1-2. 1 Petro 4:7, 8 i ri ri nga thuswa nga mini u konḓelela vhuimo vhu konḓaho?

SAMUSI ri tshi khou sendela tshoṱhe mafheleloni a ‘maḓuvha a vhufhelo,’ ri nga ṱangana na zwiimo zwi konḓaho. (2 Tim. 3:1) Sa tsumbo, kha ḽiṅwe shango ḽa Afurika, ho vha na dzikhetho nahone nga murahu ha vha na khakhathi dza zwa politiki na dzinndwa. Vhahashu vho fhedza miṅwedzi i fhiraho rathi vha songo vhofholowa nga nṱhani ha khakhathi dze dza vha dzi hone. Vho thuswa nga mini u konḓelela? Vhaṅwe vho shavhela mahayani a vhahashu vha dzulaho he ha vha hu si na khakhathi. Muṅwe wahashu o amba uri: “Nga zwenezwo zwifhinga, zwo vha zwavhuḓi u vha na dzikhonani. Ro kona u khuthadzana.”

² Nga tshifhinga tsha ‘maṱungu mahulu,’ zwi ḓo vha zwavhuḓi u vha na khonani dzi ri funaho. (Nzumb. 7:14) Ndi ngazwo zwi zwa ndeme u khwaṱhisa vhukonani hashu na vhahashu zwino. (Vhalani 1 Petro 4:7, 8.) Ri nga guda zwinzhi kha Yeremia ngauri o vha e na khonani dze dza mu thusa nga tshifhinga tsha musi muḓi wa Yerusalema u tsini na u fheliswa. * Ri nga edzisa hani tsumbo yawe?

3. (a) Ndi mini zwe zwa vha zwi tshi nga ita uri Yeremia a ṱoḓe u ḓifhambanya na vhaṅwe? (b) Yeremia o vhudza mini muṅwaleli wawe Baraka nahone ha itea mini?

³ Yeremia o tshila na vhathu vha sa fhulufhedzei lwa miṅwaha ya 40 kana u fhira. Vhenevho vhathu vha katela vhahura,  khamusi na maṅwe mashaka awe a bvaho Anathothe. (Yer. 11:21; 12:6) Fhedzi zwenezwo a zwo ngo ita uri a ṱoḓe u ḓifhambanya na vhaṅwe. O somolela Baraka muṅwaleli wawe a fhulufhedzeaho zwa haṋwani. Na riṋe ri ḓivha nga hazwo nge zwa ṅwalwa. (Yer. 8:21, 23; 20:14-18; 45:1) Edzani u humbula nḓila ye zwa ita uri vha funane ngayo na u ṱhonifhana musi Baraka a tshi khou ṅwala zwo iteaho vhutshiloni ha Yeremia.—Yer. 20:1, 2; 26:7-11.

4. Yehova o humbela Yeremia uri a ite mini nahone wonoyu mushumo wo khwaṱhisa hani vhukonani ha Yeremia na Baraka?

⁴ Yeremia o tsivhudza Vhaisiraele lwa miṅwaha minzhi nga ha zwe zwa vha zwi tshi ḓo itea Yerusalema nahone o zwi ita a sa ofhi. (Yer. 25:3) Yehova o humbela Yeremia uri a ṅwale kha mupombo zwe zwa vha zwi tshi ḓo thusa vhathu uri vha rembuluwe nahone ho vha hu si lwa u thoma a tshi khou vha tsivhudza. (Yer. 36:1-4) Zwi tou pfala uri Yeremia na Baraka vho amba nga ha zwithu zwi fhaṱaho samusi vho shuma vhoṱhe u ita wonoyo mushumo we vha ṋewa nga Yehova, une vha nga vha vho u ita lwa miṅwedzi yo vhalaho.

