‘Aani Geeman Minjjettida’ Buquraa Demmiyoogaa

“Geeman Xoossai minjjido erainne aadhdhida eratettai ubbai aani de7ees.” —QOLASIYAASA 2:3.

1, 2. (a) Ayba miishshati 1922n beettidonaa? Ha wodiyan he miishshati awan deˈiyoonaa? (b) Xoossaa Qaalay ubba asaa ayba shoobe shoobbii?

GEEMAN deˈiya buquraa demmiyoogee darotoo gitabadan odettees. Leemisuwau, metiya hanotan daro wodiyau keehi minnidi oottoogaappe guyyiyan, Biritaaniyaa biittaa arkkiyoloojisttee, Howard Kartteri 1922n garamissiyaabaa demmiis. I 5,000 gidiyaabata oyqqida, Gibxxe kawuwaa Tutankkahamena duufoy daro moorettibeennaagaa demmiis.

² Kartteri demmido miishshati keehi garamissiyaabata gidikkonne, he miishshatuppe daroti ha wodiyan muuzemiyan woykko asa kushiyan deˈoosona. He miishshati taarikiyaara woykko hiilla oosuwaara gayttidaagan goˈˈiyoobay deˈana danddayees; shin nu galla galla deˈuwau maaddiyoobi guutta woy mule maaddokkona. Gidikkokka, Xoossaa Qaalay tumuppe goˈˈiya buquraa koyanaadan nuna shoobbees. Hegau shoobettiday ubba asaa; qassi a goˈˈay hara ay buquraagaappekka aadhees.—Leemiso 2:1-6 nabbaba.

3. Yihooway baassi goynniyaageeti koyanaadan minttettiyo buquray goˈˈiyoy ayba ogiyaanee?

³ Yihooway baassi goynniyaageeti koyanaadan minttettiyo buquraa goˈˈaa qoppite. Hegaa mala buquratuppe issoy ha iita wodiyan nuna naagana danddayiya, ‘GODAASSI yayyiyoogaa.’ (Mazamure 19:9) ‘Xoossaa loyttidi eiriyoogee’ asi demmana danddayiyo boncho ubbaappe aadhiya, Ubbaappe Xoqqiya Xoossaara mata dabbotettaa medhanaadan oottana danddayees. Xoossay immiyo aadhida eratettaa, eraanne akeekaa buquraa goˈettiyoogan, galla galla deˈuwan nuna metiyaabaanne qofissiyaabaa xooni kiyana danddayoos. (Leemiso 9:10, 11) Hegaa mala alˈˈo buquraa waatidi demmana danddayiyoo?

Ayyaana Buquraa Demmiyoogaa

4. Ayyaana buquraa nuuni waatidi demmana danddayiyoo?

⁴ Buquraa darotoo ubbasan koyana bessiyo arkkiyoolojisttetuppenne hegaa mala hara asatuppe dumma ogiyan, ayyaana buqurata awan demmana danddayiyaakko nuuni eroos. Buquray deˈiyoosaa bessiya karttadan, Geeshsha Maxaafay Xoossay qaalaa gelido buquray deˈiyo sohuwaa nuna bessees. Kiristtoosa xeelliyaagan kiitettida PHauloosi: “Geeman Xoossai minjjido erainne aadhdhida eratettai ubbai aani de7ees” yaagidi xaafiis. (Qolasiyaasa 2:3) Nuuni ha xiqisiyaa nabbabiyo wode, kaallidi deˈiyaagaadan oychana danddayoos: ‘He buqurata nuuni koyana bessiyoy aybissee? Eti Kiristtoosan ‘geeman minjjettidoy’ ayba ogiyaanee? Nuuni eta waatidi demmana danddayiyoo?’ Zaaruwaa demmanau PHauloosi giidobaa ane akeekan pilggoos.

