Ndi Mini Zwine Zwa Ita Uri Vhutshilo Vhu Vhe na Ndivho ya Ngoho?

MUSI Jesse ane a vha mugudiswa tshikoloni tsha murole wa nṱha a re na miṅwaha ya 17 a tshi vhudziswa nga ha ndivho ya vhutshilo, o fhindula a ri: “Ndi u ḓiphina nga vhutshilo u ya nga hune zwa nga konadzea ngaho u swikela u tshi fa.” Suzie o vha e na mavhonele o fhambanaho na eneo. O ri: “Ndi tenda tshoṱhe uri ndivho ya vhutshilo ndi zwine na ita uri i vhe zwone.”

Naa no no vhuya na ḓivhudzisa nga ha ndivho ya vhutshilo? Naa hu na ndivho nthihi kha vhathu vhoṱhe? Kana naa Suzie u khou amba ngoho, musi a tshi ri ndivho ya vhutshilo ndi zwine ra ita uri i vhe zwone nga riṋe vhaṋe? Hu sa londwi nḓila ine lushaka lwashu lwa bvela ngayo phanḓa siani ḽa zwa thekinolodzhi, hu na tshiṅwe tshithu tshine tsha ri vhudza uri vhutshilo vhu na ndivho. Nga tshiṅwe tshifhinga vhutshiloni hashu, vhunzhi hashu ri a ḓivhudzisa uri, ‘Ndi ngani ri tshi khou tshila?’

Saintsi ya musalauno i kha ḓi kundelwa u wana phindulo ya yeneyo mbudziso. Zwenezwo zwo ita uri i wane phindulo ifhio? Muphurofesa ane a vha muḓivhi wa mihumbulo ya vhathu na vhutshilo ha zwipuka ane a pfi David P. Barash o ri: “Vhutshilo hone vhuṋe a vhu na ndivho, a sokou vha maitele a vhubvelele.” Vhagudi vha vhubvelele vha amba uri zwithu zwine zwa khou tshila zwi na ndivho nthihi fhedzi: u bvela phanḓa zwi tshi khou tshila na u beba vhana. Nga zwenezwo, Muphurofesa Barash o eletshedza a ri: “Kha henefha fhethu hoṱhe hune ha si vhe na ndivho na hune ha sa ṱhogomele vhathu, ndi vhuḓifhinduleli ha muthu u ita uri vhutshilo hashu vhu vhe na ndivho nga ṅwambo wa phetho dzavhuḓi na dzo teaho dzine ra dzi ita.”

Tshisima Tsha Ndeme na Ndivho

Naa ndivho ya vhutshilo ndi uri muṅwe na muṅwe washu a sokou ita zwine a funa? Nṱhani ha u ri sia kha henefha fhethu hoṱhe hune ha sa vhe na ndivho ya vhutshilo, Bivhili yo dzula yo dzumbulula kale uri huna tshiitisi tsha uri ndi ngani ri fhano. A ro ngo sokou bvelela nga khombo zwayo. Ro vhudzwa uri Musiki washu o dzhia miṅwaha minzhi a tshi khou lugiselela ḽifhasi u itela uri vhathu vha dzule khaḽo. A huna na tshithihi tshe tsha itea nga khombo. O ita vhungoho ha uri zwoṱhe zwi vhe ‘zwo nakaho.’ (Genesi 1:31; Yesaya 45:18) Ndi ngani? Ndi ngauri Mudzimu o vha e na ndivho musi a tshi vhumba muthu.

Zwiṅwe zwi takadzaho ndi zwa uri, Mudzimu ha dzuli o ri dzudzanyela nḓila ine ra ḓo tshila ngayo hu tshee nga phanḓa, nahone zwine vhutshilo hashu havha zwone a ho ngo bveledzwa nga Mudzimu vhu sokou vha nḓila ya ku-tshilele. Naho ri tshi kwamea nga dzi-gene dze ra dzi mamela, ri a kona u ḓilanga kha vhunzhi ha zwithu zwine ra zwi ita. Roṱhe ri a kona u nanga zwine ra ṱoḓa u zwi ita vhutshiloni.

Naho muṅwe na muṅwe washu a tshi tea u ḓikhethela zwine a funa u zwi ita vhutshiloni, zwi ḓo vha zwo khakheaho arali ra ita phetho ri songo katela Musiki washu. Zwi re zwone ndi uri vhathu vhanzhi vho ṱhogomela uri ndivho ya ngoho ya vhutshilo i tshimbidzana na vhushaka hashu na Mudzimu. Vhuṱumani ha ndeme vhune ha vha hone vhukati ha Mudzimu na ndivho ya vhutshilo hashu ho sumbedzwa kha dzina ḽa Mudzimu, Yehova, ḽine u ya nga lwa thevhedzaipfi ḽa amba uri “U Ita uri zwi vhe Hone.” (Ekisodo 6:3; Psalme ya 83:18) Ngauralo  u bvela phanḓa a tshi ḓadzisa mafulufhedziso awe oṱhe nahone tshifhinga tshoṱhe u a ḓadzisa ndivho dzawe. (Ekisodo 3:14; Yesaya 55:10, 11) Humbulani nga ha ḽeneḽo dzina ḽa ndeme vhukuma. Dzina Yehova ḽi a ri khwaṱhisedza roṱhe uri ndi wa ngoho nahone ndi ene Tshisima tsha nga hu sa fheli tsha ndivho ya vhutshilo.