5. Baraka o vha hani khonani ya vhukuma kha Yeremia?

⁵ Musi tshifhinga tsha uri hu vhaliwe mulaedza u re kha mupombo tshi tshi swika, Yeremia o vha a tshi fhulufhela uri khonani yawe Baraka u ḓo vhudza vhathu wonoyo mulaedza. (Yer. 36:5, 6) Baraka o ita wonoyo mushumo a sa ofhi naho wo vha u tshi nga ita uri a vhulawe. Edzani u humbula nḓila ye Yeremia a ḓirwa khana ngayo musi a tshi vhona Baraka a tshi ya muṱani wa nga nnḓa ha thembele a ita mushumo we a ṋewa! (Yer. 36:8-10) Vhakololo vha Yuda vho pfa nga ha zwe Baraka a ita, na vhone vha ṱoḓa uri a vha vhalele wonoyo mupombo. (Yer. 36:14, 15) U bva henefho, vha mbo ḓi ya u vhudza Khosi Yoyakimi zwe vha pfa. Ngauri vho vha vha tshi khou vha  pfela vhuṱungu, vho vhudza Baraka vha ri: “Tshimbila U yo dzumbama, [iwe] na Yeremia; hu songo vha na muthu ane a ḓivha hune na vha hone.” (Yer. 36:16-19) Yo vha i nyeletshedzo ine ya nga vha thusa!

6. Yeremia na Baraka vho ita mini musi vha tshi pikiswa?

⁶ Musi Khosi Yoyakimi i tshi pfa zwe Yeremia a vha o zwi ṅwala, yo sinyuwa vhukuma lwe ya fhisa mupombo nahone ya amba uri Yeremia na Baraka vha farwe. Fhedzi zwenezwo a zwo ngo tshuwisa Yeremia. Yeremia o dzhia muṅwe mupombo a u ṋea Baraka, a dovha a mu vhudza “oṱhe mafhungo a iḽa bugu ye ya fhiswa nga Yoyakimi khosi ya Yuda” nahone Baraka a a ṅwala.—Yer. 36:26-28, 32.

7. Hu nga vha ho itea mini musi Yeremia na Baraka vha tshi khou shuma vhoṱhe?

⁷ Kanzhi vhathu vhane vha konḓelela milingo vhoṱhe vha fhedzisela vhe bannda na vhurukhu. Khamusi ndi ngazwo Yeremia na Baraka vho vha madele mapfani ngauri vho shuma vhoṱhe u ṅwalulula mupombo wo fhiswaho nga Khosi Yoyakimi. Tsumbo ya Yeremia na Baraka i nga ri thusa hani?

8. Ri nga thivhelwa nga mini u khwaṱhisa vhukonani nahone ndi ngani ri songo tea u litsha u lingedza?

⁸ Zwi nga ri konḓela u amba nḓila ine ra ḓipfa ngayo arali hu na muthu we a vhuya a ri pfisa vhuṱungu. (Mir. 18:19, 24) Kana ri tshi kundelwa u khwaṱhisa vhukonani hashu na vhaṅwe ngauri ri vhona u nga a ri na tshifhinga na nungo. Fhedzi zwi a konadzea. Arali ri tshi ṱoḓa uri vhahashu vha ri thuse nga tshifhinga tsha milingo, ri tea u kona u vha fhulufhela hu tshee zwino nga u vha vhudza nḓila ine ra ḓipfa ngayo na zwine ra humbula. Zwenezwo ndi zwa ndeme arali ri tshi ṱoḓa u vha khonani ya vhukuma.—1 Pet. 1:22.

9. (a) Yesu o ita mini u sumbedza uri u a fhulufhela khonani dzawe? (b) U amba na khonani dzaṋu nga ha zwithu zwa ndeme zwi nga ni thusa hani u vha na vhukonani ho khwaṱhaho? Ṋeani tsumbo.