5. PHauloosi ayyaana buquraabaa xaafidoy aybissee?

⁵ PHauloosi he qaalata xaafidoy Qolasiyaasan deˈiya ishanttussa. ‘Eta wozanay minnana malanne eti siiquwan issippe’ gidana mala eta gishshau i baaxetiyoogaa etau yootiis. (Qolasiyaasa 2:1, 2 nabbaba.) I hegaadan etassi qoppidoy aybissee? Eta giddon Giriiketu eraa woykko Muuse Higgiyaa zaarettidi naaganaadan minttettiya issotu issotu hanotan ishantti sugettidoogaa PHauloosi akeekidoogee qoncce. I ishantta: “Kiristtoosappe gidenna timirttiyan ha sa7aa haariya ayyaanatu timirttiyaaninne asappe yiida eratettan, qassi mela cimuwan inttena ooninne  omooddenna mala naagettite” yaagidi mintti zoriis.—Qolasiyaasa 2:8.

6. PHauloosa zoriyaa nuuni wozanan wottana koshshiyoy aybissee?

⁶ Ha wodiyan, nunakka Seexaanaappenne a iita alamiyaappe hegaa mala sugettay gakkees. Xoossay deˈiyoogaa kaddiyoogaanne lodda laamiyaa gujjiya alamiyaa eray, asaa qofaa, kandduwaa, halchwaanne deˈo maaraa laammees. Alamiyan aahuwan bonchettiya daro baalati deˈanaadan worddo haymaanootee waanna gaaso gidiis. Televizhiiniyaa prograameti, pilmeti, muuziqaynne wodiyaa aattiyo hegaa mala darobati ashuwaa amuwaa denttettiyaabata; Intterineetiyan beˈiyo darobati yelagatu bolli gidin cimatu bolli daafabaa kaalettiyaageeta. Hageetanne alamee giigissiyo hara sugiyaabata darotoo goˈettiyoogee, Yihooway immiyo kaaletuwaappe nu qofaanne nu xeelaa sohuwaara deshissana danddayees; hegee nuuni tumu deˈuwaa minttidi oyqqennaadan oottees. (1 Ximootiyoosa 6:17-19 nabbaba.) Nuuni Seexaanaa piriyan gelennaadan koyiyaaba gidikko, PHauloosi Qolasiyaasa Kiristtaanetuyyo xaafido zoriyaa akeekanaunne wozanan wottanau koshshees.

7. PHauloosi Qolasiyaasa Kiristtaaneta maaddanaagaa yootido naaˈˈubati aybee?

⁷ PHauloosi Qolasiyaasa Kiristtaanetuyyo giidobaa zaarettidi qoppiyo wode, i etassi qoppiyoogaa yooti simmidi, eti minettanaadaaninne siiquwan issippe gidanaadan maaddiya naaˈˈubata yootidoogaa akeekoos. Koyruwan, eti ‘tumu akeekaa’ demmidoogaa ammanettanaadan yootiis. Eta ammanoy mino baasuwan eqqanaadan, eti Geeshsha Maxaafaappe akeekidobay likke gidiyoogaa ammanettana koshshees. (Ibraawe 11:1) Kaallidi, Xoossaa geeshsha xuuraa tumu ‘eraabaa’ yootiis. Eti tumau koyro timirttiyaappe aadhiyaabaa eranaunne Xoossaa ciimma yohuwaa loytti akeekanau koshshees. (Ibraawe 5:13, 14) Ha zoree Qolasiyaasa Kiristtaanetussinne ha wodiyan deˈiya nuussi goˈˈiya zore! Yaatin nuuni hegaadan waanidi ammanettanaunne tumu eraa demmanau danddayiyoo? PHauloosi Yesuus Kiristtoosabaa yootido: “Geeman Xoossai minjjido erainne aadhdhida eratettai ubbai aani de7ees” yaagiya ciimma qofan waanna gididabaa qonccissiis.

Kiristtoosan ‘Geeman Minjjettida’ Buquraa

8. Kiristtoosan ‘geeman minjjettidaagaa’ giya qaalaa birshshettaa qonccissa.

⁸ Aadhida eratettaanne eraa buqura ubbay Kiristtoosan ‘geeman minjjettiis’ giyoogee demmana danddayettennaba giyoogaa gidenna. Hegaappe, nuuni he buquraa demmanau keehippe baaxetanaunne nu xeelaa Yesuus Kiristtoosa bolli wottanau bessees giyoogaa. Hegee Yesuusi: “Ogee, tumainne de7oi tana; ta baggaarappe attin, ooninne ta Aawaakko baanau danddayenna” yaagidi babaa yootidoogaara moggottees. (Yohaannisa 14:6) Ee, Xoossaa eraa demmanau Yesuusi immiyo maadoynne kaaletoy nuussi koshshees.

