Naa Zwiimo Zwaṋu Zwi A Langa Vhutshilo Haṋu?

ZWIIMO zwi tsikeledzaho na vhuleme zwo ḓala kha zwino “zwifhinga zwi lemelaho.” (2 Timotheo 3:1) Vhuṅwe vhuleme vhu nga vha ha tshifhinganyana nahone nga zwenezwo ha fheleledza ho fhela. Vhuṅwe vhu fhedza miṅwedzi kana miṅwaha. Nga ṅwambo wa zwenezwo, vhanzhi vha ḓipfa nga nḓila ye mupsalme Davida a ḓipfa ngayo, we a vhidzelela Yehova a ri: “Mbilu yanga yo hulelwa nga nyofho; ndamulele ngauri ndo khakhelwa.”—Psalme ya 25:17.

Naa ni khou lwisana na vhuleme vhu tsikeledzaho? Arali zwo ralo, ni nga wana thuso na ṱhuṱhuwedzo Bivhilini. Kha ri ṱhogomele vhutshilo ha vhashumeli vhavhili vha fulufhedzeaho vha Yehova vhe vha sedzana na vhuleme nga hu bvelelaho: Yosefa na Davida. Nga u ṱolisisa nḓila ye vha aravha ngayo kha vhuleme, ri nga wana ngudo dzi vhuyedzaho dzine dza nga ri thusa u sedzana na vhuleme vhu fanaho ṋamusi.

Vho Sedzana na Vhuleme Vhuhulwane

Nga tshifhinga tsha musi e na miṅwaha ya 17, Yosefa o vha na vhuleme vhuhulwane muṱani wahawe. Vhakomana vhawe vho vhona uri Yakobo, khotsi avho, ‘u funesa [Yosefa] u fhira vhakomana vhawe vhoṱhe.’ Nga zwenezwo, “vha mu vhenga, vha si tsha kona u amba zwavhuḓi nae’.” (Genesi 37:4) Ri nga humbula mbilaelo na mutsiko zwe Yosefa a vha e nazwo nga ṅwambo wa zwenezwi zwiimo. Mafheleloni, vengo ḽa vhakomana vha Yosefa ḽa hulela vhukuma lwe vha mu rengisela vhupulini.—Genesi 37:26-33.

Musi e phuli ngei Egipita, Yosefa o vha a tshi fanela u hana u ḓifara luvhi na musadzi wa muṋe wawe. O sinyuswa nge a hana, a pomoka Yosefa uri o vha a tshi khou lingedza u mu tzhipa. A mbo ḓi ‘iswa khothoni,’ he “milenzhe yawe ya vhoxwa khothoni, muya wawe wa tou nga wo dzhena vhukati ha dzitsimbi.” (Genesi 39:7-20; Psalme ya 105:17, 18) Zwenezwi zwo vha zwi mulingo vhukuma! Hu ṱoḓaho u vha miṅwaha ya 13, Yosefa o vha e phuli kana tshivhotshwa nga ṅwambo wa u sa vha hone ha khaṱulokwayo zwe zwa itwa nga vhaṅwe, u katela na miraḓo ya muṱa wahawe.—Genesi 37:2; 41:46.

 Davida wa Isiraele ḽa kale o sedzana na milingo musi a tshi kha ḓi vha muṱhannga. Miṅwahani minzhi, o kombetshedzea u tshila sa mushavhapfumo, a tshi zwimiwa sa phukha nga Khosi Saulo. Misi yoṱhe vhutshilo ha Davida ho vha hu tshi dzula vhu khomboni. Kha tshiṅwe tshiitea, o ya kha tshifhe Ahimeleke u itela u wana zwiḽiwa. (1 Samuele 21:1-7) A tshi ṱhogomela uri Ahimeleke o thusa Davida, Saulo a laedza uri hu vhulahwe Ahimeleke, vhotshifhe vhoṱhe na miṱa yavho. (1 Samuele 22:12-19) Naa ni nga humbula nga ha vhuṱungu he Davida a vhu pfa nge a bveledza enea makhaulambilu nga hu songo livhaho?

