Cameron: Jon, ndi takalela nga maanḓa nyambedzano dza Bivhili dzine ra vha nadzo tshifhinga tshoṱhe. * Tshifhingani tsho fhiraho no vhudzisa nga ha Muvhuso wa Mudzimu. No vhudzisa uri ndi ngani Ṱhanzi dza Yehova dzi tshi tenda uri Muvhuso wo thoma u vhusa nga 1914.

Jon: Ee, ndo vha ndi tshi khou vhala iṅwe ya khandiso dza vhoiwe, nahone ya sumbedza uri Muvhuso wa Mudzimu wo thoma u vhusa nga 1914. Zwenezwo zwo ita uri ndi ṱoḓe u ḓivha ngauri ni amba uri zwoṱhe zwine na zwi tenda zwo thewa Bivhilini.

Cameron: Ndi ngoho heyo.

Jon: Ndo no vhala Bivhili yoṱhe, fhedzi a thi humbuli ndi tshi vhona luṅwalo lu ambaho nga 1914. Nga zwenezwo, nda ita ṱhoḓisiso nga ha “1914” Bivhilini i re kha Inthanethe. Fhedzi a hu na he nda i wana hone.

Cameron: Jon, ndi a ni khoḓa nga nṱhani ha zwiitisi zwivhili. Tsha u thoma, no vhala Bivhili yoṱhe. Ni fanela u vha ni tshi funa Ipfi ḽa Mudzimu.

Jon: Ndi ngoho, ndi a ḽi funa. A hu na bugu i fanaho na Bivhili.

Cameron: Ee! Tsha vhuvhili, ndi ni khoḓa ngauri no vhala Bivhili u itela u wana phindulo ya mbudziso yaṋu. No ita zwoṱhe zwine Bivhili ya ri ṱuṱuwedza u zwi ita: ‘Dzulani ni tshi ṱoḓa’ u ḓivha. * Ndi zwavhuḓi uri ni khou ita vhuḓidini ho raloho.

Jon: Ndo livhuha. Ndi a ṱoḓa u bvela phanḓa ndi tshi guda. Zwi re zwone ndi uri ndo ita ṱhoḓisiso yo engedzeaho nahone nda wana zwiṅwe zwidodombedzwa zwa 1914 kha bugu ine ra khou i guda. I amba nga ha muloro we iṅwe khosi ya vha nawo—wo vha u wa muri muhulu we wa remiwa nahone wa dovha wa simuwa kana zwiṅwe zwi ngaho zwenezwo.

Cameron: Ee. Honoho ndi vhuporofita vhu re kha Daniele ndima ya 4. Ndi muloro wa Khosi Nebukadanetsara wa Babele.

Jon: Ee! Ndi wone. Ndi dzula ndi tshi vhala nga ha honoho vhuporofita. Fhedzi u amba ngoho, a thi vhoni uri vhu tshimbidzana hani na Muvhuso wa Mudzimu kana ṅwaha wa 1914.

Cameron: Jon, zwi re zwone ndi uri na muporofita Daniele ho ngo pfesesa nga vhuḓalo zwe a hevhedzwa uri a zwi ṅwale!

Jon: Ngoho?

Cameron: Ee! Daniele 12:8 i ri: “Nṋe nda zwi pfa nda kundwa u zwi ṱalukanya.”

Jon: Zwi amba uri a si nṋe ndi ndoṱhe. Zwenezwo zwi ita uri ndi ḓipfe ndi khwine-nyana.

Cameron: Ngoho ndi ya uri Daniele ho ngo pfesesa ngauri tshifhinga tsha Mudzimu tsha uri vhathu vha pfesese nga vhuḓalo zwine vhuporofita ho ṅwalwaho buguni ya Daniele ha amba zwone, tsho vha tshi sa athu swika. Fhedzi zwino tshifhingani tshashu ri nga kona u vhu pfesesa nga vhuḓalo.

