“Ndi Nnyi Ane Zwa Vhukuma A Vha Mulanda A Fulufhedzeaho Na Wa Vhuṱali?”
“Ndi nnyi ane zwa vhukuma a vha mulanda a fulufhedzeaho na wa vhuṱali we Muṋe wawe a mu vhea uri a ṱhogomele vha nnḓu yawe?”—MAT. 24:45.
1, 2. Ndi vhafhio vhane vha khou shumiswa nga Yesu ṋamusi u ri ṋea zwiḽiwa, nahone ndi ngani zwi zwa ndeme uri ri dzhiele nṱha vhenevho vhane vha khou shumiswa?
“VHAHASHU, a thi ḓivhi uri ndi thome ngafhi u vhala thero dze na nṋea dzone nga tshifhinga tshee nda vha ndi tshi dzi ṱoḓa vhukuma.” Heyo ndi nḓila ye muṅwe wahashu wa tshisadzini a sumbedza nḓila ine a livhuha ngayo musi a tshi ṅwalela vhahashu vhane vha shuma ofisini dzashu khulwane dza shango ḽoṱhe. Naa ni ḓipfa nga yeneyo nḓila? Vhunzhi hashu ri ḓipfa nga u ralo. Naa zwenezwo zwi nga ri mangadza? Na khathihi.
2 Zwiḽiwa zwa muya zwine ra zwi wana nga tshifhinga tsho teaho ndi vhuṱanzi ha uri Yesu, sa Ṱhoho ya tshivhidzo, u khou ḓadzisa mafulufhedziso awe a u ri ṋea zwiḽiwa. U ita zwenezwo a tshi shumisa vhafhio? Musi a tshi ṋea tshiga tsha u vha hone hawe, Yesu o ri u ḓo shumisa “mulanda a fulufhedzeaho na wa vhuṱali” u itela u ṋea “zwiḽiwa . . . nga tshifhinga tsho teaho” vha nnḓu yawe. * (Vhalani Mateo 24:45-47.) Onoyo mulanda a fulufhedzeaho na wa vhuṱali ndi ene ane a khou shumiswa nga Yesu u ṋea zwiḽiwa vhatevheli vhawe vha vhukuma tshifhingani tsha vhufhelo. Ndi zwa ndeme uri ri dzhiele nṱha mulanda a fulufhedzeaho. Mutakalo washu wa lwa muya na vhushaka hashu na Mudzimu zwi ḓitika nga vhenevho vhane vha khou shumiswa.—Mat. 4:4; Yoh. 17:3.
3. Ndi zwifhio zwe khandiso dzashu dza zwi amba nga ha tshifanyiso tsha mulanda a fulufhedzeaho?
3 Ri tea u pfesesa hani tshifanyiso tsha Yesu tsha mulanda a fulufhedzeaho na wa vhuṱali? Tshifhingani tsha kale, khandiso dzashu dzo amba zwi tevhelaho: Nga Pentekoste ya 33 C.E., Yesu o vhea mulanda a fulufhedzeaho uri a ṱhogomele vha nnḓu yawe. Mulanda u imela Vhakriste vhoṱhe vho ḓodzwaho vha re kha ḽifhasi sa tshigwada tshifhinga naho tshi tshifhio u bva kale. Vha nnḓu hu ambelwa kha vhenevho vhaḓodzwa nga muthihi nga muthihi. Nga 1919, Yesu o vhea mulanda a fulufhedzeaho uri “a ṱhogomele vha nnḓu yawe”—oṱhe madzangalelo awe a Muvhuso a re kha ḽifhasi. Naho zwo ralo, musi hu tshi gudwa zwo engedzeaho nga vhuronwane na u elekanya nga thabelo, ho ṱhogomelwa uri u pfesesa hashu maipfi a Yesu nga ha mulanda a fulufhedzeaho na wa vhuṱali zwi ṱoḓa u khwiniswa. (Mir. 4:18) Kha ri ṱolisise tshifanyiso na nḓila ine tsha ri kwama ngayo, hu sa londwi uri ri na fulufhelo ḽa u tshila ṱaḓulu kana kha ḽifhasi.
TSHIFANYISO TSHO ḒADZEA LINI?
4-6. Ndi ngani ri tshi nga phetha nga ḽa uri tshifanyiso tsha Yesu tsha mulanda a fulufhedzeaho tsho thoma u ḓadzea fhedzi musi maḓuvha a vhufhelo a tshi thoma nga 1914?
