1, 2. Ndi mushumo ufhio we Yehova a u ṋea Mushe, nahone o mu khwaṱhisedza a ri mini?

NO VHA ni tshi nga ḓipfa hani arali no vha ni tshi fanela u ima phanḓa ha muvhusi muhulwane kha ḽifhasi nahone na ambela vhathu vha Yehova? Khamusi ni nga tshuwa, na ḓipfa ni sa fanelei nahone ni tshi nga kundelwa u ita nga u ralo. No vha ni tshi nga lugiselela hani zwine na ḓo zwi amba? Samusi ni muimeleli wa Mudzimu ramaanḓaoṱhe, ni nga ita hani uri maipfi aṋu a vhe na maanḓa?

² Mushe o vha e kha vhuimo vhu fanaho na honoho. Yehova o vhudza onoyo ‘munna wa zwivhuya ngangoho, we a vha a tshi fhira vhathu vha shango ḽoṱhe nga zwivhuya’ uri a ye ha Farao u itela u phulusa vhathu vha Mudzimu vho tsikeledzeaho na vha re vhupulini ngei Egipita. (Num. 12:3) Samusi ri tshi ḓo zwi vhona, Farao o vha e munna wa lunyadzo na ane a ḓihudza. (Ek. 5:1, 2) Naho zwo ralo, Yehova o vha a tshi ṱoḓa uri Mushe a ambe na Farao uri a vhofholole phuli dzawe dzi fhiraho milioni uri dzi bve kha ḽeneḽo shango! Ndi ngazwo Mushe o vhudzisa Yehova uri: “Ndi nṋe nnyi ane nda kona u ya ha Farao, nda bvisa Vha-Isiraele kha ḽa Egipita?” Mushe a nga vha o ḓipfa a sa fanelei nahone e nga si kone u ita nga u ralo. Fhedzi Mudzimu o mu khwaṱhisedza uri u ḓo vha nae. Yehova o ri: “Nṋe ndi ḓo vha na iwe.”—Ek. 3:9-12.

3, 4. (a) Mushe o vha a tshi ofha mini? (b) Ndi kha vhuimo vhufhio vhune na nga ḓipfa u fana na Mushe?

 ³ Mushe o vha a tshi ofha mini? Zwi vhonala uri o vha a tshi khou ofha uri Farao a nga si dzhiele nṱha muimeleli wa vhukuma wa Yehova Mudzimu. Mushe o dovha a ofha uri vhathu vha lushaka lwa hawe a vha nga tendi uri o khethwa nga Yehova uri a vha bvise shangoni ḽa Egipita. Nga zwenezwo, Mushe o vhudza Yehova uri: “A vha nga tendi zwine nda amba; a vha nga mpfi. Vha ḓo ri: Yehova a wo ngo mu vhona.”—Ek. 3:15-18; 4:1.

⁴ Nḓila ye Yehova a fhindula ngayo Mushe na zwiitea zwe zwa tevhela, zwi nga gudisa muṅwe na muṅwe washu ngudo ya ndeme. Ndi ngoho uri khamusi ni nga si vhuye na ima phanḓa ha muvhusi wa shango. Fhedzi naa no no vhuya na wana zwi tshi ni konḓela u amba nga ha Mudzimu na Muvhuso wawe kha vhathu vho ḓoweleaho vhane na ṱangana navho ḓuvha ḽiṅwe na ḽiṅwe? Arali zwo ralo, ṱhogomelani zwine ra nga zwi guda kha zwe zwa tshenzhelwa nga Mushe.

5. Ndi mini zwe Yehova a zwi ṋea Mushe nahone zwenezwo zwo ita hani uri a si tsha ofha? (Sedzani tshifanyiso tsha u thoma.)