Jon: Ndi ngani ni tshi ralo?

Cameron: Ṱhogomelani zwi ambiwaho nga ndimana  i tevhelaho. Daniele 12:9 i ri: “Mafhungo o dzumbiwa a vhulungwa, ha ḓo vhuya ha ḓa vhufhelo.” Nga zwenezwo, honoho vhuporofita ho vha vhu tshi ḓo pfeseswa musi hu tshi “ḓa vhufhelo.” Samusi ri tshi ḓo zwi haseledza hu si kale pfunzoni yashu ya Bivhili, vhuṱanzi hoṱhe vhu sumbedza uri ri khou tshila tshifhingani tshenetsho. *

Jon: Ndi khou humbela uri ni nṱalutshedze vhuporofita ha Daniele.

Cameron: Ndi ḓo ita zwi re maanḓani anga.

Cameron: Ndi sa athu thoma, i ri ni ndi ni vhudze zwe Khosi Nebukadanetsara a zwi vhona muloroni wawe. Nga murahu, ri ḓo haseledza uri zwi amba mini.

Jon: Zwo luga.

Cameron: Muloroni, Nebukadanetsara o vhona muri muhulu une wa swika ṱaḓulu. Nga murahu ha zwenezwo, a pfa mulanda wa Mudzimu a tshi amba uri muri u remiwe. Naho zwo ralo, Mudzimu o amba uri midzi i fanela u litshwa mavuni. Nga murahu ha ‘miṅwaha ya sumbe’, * wo vha u tshi ḓo dovha wa simuwa. * Honoho vhuporofita ho thoma u shuma kha Khosi Nebukadanetsara. Naho o vha e khosi i re na maanḓa—u fana na muri we wa swika ṱaḓulu—o litsha u vhusa lwa ‘miṅwaha ya sumbe.’ Ni kha ḓi humbula zwe zwa itea?

Jon: Hai, a thi tsha zwi humbula.

Cameron: Ni songo vhilaela. Bivhili i sumbedza uri Nebukadanetsara o xelelwa nga muhumbulo lwa miṅwaha ya sumbe. Nga tshenetsho tshifhinga, ho ngo kona u vhusa sa khosi. Fhedzi musi hu tshi fhela miṅwaha ya sumbe, Nebukadanetsara o dovha a vha na muhumbulo nahone a dovha a vhusa. *

Jon: Ndi khou ni pfa u swika zwino. Fhedzi zwenezwi zwoṱhe zwi tshimbidzana hani na Muvhuso wa Mudzimu na ṅwaha wa 1914?

Cameron: Nga u tou pfufhifhadza, honovhu vhuporofita ho ḓadzea nga nḓila mbili. Ho ḓadzea lwa u thoma musi vhuhosi ha Khosi Nebukadanetsara vhu tshi thithiswa. U ḓadzea ha vhuvhili hu kwama vhuvhusi ha Mudzimu he ha thithisea. Nga zwenezwo, ndi honohu u ḓadzea ha vhuvhili hune ha tshimbidzana na Muvhuso wa Mudzimu.

Jon: Ni zwi ḓivha hani uri u ḓadzea ha vhuvhili ha vhuporofita zwi tshimbidzana na Muvhuso wa Mudzimu?

Cameron: Tsha u thoma, ri zwi wana kha honoho vhuporofita. U ya nga Daniele 4:17, vhuporofita ho ṋewa u itela uri “vha tshilaho vha vhone zwauri Wa-Ṱaḓulu u vhusa vhuhosi ha vhathu; u vhea ane a funa.” Naa no ṱhogomela mubulo une wa ri “vhuhosi ha vhathu”?

Jon: Ee, u amba uri “Wa-Ṱaḓulu u vhusa vhuhosi ha vhathu.”

Cameron: Ndi zwone. Ni vhona u nga “Wa-Ṱaḓulu” ndi nnyi?

