1-2. Ho itea mini musi vhafunziwa vha Yesu vhavhili vhe nḓilani ya u ya Emausi?

 ṰHOGOMELANI zwe zwa itea nga 16 Nisan 33 C.E. Vhafunziwa vha Yesu vho vha vho ṱungufhala, vha tshi khou ofha. Vhafunziwa vha Yesu vhavhili vho bva Yerusalema vha livha Emausi, kune kwa vha kusi ku re khiḽomithara dzi ṱoḓaho u vha 11 u bva Yerusalema. Vhenevha vhanna vho vha vho ṱungufhala ngauri Yesu we vha vha vha tshi mu tevhela o vha a tshi kha ḓi tou bva u vhulawa. Vho vha vho fhulufhela uri Messia u ḓo itela Vhayuda zwithu zwavhuḓi, fhedzi zwino o vha a si tsheeho. Naho zwo ralo, ho vha hu tshi khou ḓo itea zwiṅwe zwithu zwi songo lavhelelwaho.

² Musi vha tshi khou tshimbila, ho mbo ḓi ḓa muṅwe munna ane vha si mu ḓivhe a ṱuwa navho. Vhafunziwa vha mu ṱalutshedza zwithu zwoṱhe zwi si zwavhuḓi zwe zwa itea kha Yesu. Onoyo munna a thoma u amba navho a vha vhudza zwiṅwe zwithu zwe vha vha vha sa ḓo vhuya vha vuwa vho zwi hangwa. O amba nga ha Maṅwalo na vhuporofita, a vha ṱalutshedza uri ndi ngani zwo vha zwo tea uri Messia a tambudzwe na u vhulawa. Musi vhenevha vhanna vhararu vha tshi swika Emausi, vhafunziwa vha Yesu vho mbo ḓi zwi vhona uri onoyo munna ndi Yesu o vuswaho. Humbulani nḓila ye vha takala ngayo musi vha tshi vhona uri Messia o vuswa.—Luka 24:13-35.

3-4. (a) Yesu o thusa hani vhafunziwa vhawe nahone ha vha na mvelelo dzifhio? (Mishumo 1:3) (b) Ri ḓo guda mini kha ino thero?

 ³ Musi Yesu o no vuswa, o fhedza maḓuvha a 40 e kha ḽifhasi a sa athu ya ṱaḓulu nahone o ḓivhonadza lunzhi kha vhafunziwa vhawe nga eneo maḓuvha. a (Vhalani Mishumo 1:3.) Nga tshenetsho tshifhinga, Yesu o ṱuṱuwedza vhafunziwa vhawe vhe vha vha vho ṱungufhala nahone vha tshi khou ofha, a ita uri vha takale na uri vha vhe na tshivhindi tsha u huwelela mafhungo maḓifha a Muvhuso.

⁴ Ri nga guda zwithu zwinzhi kha zwe Yesu a zwi ita nga enea maḓuvha. Kha ino thero, ri ḓo vhona uri Yesu o shumisa hani tshenetsho tshifhinga u itela u (1) ṱuṱuwedza vhafunziwa vhawe, (2) u vha thusa u pfesesa Maṅwalo khwine na (3) u vha gudisa uri vha kone u ita mushumo we vha vha vha tshi ḓo vha nawo tshifhingani tshi ḓaho. Kha zwenezwi zwithu zwiraru, ri ḓo vhona nḓila ine ra nga edzisa ngayo tsumbo ya Yesu.

NI ṰUṰUWEDZE VHAṄWE

5. Ndi ngani vhafunziwa vha Yesu vho vha vha tshi ṱoḓa u ṱuṱuwedziwa?

⁵ Vhafunziwa vha Yesu vho vha vha tshi ṱoḓa u ṱuṱuwedziwa. Ndi ngani? Vhaṅwe vhavho vho vha vho ṱutshela mahaya avho, miṱa yavho na mabindu u itela u vha vhatevheli vha Yesu. (Mat. 19:27) Vhaṅwe vho ita na u farwa nga nḓila i si yavhuḓi nga nṱhani ha uri vho vha vhe vhatevheli vha Yesu. (Yoh. 9:22) Vho vha vho ḓiimisela u ita dzenedzi tshanduko vhutshiloni havho na u tambula ngauri vho vha vha tshi tenda uri Yesu ndi ene Messia. (Mat. 16:16) Fhedzi musi Yesu a tshi vhulawa, zwo vha ṱungufhadza na u vha kula nungo ngauri vho vha vha sa ḓivhi uri hu ḓo itea mini.

