Musi Ni Tshi Ṱangana Na Khaedu Naa Ni Nga Edzisa Fineasi?

NDI ndugelo yavhuḓi u shuma sa muhulwane wa tshivhidzo. Ipfi ḽa Mudzimu ḽi amba uri na vhahulwane vha a ṱangana na khaedu. Nga zwiṅwe zwifhinga hu vha na milandu ine khayo vha fanela u ‘haṱulela Yehova.’ (2 Koron. 19:6) Kana nga zwiṅwe zwifhinga mulavhelesi a nga kha ḓi ṋewa mushumo une a ḓivhona a sa fanelei u u ita, u fana na Mushe we a vhudzisa nga u ḓiṱukufhadza malugana na mushumo we a vha o u ṋewa: “Ndi nṋe nnyi ane nda kona u ya ha Farao?”—Ek. 3:11.

Maṅwalo o ṅwalwaho nga ṱhuṱhuwedzo ya muya wa Mudzimu une wa vhea vhahulwane, a dovha a vha na tsumbo dza vhalavhelesi vhe vha kunda milingo ye vha sedzana nayo. Fineasi o vha e murwa wa Eleasara nahone e muḓuhulu wa Aroni, nahone o vha a tshi ḓo vha tshifhe muhulu. Hu na zwiitea zwiraru vhutshiloni hawe zwine zwa sumbedza uri vhahulwane ṋamusi vha fanela u sedzana na khaedu nga tshivhindi na vhuṱali nahone vho ḓitika nga Yehova.

“A Takuwa”

Fineasi o vha a tshi kha ḓi vha muṱhannga musi Vhaisiraele vhe Midavhini ya ngei Moaba. Bivhili i amba uri: ‘Vhathu vha thoma u ita vhupombwe na vhasadzi vha Vha-Moaba. Vha ḽa, vha gwadamela midzimu yavho.’ (Num. 25:1, 2) Yehova o vhulaha vhaitazwivhi vhenevho nga dwadze. Edzani u humbula nḓila ye Fineasi a kwamea ngayo nga muvhigo wa vhukhakhi honoho he ha ḓisa dwadze.

Eneo mafhungo a bvela phanḓa na uri: “Vha tshi khou lila muṋangoni wa nnḓu ya mulanga, ha fhira munna muṅwe wa Vha-Isiraele ó ḓisa musadzi wa Mu-Midiani ha vha hawe; a ita Mushe a tshi zwi vhona, na tshivhidzo tshoṱhe tsha Vha-Isiraele tshi tshi zwi vhona.” (Num. 25:6) Ndi mini zwe Fineasi a re tshifhe muhulu a vha a tshi ḓo zwi ita? O vha a tshee muṱhannga, nahone Muisiraele we a vha o ita vhukhakhi o vha e mukoma we a vha a tshi ranga vhathu phanḓa kha zwa vhurabeli.—Num. 25:14.

Fhedzi Fineasi o vha a tshi ofha Yehova, hu si vhathu. Musi a tshi vhona vhenevho vhathu vhavhili, o dzhia pfumo nahone a vha tevhela denndeni a vha runga. Yehova o dzhia hani tshivhindi tsha Fineasi na u dzhia hawe vhukando nga u ṱavhanya? Yehova o fhelisa ḽeneḽo dwadze nga u ṱavhanya nahone a lambedza Fineasi nga u vhofha nae mulanga wa uri ene na vhana vhawe vha ḓo vha vhotshifhe u swika “lini na lini.”—Num. 25:7-13.

Ngoho ndi ya uri vhahulwane vha Vhakriste ṋamusi a vha iti zwa dzinndwa. U fana na Fineasi, vhahulwane vha fanela u dzula vho ḓiimisela u dzhia vhukando na u vha na tshivhindi. Sa tsumbo, Guilherme o vha e muhulwane lwa miṅwedzi i si gathi fhedzi musi a tshi humbelwa u vha kha komiti ya khaṱulo. Mulandu wa hone wo vha u tshi kwama muhulwane we a thusa Guilherme musi a tshi kha ḓi vha muswa. O ri: “Ndo ḓipfa ndi songo vhofholowa. Zwo vha zwi tshi nkonḓela u eḓela vhusiku. Ndo dzula ndi tshi humbula nḓila ye nda vha ndi tshi nga haṱula ngayo wonoyo mulandu ndi sa khou tendela maḓipfele anga a tshi ita uri ndi  haṱule ndi songo sedza zwilinganyo zwa Yehova. Ndo rabela maḓuvha manzhi na u ita ṱhoḓisiso kha khandiso dza Bivhili.” Zwenezwi zwo mu thusa uri a vhe na tshivhindi tsha u sedzana na honoho vhuimo vhu songo ḓoweleaho na u thusa nga lwa muya onoyo wahawe o khakhaho.—1 Tim. 4:11, 12.

