Tài liệu không thuộc Kinh Thánh nói đến một dân tộc gọi là Israel

BẢO TÀNG VIỆN Cairo ở Ai Cập có một bia đá ghi lại những chiến thắng của Pha-ra-ôn Merneptah. Theo ước tính của các học giả, người con trai thứ 13 này của Vua Ramses II cai trị khoảng từ năm 1212 đến 1202 TCN, tức vào cuối thời kỳ Các Quan Xét của xứ Israel xưa. Hai hàng cuối trên bia Merneptah ghi: “Tước đoạt hết Canaan. Chiếm Ashkelon, hạ Gezer, [và] san bằng Yano‘am. Phá tan hoang Israel, dòng dõi nó không còn nữa”.

Từ “Israel” có nghĩa gì trong văn cảnh này? Trong lối viết bằng chữ tượng hình, một số ký hiệu không phát âm được thêm vào một chữ để cho biết chữ đó thuộc loại nào. Sách The Rise of Ancient Israel giải thích: “Ký hiệu đi kèm theo ba tên Ashkelon, Gezer và Yanoam giúp chúng ta biết đó là những thành phố... Còn ký hiệu đi kèm tên Israel cho biết đó là một dân tộc”.—Chúng tôi viết nghiêng.

Những dòng chữ trên tấm bia có tầm quan trọng nào? Biên tập viên kiêm tác giả Hershel Shanks trả lời: “Bia Merneptah cho thấy vào năm 1212 TCN có một dân tộc gọi là Israel, và pha-ra-ôn của Ai Cập không những biết về họ mà còn lấy làm kiêu hãnh vì đã đánh bại dân này”. William G. Dever, giáo sư khảo cổ về Trung Đông phát biểu: “Bia Merneptah cho chúng ta biết chắc chắn điều này: Có một dân tộc sống trong xứ Canaan xưng là ‘dân Israel’, và vì thế người Ai Cập gọi họ là ‘dân Israel’. Người Ai Cập không có xu hướng xác nhận Kinh Thánh. Ngoài ra, họ không thể bịa đặt ra một dân tộc riêng biệt và tiêu biểu như ‘dân Israel’ nhằm mục tiêu tuyên truyền”.

Trong Kinh Thánh, Israel (Y-sơ-ra-ên) được đề cập lần đầu tiên khi Đức Chúa Trời đặt tên cho tộc trưởng Gia-cốp. Con cháu của 12 người con trai Gia-cốp được gọi là “dân Y-sơ-ra-ên”. (Sáng-thế Ký 32:22–28, 32; 35:9, 10) Nhiều năm sau, cả nhà tiên tri Môi-se lẫn Pha-ra-ôn của Ai Cập (Ê-díp-tô) dùng từ “Y-sơ-ra-ên” khi nói đến con cháu của Gia-cốp. (Xuất Ê-díp-tô Ký 5:1, 2) Bia Merneptah là tài liệu xưa nhất không thuộc Kinh Thánh, nói đến một dân tộc gọi là Israel.

[Các hình nơi trang 24]

Bia Merneptah

Ba ký hiệu sau cùng (từ phải sang trái)—một cái gậy để ném, một người đàn ông và một người đàn bà đang ngồi—cho biết Israel là dân ngoại

[Nguồn tư liệu]

Egyptian National Museum, Cairo, Egypt/Giraudon/The Bridgeman Art Library