Ni Nga Guda Mini kha Vhuṱolo Ha Yesu?

NI NGA kha ḓi mangadzwa nga u guda uri mafhungo a Bivhili a vhutshilo ha Yesu ha kha ḽifhasi ho ngo vhuya a shumisa ipfi ḽa luambo lwa u thoma ḽine ḽa amba “vhuṱolo.” Ipfi ḽa Lugerika ḽine ḽa ri (dyʹna·mis) tshiṅwe tshifhinga ḽo ṱalutshedzelwa nga uri “vhuṱolo” zwine u ya nga lwa thevhedzaipfi zwa amba “maanḓa.” (Luka 8:46) Ḽi nga kha ḓi dovha ḽa ṱalutshedzelwa nga uri “vhukoni” kana “mishumo ya maanḓa.” (Mateo 11:20; 25:15) U ya nga muṅwe mugudi, ḽeneḽi ipfi ḽa Lugerika “ḽi khwaṱhisedza mishumo mihulu yo itwaho, nahone zwihuluhulu, maanḓa mahulu e a ḓadzisa zwo itwaho. Tshenetshi tshiitea tshi ṱaluswa sa maanḓa a Mudzimu o itaho zwenezwo zwithu.”

Ḽiṅwe ipfi ḽa Lugerika ḽine ḽa pfi (teʹras) ḽi anzela u ṱalutshedzelwa nga uri “kanukisaho.” (Yohane 4:48; Mishumo 2:19) Wonoyu mubulo u sumbedza nḓila ine vhaṱaleli vha ḓipfa ngayo.  Kanzhi, tshigwada tsha vhathu u katela na vhafunziwa vho vha vha tshi kanukiswa nga mishumo ya Yesu ya maanḓa.—Marko 2:12; 4:41; 6:51; Luka 9:43.

Ipfi ḽa vhuraru ḽa Lugerika ḽine ḽa ri (se·meiʹon) ḽine ḽa ambela kha vhuṱolo ha Yesu ḽi amba “tshiga.” Mugudi ane a pfi Robert Deffinbaugh u ri: “Ḽi livhisa ṱhogomelo kha zwine ipfi vhuṱolo ḽa amba zwone zwa vhukuma.” O engedza nga u ri: “Tshiga ndi vhuṱolo vhune ha sumbedza mafhungo-ngoho nga ha Murena Yesu.”

Naa ndi Vhufhura Kana ndi Maanḓa a Bvaho kha Mudzimu?

Bivhili a i ṱalusi vhuṱolo ha Yesu sa vhufhura ho itelwaho u takadza vhathu. Ho vha vhu tshi sumbedza “vhuhulu ha maanḓa a Mudzimu,” u fana na kha mafhungo a mutukana we a vha e na madimoni e a pandelwa nga Yesu. (Luka 9:37-43) Naa Mudzimu Ramaanḓa oṱhe Ane a ṱaluswa sa “a re na maanḓa mahulu” a nga kundwa u bveledza yeneyo mishumo ya maanḓa? (Yesaya 40:26) Na khathihi!

Mafhungo a Evangeli a amba nga ha vhuṱolo he Yesu a vhu ita vhu ṱoḓaho u vha 35. Fhedzi vhuṱolo hoṱhe he a vhu ita a ho ngo ambiwa uri ndi vhungana. Sa tsumbo, Mateo 14:14 i ri: “Huno Yesu a bvelela a vhona gogo ḽihulu, a vha khathutshela mbilu, a fhodza vhalwadze vhavho.” Kha tshenetshi tshiitea a ri vhudzwi uri o fhodza vhathu vhangana.

Yeneyo mishumo ya maanḓa yo vha i ya ndeme u itela u sumbedza uri Yesu o vha e Murwa wa Mudzimu, Messia o fulufhedziswaho. Maṅwalo a a khwaṱhisedza uri Yesu o thuswa nga maanḓa e a ṋewa nga Mudzimu uri a kone u ita vhuṱolo. Muapostola Petro o ambela kha Yesu sa “munna we Mudzimu a mu ḓivhadza kha inwi nga mishumo ya maanḓa na nga vhuṱolo na nga maḓembe, zwe Mudzimu a zwi ita nga ene kha inwi, vhunga ni tshi zwi ḓivha inwi vhaṋe.” (Mishumo 2:22) Kha tshiṅwe tshiitea Petro o amba uri Mudzimu “o mu [Yesu] ḓolisa Muya-mukhethwa na maanḓa. A enda a tshi tonda a tshi fhodza vhoṱhe vhe Sathane a vha o vha kandeledza, ngauri Mudzimu o vha e na ene.”—Mishumo 10:37, 38.