6. Yesu o ita mini musi a tshi vuswa?

⁶ Yesu o zwi pfesesa uri ndi ngani vhafunziwa vhawe vho ṱungufhala musi a tshi fa. Nahone o vha a tshi zwi ḓivha uri u ṱungufhala havho zwo vha zwi sa khou itiswa ngauri a vha na lutendo. Nga zwenezwo, nga ḓuvha ḽe a vuswa ngaḽo, o thoma u vha ṱuṱuwedza. Sa tsumbo, o ya kha Maria Magdalena musi a tshi khou lila e vhiḓani ḽawe. (Yoh. 20:11, 16) O ḓivhonadza na kha vhafunziwa vhavhili vhe ra amba nga havho mathomoni a ino thero. O ḓivhonadza na kha muapostola Petro. (Luka 24:34) Ri nga guda mini kha tsumbo ya Yesu? Kha ri ambe nga ha zwe zwa itea musi a tshi ya kha Maria Magdalena.

7. Samusi zwo sumbedzwa kha Yohane 20:11-16, Yesu o vhona Maria a tshi khou ita mini nahone zwenezwo zwa ita uri Yesu a ite mini? (Sedzani tshifanyiso.)

 ⁷ Vhalani Yohane 20:11-16. Nga 16 Nisan nga matsheloni, vhaṅwe vhafumakadzi vho ya vhiḓani ḽe Yesu a vhulungwa khaḽo. (Luka 24:1, 10) Muṅwe wa vhenevho vhafumakadzi o vha e Maria Magdalena. Musi Maria a tshi swika vhiḓani, o wana ḽi si na tshithu. A gidima a ya u vhudza Petro na Yohane, vhe na vhone vha gidimela henengei vhiḓani. Musi vhenevho vhanna vha tshi zwi vhona uri ho vha hu si na tshithu vhiḓani, vho mbo ḓi humela hayani. Fhedzi Maria a sala henefho a tshi khou lila. O vha a sa zwi ḓivhi uri Yesu u hone henefho. Yesu o vhona onoyo mufumakadzi a tshi khou lila nahone o vha a tshi khou ṱoḓa u mu khuthadza. A mbo ḓi ya khae a mu khuthadza. A mu ṋea mushumo wa u ya u vhudza vharathu vhawe uri o vuswa. Wonoyo wo vha u mushumo wa ndeme vhukuma.—Yoh. 20:17, 18.

8. Ri nga edzisa hani Yesu?

⁸ Ri nga edzisa hani Yesu? Ri nga ita zwoṱhe zwine ra nga kona u itela u ṱuṱuwedza vhahashu uri vha bvele phanḓa vha tshi khou shumela Yehova. U fana na Yesu, ri tea u vha na vhusedzi uri ri kone u vhona thaidzo dzine vhahashu vha khou sedzana nadzo, ri lingedze u pfesesa nḓila ine vha ḓipfa ngayo na u vha khuthadza. Kha ri ambe nga ha zwe zwa itea kha muṅwe wahashu wa tshifumakadzini ane a pfi Jocelyn, we murathu wawe a ṱangana na khombo a lovha. Jocelyn u ri: “Ndo fhedza miṅwedzi minzhi ndo ṱungufhala.” Fhedzi muṅwe wahashu na mufumakadzi wawe vhe vha vha vha tshi ḓivha zwe Jocelyn a vha a tshi khou ṱangana nazwo, vho mu ramba uri a vha dalele, vha mu tendela a tshi vha somolela zwa haṋwani na u vha vhudza nḓila ine a khou ḓipfa ngayo. Vho mu thetshelesa vha sa mu fheleli mbilu, vha mu sumbedza vhuthu nahone vha mu vhudza nḓila ine Yehova a mu funa ngayo. Jocelyn u dovha a ri: “Ndo vha ndi tshi khou pfa ndo hanganea, ndi tshi nga muthu ane a khou ṋuvhela lwanzheni. Fhedzi Yehova a shumisa vhenevha vhavhingani u ntshidza. Vho nthusa uri ndi dovhe ndi takalele u shumela Yehova.” Na riṋe ri nga ṱuṱuwedza vhaṅwe nga u vha tendela musi vha tshi ri somolela zwa haṋwani na nga u vha thetshelesa musi vha tshi ri vhudza nḓila ine vha ḓipfa ngayo. Ri nga sumbedza u vha pfela vhuṱungu musi ri tshi amba navho u itela u vha ṱuṱuwedza uri vha bvele phanḓa vha tshi shumela Yehova.—Vharoma 12:15.