U sokou tenda fhedzi uri hu na Musiki zwi na ṱhuṱhuwedzo khulwane kha nḓila ine muthu a dzhia ngayo vhutshilo. Linet wa miṅwaha ya 19 o ri: “U vhona zwithu zwoṱhe zwavhuḓi zwe Yehova a zwi sika na ndivho dzazwo, zwi ntsumbedza uri na nṋe ndo sikiwa nga ndivho.” Amber o engedza a ri: “Musi vhathu vha tshi amba uri a vha na vhuṱanzi arali Mudzimu a tshi tshila, ndi a takala vhukuma nga uri nṋe ndi na vhuṱanzi nazwo. Vhuṱanzi ha uri Yehova u a tshila vhu vhonala kha zwithu zwe a zwi sika.” (Vha-Roma 1:20) I ngoho, u ṱhogomela uri Musiki u a tshila ndi zwa ndeme vhukuma, fhedzi u ṱahulela vhushaka ho khwaṱhaho nae ndi maṅwe mafhungo.

U vha na Vhushaka na Mudzimu

Na henefha Bivhili i nga thusa. Ndima dzayo dza u thoma dzi ṋea vhuṱanzi ho khwaṱhaho ha uri Yehova Mudzimu ndi Khotsi wa lufuno. Sa tsumbo, ho ngo sika Adamu na Eva a sokou vha sia fhedzi vha sa ḓivhi uri u nnyi. Nṱhani hazwo, o vha a tshi dzulela u davhidzana navho. Ho ngo sokou vha sia tsimuni ya Edeni vha si na vhulivhisi. Nṱhani hazwo, o vha ṋea vhulivhisi ho livhaho malugana na nḓila ya khwine ya u tshila. O vha ṋea mushumo u fushaho, nahone a ita ndugiselelo dza uri vha bvele phanḓa vha tshi funzea. (Genesi 1:26-30; 2:7-9) Naa zwenezwo a si zwine na nga zwi lavhelela kha mubebi a re na lufuno? Zwino ṱhogomelani nga zwine zwenezwi zwa amba zwone. Denielle u ri: “U ḓivha uri Yehova o sika ḽifhasi na u ri vhumba ri na vhukoni ha u ḓiphina nga tsiko yawe zwi ntsumbedza uri u ṱoḓa ri tshi vha vhathu vho takalaho.”—Yesaya 14:24.

Zwi fhiraho zwenezwo, u fana na khotsi muṅwe na muṅwe a re na lufuno, Yehova u ṱoḓa vhana vhawe vhoṱhe vha tshi vha na vhushaka ha tsini-tsini nae. Kha ḽeneḽi sia, Mishumo 17:27 i ri khwaṱhisedza nga maipfi ane a ri: “Ha kule na roṱhe ri re fhano.” Zwenezwo zwi amba mini? Amber u ri: “U ḓivha Yehova zwo nṋea fulufhelo ḽa uri a thi ndoṱhe. Kha zwiimo naho zwi zwifhio, huna hune nda nga ya hone.” Zwiṅwe-hafhu, musi ni tshi bvela phanḓa u ḓivha Yehova, ni ḓo ṱhogomela uri u na vhuthu, vhulenda, na uri ndi wavhuḓi. Ni nga ḓitika ngae. Jeff u ri: “Musi Yehova a tshi vha khonani yanga ya tsini-tsini, ndo mbo ḓi zwi ṱhogomela uri a huna muṅwe muthu ane a nga ntikedza nga nnḓa hawe musi ndi tshi ṱoḓa thuso.”

Zwi ṱungufhadzaho ndi uri ho no ambiwa zwithu zwinzhi zwo vhifhaho nga ha Yehova. O no pomokwa vhuvhi vhunzhi ho bveledzwaho nga u ḓifara luvhi ha miraḓo ya vhurereli. U dovha a pomokwa kha vhuṅwe vhuvhi vhuhulwane vhukuma he ha vhuya ha itwa kha ḓivhazwakale ya vhathu. Fhedzi Doiteronomio 32:4, 5 i a ṱalutshedza: “Dzinḓila dzawe dzoṱhe dzo luga, . . . Ú vhengwa nga vha sí vhana vhawe nga vhuvhi, Nga thangá ya swili.” Nga zwenezwo, riṋe ri na vhuḓifhinduleli ha u ita ṱhoḓisiso nga riṋe vhaṋe malugana na eneo mafhungo.—Doiteronomio 30:19, 20.

