa nga Soviet Union. Nga u ya ha tshifhinga, muvhuso wa Russia na mashango ane a u tikedza wo vha khosi ya devhula. Samusi ro zwi amba kha thero yo fhiraho, uri muvhuso u kone u vha khosi ya devhula kana khosi ya tshipembe u tea u ita zwithu zwiraru: (1) U tea u vhusa kha shango ḽine ha dzula vhathu vhanzhi vha Mudzimu  kana wa tambudza vhashumeli vha Mudzimu, (2) u tea u ita zwithu zwi sumbedzaho uri u vhenga Yehova na vhathu vhawe, (3) yeneyi mivhuso mivhili i tea u lwa nga tshayo.

⁴ Ndi ngani ri tshi ri muvhuso wa Russia na mashango ane a u tikedza ndi wone khosi ya devhula ṋamusi? Ndi ngauri: (1) Wo vutshela vhathu vha Mudzimu musi u tshi thivhela mushumo wavho wa u huwelela na u tambudza Ṱhanzi nnzhi dzine dza dzula hune wa vhusa. (2) Zwe wa ita zwi sumbedza uri u vhenga Yehova na vhathu vhawe. (3) U lwa na muvhuso wa Anglo-American une wa vha khosi ya tshipembe. Kha ri dzhene ngomu, ri vhone uri ndi ngani muvhuso wa Russia na mashango ane a u tikedza hu wone khosi ya devhula.

5. Vhuporofita vhu re kha Daniele 11:40-43 vhu amba nga ha mini?

⁵ Vhalani Daniele 11:40-43. Hovhu vhuporofita vhu amba nga ha maḓuvha a vhufhelo. Vhu amba nga ha nndwa ya khosi ya devhula na khosi ya tshipembe. Na Daniele o dzula o amba uri maḓuvhani a vhufhelo, khosi ya devhula i ḓo “lwa” na khosi ya tshipembe.—Dan. 11:40.

6. Ndi mini zwi sumbedzaho uri khosi ya devhula na khosi ya tshipembe dzi khou lwa?

⁶ Khosi ya devhula na khosi ya tshipembe dzi khou lwa nga tshadzo ngauri dzoṱhe dzi khou ṱoḓa u vhusa shango. Sa tsumbo, nga murahu ha nndwa ya shango ya vhuvhili, muvhuso wa Soviet Union wo thoma u vhusa mashango manzhi a re Yuropa. Zwenezwo zwo ita uri khosi ya tshipembe i panane na maṅwe mashango uri i kone u lwa na khosi ya devhula. Eneo mashango o vha dzangano ḽine ḽa pfi NATO (North Atlantic Treaty Organization). Dzenedzi khosi mbili dzo fhedza tshelede i si na vhukono dzi tshi khou itela u vha na mmbi i re na maanḓa. Khosi ya devhula yo ita mutingati na maswina a khosi ya tshipembe musi hu na nndwa Afurika, Asia na Latin Amerika. A si kale muvhuso wa Russia na mashango ane a u tikedza wo vha na ṱhuṱhuwedzo khulwane shangoni ḽoṱhe. U khou lwa na khosi ya tshipembe u tshi shumisa dzikhomphyutha. Dzenedzi khosi mbili dzo pomokana uri dzi khou shumisa phurogireme dza khomphyutha u itela u wiselana ekonomi na muvhuso. Nahone khosi ya devhula i bvela phanḓa i tshi vutshela vhathu vha Mudzimu sa zwe Daniele a porofita.—Dan. 11:41.

7. ‘Shango ḽa Lunako’ ndi mini?