Humbulani nga miṅwaha ya u shengela na u farwa luvhi ye Yosefa na Davida vha i konḓelela. Nga u ṱolisisa nḓila ye vha konḓelela ngayo vhuimo havho vhu konḓaho, ri nga wana ngudo dza ndeme. Kha ri ṱhogomele nḓila tharu dzine ngadzo vhenevha vhanna vha tewa u edziswa.

Ri Songo Fara Muthu nga Mbilu na u Sinyuwa

Tsha u thoma, vhenevha vhanna vha fulufhedzeaho vho hana u sinyuswa na u fara muthu nga mbilu. Musi Yosefa e khothoni, o vha a tshi ḓo vha o dzula a tshi humbula nga zwithu zwi si zwavhuḓi zwe a itelwa tshimbevha nga vhakomana vhawe, khamusi a humbula u vhamba maano a u lifhedza arali zwo vha zwi tshi nga dovha zwa itea uri a vha vhone. Ri zwi ḓivha hani uri Yosefa o lwisana na eneo mahumbulele a si avhuḓi? Ṱhogomelani nḓila ye a dzhia ngayo vhukando musi a tshi vha na tshibuli tsha u lifhedza vhakomana vhawe vhe vha vha vho ḓa Egipita u renga mavhele. Mafhungo a ri: “[Yosefa] a vha furalela a yo’ lila. . . . Ndi hone Yosefa a tshi laedza [vhaḓinḓa] uri thevhe [dza vhakomana vhawe] dzi pangiwe mavhele; nahone a ri: mali yavho i longwe kha thevhe dzavho. A vha ita ngauralo.” Nga murahu musi o no ruma vhakomana vhawe uri vha ḓise khotsi avho Egipita, Yosefa o vha ṱuṱuwedza nga maipfi haya: “Ni songo lwa nḓilani.” Nga u amba na nga mishumo, Yosefa o zwi sumbedza uri ho ngo tendela u sinyuwa kana u fara muthu nga mbilu zwi tshi tshinya vhutshilo hawe.—Genesi 42:24, 25; 45:24.

Nga hu fanaho, Davida ho ngo dzula o fara Khosi Saulo nga mbilu. Davida o vha e na tshibuli kha zwiitea zwivhili zwa u vhulaha Saulo. Naho zwo ralo, musi vhanna vhawe vha tshi mu kombetshedza u ita nga u ralo, Davida o ri: “Yehova nga a ndzivhele uri ndi si ite zwe na amba, nda isa tshanḓa tshanga kha muṋe wanga muḓodzwa wa Yehova. Ndi muḓodzwa wa Yehova e henefho.” Davida o litsha Yehova a tshi dzudzanya mafhungo, a vhudza vhanna vhawe a ri: “Yehova u hone. Yehova u ḓo mu wana musi ḓuvha ḽawe ḽo ḓa, a fa, kana a lovha nndwani.” Nga murahu, Davida o ita na u sima luimbo lwa u lilela lufu lwa Saulo na murwa wawe Yonathani. U fana na Yosefa, Davida ho ngo tendela mbiti dzi tshi mu langa.—1 Samuele 24:3-7; 26:7-13; 2 Samuele 1:17-27.

 Naa ri a ḓipfa ro sinyuwa na u sa farea zwavhuḓi musi zwiṅwe zwiito zwo khakheaho zwi tshi ita uri ri pfe vhuṱungu? Hezwi zwi nga bvelela nga hu leluwaho. Arali ra tendela maḓipfele ashu a tshi ri langa, mvelelo dzi nga vha dzi tshinyadzaho vhukuma kha riṋe u fhira u vhaiswa. (Vha-Efesa 4:26, 27) Naho ri tshi nga kona u langa zwiṱuku kana u sa kona kha zwine vhaṅwe vha zwi ita, ri nga langa maaravhele ashu. Zwi a leluwa u hangwa vhuṱungu na u sinyuswa musi ri na lutendo lwa uri Yehova u ḓo dzudzanya mafhungo nga tshifhinga tshawe.—Vha-Roma 12:17-19.