⁵ Musi Mushe a tshi amba uri u ofha uri vhathu vha nga si mu thetshelese, Mudzimu o mu lugiselela u sedzana na zwe a vha a tshi ḓo ṱangana nazwo. Mafhungo o ṅwalwaho kha Ekisodo a ri: “Yehova a amba [na Mushe] a ri: Ndi tshi’ni itsho tshe wa fara? A ri: Ndi lubaḓa. Yehova a ri: Lu pose fhasi. A lu posa fhasi, lwa vha ṋowa, ye Mushe a vhuya a i shavha. Yehova a vhudza Mushe a ri: Isa tshanḓa Ú i fare nga mutshila. A isa tshanḓa tshawe a i fara; ya mbo dovha ya vha lubaḓa tshanḓani tshawe. Ndi uri vha tende zwauri wo mbona, Nṋe Yehova.” (Ek. 4:2-5) Vhukuma, Mudzimu o ṋea Mushe zwithu zwe zwa vha zwi tshi ḓo khwaṱhisedza uri mulaedza wawe u bva ha Yehova. Tshithu tshe vhaṅwe vhathu vha tshi dzhia tshi lubaḓa fhedzi, tsho mbo ḓi tshila nga maanḓa a Mudzimu! Honoho vhuṱolo ho khwaṱhisedza maipfi a Mushe nahone ha sumbedza uri u khou tikedzwa nga Yehova! Nga zwenezwo, Yehova a mu vhudza uri: “Lubaḓa ulwo lu fare nga tshanḓa; ndi lwone lune wa ḓo ita maḓembe ngalwo.” (Ek. 4:17) Musi e na honoho vhuṱanzi ha maanḓa a Mudzimu tshanḓani tshawe, Mushe o vha a tshi nga bvela phanḓa e na tshivhindi u itela u imelela Mudzimu wa ngoho kha vhathu vhawe na phanḓa ha Farao.—Ek. 4:29-31; 7:8-13.

6. (a) Ri fanela u fara mini musi ri tshi huwelela, nahone ndi ngani? (b) Ṱalutshedzani uri ndi ngani ‘ipfi ḽa Mudzimu ḽi tshi tshila’ na nḓila ine ḽa vha na “maanḓa” ngayo.

⁶ Ri nga vhudziswa mbudziso i fanaho musi ri tshi ya u ḓivhadza mulaedza wa Bivhili kha vhaṅwe—“Ndi tshi’ni itsho tshe wa fara?” Kanzhi ri vha ro fara Bivhili, ro ḓiimisela u i shumisa. Naho vhaṅwe vha tshi dzhia Bivhili sa bugu zwayo, fhedzi Yehova u amba na riṋe a tshi shumisa Ipfi ḽawe ḽo hevhedzwaho. (2 Pet. 1:21) I na mafulufhedziso a Mudzimu nga ha zwithu zwine zwa ḓo itea nga fhasi ha vhuvhusi ha Muvhuso wawe. Ndi ngazwo muapostola Paulo o ṅwala uri: “Ipfi ḽa Mudzimu ḽi a tshila nahone ḽi na maanḓa.” (Vhalani Vhaheberu 4:12.) Mafulufhedziso a Yehova oṱhe ndi a ngoho, ha shanduki ngauri u dzula a tshi ita uri a ḓadzee. (Yes. 46:10; 55:11) Arali muthu a ṱhogomela zwenezwo nga ha Ipfi ḽa Yehova, zwine a zwi vhala Bivhilini zwi nga kwama vhutshilo hawe nga nḓila khulwane.

7. Ri nga fara hani ‘ipfi ḽa ngoho nga nḓila yo teaho’?

⁷ Vhukuma, Yehova o ri ṋea Ipfi ḽawe ḽi tshilaho, ḽine ra nga ḽi shumisa u sumbedza uri mulaedza washu ndi wa ngoho nahone u bva khae. Ndi ngazwo musi Paulo o no ṅwalela Vhaheberu, o ṱuṱuwedza mugudiswa wawe wa muya Timotheo uri a ‘ite zwoṱhe zwi re maanḓani awe u itela u fara ipfi ḽa ngoho nga nḓila yo teaho.’ (2 Tim. 2:15) Ri nga shumisa hani nyeletshedzo ya Paulo? Nga u vhalela nṱha maṅwalo o khethwaho zwavhuḓi ane a nga kwama mbilu dza vhane vha ḓo ri thetshelesa. Zwibammbiri zwe zwa bviswa nga 2013 zwo itelwa u ri thusa u ita nga u ralo.