Jon: Ndi vhona u nga ndi Mudzimu.

Cameron: Ndi ngoho. Zwenezwo zwi amba uri honoho vhuporofita ho vha vhu sa khou amba nga Nebukadanetsara fhedzi. Vhu dovha ha katela u “vhusa vhuhosi ha vhathu”—zwine zwa vha vhuvhusi ha Mudzimu kha vhathu. Nahone zwenezwo zwi a pfala musi ri tshi sedza mafhungo o tangaho a honoho vhuporofita.

Jon: Zwenezwo zwi amba mini?

Cameron: Tshifhinga tshoṱhe, bugu ya Daniele i amba nga ha zwithu zwithihi. I dzula i tshi amba nga ha u thewa ha Muvhuso wa Mudzimu nga fhasi ha vhuvhusi ha Murwa wawe, Yesu. Sa tsumbo, kha ri sedze ndima dzi si gathi. Ndi khou humbela uri ni vhale Daniele 2:44.

Jon: Zwo luga. I ri: “Hone, misi ya eneo mahosi, ndi hone Mudzimu wa ṱaḓulu a tshi ḓo vusa muvhuso une wa sa ḓo tshinyala lini na Iini, une vhuhosi hawo ha sa ḓo wetshela kha luṅwe lushaka. Wonoyo u ḓo pwashakanya mivhuso yoṱhe wa i lozwa; wone uṋe wa ima lini na lini.”

Cameron: Ndo livhuha. Naa ni vhona u nga yeneyi ndima i ambela kha Muvhuso wa Mudzimu?

 Jon: Hmm. A thi na vhuṱanzi.

Cameron: Ṱhogomelani uri i ri wonoyo Muvhuso u ḓo “ima lini na lini.” Zwo tou ralo kha Muvhuso wa Mudzimu, fhedzi zwenezwo a si zwine ra nga zwi amba nga ha muvhuso wa vhathu, a si zwone kani?

Jon: Hai, a thi kholwi.

Cameron: Hu na vhuṅwe vhuporofita buguni ya Daniele vhune ha amba nga ha Muvhuso wa Mudzimu. Ndi vhuporofita ho ṅwalwaho kha Daniele 7:13, 14. Malugana na muvhusi wa tshifhingani tshi ḓaho, honoho vhuporofita vhu ri: “A fhiwa maanḓa, na vhurena, na vhuhosi; vha dzoṱhe dzitshakha na mirafho na dzindimi vha vha vhalanda vhawe. Vhuhosi hawe ndi ha lini na lini; muvhuso wawe a u nga tshinyali.” Naa hu na zwiṅwe zwithu kha honoho vhuporofita zwine na zwi ḓivha?

Jon: Vhu amba nga ha muvhuso.

Cameron: Ndi ngoho. Nahone a si muvhuso muṅwe na muṅwe. Ṱhogomelani uri i ri Muvhuso wonoyu u ḓo vha na maanḓa a u vhusa “dzoṱhe dzitshakha na mirafho na dzindimi.” Nga maṅwe maipfi, wonoyu Muvhuso u ḓo vhusa shango ḽoṱhe.

Jon: Ndo vha ndi songo ṱhogomela zwine luṅwalo lwa khou zwi amba, fhedzi ni khou amba ngoho. Lu amba nga u ralo.

Cameron: Zwiṅwe hafhu, ṱhogomelani zwiṅwe zwine honoho vhuporofita ha zwi amba: “Vhuhosi hawe ndi ha lini na lini; muvhuso wawe a u nga tshinyali.” Zwenezwo zwi fana na zwe ra zwi vhala kha vhuporofita ha Daniele 2:44, a si zwone kani?

Jon: Ee, ndi zwone.