Nga u vha na tshivhindi na u dzhia vhukando nga u ṱavhanya musi hu na mafhungo tshivhidzoni ane a ṱoḓa pfaneleo dzo raloho, vhahulwane vha vha tsumbo dza lutendo na u fulufhedzea. Ndi ngoho uri na vhaṅwe Vhakriste vha fanela u vha na tshivhindi musi vha tshi ambulula vhukhakhi vhuhulwane vhune vha nga vha vha tshi vhu ḓivha. Nga hu fanaho, ri fanela u fulufhedzea u itela uri ri kone u fhelisa vhushaka na khonani kana shaka ḽo bviswaho tshivhidzoni.—1 Vha-Kor. 5:11-13.

U Vha Na Luvhonela Zwo Thivhela Khakhathi

Tshivhindi tsha Fineasi tsho vha tshi si tsha vhuhana. Ṱhogomelani nḓila ye a sumbedza ngayo luvhonela—vhuṱali na u vha na ṱhalukanyo—musi a tshi pfa muṅwe muvhigo. Vha lushaka lwa Rubeni, Gada, na Manase, vho fhaṱa aletare tsini na Mulambo wa Yorodane. Vhaṅwe Vhaisiraele vho phetha nga ḽa uri yo vha yo fhaṱelwa vhurabeli ha mazwifhi nahone vha ḓilugisela u lwa navho.—Yosh. 22:11, 12.

Ndi mini zwe Fineasi a zwi ita? Fineasi na vhaṅwe vhakoma vha Vhaisiraele vho dzula fhasi u itela u lugisa mafhungo nga vhuṱali na vhe vha fhaṱa aletare. Dzenedzo tshaka dze dza hwelelwa dzo tandulula eneo mafhungo nga u ṱalutshedza uri ho vha hu aletare ya “u shumela Yehova.” Fineasi o thivhela yeneyo khakhathi.—Yosh. 22:13-34.

Arali Mukriste a pfa uri wahawe o pomoka muṅwe kana a pfa muvhigo u si wavhuḓi nga ha mushumeli ngae wa Yehova, zwi ḓo vha vhuṱali vhukuma u edzisa Fineasi! U vha na luvhonela zwi ḓo ri thusa uri ri sa sinyuwe kana u dzumbulula zwiṅwe zwithu zwi si zwavhuḓi nga wahashu.—Mir. 19:11.

U vha na luvhonela zwi nga thusa hani vhahulwane uri vha fane na Fineasi? Jaime o no fhedzaho miṅwaha i fhiraho fumi e muhulwane u ri: “Musi muhuweleli a tshi thoma u amba nga ha phambano ine a vha nayo na muṅwe, ndi mbo ḓi humbela Yehova nga u ṱavhanya uri a nthuse uri ndi si dzhie sia, fhedzi ndi mu ṋee nyeletshedzo ya Maṅwalo. Muṅwe wahashu wa tshisadzini o ḓa a amba na nṋe nga ha thaidzo ye a vha e nayo na muṅwe wahashu a re na vhuḓifhinduleli kha tshiṅwe tshivhidzo. Samusi onoyo wahashu wa tshinnani o vha e khonani yanga ya tsini, zwo vha zwi tshi ḓo leluwa uri ndi ambe nae. Nṱhani hazwo, nṋe na onoyo wahashu wa tshisadzini ro dzula fhasi ra haseledza nga ha maitele a Bivhili. O tenda uri u ḓo amba na onoyo wahashu u thoma. (Mat. 5:23, 24) A ho ngo vha na mulalo nga u ṱavhanya. Naho zwo ralo, ndo mu ṱuṱuwedza uri a shumise maṅwe maitele a Maṅwalo. O dovha a rabela nga ha eneo mafhungo nahone a lwela u hangwela onoyo wahashu.”

Ho vha na mvelelo dzifhio? Jaime u ri: “Nga  murahu ha miṅwedzi minzhi, onoyo wahashu o ḓa kha nṋe a mmbudza uri wahashu wa tshinnani we a vha o mu khakhela o ḓisola. O dzudzanya u shuma nae tsimuni nahone a amba nae nga vhulenda, na u mu khoḓa nge a sumbedza pfaneleo dzavhuḓi. Yeneyo thaidzo yo mbo ḓi tandululwa. Naa ndo vha ndi tshi ḓo tandulula thaidzo yeneyo arali ndo ofha u dzhenelela eneo mafhungo nga nṱhani ha uri ndi nga kha ḓi ima na muṅwe wavho?” Bivhili i ri eletshedza uri: “U songo ṱavhanya u hwelela khani.” (Mir. 25:8) Vhahulwane vha re na luvhonela vha ṱuṱuwedza Vhakriste vha re na dziphambano uri vha shumise maitele a Maṅwalo u itela uri hu vhe na mulalo.