8. Ndi mini zwe muṅwe mulavhelesi wa tshumelo a zwi amba nga ha zwibammbiri?

⁸ Zwibammbiri zwoṱhe zwiswa zwo itwa nga nḓila i fanaho. Nga zwenezwo, arali ra guda u shumisa tshithihi ri nga kona u zwi shumisa zwoṱhe. Naa zwo leluwa u zwi shumisa? Muṅwe mulavhelesi wa tshumelo wa ngei Hawaii, U.S.A., o ṅwala uri: “Ro vha ri sa zwi ḓivhi uri zwenezwi zwishumiswa zwiswa zwi ḓo shuma zwavhuḓi kha mushumo wa nnḓu nga nnḓu na kha u huwelela khagala.” O wana uri zwenezwo zwibammbiri zwo ṅwalwa nga nḓila ine ya ṱuṱuwedza vhathu u aravha zwavhuḓi, nahone kanzhi zwi ita uri hu vhe na nyambedzano yavhuḓi. U vhona u nga zwenezwo zwi itiswa ngauri zwi na mbudziso na phindulo dzine muthu a nga dzi khetha nga phanḓa hatsho. Ṋemuḓi ha vhilaedziswi ngauri u ḓo ṋea phindulo yo khakheaho.

9, 10. (a) Zwibammbiri zwashu zwi ri ṱuṱuwedza hani u shumisa Bivhili? (b) Ndi zwifhio zwibammbiri zwe na wana zwi tshi vhuyedza musi ni tshi zwi shumisa nahone ndi ngani?

⁹ Tshibammbiri tshiṅwe na tshiṅwe tshi ri ṱuṱuwedza uri ri vhale luṅwalo lwo khethwaho zwavhuḓi. Sa tsumbo, sedzani tshibammbiri Naa Tshengelo I Ḓo Vhuya Ya Fhela? Hu sa londwi uri ṋemuḓi u fhindula yeneyo mbudziso nga “ee,” “hai,” kana “khamusi,” vulani nga ngomu nahone ni sa engedzi, ni ri “Hezwi ndi zwine Bivhili ya amba.” Nga murahu ha zwenezwo ni vhale Nzumbululo 21:3, 4.

¹⁰ Nga hu fanaho, musi ni tshi shumisa tshibammbiri Bivhili Ni I Dzhia Hani? ṋemuḓi a nga khetha phindulo iṅwe na iṅwe kha dzenedzo tharu dzi re nga phanḓa ha tshibammbiri. Vulani nga ngomu nahone ni ri: “Bivhili i ri, ‘Maṅwalo oṱhe o hevhedzwa nga Mudzimu.’” Ni nga dovha na ri: “Zwi re zwone ndi uri heyi ndimana a i fheleli henefha.” Nga murahu ni vule Bivhili yaṋu, nahone ni vhale ndimana yoṱhe kha 2 Timotheo 3:16, 17.

11, 12. (a) Ni nga shumisa hani zwibammbiri tsimuni? (b) Zwibammbiri zwi nga ni thusa hani u ita nyendo dza u vhuyelela?

¹¹ Nḓila ine ṋemuḓi a ḓo aravha ngayo i ḓo ni thusa u khetha uri ni tea u vhala na u haseledza zwithu zwingafhani kha tshibammbiri. Naho zwo ralo, nga nnḓa ha u ṋea vhathu zwibammbiri, ni ḓo wana tshibuli tsha u vha vhalela Ipfi ḽa Mudzimu—naho na nga vhala ndimana nthihi kana mbili kha lwendo lwa u thoma. Nga murahu, ni nga bvela phanḓa na nyambedzano.