Ndivho ya Mudzimu yo Ḓadzea

Naho zwo ralo, hu sa londwi uri phetho dzashu ndi dzifhio, a huna tshithu tshine tsha nga thivhela Mudzimu uri a sa ḓadzise ndivho yawe malugana na ḽifhasi na vhathu. Hafhu, ndi ene Musiki. Nga zwenezwo yeneyo ndivho ndi ifhio? Yesu Kristo o amba nga hayo kha Pfunzo yawe ya Thavhani musi a tshi ri: “Mashudu, vha vhulenda, ngauri vhané shango ḽa ḓo vha ifa ḽavho ndi vhenevho.” Nga murahu o sumbedza muapostola Yohane uri Mudzimu o ḓiimisela u “tshinyadza vha tshinyadzaho shango.” (Mateo 5:5; Ndzumbululo 11:18) Nga ṅwambo wa uri Yesu o vha e na Mudzimu tshifhingani tsha tsiko, u a ḓivha uri u bva kale, ndivho ya Mudzimu yo vha i ya uri muṱa wa vhathu vho fhelelaho u dzule nga hu sa fheli kha ḽifhasi ḽa paradiso. (Genesi 1:26, 27; Yohane 1:1-3) Nahone Mudzimu ha shanduki. (Maleaxi 3:6) Mudzimu u ri fulufhedzisa u ri: “Ngangoho, zwe nda elekanya zwi ḓo ḓa; ḽe nda amba ḽo khwaṱha.”—Yesaya 14:24.

Misini yashu, Yehova o no thoma u thea lushaka lu re na vhuthihi ho thewaho kha lufuno lwa u funa Mudzimu na vhahura, hu si lwo thewaho kha vhupangwa, na u dzhiela nṱha madzangalelo au fhedzi zwo ḓalaho kha shango ḽine ra khou tshila khaḽo ṋamusi. (Yohane 13:35; Vha-Efesa 4:15, 16; Vha-Filipi 2:1-4) Ndi lushaka lwa vhathu vho ḓikumedzaho vhane vha vha na dzangalelo kha mvelaphanḓa kha u ḓadzisa ndivho yavho ya u huwelela  mafhungo maḓifha a Muvhuso wa Mudzimu une wa khou ḓa musi ano maitele a zwithu a sa athu fheliswa. (Mateo 24:14; 28:19, 20) Kha mashango a fhiraho 230, Vhakriste vha fhiraho milioni dza rathi vho no thoma u gwadamela vhoṱhe nga lufuno, na nga vhuthihi ha vhurathu na vhukomana ha shango ḽoṱhe.

Itani uri Vhutshilo Haṋu vhu vhe na Ndivho

Arali ni tshi khou ṱoḓou ḓivha ndivho khulwane ya vhutshilo haṋu, ni fanela u zwi ḓivha uri Yehova Mudzimu u khou ni ramba uri ni vhe na vhuthihi na vhathu vhawe—‘lushaka lwawe luvhuya’—zwa zwino. (Yesaya 26:2) Naho zwo ralo, ni nga vha ni tshi ḓivhudzisa u ri: ‘Vhutshilo vhu nga vha vhu hani kha lwonolo lushaka lwa Vhukriste? Naa zwa vhukuma ndi a ṱoḓa u konana nalwo?’ Thetshelesani zwe vhaṅwe vhaswa vha zwi amba:

Quentin: “Tshivhidzo ndi dzhavhelo ḽanga kha shango. U ṱhogomela uri Yehova u a dzhenelela kha mafhungo a vhutshilo hanga zwi nthusa uri ndi kone u vhona zwa uri u a tshila na uri u ṱoḓa ndi tshi dzula ndo takala.”

Jeff: “Tshivhidzoni ndi hone fhethu ha khwinesa hune nda wana hone ṱhuṱhuwedzo. Huna vhahashu vha tshisadzini na vha tshinnani vhane vha ṋea thikhedzo na u khoḓa. Ndi vha dzhia sa miraḓo ya muṱa wahashu.”

Linet: “Dakalo ḽa u vhona muṅwe muthu a tshi ṱanganedza mafhungo-ngoho a Bivhili na musi a tshi ita phetho ya u shumela Yehova ḽi nga si kone u vhambedzwa na tshiṅwe tshithu. Zwenezwo ndi zwone zwithu zwine zwa mpfusha vhukuma vhutshiloni hanga.”

Cody: “Vhutshilo hanga ho vha vhu tshi ḓo vha vhu si ha ndeme arali ndo vha ndi si na Yehova. Ndo vha ndi tshi ḓo vha ndo sokou hanganea u fana na vhaṅwe vhathu vhanzhi ndi tshi khou lingedza zwithu zwoṱhe u itela u wana dakalo, fhedzi naho zwo ralo ndi sa ḽi wane. Nṱhani ha zwenezwo, Yehova o nṋea ndugelo ya ndeme ya u vha na vhushaka nae, nahone vhushaka vhune ha nṋea ndivho vhutshiloni.”

Ndi ngani ni sa iti ṱhoḓisiso inwi muṋe? Ni ḓo wana uri nga u sendela tsini na Musiki waṋu, Yehova Mudzimu, ni ḓo wana ndivho ya ngoho ya vhutshilo.

[Zwifanyiso kha siaṱari 31]

U vha na vhushaka na Mudzimu zwi ita uri vhutshilo hashu vhu vhe na ndivho

[Ṱhaluso ya Vhubvo ha Tshifanyiso kha siaṱari 29]

NASA photo