4 Zwine tshifanyiso tsha mulanda a fulufhedzeaho na wa vhuṱali tsha amba zwone zwi sumbedza uri zwo thoma u ḓadzea, hu si nga Pentekoste ya 33 C.E., fhedzi zwino nga tshifhinga tsha vhufhelo. Kha ri vhone uri Maṅwalo o swikisa hani kha yeneyi phetho.
5 Tshifanyiso tsha mulanda a fulufhedzeaho ndi tshipiḓa tsha vhuporofita ha Yesu nga ha “tshiga tsha u vha hone [hawe] na tsha vhufhelo ha ano maitele a zwithu.” (Mat. 24:3) Tshipiḓa tsha u thoma tsha honoho vhuporofita, tsho ṅwalwaho kha Mateo 24:4-22, tshi na u ḓadzea huvhili—ha u thoma, miṅwahani i thomaho nga 33 C.E. u ya kha 70 C.E., ha vhuvhili, nga nḓila khulwane tshifhingani tshashu. Naa zwenezwi zwi amba uri maipfi a Yesu nga ha mulanda a fulufhedzeaho a na u ḓadzea huvhili? Hai.
6 U thoma nga maipfi o ṅwalwaho kha Mateo 24:29, Yesu o livhisa ṱhogomelo khulwane kha zwiitea zwine zwa ḓo itea tshifhingani tsha zwino. (Vhalani Mateo 24:30, 42, 44.) A tshi amba nga ha zwine zwa ḓo itea tshifhingani tsha maṱungu mahulu, o amba uri vhathu vha “ḓo vhona Murwa-muthu a tshi ḓa e kha makole a ṱaḓulu.” Nga zwenezwo, kha maipfi e a a ambela kha vhane vha khou tshila tshifhingani tsha maḓuvha a vhufhelo, o vha ṱuṱuwedzela uri vha fhaṱuwe, musi a tshi ri: “A ni ḓivhi ḓuvha ḽine Murena waṋu a ḓo ḓa ngaḽo” nahone “Murwa-muthu u ḓo ḓa nga tshifhinga tshine ni si tshi humbulele.” * Kha enea mafhungo—musi a tshi amba nga ha zwiitea zwine zwa ḓo vha hone maḓuvhani a vhufhelo—Yesu o amba nga ha tshifanyiso tsha mulanda a fulufhedzeaho. Nga zwenezwo, ri nga phetha nga ḽa uri maipfi awe nga ha mulanda a fulufhedzeaho o thoma u ḓadzea fhedzi nga murahu ha maḓuvha a vhufhelo a tshi thoma nga 1914. Phetho yeneyo i a pfesesea. Ndi ngani zwo ralo?
7. Ndi mbudziso ifhio ya ndeme yo vhudziswaho musi tshifhinga tsha khaṋo tshi tshi thoma, nahone ndi ngani?
7 Humbulani lwa tshifhinga nyana nga ha mbudziso heyi: “Ndi nnyi ane zwa vhukuma a vha mulanda a fulufhedzeaho na wa vhuṱali?” Ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha ho vha hu si na tshiitisi tsha u vhudzisa mbudziso yeneyo. Samusi ro zwi vhona kha thero yo fhiraho, vhaapostola vho ita vhuṱolo vha dovha vha fhirisela zwifhiwa zwa muya sa vhuṱanzi ha uri Mudzimu u a vha tikedza. (Mish. 5:12) Nga zwenezwo, ndi ngani ho vha hu tshi ṱoḓea uri hu vhudziswe uri ndi nnyi ane zwa vhukuma a fanela u vhewa nga Kristo uri a range phanḓa? Nga 1914 vhuimo ho vha ho fhambana vhukuma. Tshifhinga tsha khaṋo tsho thoma nga ṅwaha wonoyo. Tshifhinga tsha u khethekanya tsheṋe kha goroi tsho vha tsho no swika. (Mat. 13:36-43) Samusi tshifhinga tsha khaṋo tsho swika, mbudziso ya ndeme yo takuwa: Sa izwi hu na vhanzhi vha ḓiitaho Vhakriste vhane vha amba uri ndi vhatevheli vha Yesu vha vhukuma, Vhakriste vho ḓodzwaho vhane vha vha goroi, vha ḓo ḓivhiwa hani? Tshifanyiso tsha mulanda a fulufhedzeaho tshi ṋea phindulo. Vhatevheli vho ḓodzwaho vha Kristo ndi vhone vhe vha vha vha tshi kanzwa zwavhuḓi muyani.