 Vhuṱolo he Yesu a vhu ita ho vha hu tshi tshimbidzana na mulaedza wawe. Marko 1:21-27 i sumbedza nḓila ye mavhuthu a aravha ngayo kha pfunzo ya Yesu na kha vhuṅwe ha vhuṱolo hawe. Marko 1:22 i amba uri mavhuthu a “kanuka pfunzo yawe,” nahone ndimana ya 27 i sumbedza uri vhathu vho “akhamala” musi a tshi pandela madimoni. Mishumo ya maanḓa ya Yesu na mulaedza wawe zwo shuma sa vhuṱanzi ha uri ndi Messia o fulufhedziswaho.

Yesu ho ngo sokou tenda fhedzi uri o vha e Messia, fhedzi maipfi awe, mishumo yawe na maanḓa e a ṋewa nga Mudzimu e a vhonala kha vhuṱolo he a vhu ita zwo shuma sa vhuṱanzi ha u sumbedza uri ndi Messia. Musi a tshi vhudziswa malugana na mushumo wawe na vhuvhusi hawe, Yesu o fhindula nga tshivhindi a ri: “Á vha nṋe, ndi na vhuṱanzi vhu fhiraho ha Yohane [Mulovhedzi]; ngauri mishumo ye Khotsi-anga a nkumedza uri ndi i vuledze, mishumo yeneyo iné nda i ita, ndi yone i ṱanzielelaho nṋe zwauri Khotsi o nthuma.”—Yohane 5:36.

Zwine zwa Sumbedza uri Vhuṱolo ha Yesu ho vha hu ha Vhukuma

Ndi ngani ri tshi nga vha na vhuṱanzi ha uri vhuṱolo ha Yesu ho vha hu ha vhukuma? Ṱhogomelani dziṅwe tsumbo dzine dza sumbedza uri ho vha hu ha vhukuma.

Musi a tshi ita mishumo yawe ya maanḓa, Yesu ho ngo vhuya a rendisa ene muṋe. O ita vhungoho ha uri vhuṱolo vhuṅwe na vhuṅwe he a vhu ita vhu rendise Mudzimu na u mu ṋea vhugala. Sa tsumbo, musi a sa athu fhodza munna we a vha a sa vhoni, Yesu o khwaṱhisedza uri honoho u fhodzwa ho vha hu tshi fanela u ita “uri hu vhonale mishumo ya Mudzimu kha ene.”—Yohane 9:1-3; 11:1-4.

Nṱhani ha u vha mudzia u fhura vhathu, mudzia manditi, na u vha muthu wa u fhodza vhathu nga lutendo, Yesu ho ngo vhuya a shumisa vhumbulu, vhufhura, misumbedzo, madambi kana mikhuvha ya maḓipfele. Ho ngo ita uri vhathu vha tende kha zwithu zwi siho. Ṱhogomelani nḓila yavhuḓi ye Yesu a fhodza ngayo vhanna vhavhili vhe vha vha vha sa vhoni. Eneo mafhungo a ri: “Yesu a vha pfela vhuṱungu, a kwama maṱo avho; maṱo avho a mbo ḓi vhona; vhone vha mu tevhela.” (Mateo 20:29-34) Ho vha hu si na mikhuvha, tshimima, kana misumbedzo. Yesu o ita mishumo ya vhuṱolo a songo dzumbama, o vha a tshi anzela u i ita hu na vhathu. Ho ngo shumisa tshedza tsho khetheaho, tshiṱeidzhi, kana tshiṅwe tshishumiswa-vho. Zwo fhambanaho na zwenezwo, vhuṱolo vhune ha itwa ṋamusi a vhu ṅwalwi fhasi.—Marko 5:24-29; Luka 7:11-15.

Tshiṅwe tshifhinga Yesu o vha a tshi ṱhogomela lutendo lwa vhe vha vhuyelwa nga vhuṱolo hawe. Fhedzi u sa vha na lutendo ha muthu ho vha hu sa iti uri Yesu a sa mu fhodze nga lwa vhuṱolo. Musi e ngei Kapernaume kha ḽa Galilea, vhathu “vha ḓisa vhanzhi vha mimuya mivhi ha ene, a pandela mimuya mivhi nga u amba hawe, a fhodza vhoṱhe vha lwalaho.”—Mateo 8:5-16.

Vhuṱolo ha Yesu ho vha hu tshi itelwa u fusha ṱhoḓea dza ṋama dza vhathu, hu si u itela u takadza vhathu. (Marko 10:46-52; Luka 23:8) Nahone Yesu ho ngo vhuya a ita vhuṱolo u itela u ḓivhuyedza nga nḓila naho i ifhio.—Mateo 4:2-4; 10:8.

Hupfi Mini nga Mafhungo a Evangeli?

Mafhungo a vhuṱolo ha Yesu a fhiriselwa kha riṋe nga masiaṱari a Evangeli nṋa. Naa hu na zwiitisi zwa u fulufhela eneo mafhungo musi ri tshi ṱolisisa vhungoho ha vhuṱolo ha Yesu? Ee, zwi hone.