¹² Nga murahu ha tshibammbiri tshiṅwe na tshiṅwe hu na mbudziso nga fhasi ha tshiṱoho tshine tsha ri “Zwine Na Nga  Ḓivhudzisa Zwone” na maṅwalo ane a nga haseledzwa musi ni tshi vhuyelela. Kha tshibammbiri Ni Vhona U Nga Vhumatshelo Vhu Ḓo Vha Hani? ni nga vhudzisa mbudziso i tevhelaho musi ni tshi vhuyelela: “Mudzimu u ḓo shandula hani shango ḽashu uri ḽi vhe khwine?” Ho redzwa Mateo 6:9, 10 na Daniele 2:44. Kha tshibammbiri Naa Vhafu Vha Nga Dovha Vha Tshila Zwa Vhukuma? hu na mbudziso ine ya ri: “Ndi ngani ri tshi vha vhalala ra fa?” Ho redzwa Genesi 3:17-19 na Vharoma 5:12.

13. Ṱalutshedzani nḓila ine na nga shumisa ngayo zwibammbiri u itela u thoma pfunzo dza Bivhili.

¹³ Shumisani zwibammbiri u itela u thoma pfunzo dza Bivhili. Musi muthu a tshi sikena QR khoudu i re nga murahu ha tshibammbiri, u ḓo livhiswa kha zwithu zwi re kha Web site yashu zwine zwa nga mu ṱuṱuwedza u guda Bivhili. Zwibammbiri zwi dovha zwa ombedzela bugwana Mafhungo Maḓifha A Bvaho Ha Mudzimu! nahone zwi ri livhisa kha zwine ra zwi guda. Sa tsumbo, tshibammbiri Ndi Nnyi Ane A Langa Shango Zwa Vhukuma? tshi ri livhisa kha ngudo 5 ya yeneyo bugwana. Tshibammbiri Ndi Ifhio Khoṋololo Ya Vhutshilo Ha Muṱa Vhu Takadzaho? tshi ri livhisa kha ngudo 9. Arali na shumisa zwibammbiri nga nḓila yo teaho, ni ḓo vha ni tshi khou tevhela nḓila yavhuḓi ya u shumisa Bivhili musi ni tshi dalela muthu lwa u thoma na musi ni tshi vhuyelela. Zwenezwo zwi ḓo ita uri ni kone u thoma pfunzo nnzhi dza Bivhili. Ndi mini zwine na nga dovha na zwi ita u itela u shumisa Ipfi ḽa Mudzimu zwavhuḓi vhuḓinḓani haṋu?

14, 15. Ni nga edzisa hani mavhonele a Paulo vhuḓinḓani?

¹⁴ Paulo o vha e na lutamo luhulwane lwa u amba na “vhanzhi nga hune zwa nga konadzea ngaho” vhuḓinḓani hawe. (Vhalani 1 Vhakorinta 9:19-23.) Ṱhogomelani uri Paulo o vha a tshi fulufhela u ‘kunga Vhayuda, u kunga vha re fhasi ha mulayo, u kunga vha si na mulayo na u kunga vha shayaho nungo.’ Ee, o vha a tshi ṱoḓa u swikelela “vhathu vha mifuda yoṱhe, uri [a] tshidze vhaṅwe nga hune zwa nga konadzea ngaho.” (Mish. 20:21) Ri nga edzisa hani mavhonele a Paulo musi ri tshi lugiselela u huwelela ngoho kha “vhathu vha mifuda yoṱhe” tsimuni yashu?—1 Tim. 2:3, 4.