⁹ Yesu o sumbedza uri u a fhulufhela khonani dzawe nga u dzi somolela zwa haṋwani. (Yoh. 15:15) Ri nga mu edzisa nga u amba na khonani dzashu nga ha zwithu zwi ri takadzaho, zwi ri vhilaedzisaho na zwine zwa ri kula nungo. Musi ni tshi thetshelesa zwavhuḓi muṅwe a tshi khou amba na inwi, ni nga wana uri hu na zwithu zwinzhi zwine na fana ngazwo, zwi ngaho nḓila ine na humbula na u ḓipfa ngayo na zwine na ṱoḓa u zwi swikelela. Kha ri ambe nga wahashu Cindy a re na miṅwaha ya 29. O vha khonani ya Marie-Louise, muvulanḓila a re na miṅwaha ya 67. Cindy na Marie-Louise vha shuma tsimu vhoṱhe nga Ḽavhuṋa ḽiṅwe na ḽiṅwe nga matsheloni nahone  vha amba nga zwithu zwo fhambananaho vho vhofholowa. Cindy u ri: “Zwi a ntakadza u amba na khonani dzanga nga ha zwithu zwa ndeme ngauri zwi nthusa uri ndi vha ḓivhe khwine.” U somolelana zwa haṋwani zwi khwaṱhisa vhukonani. Arali ni tshi ita vhuḓidini ha u amba na khonani dzaṋu no vhofholowa u fana na Cindy, vhukonani ha vhoiwe vhu ḓo khwaṱha.—Mir. 27:9.

10. Mirero 27:17 i ri ndi mini zwine zwa nga itea musi ri tshi khou shuma na vhahashu?

¹⁰ Samusi ro zwi vhona kha Yeremia na Baraka, musi ri tshi khou shuma na vhahashu, ri vhona zwithu zwavhuḓi khavho, ra guda khavho nahone ra vha na vhukonani ho khwaṱhaho. (Vhalani Mirero 27:17.) Sa tsumbo, ni ḓipfa hani musi ni tshi vhona khonani yaṋu i tshi khou huwelela i sa ofhi nahone i tshi khou amba nga ha zwine ya zwi tenda i sa timatimi? Zwi tou pfala uri zwi nga ita uri ni ṱoḓe u khwaṱhisa vhukonani haṋu nayo.

11-12. Ndi tsumbo dzifhio dzine dza sumbedza uri ri nga khwaṱhisa vhushaka na vhahashu musi ri tsimuni?

¹¹ Kha ri haseledze tsumbo mbili dzine dza sumbedza nḓila ine vhathu vha nga vha na vhushaka ho khwaṱhaho ngayo musi vha tshi shuma vhoṱhe tsimuni. Wahashu wa tshifumakadzini ane a pfi Adeline a re na miṅwaha ya 23 o humbela khonani yawe ine ya pfi Candice uri a ye u huwelela nae tsimuni ine a si kanzhi i tshi huwelelwa khayo. Adeline u ri: “Ro ita zwenezwo ngauri ro vha ri tshi khou ṱoḓa u ṱuṱuwedzea na u takalela tsimu nga ho engedzeaho. U ita zwenezwo zwo vha zwi tshi ḓo ri thusa uri ri ṋee Yehova zwa khwinesa.” U shuma vhoṱhe tsimuni zwo vha thusa nga nḓila ḓe? Adeline u ri: “Nga madekwana maṅwe na maṅwe ro vha ri tshi amba nga ha nḓila ine ra khou ḓipfa ngayo, zwe ra zwi takalela musi ri tshi khou amba na vhathu na nḓila ye ra vhona ngayo uri Yehova u khou ri livhisa. U amba nga ha zwenezwo zwithu zwo vha zwi tshi takadza vhukuma nahone zwo ri thusa uri ri ḓivhane khwine.”