Itani Zwine na nga Kona Vhuimoni Haṋu

Pfunzo ya vhuvhili ine ra nga i guda ndi ya u sa tendela zwiimo zwi tshi ri thivhela u dzhia vhukando vhune ra anzela u vhu dzhia. Ri nga farakanea vhukuma nga zwine ra nga si kone u zwi ita lune ra nga hangwa zwine ra nga zwi ita. Zwi re zwone ndi uri zwiimo zwa mbo ḓi thoma u ri langa. Zwenezwi zwo vha zwi tshi nga vha zwo bvelela kha Yosefa. Nṱhani hazwo, o khetha u ita zwe a vha a tshi kona. Musi e phuli, Yosefa ‘o tondiwa [nga muṋe wawe] na u itwa mukoma, a vha mulangi wa zwoṱhe zwi re muṱani wawe.’ Yosefa na ene o ita zwi fanaho musi o valelwa khothoni. Nga ṅwambo wa phaṱhutshedzo ya Yehova na u shuma ha Yosefa lwa biko, ‘mukoma a kumedzela vho farwaho vhoṱhe vha khothoni yeneyo, na mishumo yoṱhe ya hone kha Yosefa.’—Genesi 39:4, 21-23.

Tshifhingani tsha miṅwaha ya musi Davida a tshi khou tshila sa mushavhapfumo, na ene o ita zwe a vha a tshi nga kona zwiimoni zwawe. Musi o dzula sogani ḽa Pharani, ene na vhanna vhawe vho tsireledza sambi ḽa Nabali kha zwigwada zwi vutshelaho. Muṅwe wa vhalisa vha Nabali o ri: “Vhone vho vha vha tshi nga mutsheṱo we ra khuda ngawo’ vhusiku na masiari.” (1 Samuele 25:16) Nga murahu, musi a tshi khou dzula Tiskilaga, Davida o vutshela miḓi ye ya vha i tshi vhuswa nga maswina a Vhaisiraele ye ya vha i thungo ha tshipembe, nga zwenezwo a tshi khou tsireledza mikano ya Yuda.—1 Samuele 27:8; 1 Koronika 12:20-22.

Naa zwi a ṱoḓea uri ri ite vhuḓidini ho engedzeaho uri ri ite zwine ra nga kona zwiimoni zwashu? Naho zwi tshi nga konḓa u ita nga u ralo, ri nga bvelela. A tshi elekanya nga vhutshilo hawe, muapostola Paulo o ṅwala a ri: “Ndo zwi guda u sokou takalela henefho huné nda vha hone. . . . Hoṱhe ndo vha mutei kha zwoṱhe, hu’ kha u fura, hu’ kha u pfa nḓala, hu’ kha u ḓalelwa nga zwithu, hu’ kha u ṱahelelwa.” Paulo o kona hani u tshila nga yeneyi nḓila? Nga u bvela phanḓa a tshi ḓitika nga Yehova. O ri: “Zwoṱhe ndi zwi kona nga a nkonisaho.”—Vha-Filipi 4:11-13.

Lindelani Yehova

Ngudo ya vhuraru ndi ya uri nṱhani ha u shumisa nḓila dzi si dza maṅwalo u itela u shandula zwiimo zwashu, ri fanela u lindela Yehova. Mufunziwa Yakobo o ṅwala a ri: “U konḓelela hu funa u vha na mushumo wo ḓalaho, uri ni vhe vho ḓadzaho, vho khunyeledzaho, vha sí na he vha ṱahedza.” (Yakobo 1:4) U konḓelela hu fanela u tendelwa hu tshi vha na “mushumo wo ḓalaho” nga u konḓelela mulingo u swika u tshi fhela ri sa shumisi nḓila dzi si dza maṅwalo u itela uri u fhele nga u ṱavhanya. Nga zwenezwo lutendo lwashu lu ḓo lingwa na u khwaṱhiswa, nahone maanḓa alwo a ḓo vhonala. Yosefa na Davida vho konḓelela nga yeneyo nḓila. A vho ngo lingedza u piringulula nga nḓila ye ya vha i tshi nga sinyusa Yehova. Nṱhani hazwo, vho lingedza zwine vha nga kona u itela u tendelana na zwiimo. Vho lindela Yehova, nahone vho wana phaṱhutshedzo nga u ita nga u ralo! Yehova o shumisa vhone u itela u tshidza na u ranga phanḓa vhathu vhawe.—Genesi 41:39-41; 45:5; 2 Samuele 5:4, 5.