¹⁵ Ṅwedzi muṅwe na muṅwe, Vhuḓinḓa Hashu Ha Muvhuso vhu na nyeletshedzo dzine ra nga dzi shumisa. Dzi lingedzeni. Arali dziṅwe thero dzi sa kwami vhathu vha tsimuni ya vhoiwe, shumisani maambele ane a ḓo vusa dzangalelo ḽavho. Humbulani nga ha vhupo vhune na dzula khaho, nga ha vhaṅwe vhathu vhane vha dzula henefho na nga ha zwine zwa vha vhilaedzisa vhukuma. Nga murahu ha zwenezwo, humbulani nga ha luṅwalo lune lwa tshimbidzana na zwishaiwa zwavho. Muṅwe mulavhelesi wa ḽiisela o amba zwi tevhelaho nga ha nḓila ye ene na mufumakadzi wawe vha livhisa ngayo ṱhogomelo kha Bivhili: “Vhoṋemuḓi vhanzhi vha a ri tendela u vhala ndimana nthihi arali ra pfufhifhadza mulaedza washu nahone ra rwa kha ngoma. Nga murahu ha u lumelisa nga nḓila yo ḓoweleaho ro vula Bivhili, ri mbo ḓi vhala luṅwalo.” Kha phara dzi tevhelaho, ṱhogomelani zwiṅwe zwiṱoho, dzimbudziso na maṅwalo zwine na nga zwi lingedza tsimuni ya vhoiwe.

16. Ṱalutshedzani nḓila ine Yesaya 14:7 ya nga shumiswa ngayo vhuḓinḓani.

¹⁶ Arali ni tshi dzula fhethu hune kanzhi ha si vhe na mulalo, ni nga vhudzisa ṋemuḓi uri: “Naa ni vhona u nga izwi zwi nga vha ṱhoho dza mafhungo a ḓuvha: ‘Shango ḽoṱhe ḽo lala, ḽo rula, ḽi ṱahisa mifhululu’? Ndi zwine Bivhili ya zwi amba kha Yesaya 14:7. Zwi re zwone ndi uri Bivhili i na mafulufhedziso manzhi a Mudzimu nga ha zwifhinga zwine ha ḓo vha na mulalo tshifhingani tshi ḓaho.” Nga murahu ni humbele u vhala ḽiṅwe ḽa mafulufhedziso Bivhilini.

17. Ni nga shumisa hani Mateo 5:3 kha nyambedzano?

¹⁷ Naa zwi a konḓa uri vhanna vhanzhi tsimuni  ya vhoiwe vha wane mishumo u itela u ṱunḓela miṱa yavho? Arali zwo ralo, ni nga thoma nyambedzano nga u vhudzisa uri: “Munna u fanela u hola tshelede nngafhani u itela uri muṱa wawe u takale?” Musi o no fhindula, ni nga amba uri: “Vhanna vhanzhi vha hola tshelede nnzhi u fhira yeneyo, fhedzi miṱa yavho a yo ngo takala. Nga zwenezwo, ndi mini zwine zwa ṱoḓea zwa vhukuma?” Nga murahu ni vhale Mateo 5:3 nahone ni humbele pfunzo ya Bivhili.

18. Ri nga shumisa hani Yeremia 29:11 u itela u khuthadza vhaṅwe?

¹⁸ Naa vhathu vha hune na dzula hone vha kha ḓi tou bva u welwa nga makhaulambilu? Ni nga thoma nyambedzano yaṋu nga uri: “Ndo ḓa fhano u itela u ni khuthadza. (Vhalani Yeremia 29:11.) Naa no ṱhogomela zwithu zwiraru zwine Mudzimu a zwi ṱoḓa kha riṋe? ‘Mulalo,’ ‘vhumatshelo,’ na ‘fulufhelo.’ Naa a zwi takadzi u ḓivha uri u ṱoḓa ri tshi vha na vhutshilo havhuḓi? Fhedzi zwenezwo zwi nga konadzea hani?” Nga murahu ni livhise ṱhogomelo kha ngudo yo teaho i re kha bugwana Mafhungo Maḓifha.

19. Ṱalutshedzani nḓila ine Nzumbululo 14:6, 7 ya nga shumiswa ngayo musi ri tshi amba na vhathu vhane vha dzhena kereke.