⁷ Daniele 11:41 i ri khosi ya devhula i ḓo dzhena “shangoni ḽa Lunako.” Ḽeneḽo shango ndi mini? Tshifhingani tsha kale, shango ḽa Isiraele ho vha hu ḽone “shango ḽo nakaho u fhira oṱhe.” (Hesek. 20:6) Ḽo vha ḽo khethea ngauri vhathu vha Yehova vho vha vha tshi mu rabela henefho. U bva nga Pentekoste ya 33 C.E., ‘shango ḽa Lunako’ ho vha hu si tsha vha fhethu ngauri vhathu vha Mudzimu vho mbo ḓi phaḓalala ḽifhasini ḽoṱhe. Ṋamusi ‘shango ḽa Lunako’ zwi ambela kha zwithu zwine vhathu vha Yehova vha zwi ita sa tshipiḓa tsha vhurabeli zwi ngaho sa u ya miṱanganoni na tsimuni.

8. Khosi ya devhula yo dzhena hani “shangoni ḽa Lunako”?

⁸ Khosi ya devhula yo no dzhena “shangoni ḽa Lunako” lunzhi maḓuvhani a vhufhelo. Sa tsumbo, musi muvhuso wa Dzheremane u tshi khou vhuswa nga Vhanazi wo vha u wone khosi ya devhula nahone wo dzhena “shangoni ḽa Lunako.” Wo zwi ita hani? Nga u tambudza vhathu vha Mudzimu na u vha vhulaya, zwihuluhulu nga nndwa ya shango ya  vhuvhili. Nga murahu ha nndwa ya shango ya vhuvhili, muvhuso wa Soviet Union wo vha khosi ya devhula. Nawo wo dzhena “shangoni ḽa Lunako” nga u tambudza vhathu vha Mudzimu na u vha kombetshedza uri vha ṱutshele mahaya avho.

9. Muvhuso wa Russia na mashango ane a u tikedza wo dzhena hani “shangoni ḽa Lunako”?

⁹ Na muvhuso wa Russia na mashango ane a u tikedza a si kale wo dzhena “shangoni ḽa Lunako.” Wo dzhena hani? Nga 2017, yeneyi khosi ya devhula yo thivhela mushumo washu na u valela vhahashu dzhele. Ya thivhela khandiso dzashu na Ṱhalutshedzelo Ya Shango Ḽiswa. Yo dovha ya dzhia ofisi ya davhi i re Russia, Holo na Holo dza Maguvhangano. Musi zwenezwi zwo no itea, Tshigwada tshi Langaho tsho zwi ṱhogomela uri muvhuso wa Russia na mashango ane a u tikedza ndi khosi ya devhula. Zwenezwo vho zwi amba nga 2018. Naho mivhuso i tshi khou tambudza vhathu vha Mudzimu, vhone a vha nga ḓo lwa nayo kana u lingedza u i shandula. Bivhili i ri ri rabelele mivhuso kana “vhoṱhe vha re na vhuimo ha nṱha” nahone vhashumeli vha Yehova vha ita zwenezwo, zwihuluhulu musi yeneyi mivhuso i tshi ita phetho dzine dza kwama nḓila ine vha gwadamela ngayo Yehova.—1 Tim. 2:1, 2.

10. Naa khosi ya devhula i ḓo kunda khosi ya tshipembe? Ṱalutshedzani.

¹⁰ Vhuporofita vhu re kha Daniele 11:40-45 vhu ambesa nga ha zwithu zwine zwa itwa nga khosi ya devhula. Naa zwenezwi zwi amba uri khosi ya devhula i ḓo kunda khosi ya tshipembe? Hai. Khosi ya tshipembe i ḓo vha i kha ḓi “tshila” musi Yehova na Yesu vha tshi fhelisa mivhuso yoṱhe nga nndwa ya Haramagedo. (Nzumb. 19:20) Ndi ngani ri tshi ralo? Kha ri ambe nga ha zwine zwa ambiwa nga vhuporofita vhu re kha Daniele na Nzumbululo.