THUSANI VHAṄWE U PFESESA IPFI ḼA MUDZIMU

9. Vhafunziwa vha Yesu vho sedzana na thaidzo ifhio nahone Yesu o vha thusa hani?

⁹ Vhafunziwa vha Yesu vho vha vha tshi tenda uri zwine Ipfi ḽa Mudzimu ḽa amba ndi ngoho nahone vho vha vha tshi ita zwoṱhe zwine vha nga kona uri vha thetshelese Yehova. (Yoh. 17:6) Fhedzi vho vha vha sa pfesesi uri ndi ngani Yesu o vhulawa sa tshigevhenga. Yesu o vha a tshi zwi ḓivha uri vhafunziwa vhawe vha na lutendo na uri vha a funa Yehova, fhedzi o zwi ṱhogomela uri vho vha vha tshi tea u thusiwa uri vha pfesese Maṅwalo khwine. (Luka 9:44, 45; Yoh. 20:9) Ndi ngazwo o vha thusa uri vha kone u pfesesa zwine vha zwi vhala Maṅwaloni. Ṱhogomelani uri zwenezwo o zwi ita hani musi a tshi ḓivhonadza kha vhafunziwa vhavhili vhe vha vha vhe nḓilani ya u ya Emausi.

10. Yesu o thusa hani vhafunziwa vhawe u pfesesa uri o vha e ene Messia? (Luka 24:18-27)

¹⁰ Vhalani Luka 24:18-27. Yesu ho ngo ṱavhanya o vhudza vhenevho vhanna uri ndi ene nnyi. Nṱhani hazwo, o vha vhudzisa dzimbudziso. Ndi ngani? Khamusi o vha a tshi khou ṱoḓa uri vha mu vhudze zwine vha khou zwi humbula na nḓila ine vha khou ḓipfa ngayo. Vhenevho vhanna vho mu vhudza uri vho vha vho humbula uri Yesu u ḓo vha Khosi ya Isiraele na uri hu ḓo vha ene ane a vhusa nṱhani ha Vharoma. Musi vho no mu vhudza zwine zwa khou vha vhilaedzisa, Yesu o shumisa Maṅwalo u itela u vha thusa u pfesesa vhuporofita vhu sumbedzaho uri ndi ene Messia. b Nga eneo madekwana, Yesu o ya na kha vhaṅwe vhafunziwa a vha ṱalutshedza zwenezwo zwithu. (Luka 24:33-48) Ri nga guda mini kha eneo mafhungo?

11-12. (a) Ri guda mini kha nḓila ye Yesu a vha a tshi gudisa ngayo vhaṅwe Maṅwalo? (Sedzani zwifanyiso.) (b) Nortey o thuswa hani nga muthu we a vha a tshi khou mu gudisa Bivhili?

 ¹¹ Ri nga edzisa hani Yesu? Musi ni tshi khou gudisa muṅwe muthu Bivhili, mu vhudziseni mbudziso dzine dza ḓo ita uri a ambe nḓila ine a khou ḓipfa ngayo. (Mir. 20:5) Musi ni tshi vho pfesesa nḓila ine a khou ḓipfa ngayo, ni mu sumbedze uri a nga wana hani Maṅwalo ane a nga a shumisa kha vhuimo vhune a vha khaho. Ni songo mu vhudza uri a ite mini. Nṱhani hazwo, ni nga mu vhudzisa mbudziso dzi tshimbidzanaho na ndimana dza Bivhili na u mu ṱuṱuwedza uri a humbulisise nga ha zwine a khou zwi vhala Bivhilini na uri a nga zwi shumisa hani vhutshiloni hawe. Ṱhogomelani zwe zwa itea kha muṅwe wahashu wa ngei Ghana ane a pfi Nortey.