Na riṋe ri nga sedzana na zwiimo zwine khazwo ri nga lingea u ṱoḓa zwipiringululi zwi si zwa maṅwalo. Sa tsumbo, naa ni khou tsikeledzwa nga ṅwambo wa uri a ni athu wana mufarisi wa mbingano o teaho? Arali zwo ralo, iledzani mulingo naho u ufhio wa u sa thetshelesa ndaela ya Yehova ya u vhinga “Murenani.” (1 Vha-Korinta 7:39) Naa ni na vhuleme mbinganoni yaṋu? Nṱhani ha u kwamiwa nga muya  wa shango une wa ṱuṱuwedza u fhandekana na u ṱala, shumisanani na mufarisi waṋu u itela u piringulula vhuleme. (Maleaxi 2:16; Vha-Efesa 5:21-33) Naa ni khou vha na vhuleme ha u ṱhogomela muṱa wa haṋu nga ṅwambo wa zwiimo zwa ikonomi? U lindela Yehova zwi katela u iledza mishumo i timatimisaho kana i siho mulayoni ya u lingedza u wana tshelede. (Psalme ya 37:25; Vha-Heberu 13:18) Vhukuma, roṱhe ri fanela u shuma vhukuma u itela u ita zwine ra nga kona zwiimoni zwashu na u ita vhuḓidini u itela u lambedzwa nga Yehova. Musi ri tshi khou ita nga u ralo, kha ri ḓiimisele u lindela Yehova u itela tshipiringululi tsha khwine.—Mixa 7:7.

Yehova u ḓo ni Tikedza

U elekanya nga nḓila ye vhabvumbedzwa vha Bivhilini vha fanaho na Yosefa na Davida vha sedzana ngayo nga hu bvelelaho na u kulea nungo na zwiimo zwi konḓaho zwi nga ri vhuyedza vhukuma. Naho mafhungo avho a tshi ṱaluswa nga masiaṱari a si gathi fhedzi Bivhilini, milingo yavho yo fhedza miṅwaha minzhi. Ḓivhudziseni: ‘Vhenevho vhashumeli vha Mudzimu vho guda u ṱanganedza zwiimo zwavho nga nḓila-ḓe? Vho dzula hani vho takala? Ndi pfaneleo dzifhio dze vha vha vha tshi tea u vha nadzo?’

Ri nga dovha ra vhuyelwa nga u ṱhogomela u konḓelela ha vhashumeli vha Yehova vha musalauno. (1 Petro 5:9) Magazini wa Tshiingamo na wa Awake! dzi vha dzi na nganeavhutshilo nnzhi ṅwaha muṅwe na muṅwe. Naa ni a vhala na u elekanya nga ha dzenedzo tsumbo dza vhenevho Vhakriste vha fulufhedzeaho? Zwiṅwe hafhu, Zwivhidzoni zwashu hu na vhathu vhe vha konḓelela zwiimo zwi si zwavhuḓi. Naa ni a ṱanganela navho tshifhinga tshoṱhe nahone na guda khavho miṱanganoni ya tshivhidzo?—Vha-Heberu 10:24, 25

Musi no sedzana na zwiimo zwi lingaho, ivhani na vhungoho ha uri Yehova u a ni ṱhogomela nahone u ḓo ni tikedza. (1 Petro 5:6-10) Itani nga nungo dzoṱhe uri ni si tendele zwiimo zwi tshi langa vhutshilo haṋu. Edzisani tsumbo dza Yosefa na Davida nga u sa fara vhaṅwe nga mbilu, nga u ita zwine na nga kona tshiimoni tshine na vha khatsho, na u lindela Yehova u itela u wana tshipiringululi. Sendelani tsini nae nga thabelo na nga mishumo ya zwithu zwa muya. Nga yeneyo nḓila, na inwi ni ḓo ḓiphina na zwifhingani zwi konḓaho.—Psalme ya 34:8.

[Tshifanyiso kha siaṱari 21]

Yosefa o shuma u itela u ita zwine a nga kona zwiimoni zwawe

[Tshifanyiso kha siaṱari 23]

Davida o lindela Yehova u itela u wana tshipiringululi tsha vhuleme hawe