O Vhudzisa Yehova

Fineasi o vha e na ndugelo ya u vha tshifhe wa vhathu vho nangiwaho vha Mudzimu. Samusi ro zwi vhona, Fineasi o sumbedza uri u na tshivhindi na luvhonela musi a tshi kha ḓi vha muswa. Naho zwo ralo, o kona u sedzana na khaedu nga nṱhani ha uri o vha a tshi fulufhela Yehova.

Musi vhanna vha Gibea vha lushaka lwa Benyamini vho no tzhipa na u vhulaha musadzi wa Mulevi, dziṅwe tshaka dzo ya dza lwa na Vhabenyamini. (Vhahaṱ. 20:1-11) Vho humbela Yehova uri a vha thuse nndwani, fhedzi vho kundwa luvhili lwoṱhe. (Vhahaṱ. 20:14-25) Naa vho vha vha tshi nga phetha nga uri thabelo dzavho a dzo ngo pfiwa? Naa Yehova o vha a tshi ṱoḓa u vha vhona vha tshi ḓisola kha vhuvhi he vha vhu ita?

A sa timatimi, Fineasi we a vha o no vha tshifhe muhulu wa Isiraele, o dovha a dzhia vhukando. O rabela a ri: “Naa ri nga dovha ra lwa na vhahashu Vha-Benyamini naa? Kana ri nga litsha?” Musi Yehova a tshi fhindula o ita uri a kunde lushaka lwa Vhabenyamini nahone muḓi wa Gibea wa fhiswa lore!—Vhahaṱ. 20:27-48.

Ndi mini zwine ra zwi guda kha enea mafhungo? Dziṅwe thaidzo dzine dza vha hone tshivhidzoni dzi a bvela phanḓa naho vhahulwane vho rabela uri Mudzimu a vha thuse. Arali zwenezwi zwa itea, vhahulwane vha fanela u humbula maipfi a Yesu ane a ri: “Humbelani [kana rabelani], ndi hone ni tshi ḓo fhiwa; ṱoḓani, ndi hone ni tshi ḓo wana; omba-ombani, ndi hone ni tshi ḓo vulelwa.” (Luka 11:9) Naho zwi tshi vhonala u nga phindulo i khou lenga, vhalavhelesi vha nga vha na vhungoho ha uri Yehova u ḓo vha fhindula nga tshifhinga tshawe.

Sa tsumbo, tshiṅwe tshivhidzo kha ḽa Ireland tsho vha tshi tshi khou ṱoḓa Holo ya Muvhuso nga maṱo matswuku, fhedzi muofisiri wa zwa dzipulane wa henefho ho ngo vha tendela. O hana vhahashu vha tshi fhaṱa fhethu hoṱhe he vha vha vho humbula u fhaṱa hone. Zwo vhonala u nga muthu we a vha a tshi nga vha tendela vha tshi fhaṱa ho vha hu muofisiri muhulwane wa zwa dzipulane wa shango ḽeneḽo. Naa thabelo yo vha i tshi ḓo thusa u fana na tshifhingani tsha Fineasi?

Muṅwe muhulwane wa henefho o ri: “Ro rabela lunzhi ri sa athu ya ofisini khulwane ya zwa dzipulane. Ndo vhudzwa uri zwo vha zwi tshi ḓo dzhia vhege dzo vhalaho ndi sa athu vhona onoyo muofisiri muhulwane. Fhedzi ro kona u mu vhona lwa mimunithi miṱanu fhedzi. Musi o no vhona dziṅwe pulane dze dza olwa, nga u ṱavhanya o mbo ḓi ri ṋea thendelo ya u fhaṱa, nahone u bva nga tshenetsho tshifhinga mulanguli wa u thoma o ita zwoṱhe zwi re maanḓani awe u itela u ri thusa. Yeneyo tshenzhelo yo ri thusa vhukuma uri ri vhone uri thabelo i na maanḓa.” Vhukuma, Yehova u ḓo fhindula thabelo dzi bvaho mbiluni dza vhahulwane vhane vha ḓitika ngae.

Fineasi o vha e na vhuḓifhinduleli vhuhulwane kha ḽa Isiraele ḽa kale, fhedzi nga tshivhindi, luvhonela na u ḓitika nga Mudzimu, o kona u sedzana na khaedu. Yehova o takalela nḓila ye Fineasi a ṱhogomela ngayo tshivhidzo. Nga murahu ha miṅwaha ya 1 000 Esera o hevhedzwa u ṅwala uri: “Zwiḽa mukoma wavho a kha ḓi vha Phineasi murwa wa Eleasara, we Yehova a vha e nae’.” (1 Koron. 9:20) U nga ri zwi nga ralo kha vhoṱhe vhane vha ranga phanḓa vhathu vha Mudzimu ṋamusi, zwi re zwone ndi uri na kha Vhakriste vhoṱhe vhane vha mu shumela nga u fulufhedzea.