11. Vhuporofita vhu re kha Daniele 2:43-45 vhu sumbedza mini? (Sedzani tshifanyiso tshi re kha gwati.)

¹¹ Vhalani Daniele 2:43-45. Muporofita Daniele o amba nga ha u tevhekana ha mivhuso ye ya vhusa fhethu hu dzulaho vhathu vhanzhi vha Mudzimu kana ye ya vha tambudza. O ṱalusa yeneyi mivhuso sa tshifanyiso tshihulwane tsho itwaho nga zwithu zwo fhambanaho. Muvhuso wa u fhedzisela kha tshenetsho tshifanyiso u imelwa nga ṋayo dzo itwaho nga tsimbi yo ṱanganyiswaho na vumba. Ṋayo dzi imela Anglo-American. Hovhu vhuporofita vhu sumbedza uri muvhuso wa Anglo-American u ḓo vha u tshee hone musi Muvhuso wa Mudzimu u tshi fhelisa mivhuso yoṱhe.

12. Ṱhoho ya vhusumbe i imela mini nahone ndi ngani zwi zwa ndeme u ḓivha zwenezwo?

¹² Na muapostola Yohane o amba nga ha u tevhekana ha mivhuso ye ya vhusa vhathu vha Yehova. Kha vhuporofita ha Yohane, yeneyi mivhuso i imelwa nga tshivhanda tshi re na ṱhoho dza sumbe. Ṱhoho ya vhusumbe i imela muvhuso wa Anglo-American. Ndi zwa ndeme u ḓivha zwenezwi ngauri yeneyo ndi ṱhoho ya u fhedzisa ya tshenetshi tshivhanda. Yeneyi ṱhoho i ḓo vha i tshi kha ḓi vhusa musi Yesu Kristo na mmbi yawe i re ṱaḓulu vha tshi fhelisa tshenetshi tshivhanda. *—Nzumb. 13:1, 2; 17:13, 14.

13-14. “Gogo wa ngei shangoni ḽa Magogo” ndi nnyi nahone ndi mini zwine zwa nga ita uri a vutshele vhathu vha Mudzimu?

¹³ Hesekiele o amba nga ha vhuporofita vhune  ha ri vhudza zwine zwa nga itea musi khosi ya devhula na khosi ya tshipembe dzi sa athu u fheliswa. Zwi vhonala u nga vhuporofita vhu re kha Hesekiele 38:10-23; Daniele 2:43-45; 11:44–12:1 na Nzumbululo 16:13-16, 21 vhu amba nga ha zwithu zwithihi. Nahone arali vhu tshi amba nga ha zwithu zwithihi, zwi vhonala u nga hu nga itea zwithu zwi tevhelaho.

¹⁴ Musi maṱungu mahulu o no thoma, “mahosi a ḽifhasi ḽoṱhe” a ḓo kuvhangana. (Nzumb. 16:13, 14; 19:19) Bivhili i vha vhidza “Gogo wa ngei shangoni ḽa Magogo.” (Hesek. 38:2) Dzenedzo tshaka dzo ṱanganaho dzi ḓo vutshela vhathu vha Mudzimu u itela u lingedza u vha fhelisa vhoṱhe. Ndi mini zwine zwa ḓo ita uri dzi vutshele vhathu vha Mudzimu? Muapostola Yohane o porofita uri nga tshenetsho tshifhinga maswina a Mudzimu a ḓo welwa nga matombo mahulu a tshifhango. Tshenetsho tshifhango tshi nga vha tshi tshi imela mulaedza wa khaṱhulo une wa vha banga kupalula une wa ḓo huwelelwa nga vhashumeli vha Mudzimu. Zwi nga itea wonoyo mulaedza wa sinyusa Gogo kha ḽa Magogo nahone a vutshela vhathu vha Mudzimu u itela u vha fhelisa vhoṱhe.—Nzumb. 16:21.

15-16. (a) Daniele 11:44, 45 i nga vha i tshi khou ambela kha mini? (b) Hu ḓo itea mini kha khosi ya devhula na kha Gogo kha ḽa Magogo?