¹² Nortey o thoma u guda Bivhili e na miṅwaha ya 16. Hu sa athu fhela na tshifhinga, vha muṱa wa hawe vha mbo ḓi thoma u mu pikisa. Ndi mini zwo mu thusaho uri a bvele phanḓa a tshi khou guda Bivhili? Muthu we a vha a tshi khou mu gudisa o shumisa Mateo ndima 10 u itela u mu thusa u pfesesa uri Vhakriste vha vhukuma vha ḓo tovholwa. Nortey u ri: “Musi ndi tshi thoma u tovholwa, zwo mbo ḓi tou nkhwaṱhisedza uri ndo wana ngoho.” Muthu we a vha a tshi khou mu gudisa Bivhili o mu sumbedza Mateo 10:16 ine ya amba uri ri tea u vha na vhuṱali. Nga murahu vha haseledza nga ha nḓila ine yeneyo ndimana ya nga thusa ngayo Nortey uri a ṱalutshedze vha muṱa wahawe nga ṱhonifho nga ha zwine a zwi tenda. Musi Nortey o no lovhedzwa, o vha a tshi khou ṱoḓa u vula nḓila, fhedzi khotsi awe vho vha vha tshi khou ṱoḓa a tshi ya yunivesithi. Muthu we a vha a tshi khou mu gudisa Bivhili ho ngo mu vhudza uri a ite mini. Nṱhani hazwo, o mu vhudzisa mbudziso u itela u mu thusa uri a humbule nga ha ndimana dza Bivhili dzine dza ḓo mu thusa u ita phetho yo teaho. Nortey o fhedzisela o ita phetho ifhio? O mbo ḓi dzhia vhuvulanḓila. Khotsi awe vha mbo ḓi mu pandela hayani. Nortey u ḓipfa hani nga zwenezwi zwithu zwe zwa itea khae? U ri: “Ndi a zwi ḓivha uri ndo ita phetho yo teaho.” Musi ri tshi ṱuṱuwedza vhaṅwe uri vha humbulisise nga Maṅwalo, ri vha ri tshi khou vha thusa u khwaṱhisa lutendo lwavho na u vha thusa uri vha bvele phanḓa vha tshi khou shumela Yehova.—Vhaef. 3:16-19.

THUSANI VHANNA URI VHA FANELEE U VHA “ZWIFHIWA”

13. Yesu o ita mini uri mushumo wa u huwelela u kone u bvela phanḓa musi ene a tshi humela ṱaḓulu? (Vhaefesa 4:8)

¹³ Musi Yesu e kha ḽifhasi, o ita zwoṱhe zwe Khotsi awe a mu humbela uri a zwi ite nahone o zwi ita kokotolo. (Yoh. 17:4) Yesu o vha a sa humbuli uri ndi ene e eṱhe ane a nga kona u ita zwe Yehova a mu ruma uri a zwi ite. Kha miṅwaha miraru na hafu ye  a i fhedza musi a tshi khou ita mushumo wa u huwelela kha ḽifhasi, o gudisa na vhaṅwe u ita mushumo we Yehova a mu ṋea wone. Musi Yesu a sa athu humela ṱaḓulu, o ṋea vhafunziwa vhawe mushumo wa u huwelela na u funza na uri vha ṱhogomele vhathu vha Yehova. Vhaṅwe vha vhafunziwa vhawe vhe a vha ṋea honoho vhuḓifhinduleli, vho vha vha sa athu swikisa na miṅwaha ya 30. (Vhalani Vhaefesa 4:8.) Vhafunziwa vha Yesu vho vha vho shuma nae kha mushumo wa u huwelela nahone vho vha vha tshi fhulufhedzea. Musi a sa athu humela ṱaḓulu, o vha gudisa nga ho engedzeaho uri vha kone u vha “zwifhiwa.” O vha gudisa hani?

14. Yesu o thusa hani vhafunziwa vhawe uri vha vhe na lutendo lwo khwaṱhaho kha maḓuvha awe a 40 a u fhedzisela musi e kha ḽifhasi? (Sedzani tshifanyiso.)

¹⁴ Yesu o vha a tshi kaidza vhafunziwa vhawe, fhedzi o zwi ita nga vhuthu. Sa tsumbo, musi a tshi vhona uri vhaṅwe vhavho vha vho thoma u timatima arali o fa a vuswa, o vha kaidza. (Luka 24:25-27; Yoh. 20:27) O vha vhudza uri zwa ndeme ndi u ṱhogomela vhathu vha Yehova, nṱhani ha u livhisesa ṱhogomelo kha mabindu avho. (Yoh. 21:15) O dovha a vha humbudza uri vho vha vha songo tea u vhambedza zwine vhone vha zwi ita tshumeloni ya Yehova na zwine vhaṅwe vha zwi ita. (Yoh. 21:20-22) O khakhulula na mahumbulele e vha vha vhe nao nga ha Muvhuso, a vha thusa u livhisa ṱhogomelo kha u huwelela mafhungo maḓifha. (Mish. 1:6-8) Vhahulwane vha nga guda mini kha Yesu?

15-16. (a) Vhahulwane vha nga edzisa hani Yesu? (b) Patrick o vhuyelwa hani nge a kaidzwa?