Cameron: Kha ri vusuluse nga u tou pfufhifhadza zwe ra zwi haseledza u swika zwino. Vhuporofita vhu re kha Daniele ndima ya 4 ho ṅwalwa u itela uri vhathu vha ḓivhe uri ‘Wa-Ṱaḓulu ndi Muvhusi wa vhuhosi ha vhathu.’ Eneo maipfi a sumbedza zwavhuḓi uri honoho vhuporofita vhu ḓo ḓadzea nga nḓila khulwane, u fhira ye ha ḓadzea ngayo kha Nebukadanetsara. Nahone kha bugu yoṱhe ya Daniele, ri vhala nga ha vhuporofita vhune ha amba nga ha u thewa ha Muvhuso wa Mudzimu nga fhasi ha vhuvhusi ha Murwa wawe. Naa ni humbula uri zwi a pfala u phetha nga ḽa uri honoho vhuporofita vhune ha vha kha Daniele ndima ya 4 vhu dovha ha ambela kha Muvhuso wa Mudzimu?

Jon: Ndi humbula ngauralo. Fhedzi a thi athu vhona uri zwenezwi zwi tshimbidzana hani na 1914.

Cameron: Kha ri dovhe ri ambe nga ha Khosi Nebukadanetsara. Kha u ḓadzea ha honoho vhuporofita ha u thoma, muri wo vha u tshi imela yeneyo khosi. Vhuvhusi hawe ho khakhisea musi muri u tshi remiwa nahone wa litshiwa lwa miṅwaha ya sumbe—zwenezwo zwo itea musi a tshi xelelwa nga muhumbulo lwa tshifhinganyana. Yeneyo miṅwaha ya sumbe yo fhela musi Nebukadanetsara a tshi dovha a wana muhumbulo na u dovha a vhusa. Kha u ḓadzea ha vhuvhili ha honoho vhuporofita, vhuvhusi ha Mudzimu ho vha vhu tshi ḓo khakhiswa lwa tshifhinganyana—fhedzi zwenezwo zwo vha zwi sa ḓo amba uri Mudzimu o kundelwa.

Jon: Ni ri mini ni tshi ralo?

Cameron: Zwifhingani zwa Bivhili, ho vha hu tshi ambiwa uri mahosi a Isiraele e a vhusa Yerusalema o vha o dzula kha “khuluṋoni ya Yehova.” * O vha a tshi vhusa vhathu a tshi khou imela Mudzimu. Nga zwenezwo, vhuvhusi ha eneo mahosi ho vha vhu tshi imela vhuvhusi ha Mudzimu. Naho zwo ralo, nga u ya ha tshifhinga, vhunzhi ha eneo mahosi o thoma u sa thetshelesa Mudzimu nahone vhunzhi ha vhavhusiwa vha tevhela yeneyo tsumbo i si yavhuḓi. Nga nṱhani ha u sa thetshelesa ha Vhaisiraele, Mudzimu o vha litsha vha tshi kundwa nga Vhababele nga 607 B.C.E.  U bva nga tshenetsho tshifhinga, a ho ngo tsha vha na vhuvhusi vhune ha imela Yehova ngei Yerusalema. Nga zwenezwo, vhuvhusi ha Mudzimu ho vha ho thithiswa. Naa ni a pfesesa zwe nda zwi amba u swika zwino?

Jon: Ee! Ndi khou ni pfesesa.

Cameron: Nga zwenezwo, ṅwaha wa 607 B.C.E. ndi wone we miṅwaha ya sumbe ya thoma ngawo, kana tshifhinga tshee vhuvhusi ha Mudzimu ha thithiswa ngatsho. Musi miṅwaha ya sumbe i tshi fhela, Mudzimu o vha a tshi ḓo vhea muvhusi muswa uri a mu imelele—zwino o vha a tshi ḓo vhea muthu ane a vha ṱaḓulu. Ndi musi we vhuṅwe ha vhuporofita he ra vhala ngaho kha Daniele ha vha vhu tshi ḓo ḓadzea ngawo. Nga zwenezwo, mbudziso ya ndeme ndi ine ya ri: Miṅwaha ya sumbe yo fhela lini? Arali ra nga kona u fhindula yeneyo mbudziso, ri ḓo kona u ḓivha uri Muvhuso wa Mudzimu wo thoma u vhusa lini.