¹⁵ Zwi vhonala u nga wonoyu mulaedza wa khaṱhulo na u vutshelwa ha vhathu vha Mudzimu nga maswina awe zwi khou ambela kha tshithu tshithihi na zwo ambiwaho kha Daniele 11:44, 45. (Vhalani.) Kha lwonolu luṅwalo, Daniele u ri “muvhigo u bvaho vhubvaḓuvha na u bvaho devhula” u ḓo ita uri khosi ya devhula i ‘halifhe zwihulu.’ Khosi ya devhula i ḓo ṱoḓa u “tshinyadza vhanzhi.” “Vhanzhi” zwi nga vha zwi tshi khou ambela kha vhathu vha Yehova. * Daniele a nga vha a tshi khou amba nga ha musi maswina a Mudzimu a tshi lingedza u fhelisa vhashumeli vha Yehova vhoṱhe.

¹⁶ Musi khosi ya devhula na miṅwe mivhuso vha tshi vutshela vhathu vha Mudzimu, zwi ḓo sinyusa Mudzimu Ramaanḓaoṱhe, ha thoma nndwa ya Haramagedo. (Nzumb. 16:14,  16) Nga tshenetsho tshifhinga, hu ḓo fheliswa khosi ya devhula nahone “a hu nga ḓo vha na ane a ḓo i thusa,” na tshaka dzine dza vha Gogo kha ḽa Magogo dzi ḓo fheliswa.—Dan. 11:45.

17. Mikaele ane a vha “mukololo muhulwane” o ambiwaho kha Daniele 12:1 ndi nnyi nahone u ḓo ita mini?

¹⁷ Vese i tevhelaho i re kha vhuporofita ha Daniele i ri vhudza zwo engedzeaho nga ha nḓila ine khosi ya devhula na miṅwe mivhuso ya ḓo fheliswa ngayo na nḓila ine riṋe ra ḓo tshidzwa ngayo. (Vhalani Daniele 12:1.) I amba mini yeneyo vese? Mikaele ndi ḽiṅwe dzina ḽa khosi yashu yo no thomaho u vhusa ṱaḓulu, Yesu Kristo. O thoma u ‘imelela’ vhathu vha Mudzimu nga 1914 musi a tshi thoma u vhusa ṱaḓulu. Hu si kale “u ḓo ima” nga nndwa ya Haramagedo, zwine zwa amba uri u ḓo fhelisa maswina awe. Yeneyo nndwa i ḓo ita uri hu fhele tshifhinga tshine Daniele a tshi vhidza uri ndi “tshifhinga tshi konḓaho.” Vhuporofita ha Yohane vhu re kha Nzumbululo vhu amba uri tshifhinga tsha musi hu sa athu u thoma Haramagedo tshi vhidzwa ‘maṱungu mahulu.’—Nzumb. 6:2; 7:14.

18. Ri nga dzula hani ro dzika hu sa londwi zwine zwa nga itea?

¹⁸ Daniele na Yohane vho amba uri Yehova na Yesu vha ḓo tshidza vhashumeli vhavho nga maṱungu mahulu. Nahone zwenezwo ndi zwone zwine zwa ḓo ri thusa uri ri dzule ro dzika hu sa londwi zwine zwa nga itea. Daniele u amba uri madzina a vhane vha ḓo tshidzwa a ḓo ‘ṅwaliwa kha bugu.’ (Dan. 12:1) Ri ṅwalisa hani madzina ashu? Ri zwi ita nga u sumbedza uri ri na lutendo kha Yesu a re Ngwana ya Mudzimu. (Yoh. 1:29) Ri tea u sumbedza uri ro ḓiṋekedza kha Mudzimu nga u lovhedzwa. (1 Pet. 3:21) Nahone ri tea u sumbedza uri ri tikedza Muvhuso wa Mudzimu nga u ita zwoṱhe zwi re maanḓani ashu u gudisa vhaṅwe nga hae.

19. Ri tea u ita mini zwino nahone ndi ngani?

¹⁹ Hetshi ndi tshifhinga tsha uri ri fhulufhele Yehova na ndangulo yawe i re na vhathu vhane vha fhulufhedzea khae. Ndi tshifhinga tsha uri ri tikedze Muvhuso wa Mudzimu. Arali ra ita zwenezwo, a ri nga ḓo fheliswa na khosi ya devhula na khosi ya tshipembe, fhedzi ri ḓo tshidzwa!