9. Yesuusau ayba oosoti imettidonaa?

⁹ Yesuusi ‘oge’ gidiyoogaappekka haray, i ‘tumanne deˈo’ gidiyoogaa yootiis. Hegee i ba Aawaakko efiya oge gidiyoogaappe aadhiyaabaa oottiyoogaa bessees. Qassi Geeshsha Maxaafaa tumaa akeekanaunne merinaa deˈuwaa demmanau keehippe koshshiyaabaa Yesuusi oottees. Geeshsha Maxaafaa akeekan xannaˈiyaageeti demmanau naagiyo, Yesuusan geeman minjjettida buquray aara laggetiyay baynna alˈˈoba. Nu sinttanaa hidootaanne Xoossaara deˈiya dabbotaa keehippe minttiya buquratuppe amaridaageeta ane pilggoos.

10. Qolasiyaasa 1:19ppenne 2:9ppe Yesuusa xeelliyaagan ay akeekana danddayiyoo?

¹⁰“Kiristtoosa bollan Xoossatetta mereta kumettai de7ees.” (Qolasiyaasa 1:19; 2:9) Yesuusi zawi baynna wodiyau ba Aawaara saluwan deˈido gishshau, Xoossaa oonatettaanne a sheniyaa ooppenne aaruwan erees. Yesuusi saˈan haggaazido wode ubban, ba Aaway bana tamaarissidobaa harata tamaarissiisinne ba oottidoban ba Aawaappe demmido eeshshaa qonccissiis. Yesuusi: “Tana be7ida urai Aawaakka be7iis” yaagidoy hegaassa. (Yohaannisa 14:9) Xoossaa aadhida eratettaanne era ubbay geemettidoy  woykko deˈiyoy Kiristtoosaana; Yihoowabaa eranau nuuyyo danddayettida ubban Yesuusabaa akeekan xannaˈiyoogaappe aadhiya ogee baawa.

11. Yesuusanne Geeshsha Maxaafaa hiraagatu giddon ayba gaytotettay deˈii?

¹¹“Hananabay odettido halchoy Yesuusabaa markkattanaassa.” (Ajjuutaa 19:10, NW) Ha xiqisee, Geeshsha Maxaafan deˈiya daro hiraagati polettiyoogan Yesuusi waanna sohuwaa oyqqidoogaa bessees. Doomettaabaa 3:15n deˈiya, Yihooway yootido koyro hiraagaappe doommidi, Ajjuutaa maxaafan deˈiya boncho ajjuutaa gakkanaashin deˈiya Geeshsha Maxaafaa hiraagata loytti akeekana danddayiyoy, Mase Kawotettaara gayttidaagan Yesuusau deˈiya sohuwaa akeekiyoogaa xallaana. Yesuusi yaana geetettida Mase gidiyoogaa ammanennaageetussi Ibraysxxe Geeshsha Maxaafaa Xuufetun deˈiya hiraagatuppe daroti akeekanau metiyoy aybissakko hegee qonccissees. Masiyaa xeelliyaagan daro hiraagata oyqqida Ibraysxxe Geeshsha Maxaafaa Xuufeta nashshennaageeti Yesuusa issi gita asappe aattidi xeellennay aybissakkokka hegee qonccissees. Biron polettanau deˈiya Geeshsha Maxaafaa hiraagata Xoossaa asay akeekanau, Yesuusa eriyoogee keehippe maaddees.—2 Qoronttoosa 1:20.

12, 13. (a) Yesuusi “sa7au poo7o” gididoy ayba ogiyaanee? (b) Haymaanoote xumaappe naxa kiyidoogee, Kiristtoosa kaalliyaageeti ay oottanaadan giddii?