Jon: Ndi khou ni pfa zwino. I ri ni ndi humbulele—miṅwaha ya sumbe yo fhela nga 1914?

Cameron: Ee! No rwa nṱha ha ngoma.

Jon: Fhedzi zwenezwo ri zwi ḓivha hani?

Cameron: Musi e vhuḓinḓani hawe kha ḽifhasi, Yesu o amba uri miṅwaha ya sumbe a i athu fhela. * Zwi amba uri yo vha i tshifhinga tshilapfu vhukuma. Yeneyo miṅwaha ya sumbe yo thoma miṅwaha ya maḓana musi Yesu a sa athu ḓa kha ḽifhasi, nahone ya bvela phanḓa lwa tshifhinga musi o no humela ṱaḓulu. Ni humbule uri zwine vhuporofita ha Daniele ha zwi amba zwo vha zwi sa athu pfesesea u swika hu tshi ḓo “vhuya ha ḓa vhufhelo.” * Zwi takadzaho ndi uri ho pfeseswa mafheleloni a vho-1800, u bva tshee vhagudi vha Bivhili vha vha vhe na dzangalelo kha honoho vhuporofita na u vhu ṱolisisa nga vhuronwane. Vho thoma u pfesesa uri miṅwaha ya sumbe i ḓo fhela nga ṅwaha wa 1914. Nahone zwiitea zwihulwane zwa shango zwe zwa itea u bva tsheetsho zwo khwaṱhisedza uri 1914 wo vha u wone ṅwaha we Muvhuso wa Mudzimu wa thoma ngawo u vhusa ṱaḓulu. Wo vha ṅwaha we ḽino shango ḽa thoma ngawo u vha maḓuvhani a vhufhelo. Ndi a zwi ḓivha uri ndi khou ni vhudza mafhungo manzhi ane na fanela u humbula nga hao  . . .

Jon: Ee! Ndi ḓo dovha nda vhala enea mafhungo u itela uri ndi kone u a pfesesa zwavhuḓi.

Cameron: Ni songo vhilaela. Na nṋe zwo ndzhiela tshifhinga uri ndi pfesese honovhu vhuporofita na u ḓadzea haho. Ndi fulufhela uri nyambedzano yashu yo ita uri ni kone u zwi vhona uri zwine Ṱhanzi dza Yehova vha zwi tenda nga ha Muvhuso zwi bva Bivhilini.

Jon: Ndi ngoho. Zwi a ntakadza vhukuma u ḓivha uri lutendo lwa vhoiwe lwo thewa Bivhilini.

Cameron: Na nṋe ndi a kona u vhona uri na inwi ni ṱoḓa u vha nga yeneyo nḓila. Samusi ndo zwi amba, enea mafhungo ni nga si a pfesese nga ḓuvha ḽithihi. Khamusi ni kha ḓi vha na dziṅwe mbudziso. Sa tsumbo, ro zwi vhona uri miṅwaha ya sumbe i tshimbidzana na Muvhuso wa Mudzimu nahone yo thoma nga 607 B.C.E. Fhedzi ri zwi ḓivha hani zwa vhukuma uri yeneyi miṅwaha ya sumbe yo guma nga 1914? *

Jon: Ee! Ndi khou ḓivhudzisa zwenezwo.

Cameron: Bivhili i ri thusa u kona u ḓivha vhulapfu ha miṅwaha ya sumbe. Naa ni nga takalela u ṱolisisa tshenetshi tshiṱoho tshifhingani tshi ḓaho ndi tshi vhuya? *

Jon: Ndi nga zwi takalela vhukuma.