¹⁹ Naa ni dzula fhethu hune vhathu vha vha na dzangalelo kha vhurereli? Arali zwo ralo, ni nga thoma nyambedzano nga u vhudzisa uri: “Arali muruṅwa a amba na inwi, ni nga mu thetshelesa? (Vhalani Nzumbululo 14:6, 7.) Samusi onoyo muruṅwa a tshi ri ‘ofhani Mudzimu,’ naa zwi ḓo vha zwi si zwa ndeme u ḓivha uri u khou amba nga Mudzimu ufhio? Muruṅwa u ri ṋea luvhonela musi a tshi ri ndi ‘we a sika ḽiṱaḓulu na ḽifhasi.’ Ndi nnyi onoyo?” Nga zwenezwo ni vhale Psalme ya 124:8, ine ya ri: “U tshidzwa hashu hu dzinani ḽa Yehova Mu-sika-ḽiṱaḓulu na shango.” Nga murahu ni humbele u mu ṱalutshedza zwo engedzeaho nga ha Yehova Mudzimu.

20. (a) Mirero 30:4 i nga thusa hani muṅwe muthu u ḓivha dzina ḽa Mudzimu? (b) Naa hu na luṅwalo lune na lu shumisa, lune lwa ita uri hu vhe na mvelelo dzavhuḓi?

²⁰ Ni nga thoma nyambedzano na muthu muswa nga uri: “Ndi khou humbela u ni vhalela luṅwalo lune lwa vhudzisa mbudziso ya ndeme vhukuma. (Vhalani Mirero 30:4.) A hu na muthu ane a nga ita zwenezwi, lu tea u vha lu tshi khou amba nga ha Musiki washu. * Ri nga ḓivha hani dzina ḽawe? Ndi nga takalela u ni sumbedza ḽone Bivhilini.”

21, 22. (a) Luṅwalo lwo khethwaho zwavhuḓi lu nga shandula hani vhutshilo ha muthu? (b) No ḓiimisela u ita mini samusi ni tshi khou bvela phanḓa vhuḓinḓani haṋu?

²¹ Ni ḓo mangadzwa nga nḓila ine vhathu vha ḓo aravha ngayo arali na shumisa luṅwalo lwo khethwaho zwavhuḓi. Sa tsumbo, Ṱhanzi mbili dza ngei Australia dzo swika dza khokhonya muḓini wa muṅwe mufumakadzi. Muṅwe wavho a vhudzisa uri: “Ni a ḓivha dzina ḽa Mudzimu?” nahone a vhala luṅwalo luthihi—Psalme ya 83:18. Onoyo mufumakadzi o ri: “Zwo mmangadza vhukuma! Musi vho no ṱuwa, ndo reila khilomithara dza 56 u ya vhengeleni ḽa dzibugu u itela u sedza dziṅwe ṱhalutshedzelo dza Bivhili nahone nda sedza ḽeneḽo dzina kha ṱhalusamaipfi. Musi ndo no tenda uri dzina ḽa Mudzimu ndi Yehova, ndo ḓivhudzisa uri ndi zwifhio zwiṅwe zwine ndi si zwi ḓivhe.” Nga murahu ha zwenezwo, ene na munna we a vha a tshi ḓo vhingana nae vho thoma u guda Bivhili, nahone nga murahu vha lovhedzwa.

²² Ipfi ḽa Mudzimu ḽi shandula vhutshilo ha vhane vha ḽi vhala nahone ḽa ita uri vha vhe na lutendo kha mafulufhedziso a Yehova. (Vhalani 1 Vhathesalonika 2:13.) Mulaedza u re Bivhilini u na maanḓa vhukuma u fhira zwine ra nga zwi amba u itela u swikela mbilu ya muṅwe muthu. Ndi ngazwo ri tshi fanela u shumisa Ipfi ḽa Mudzimu musi ri tshi wana tshibuli tshiṅwe na tshiṅwe. Ḽi a tshila!