 ¹² Laïla na Marianne ndi vhahashu vha tshifumakadzini vha songo vhingwaho vha ngei Fura. Vho ya u huwelela Afurika lwa vhege ṱhanu ḓoroboni ya Bangui hune ha vha na vhathu vhanzhi. Laïla u ri: “Nṋe na Marianne ro konḓelela zwithu zwinzhi, fhedzi vhukonani hashu ho bvela phanḓa vhu tshi khwaṱha ngauri ro vha ri tshi funana nahone ri tshi amba. Ndo vhona Marianne a tshi tendelana na vhuimo, a tshi funa vhathu vha henefho nahone a tshi fhisetshela tsimu, zwa ita uri ndi mu ṱhonifhe na u fhirisisa.” A zwi ṱoḓi uri ni pfulutshele kha ḽiṅwe shango uri ni kone u vha na vhushaka vhu fanaho na ha Laïla na Marianne. Tshifhinga tshine na tshi fhedza ni tsimuni ya vhoiwe na vhahaṋu ni nga tshi shumisa u khwaṱhisa vhushaka.

13. Ndi zwifhio zwiṅwe zwine ra nga zwi vhona musi ri tshi khou shuma na khonani dzashu?

¹³ Musi ri tshi khou shuma na khonani dzashu, a ri vhoni zwithu zwavhuḓi fhedzi, ri dovha ra vhona na vhukhakhi havho. Ndi mini zwine zwa nga ri thusa u dzula ri tshi funa khonani dzashu naho ri tshi vhona zwithu zwi si zwavhuḓi khadzo? Kha ri dovhe ri gude kha tsumbo ya Yeremia. Ndi mini zwe zwa thusa Yeremia u sedza zwithu zwavhuḓi kha khonani dzawe nṱhani ha u livhisa ṱhogomelo kha vhukhakhi havho?

14. Ndi mini zwe Yeremia a zwi guda kha Yehova nahone zwenezwi zwo mu thusa hani?

¹⁴ Yeremia ndi ene o ṅwalaho bugu ya Yeremia nahone zwi vhonala u nga o ṅwala na bugu dza Dzikhosi. U ṅwala dzenedzo bugu zwo ita uri Yeremia a ḓivhe nḓila ine Yehova a ḓipfa ngayo nga vhathu vhane vha khakha. Sa tsumbo, o vha a tshi zwi ḓivha uri musi Khosi Ahaba a tshi rembuluwa, Yehova o mu hangwela nahone a si tsha ita uri a vhone muṱa wawe woṱhe u tshi fheliswa a tshi kha ḓi tshila. (1 Dzikh. 21:27-29) Yeremia o vha a tshi ḓivha na uri Manase o tshinya u fhira Ahaba, fhedzi musi Manase a tshi rembuluwa Yehova o mu hangwela. (2 Dzikh. 21:16, 17; 2 Koron. 33:10-13) Zwenezwo zwi tea u vha zwo thusa Yeremia uri a ṱoḓe u edzisa Yehova. O mu edzisa nga u sa fhelela khonani dzawe mbilu na u dzi hangwela musi dzi tshi khakha.—Ps. 103:8, 9.

15. Yeremia o edzisa hani Yehova musi Baraka a tshi khakhisea?

¹⁵ Yeremia o ita mini musi Baraka a tshi khakhisea lwa tshifhinganyana a thoma u ḓiṱoḓela zwithu zwihulwane? Ho ngo fhelela Baraka mbilu, nṱhani hazwo o mu thusa. O mu vhudza mulaedza wa Mudzimu we wa vha u tshi tou vha banga kupalula fhedzi u tshi sumbedza uri Yehova u a mu funa. (Yer. 45:1-5) Ri nga guda mini kha tsumbo ya Yeremia?