¹²“Taani sa7au poo7o.” (Yohaannisa 8:12; 9:5 nabbaba.) Yesuusi yelettanaappe daro wodiyaa kasetidi, hananabaa yootiya Isiyaasi: “Xuman hemettiya asai wolqqaama poo7uwaa be7iis; qassi sakkana xuma biittan de7iyaageetuyyo poo7oi poo7iis” yaagiis. (Isiyaasa 9:2) Yesuusi: “Intte nagaraappe simmite; aissi giikko, saluwaa kawotettai matattiis” yaagidi sabbakiyoogaa doommido wode, he hiraagay polettidoogaa kiitettida Maatiyoosi yootiis. (Maatiyoosa 4:16, 17) Yesuusa haggaazoy, asay ayyaanaban akeekaa demmanaadaaninne worddo haymaanootiyaa timirttiyaa aylletettaappe kiyanaadan oottiis. Yesuusi: “Tana ammaniya ubbai xuman de7enna mala, taani poo7o gidada sa7aa yaas” yaagiis.—Yohaannisa 1:3-5; 12:46.

¹³ Daro layttaappe guyyiyan, kiitettida PHauloosi ba mala Kiristtaanetuyyo: “Kase intte  xuman de7ideta; shin Godaa baggaara ha77i poo7uwan de7eeta; poo7uwan de7iya asaadan poo7uwan hemettite” yaagiis. (Efisoona 5:8) Kiristtaaneti haymaanoote xumaappe naxa kiyidi, pooˈuwan deˈiya asadan hemettana bessees. Yesuusi Deriyaa Bolla Timirttiyan: “Intte oottiyo lo77o oosuwaa be7idi, saluwan de7iya intte awaa galatana mala, intte poo7oi asa sinttan poo7o” yaagidi bana kaalliyaageetuyyo yootidoogaara hegee issi mala. (Maatiyoosa 5:16) Yesuusan minjjettida ha ayyaana buqurata nashshay? Neeni hegeeta nashshiyoogee haasayaaninne loˈˈo eeshshan haratuyyo eta qonccissanaadan denttettii?

14, 15. (a) Beni wode dorssaynne hara meheti tumu goynuwau waati goˈˈidonaa? (b) Yesuusi ‘Xoossaa dorssaa’ gididi oottiyoobay laggetiyaabi baynnaba gididoy aybissee?

¹⁴Yesuusi ‘Xoossaa dorssa.’ (Yohaannisa 1:29, 36) Geeshsha Maxaafaa kumettan, nagaray atto geetettanaadaaninne Xoossaakko shiiqanau dorssay keehippe goˈˈiis. Leemisuwau, Abrahaami ba naˈaa Yisaaqa yarshshana hanishin, Yisaaqa qohenna mala ayyo odettiisinne naˈaa gishshaa issi dorssa orggee imettiis. (Doomettaabaa 22:12, 13) Israaˈeeleti Gibxxe aylletettaappe kiyido wodekka, “GODAA Paasikaa” giigissuwau dorssay keehippe goˈˈiis. (Kessaabaa 12:1-13) Hegaa bollankka, Muuse Higgiyan dorssaanne deeshshaa gujjin dumma dumma mehiyaa yarshshiyo giigissoy deˈees.—Kessaabaa 29:38-42; Wogaabaa 5:6, 7.

¹⁵ Asi shiishshiyo hegaa mala ay yarshshonne gidin, nagaraappenne hayquwaappe muleera naxa kessanau danddayenna. (Ibraawe 10:1-4) Hara baggaara, Yesuusi ‘Xoossaa dorssaa; saˈaa nagaraa xayssiyaagaa.’ Hagaa xallaykka, hanno gakkanau asi demmido ayba buqurappenne Yesuusi aadhiya buqura gidanaadan oottees. Yaatiyo gishshau, nuuni wozuwaabaa akeekan xannaˈanau wodiyaa immanaunne ha gita giigissuwan ammaniyoogaa bessana koshshees. Nuuni hegaadan oottiyaaba gidikko, gita anjjuwaanne woytuwaa demmiyo hidootay, giishin “amarida dorssa wudiyau” saluwan Kiristtoosaara bonchuwaa demmiyo, qassi ‘hara dorssatussi’ Gannate saˈan merinaa deˈuwaa demmiyo hidootay deˈees.—Luqaasa 12:32; Yohaannisa 6:40, 47; 10:16.