NDI NNYI MULANDA A FULUFHEDZEAHO NA WA VHUṰALI?
8. Ndi ngani zwo tea u amba uri mulanda a fulufhedzeaho o vhumbwa nga Vhakriste vho ḓodzwaho?
8 Mulanda a fulufhedzeaho o vhumbwa nga Vhakriste vho ḓodzwaho kha ḽifhasi. Vhenevho vha vhidzwa “vhotshifhe vha vhuhosini” nahone vho rumiwa uri vha “‘ḓivhadze huṅwe na huṅwe nga ha vhugala’ ha we a vha vhidza vhe swiswini a vha ṱanganedza tshedzani tshawe tshi mangadzaho.” (1 Pet. 2:9) Zwo tea uri miraḓo ya “vhotshifhe vha vhuhosini” vha shele mulenzhe nga ho livhaho kha u funza vhatendi ngavho ngoho.—Mal. 2:7; Nzumb. 12:17.
9. Naa vhaḓodzwa vhoṱhe vha Vhakriste ndi mulanda a fulufhedzeaho? Ṱalutshedza.
9 Naa vhaḓodzwa vhoṱhe vhane vha vha kha ḽifhasi ndi mulanda a fulufhedzeaho? Hai. Ngoho ndi ya uri a si vhaḓodzwa vhoṱhe vhane vha vha na vhuḓifhinduleli ha u phaḓaladza zwiḽiwa zwa muya shangoni ḽoṱhe kha vhatendi ngavho. Vhukati ha goroi hu na vhahashu vho ḓodzwaho vhane vha vha vhashumeli kana vhahulwane zwivhidzoni zwavho. Vha funza nnḓu nga nnḓu na zwivhidzoni zwavho, nahone vha tikedza nga u fulufhedzea vhulivhisi vhu bvaho ofisini khulwane ya shango ḽoṱhe. Fhedzi a vha sheli mulenzhe kha u phaḓaladza zwiḽiwa zwa muya kha vhahashu shangoni ḽoṱhe. Zwiṅwe hafhu, vhukati ha vhaḓodzwa hu na vhahashu vha ḓiṱukufhadzaho vha tshisadzini, vhane na ḓuvha na ḽithihi vha sa humbule u ḓihwesa vhuḓifhinduleli ha u funza tshivhidzo.—1 Vhakor. 11:3; 14:34.
10. Ndi nnyi mulanda a fulufhedzeaho na wa vhuṱali?
10 Ndi nnyi-ha mulanda a fulufhedzeaho na wa vhuṱali? U tendelana na maitele a Yesu a u shumisa vha si gathi u ṋea vhanzhi zwiḽiwa, onoyo mulanda ndi tshigwada tshiṱuku tsha vhahashu vho ḓodzwaho vhane vha ṱanganela nga ho livhaho kha u lugiselela na u phaḓaladza zwiḽiwa zwa muya tshifhingani tsha u vha hone ha Kristo. Nga tshifhinga tsha maḓuvha a vhufhelo, vhahashu vho ḓodzwaho vhane vha vha mulanda a fulufhedzeaho vha shuma vhoṱhe ofisini khulwane ya shango ḽoṱhe. Mahumini a zwenezwino a miṅwaha, onoyo mulanda o ṱaluswa sa Tshigwada tshi Langaho tsha Ṱhanzi dza Yehova. Ṱhogomelani uri ipfi “mulanda” kha tshifanyiso tsha Yesu ḽi kha vhuthihi, zwenezwo zwi sumbedza uri ndi tshigwada tsha mulanda. Phetho dza Tshigwada tshi Langaho vha dzi ita sa tshigwada.
VHA NNḒU NDI VHAFHIO?
11, 12. (a) Mulanda a fulufhedzeaho na wa vhuṱali o ṋewa mishumo ifhio mivhili? (b) Yesu o vhea lini mulanda a fulufhedzeaho na wa vhuṱali uri a ṱhogomele vha nnḓu yawe, nahone o khetha vhafhio?