16. Mirero 17:9 i sumbedza uri ri tea u ita mini uri ri dzule ri na vhukonani ho khwaṱhaho?

¹⁶ Zwi tou pfala uri vhahashu vha ḓo ri khakhela. Nga zwenezwo, musi ro no khwaṱhisa vhushaka hashu, ri tea u ita vhungoho ha uri vhu dzule ho khwaṱha. Arali muthu ane a vha khonani yashu o ri khakhela, ri tea u mu sumbedza uri ri a mu funa nga u mu khakhulula ri sa ofhi, ri tshi shumisa Bivhili. (Ps. 141:5) Arali o ri pfisa vhuṱungu, ri tea u mu hangwela. Musi ro mu hangwela, ri ṱhogomele uri ri si dzule ri tshi mu humbudza kana u amba nga ha nḓila ye a vhuya a ri khakhela ngayo. (Vhalani Mirero 17:9.) Kha tshino tshifhinga tsha vhufhelo, ndi zwa ndeme uri ri livhise ṱhogomelo kha zwithu zwavhuḓi zwine ra zwi vhona kha vhahashu nṱhani ha u sedza vhukhakhi havho. Musi ri tshi ita nga u ralo, zwi ḓo khwaṱhisa vhukonani hashu samusi ri tshi ḓo ṱoḓa vhukonani ho raloho nga maṱungu mahulu.

17. Yeremia o vha hani khonani i tikedzaho musi wa khombo?

¹⁷ Muporofita Yeremia o vha khonani i tikedzaho musi wa khombo. Sa tsumbo, Ebedemeleke o vha o tshuwa uri vhakololo vha nga mu vhulaya ngauri o thusa Yeremia nga u mu bvisa mulindini. Musi Yeremia a tshi pfa nga hazwo, ho ngo sokou zwi litsha uri khonani yawe a vhonane nazwo e eṱhe. Yeremia o ita zwoṱhe zwe a vha a tshi nga kona u itela u khuthadza khonani yawe Ebedemeleke nga u mu vhudza zwe Yehova a fhulufhedzisa. O ita zwenezwo naho o vha e dzhele.—Yer. 38:7-13; 39:15-18.

18. U ya nga Mirero 17:17, ndi mini zwine ra nga zwi ita u itela u thusa khonani ine ya khou ṱangana na milingo?

¹⁸ Ṋamusi, vhahashu vha ṱangana na milingo minzhi yo fhambananaho. Sa tsumbo, vhanzhi vha welwa nga khombo dza mupo kana khombo dzi vhangwaho nga vhathu. Zwenezwo zwi nga ita uri vhaṅwe vha pfuluwe mahayani avho. Ri nga vha ṱanganedza mahayani ashu. Vhaṅwe vha nga vha thusa nga tshelede. Fhedzi roṱhe ri nga humbela Yehova uri a vha thuse. Musi wahashu o kulea nungo, ri nga ḓiwana ri si na maipfi kana ri sa ḓivhi uri ri ite mini u itela u mu thusa. Fhedzi roṱhe ri na zwinzhi zwine ra nga thusa ngazwo. Sa tsumbo, ri nga ṱwa navho. Ri nga sumbedza vhuthu nga u vha thetshelesa musi vha tshi ri somolela zwa haṋwani. Ri nga vha vhalela luṅwalo lwe lwa vhuya lwa ri khuthadza. (Yes. 50:4) Zwa ndeme ndi uri ni vhe hone musi vha tshi ni ṱoḓa.—Vhalani Mirero 17:17.

19. U khwaṱhisa vhukonani hashu zwino zwi ḓo ri thusa hani tshifhingani tshi ḓaho?

¹⁹ Ri tea u ḓiimisela u khwaṱhisa vhushaka na vhahashu zwino. Ndi ngani? Ndi ngauri maswina ashu a nga amba mazwifhi u itela u ri fhandekanya. A ḓo lingedza u ri luṱanya. Fhedzi a zwi nga shumi. A nga si kone u ita uri ri litshe u funana. A hu na tshine a ḓo ita tshine tsha nga tshinya vhukonani hashu. Ngoho ndi uri vhukonani hashu vhu ḓo dzula vhu hone.