¹⁵ Vhahulwane vha nga edzisa hani Yesu? Vhahulwane vha tea u gudisa vhahashu vha tshinnani, zwihuluhulu vhane vha kha ḓi vha vhaswa uri vha kone u ita mishumo yo engedzeaho tshivhidzoni. c Vhahulwane vha a pfesesa uri vhenevha vhahashu vhane vha khou vha gudisa vha kha ḓi tea u guda zwithu zwinzhi. Vha tea u gudisa vhahashu vhane vha kha ḓi vha vhaswa nga nḓila ya lufuno u itela uri vhenevha vhahashu vha kone u guda u ḓiṱukufhadza, u ita mushumo na uri vha ḓiimisele u thusa vhaṅwe.—1 Tim. 3:1; 2 Tim. 2:2; 1 Pet. 5:5.

¹⁶ Kha ri ambe nga ha tsumbo ya muṅwe wahashu ane a pfi Patrick we a vhuyelwa vhukuma nge a kaidziwa. Musi a tshi kha ḓi vha muṱuku, o vha a tshi amba na vhaṅwe nga nḓila i si yavhuḓi nahone a sa vha fari zwavhuḓi. O vha a tshi zwi ita na kha vhahashu vha tshifumakadzini. Muṅwe muhulwane o zwi  ṱhogomela uri Patrick o vha a tshi tea u shandula nḓila ine a ita ngayo zwithu nahone a mu kaidza nga nḓila ya lufuno. Patrick u ri: “Ndi a livhuwa vhukuma nge onoyo muhulwane a ntsumbedza hune nda tea u shandula hone. Ndo vha ndi tshi kulea nungo musi ndi tshi vhona vhaṅwe vhahashu vha tshi khou wana ndugelo dze na nṋe nda vha ndi tshi dzi ṱoḓa tshivhidzoni. Fhedzi nḓila ye onoyo muhulwane a nkaidza ngayo yo nthusa u vhona uri ndi zwa ndeme vhukuma u ḓiṱukufhadza na u sumbedza vhahashu uri ndi a vha funa, nṱhani ha u livhisa ṱhogomelo kha u wana vhuḓifhinduleli tshivhidzoni.” Nga murahu ho vha na mvelelo dzifhio? Patrick o mbo ḓi vhewa sa muhulwane wa tshivhidzo e na miṅwaha ya 23.—Mir. 27:9.

17. Yesu o sumbedza hani uri u a fhulufhela vhafunziwa vhawe?

¹⁷ Yesu o ṋea vhafunziwa vhawe vhuḓifhinduleli ha u huwelela na u funza mafhungo maḓifha. (Mat. 28:20) Vhafunziwa vhawe vha nga vha vho pfa u nga a vha fanelei u ita wonoyo mushumo. Fhedzi Yesu o vha a tshi zwi ḓivha uri vha nga u kona. O sumbedza uri u a vha fhulufhela nga u vha vhudza uri: “Samusi Khotsi o nthuma, na nṋe ndi khou ni ruma.”—Yoh. 20:21.

18. Vhahulwane vha nga edzisa hani Yesu?

¹⁸ Vhahulwane vha nga edzisa hani Yesu? Vha nga ṋea vhaṅwe mishumo tshivhidzoni. (Vhafil. 2:19-22) Sa tsumbo, vhahulwane vha nga humbela vhahashu vhane vha kha ḓi vha vhaswa tshivhidzoni uri vha thuse kha u kunakisa na u ṱhogomela Holo. Musi vho no ṋea vhaṅwe mushumo, vha vha gudisa uri wonoyo mushumo u itiwa hani nahone vha fhulufhela uri vha ḓo ita wonoyo mushumo zwavhuḓi. Muṅwe wahashu ane a pfi Matthew ane a kha ḓi tou bva u vhewa sa muhulwane, u amba uri u a livhuwa nḓila ye vhaṅwe vhahulwane vha re na tshenzhelo tshivhidzoni vha mu thusa ngayo uri a ite mishumo yo fhambanaho na u fhulufhela uri u ḓo i ita zwavhuḓi. U ri: “Musi ndi tshi khakha, vho vha vha tshi nthusa u vhona uri ndi nga guda mini kha vhukhakhi hanga na uri ndi nga khwinisa gai tshifhingani tshi ḓaho.” d

19. Ri tea u ḓiimisela u ita mini?

¹⁹ Yesu o shumisa maḓuvha awe a 40 a u fhedzisela musi e kha ḽifhasi u itela u ṱuṱuwedza, u funza na u gudisa vhaṅwe. Na riṋe kha ri ḓiimisele u edzisa tsumbo yawe nga vhuronwane. (1 Pet. 2:21) U ḓo ri thusa uri ri mu edzise ngauri o ri fhulufhedzisa uri: “Ndi na inwi misi yoṱhe u swika vhufheloni ha shango.”—Mat. 28:20.