Neeni kase erenna biitti biidabadan qoppa. He biittaa asay, wogay, qumaynne eti zalˈˈiyawu goˈettiyo miishshay neeni eriyoogaappe keehi dumma. Hegee nena ufayssennan aggana danddayees.

Geeshsha Maxaafaa nabbabiyoogaa doommiyo wode neeyyo hegaadan siyettana danddayees. He wode, neeni erenna beni wodebaa nabbabaasa. Leemisuwawu, Pilisxxeemata giyo asatubaa, ‘maayuwaa pooshshiyoogaa’ mala, ha wodiyan daro asay erenna wogaabaa, woy qassi mannaa giyo qumaabaa, woy saqile giyo santtimiyaabaa akeekaasa. (Kessaabaa 16:31; Yaasa 13:2; 2 Sameela 3:31; Hizqqeela 45:12) Ha ubbabay akeekanawu metiyaabaa gidana danddayees. Kase erenna biitti beˈanawu biyo wodiyaagaadan, neeyyo qonccissana danddayiya uri nena maaddiyaakko ufayttikkii?

Geeshsha Maxaafay 16tta xeetu layttan K.K. xaafettiyoogaa doommoosappe haa simmin asay maaduwaa demmidi he maxaafaa qofaa akeekiis. Leemisuwawu, Israaˈeela deriyaa kaalettida koyro bitanee Muusee, Higgiyan xaafettidabaa “qonccissiyoogaa doommiis.”—Zaarettido Wogaa 1:5.

Hegee hanoosappe 1000 laytta gidiya wodee aadhi simminkka Xoossaa Qaalaa loytti tamaarissiya asati deˈoosona. Yerusalaame kataman 455n K.K., naata gujjin, cora Ayhudati dabaaban shiiqidosona. He wode, Xoossaa Qaalaa tamaarissiyaageeti bantta cenggurssaa xoqqu oottidi ‘Xoossaa Higgiyaa Maxaafaa nabbabidosona.’ Eti harabaakka oottidosona. “Nabbabettidaagee woigiyaakko, asai erana mala, birshshidi qonccissidosona.”—Nahimiyaa 8:1-8.

Ichashu xeetu layttappe guyyiyan, Yesuusikka asaa hegaadan tamaarissiis. Ubba, i erettiyo waannabay tamaarissiyaagaa gidiyoogaana. I shiiqida cora asaakka, asaa issuwaa issuwaakka tamaarissiis. Issitoo, keehi cora asaa keehi erettida Deriyaa Bolla Timirttiyaa tamaarissiis; yaatin, “asai i tamaarissiyoogan garamettiis.” (Maatiyoosa 5:1, 2; 7:28) Yesuusi erissiyo ashkkarati naaˈˈati, 33 M.Ln Yerusalaame heeran deˈiya qeeri katamaa biishin, i “Xoossaa maxaafatu ubban babai xaafettidaagaa etassi birshshiis.”—Luqaasa 24:13-15, 27, 32.

Yesuusi erissiyo ashkkaratikka Xoossaa Qaalaa tamaarissidosona. Issi wode, Toophiyaa kawotettan suntta gidida issi bitanee Xoossaa Qaalaa nabbabees. Yesuusi erissiyo ashkkaray Piliphoosi bitaniyaakko shiiqidi, “Neeni nabbabiyoogaa akeekai?” yaagidi oychiis. Oychin Toophiyaa asa gidida bitanee, “Tau odidi akeekissiya asi bainnan waanidi akeekettii?” yaagidi zaariis. Yaagin Piliphoosi bitanee nabbabiyoobaa ayyo loytti qonccissiis.—Oosuwaa 8:27-35.

Beni Xoossaa Qaalaa tamaarissida asatuugaadan, ha wodiyan deˈiya Yihoowa Markkatikka kumetta saˈan 239 biittan asaa Geeshsha Maxaafaa tamaarissoosona. (Maatiyoosa 28:19, 20) Eti saaminttan saaminttan uddufun miiloone gidiya asay Geeshsha Maxaafaa akeekanaadan maaddoosona. He asatuppe daroti kase Kiristtaane haymaanootiyaa kaallokkona. Xannaˈissanawu miishsha qanxxissokko; qassi asay ba son woy bawu injjetiya harasan xannaˈees. Ubba issoti issoti silkkiyan xannaˈoosona; harati qassi komppiteriyaa woy hegaa mala hara miishshaa goˈettidi biiduwan xannaˈoosona.

He xinaatiyan neeni waanada goˈettana danddayiyaakko loyttada eranawu Yihoowa Markkatuppe issuwaa oycha. Geeshsha Maxaafay akeekanawu metiya maxaafa gidennaagaa neeni erana; ubbakka neeni “kumettanne lo77o ooso ubbau giigidaagaa” gidana mala, Geeshsha Maxaafay “tumatettaa tamaarissanau, balaa seeranau, mooruwaa suurissanaunne xillotetta de7uwau zoriyaa immanau” maaddees.—2 Ximootiyoosa 3:16, 17.