16, 17. Yesuusi “nu ammanuwau huuphenne polo” gididi oottiyoobaa akeekiyoogee keehippe koshshiyoy aybissee?

¹⁶Yesuusi “nu ammanuwau huuphenne polo.” (Ibraawe 12:1, 2 nabbaba.) Ibraawe shemppo 11n, PHauloosi ammanuwaabaa mintti qonccissido qofaa demmoos; he sohuwan ammanuwau imettida qanttanne qoncce gidida birshshettaa, qassi ammanuwan leemiso gidiya Noha, Abrahaama, Saaro Raˈaabonne hegeetu mala attuma asatanne macca asata yootiis. PHauloosi he ubbabaa ba qofan oyqqidi, “Nu ammanuwau huuphenne polo gidiya Yesuusa xeelloos” yaagidi ba mala Kiristtaaneta zoriis. Aybissi?

¹⁷ Ibraawe shemppo 11n odettida ammanettida attumaageetinne maccaageeti, Xoossay qaalaa gelidobaa minttidi ammaniyaaba gidikkonne, Xoossay Masiyaa baggaaranne Kawotettaa baggaara hegaa waati polanaakko ubbabaa eribookkona. Hegaara gayttidaagan, eta ammanoy kumetta gidibeenna. Masiyaa xeelliya hiraagata xaafanaadan Yihooway goˈettido asatikka, eti xaafiyoobay ay keena koshshiyaakko loyttidi eribookkona. (1 PHeexiroosa 1:10-12) Ammanoy polo woykko kumetta gidana danddayiyo mexi issi ogee Yesuusa baggaara. “Nu ammanuwau huuphenne polo” gididi Yesuusi oottiyoobaa loyttidi akeekiyoogeenne ammanidi ekkiyoogee ay keena koshshiyaabee!

 Aggennan Koyite

18, 19. (a) Kiristtoosan geeman minjjettida ayyaanaaban hara buqurata yoota. (b) Nuuni ayyaana buqurata demmanau Yesuusakko aggennan xeellana bessiyoy aybissee?

¹⁸ Xoossay asaa naata ashshanau halchido halchuwan Yesuusau deˈiya gita sohuwaa xeelliyaagan guttabaa beˈida. Yesuusan geeman minjjettida ayyaana buqurati haratikka deˈoosona. Hegeeta demmiyoogee nuussi ufayssaanne anjjuwaa ehees. Leemisuwau, kiitettida PHeexiroosi Yesuusi, “Deˈuwaa Kalˈˈatiya Waannaa,” qassi pooˈiya “maallado xoolinttiyaa” gidiyoogaa yootiis. (Oosuwaa 3:15, NW; 5:31; 2 PHeexiroosa 1:19) Geeshsha Maxaafay “Amin77i” giya qaalaakka Yesuusau goˈettees. (Ajjuutaa 3:14) Ha qaalatu birshshettaanne eti qonccissiyo xoqqa sohuwaa eray? Yesuusi giidoogaadan aggennan “koyite; intte demmana.”—Maatiyoosa 7:7.

¹⁹ Taarike wode ubban Yesuusaagaa keena deˈoy bessiyaagaa gididonne nu merinaa ufayssaara keehi mata gaytotettay deˈiyoogaa gidido asi baawa. Kumetta wozanaappe koyiya ooninne metootennan demmiyo ayyaana buqurati an deˈoosona. ‘Aani geeman minjjettida’ buquraa neeni demmada ufayttanaadaaninne anjjettanaadan amottoos.

Hassayay?

• Kiristtaaneti ayba buquraa koyanaadan zoree imettidee?

• PHauloosi Qolasiyaasa Kiristtaanetussi yootido zoree ha wodiyan nuussi bessiya zore gididoy aybissee?

• Kiristtoosan ‘geeman minjjettida’ ayyaana buquratuppe amaridaageeta yootanne qonccissa.

[Oyshata]

[Sinttaa 11n deʼiya misiliyaa]

Geeshsha Maxaafay buquray deˈiyoosaa bessiya karttadan, Kiristtoosan ‘geeman minjjettida’ aquwaakko nuna kaalettees