Samusi zwo no sumbedzwa, vhuṱolo ha Yesu ho itwa khagala, phanḓa ha ṱhanzi nnzhi. Evangeli ya u thoma yo ṅwalwa musi vhunzhi ha ṱhanzi dze dza vhona nga maṱo dzi tshi kha ḓi tshila. Malugana na u fulufhedzea ha vhaṅwali vha Evangeli, bugu ine ya pfi The Miracles and the Resurrection i ri: “Zwo khakhea u amba uri vhuṱolo ho ṅwalwaho nga vhaṅwali vha Evangeli a ho ngo itea, vho vhu ṅwala u itela uri vhathu vha shavhele kha vhurereli . . . Vhaṅwali vha Evangeli vho vha vho ḓiimisela u ṅwala mafhungo ane a fulufhelwa.”

Vhapikisi vha Vhayuda vha Vhakriste a vho ngo vhuya vha timatima mishumo ya maanḓa yo ṱaluswaho kha Dzievangeli. Vho vha vha tshi timatima fhedzi maanḓa e a vha a tshi shumiswa u itela u ita honoho vhuṱolo. (Marko 3:22-26) Na  vhapikisi vho khwaṱhaho a vho ngo bvelela kha u hanedza vhuṱolo ha Yesu. Zwo fhambanaho na zwenezwo, ḓanani ḽa u thoma na ḽa vhuvhili ḽa miṅwaha C.E., ri wana uri ho vha hu na ndaedzi dza ḓivhazwakale dzi ambaho nga ha mishumo ya vhuṱolo yo itwaho nga Yesu. Nga hu re khagala, ri na zwiitisi zwinzhi zwa u dzhia mafhungo a Evangeli a vhuṱolo hawe sa ho iteaho zwa vhukuma.

Muthu we a Ita Honovho Vhuṱolo

U ṱolisisa nga ha vhuṱolo ha Yesu zwo vha zwi tshi ḓo vha zwi songo fhelela arali ha itwa nga u sokou pikisana fhedzi nga vhungoho haho. Musi i tshi ṱalusa nga ha mishumo ya maanḓa ya Yesu, Evangeli i mu ṱalusa sa muthu ane a vha na maḓipfele o dzikaho na ane a pfela vhuṱungu ane a dzhiela nṱha mutakalo wa vhaṅwe vhathu.

Ṱhogomelani mafhungo a munna we a vha e na mapele we a ya kha Yesu u itela u fhodzwa: “Arali U tshi funa U nga mphodza. Yesu a mu pfela vhuṱungu, a isa tshanḓa a mu fara a ri: Ndi a funa, fhola-ha!” Onoyo munna a mbo ḓi fhola nga zwenezwo. (Marko 1:40-42) Ngauralo, Yesu o sumbedza u pfela vhuṱungu he ha mu sudzulusela u shumisa maanḓa e a ṋewa nga Mudzimu u itela uri a ite vhuṱolo.

Ho bvelela mini musi Yesu a tshi ṱangana na vhathu vha tshi khou ya mbulungoni vha tshi bva muḓini wa Naini? Muthu o faho o vha e mutukana, murwa mu-bebwa-eṱhe wa tshilikadzi. Yesu ‘a khathutshela mbilu’ onoyo musadzi, a ya khae nahone a amba nae a ri: “U songo lila!” Nga zwenezwo a vusa murwa wawe.—Luka 7:11-15.

Ngudo ya ndeme ine ya nga gudwa kha vhuṱolo ha Yesu ndi ya uri o vha a tshi ‘pfela vhuṱungu’ nahone a ita zwiṅwe zwithu u itela u thusa vhathu. Fhedzi honovho vhuṱolo a hu sokou vha ḓivhazwakale zwayo. Vha-Heberu 13:8 i ri: “Yesu Kristo u ḓi vha ene, ha shanduki mulovha na ṋamusi na lini na lini.” Zwa zwino u khou vhusa sa Khosi ya ṱaḓulu, o lugela nahone u a kona u ita vhuṱolo nga maanḓa e a ṋewa nga Mudzimu u fhira nga nḓila ye a ita ngayo musi a tshi kha ḓi vha kha ḽifhasi sa muthu. Hu si kale, Yesu u ḓo a shumisa u itela u fhodza vhathu vha thetshelesaho. Ṱhanzi dza Yehova dzi ḓo takalela u ni thusa u guda zwo engedzeaho nga ha zwilavhelelwa zwavhuḓi zwa vhumatshelo.

[Zwifanyiso kha siaṱari 4, 5]

Vhuṱolo ha Yesu ho vha hu musumbedzo wa “vhuhulu ha maanḓa a Mudzimu”

[Tshifanyiso kha siaṱari 7]

Yesu o vha e muthu a re na maḓipfele o dzikaho