11 Zwi swayeaho vhukuma ndi uri kha tshifanyiso tsha Yesu, mulanda a fulufhedzeaho na wa vhuṱali o kumedzwa mishumo mivhili. Wa u thoma ndi wa u ṱhogomela vha nnḓu; wa vhuvhili ndi u ṱhogomela thundu dzoṱhe dza muṋe. Samusi tshifanyiso tshenetshi tshi tshi ḓo ḓadzea fhedzi tshifhingani tshenetshi tsha vhufhelo, vho ṋewa yeneyo mishumo mivhili nga murahu ha u vha hone ha Yesu sa khosi i re na maanḓa nga 1914.
12 Yesu o vhea lini mulanda wawe a fulufhedzeaho uri a ṱhogomele vha nnḓu yawe? Uri ri fhindule yeneyo mbudziso, ri ḓo fanela u humela murahu kha 1914—u thoma ha tshifhinga tsha khaṋo. Samusi ro zwi guda u thomani, nga tshenetsho tshifhinga zwigwada zwinzhi zwo ḓivhidza Vhakriste. Yesu u ḓo khetha na u vhea mulanda a fulufhedzeaho kha tshigwada tshifhio? Yeneyo mbudziso yo fhindulwa musi a tshi ya na Khotsi awe u itela u ṱola thembele, kana nzudzanyo ya muya ya vhurabeli, u bva nga 1914 u swika tshipiḓani tsha u thoma tsha 1919. * (Mal. 3:1) Vho takadzwa vhukuma nga tshigwada tshiṱuku tsha Vhagudi vha Bivhili vha fulufhedzeaho vhe vha sumbedza uri mbilu dzavho dzo vha dzi na Yehova na Ipfi ḽawe. Vhukuma, vho vha vha tshi tea u kunakiswa, fhedzi vho aravha nga u ḓiṱukufhadza tshifhingani tshiṱuku tsha u lingiwa na u kunakiswa. (Mal. 3:2-4) Vhenevho Vhagudi vha Bivhili vho vha vhe Vhakriste vha ngoho vhane vha vha goroi. Nga 1919, tshifhinga tsha u vusulusa vhumuya, Yesu o khetha vhahashu vha faneleaho vha vhaḓodzwa vhukati havho uri vha vhe mulanda a fulufhedzea na wa vhuṱali nahone a vha vhea uri vha ṱhogomele vha nnḓu yawe.
13. Ndi vhafhio vhane vha katelwa kha vha nnḓu, nahone ndi ngani?
13 Ndi vhafhio vha nnḓu yawe? Nga u tou pfufhifhadza, ndi vhane vha ṋewa zwiḽiwa. Mathomoni a maḓuvha a vhufhelo, vha nnḓu vho vha vhe vhaḓodzwa vhoṱhe. Nga murahu, vha nnḓu vho ḓa vha katela na gogo ḽihulu ḽa dziṅwe nngu. Vha dziṅwe nngu zwino vha vhumba “sambi ḽithihi” ḽihulwane fhasi ha vhurangaphanḓa ha Kristo. (Yoh. 10:16) Zwenezwo zwigwada zwivhili zwi vhuyelwa nga zwiḽiwa zwa muya zwine zwa phaḓaladzwa nga mulanda a fulufhedzeaho nga tshifhinga tsho teaho. Hu pfi mini nga miraḓo ya Tshigwada tshi Langaho vhane ṋamusi vha vhumba mulanda a fulufhedzeaho na wa vhuṱali? Vhenevho vhahashu na vhone vha fanela u kanzwa nga lwa muya. Nga zwenezwo, nga u ḓiṱukufhadza vha dzhiela nṱha uri nga muthihi nga muthihi vha vha nnḓu u fana na vhatevheli vhoṱhe vha vhukuma vha Yesu.
Hu sa londwi uri fulufhelo ḽashu ndi ḽa u tshila ṱaḓulu kana kha ḽifhasi, roṱhe ri vha nnḓu nahone ri ṱoḓa zwiḽiwa zwa muya zwi fanaho nga tshifhinga tsho teaho
14. (a) Mulanda a fulufhedzeaho na wa vhuṱali o hweswa vhuḓifhinduleli vhufhio, nahone zwenezwi zwi katela mini? (b) Ndi ifhio tsevho ye Yesu a i ṋea mulanda a fulufhedzeaho na wa vhuṱali? (Sedzani bogisi “Arali Mulanda Onoyo Muvhi . . . ”)
14 Yesu o ṋea mulanda a fulufhedzeaho na wa vhuṱali vhuḓifhinduleli vhu lemelaho vhukuma. Tshifhingani tsha Bivhili, mulanda a fulufhelwaho, kana mukoma, o vha a tshi langa zwa muḓini wonoyo. (Luka 12:42) Mulanda a fulufhedzeaho na wa vhuṱali u na vhuḓifhinduleli ha u langa thundu dza vha nnḓu ya lutendo. Honoho vhuḓifhinduleli vhu katela u ingamela thundu dzi vhonalaho, mushumo wa u huwelela, mbekanyamushumo dza maguvhangano na mabuthano, na u gandiswa ha khandiso dza Bivhili u itela uri dzi shumiswe vhuḓinḓani ha tsimu, nga muthu nga eṱhe na kha ngudo dza tshivhidzo. Vha nnḓu vha ḓitika nga ndugiselelo dza lwa muya dzine dza phaḓaladzwa nga tshigwada tsha mulanda.
O VHEWA LINI URI A LANGE THUNDU DZOṰHE DZA MUṊE?
15, 16. Yesu o vhea lini mulanda a fulufhedzeaho uri a lange thundu dzawe dzoṱhe?
15 Yesu o vhea lini mulanda wawe lwa vhuvhili—“uri a lange thundu dzawe dzoṱhe”? Yesu o ri: “Mulanda onoyo u ḓo takala musi Muṋe wawe a tshi swika a mu wana a tshi khou ita nga u ralo! Ngoho ndi a ni vhudza ndi ri: U ḓo mu vhea uri a lange thundu dzawe dzoṱhe.” (Mat. 24:46, 47) Ṱhogomela uri Yesu o vhea mulanda wawe lwa vhuvhili musi a tshi swika nahone a wana mulanda a “tshi khou ita nga u ralo,” zwine zwa vha u phaḓaladza zwiḽiwa zwa muya nga u fulufhedzea. Ngauralo, hu ḓo vha na tshikhala vhukati ha u vhewa honoho huvhili. U itela u pfesesa uri Yesu u vhea hani nahone lini mulanda ane a ṱhogomela thundu dzawe, ri fanela u ḓivha zwithu zwivhili: tshifhinga tshine a swika ngatsho na zwine thundu dzawe dza katela zwone.
16 Yesu u ḓo swika lini? Phindulo i wanala kha mafhungo a tevhelaho. Humbulani uri musi ndimana dzo fhiraho dzi tshi amba nga ha Yesu sa ane a khou “ḓa,” ḽeneḽo ipfi ḽi ambela kha tshifhinga tshine a ḓo ḓa ngatsho u ḓivhadza na u haṱula vhufheloni ha ano maitele a zwithu. * (Mat. 24:30, 42, 44) Nga zwenezwo u “swika,” kana u “ḓa” ha Yesu, zwe zwa ambiwa kha tshifanyiso tsha mulanda a fulufhedzeaho zwi itea tshifhingani tsha maṱungu mahulu.
17. Thundu dza Yesu dzi katela mini?
17 “Thundu dzoṱhe” dza Yesu dzi katela mini? Yesu ho ngo shumisa ipfi “dzoṱhe,” zwa tou nga zwithu zwawe ndi zwi re kha ḽifhasi fhedzi. Zwi re zwone ndi uri Yesu u na maanḓa a u vhusa ḽiṱaḓulu ḽoṱhe. O ri: “Ndo ṋewa maanḓa oṱhe ngei ṱaḓulu na kha ḽifhasi.” (Mat. 28:18; Vhaef. 1:20-23) Thundu dzawe zwino dzi katela Muvhuso wa Vhumessia, we wa vha wawe u bva nga 1914 nahone u ḓo vhusa khawo na vhatevheli vhawe vho ḓodzwaho.—Nzumb. 11:15.
18. Ndi ngani Yesu a tshi ḓo takalela u vhea vhane vha ḓo langa thundu dzawe dzoṱhe?
18 Zwo bulwaho afho nṱha zwi ita uri ri phethe nga ḽifhio? Musi Yesu a tshi ḓa u haṱula nga tshifhinga tsha maṱungu mahulu, u ḓo wana uri mulanda a fulufhedzeaho o vha a tshi khou ṋea vha nnḓu yawe zwiḽiwa zwa muya nga u fulufhedzea nga tshifhinga tsho teaho. Ndi hone Yesu a tshi ḓo mu vhea lwa vhuvhili—uri a lange thundu dzawe dzoṱhe. Vhane vha vhumba tshigwada tsha mulanda a fulufhedzeaho vha ḓo vhewa musi vha tshi ṋewa malamba avho a ṱaḓulu a u vhusa na Kristo.
19. Naa mulanda a fulufhedzeaho u ḓo ṋewa malamba mahulwane ngei ṱaḓulu u fhira vhaṅwe vhaḓodzwa? Ṱalutshedzani.
19 Naa mulanda a fulufhedzeaho u ḓo ṋewa malamba mahulwane ngei ṱaḓulu u fhira vhaṅwe vhaḓodzwa? Hai. Malamba o fulufhedziswaho tshigwada tshiṱuku a ḓo kovhelwa vhoṱhe nga u eḓana. Sa tsumbo, ṱhogomelani zwe Yesu a vhudza vhaapostola vhawe vha fulufhedzeaho vha 11 vhusikuni ha musi a sa athu u fa. (Vhalani Luka 22:28-30.) Yesu o fulufhedzisa tshenetsho tshigwada tshiṱuku tsha vhanna uri tshi ḓo ṋewa malamba avhuḓi nga nṱhani ha u fulufhedzea havho. Vha ḓo vhusa nae kha khuluṋoni yawe ya maanḓa a vhuhosi. Fhedzi, nga murahu ha miṅwaha, o amba uri vhoṱhe vha 144 000 vha ḓo dzula kha dzikhuluṋoni nahone vha vhusa nae. (Nzumb. 1:1; 3:21) Zwi fanaho na zwenezwo, samusi zwo ambiwa kha Mateo 24:47, o fulufhedzisa uri tshigwada tshiṱuku tsha vhanna—vhahashu vho ḓodzwaho vhane vha vhumba mulanda a fulufhedzeaho—vha ḓo vhewa uri vha lange thundu dzawe dzoṱhe. Zwine zwa vha zwone ndi uri vhoṱhe vha 144 000 vha ḓo vhusa muvhusoni wa ṱaḓulu.—Nzumb. 20:4, 6.
Vhoṱhe vha 144 000 vha ḓo vhusa muvhusoni wa Yesu wa ṱaḓulu (Sedzani phara 19)
20. Ndi ngani Yesu o khetha mulanda a fulufhedzeaho, nahone no ḓiimisela u ita mini?
20 A tshi shumisa mulanda a fulufhedzeaho na wa vhuṱali, Yesu u khou tevhedza maitele e a a shumisa ḓanani ḽa u thoma ḽa miṅwaha—u ṋea vhanzhi zwiḽiwa nga zwanḓa zwi si gathi. Yesu o vhea onoyo mulanda a fulufhedzeaho u itela uri vhatevheli vhawe vha vhukuma—hu sa londwi uri ndi vho ḓodzwaho kana ndi vha dziṅwe nngu—vha wane zwiḽiwa zwa muya tshifhinga tshoṱhe kha ano maḓuvha a vhufhelo. Kha ri ḓiimisele u sumbedza u dzhiela nṱha hashu nga u tikedza vhahashu vho ḓodzwaho vhane vha vhumba mulanda a fulufhedzeaho na wa vhuṱali.—Vhaheb. 13:7, 17.
^ par. 2 Phara 2: [1] Kha tshiitea tshe tsha itea mathomoni, Yesu o amba nga tshifanyiso tshi fanaho musi a tshi ambela kha “mulanda” sa “mukoma” na kha “nnḓu” sa “tshigwada tshawe tsha vhaḓinḓa.”—Luka 12:42-44.
^ par. 6 Phara 6: [2] U “ḓa” ha Kristo (Nga Lugerika, er′kho·mai) zwo fhambana na “u vha hone” (pa·rou·si′a). U vha hone hawe hu sa vhonali hu thoma musi a sa athu ḓa u haṱula.
^ par. 12 Phara 12: [3] Sedzani thero “Ni Humbule Uri Ndi Na Inwi Misi Yoṱhe,” kha ino khandiso, masiṱari 10-12, dziphara 5-8.
^ par. 16 Phara 16: [4] Sedzani thero “Ri Vhudze, Izwi Zwithu Zwoṱhe Zwi Ḓo Itea Lini?” kha ino khandiso, masiaṱari 7-8, dziphara 14-18.
