Mationan-o ka karig-on? Nakaeksperyensya ka na ba nga . . .

• mamatayan hin hinigugma?

• magkaada maiha nga sakit?

• maapektohan hin kalamidad?

An mga researcher nasiring nga diri la ha dagku nga mga problema nagkikinahanglan hin karig-on. Bisan an istres tungod han gudtiay nga mga problema mahimo makaapekto ha imo kahimsog. Salit importante nga kultibaron mo an pagin marig-on, anoman kaguti o kadaku an imo mga problema.

•  Ano an karig-on?

•  Kay ano nga kinahanglan mo magin marig-on?

•  Paonan-o mo makukultibar an pagin marig-on?

•  An ginsisiring han iba nga batan-on

An karig-on amo an abilidad nga maatubang hin malampuson an mga pagbag-o ngan mga problema ha kinabuhi. An marig-on nga mga tawo may mga problema liwat. Pero nakakaya nira ito—bangin may-ada ito maraot nga mga epekto ha ira, pero nagigin mas marig-on la lugod hira.

• Tungod kay diri malilikyan an mga problema. An Biblia nasiring: “Diri pirme an maglaksi an nagdadaog ha rumba, . . . diri pirme an mga may kahibaro an naglalampos, kay an panahon ngan diri ginlalaoman nga mga hitabo naabot ha ira ngatanan.” (Eclesiastes 9:11) Ano an leksyon? Nag-aantos bisan an mag-opay nga mga tawo—kaurogan na diri tungod kay may nahimo hira nga sayop.

• Tungod kay an pagin marig-on nakakaprotektar ha imo. Usa nga counselor ha hayskul an nagsiring: “Mas nagtikadamu yana nga estudyante an napakadto ha akon opisina tungod kay hamubo an ira grado ha usa nga eksam o tungod han diri maopay nga ginsiring mahitungod ha ira ha social media.” Bisan kon baga hin gutiay la ini nga problema, siring niya, kon an estudyante diri maaram kon paonan-o ini aatubangon, mahimo hiya magkaada “sakit ha hunahuna ngan emosyon.” a

• Tungod kay an pagin marig-on makakabulig ha imo yana ngan kon adulto ka na. May kalabotan ha mga kapakyasan ha kinabuhi, hi Dr. Richard Lerner nagsurat: “Bahin han pagin malampuson ngan mapulsanon nga adulto an pagbangon tikang ha sugad nga mga eksperyensya, an paghimo hin bag-o nga mga tumong o pamiling hin iba nga mga paagi basi matuman an aton karuyag himoon.” b

• Magkaada husto nga panhunahuna ha imo problema. Hibaroi an kaibahan han dagku nga mga problema ngan gudti nga mga problema. An Biblia nasiring: “An usa nga lurong nagpapakita dayon han iya kaaringit, pero an maaramon nga tawo nagpapalabay han pag-insulto.” (Proberbios 12:16) Diri ngatanan nga problema kinahanglan magkaada daku nga epekto ha imo.

  “Ha eskwelahan, an akon mga klasmeyt sobra magreklamo bisan ha gudtiay la nga mga butang. Katapos, ginsisidngan hira han ira kasangkayan ha social media nga tama la an ira ginbuhat—ngan nakakadugang ito han ira kasina, salit mas nakukurian la lugod hira nga diri sobra nga magreak ha ira mga problema.”—Joanne.

• Mahibaro tikang ha iba. An Biblia nasiring: “Sugad la nga an puthaw nagpapatarom han igkasi-puthaw, an usa nga tawo nagpapatarom han iya sangkay.” (Proberbios 27:17) Mahimo kita mahibaro hin importante nga mga leksyon tikang ha mga tawo nga nakaeksperyensya hin magkuri nga mga problema.

  “Kon nakikiistorya ka ha iba, nahibabaroan mo nga nag-agi hira hin damu nga magkuri nga problema, pero OK na hira yana. Pakiistorya ha ira ngan hibaroi kon ano an ira ginbuhat o waray buhata basi makaya an ira sitwasyon.”—Julia.

• Magin mapailubon. An Biblia nasiring: “An matadong nga tawo bangin matumba hin pito ka beses, ngan mabuhát hiya utro.” (Proberbios 24:16) Nagkikinahanglan hin panahon basi maakseptar an makuri nga mga sitwasyon, salit ayaw kahipausa kon may mga panahon nga nasusubo ka. An importante, ‘nabuhát ka utro.’

  “Kon nabangon ka tikang ha usa nga problema, kinahanglan matambal an mga kasakit ha imo kasingkasing. Usa ito nga proseso, ngan nagkikinahanglan ito hin panahon. Nahibaroan ko nga samtang nalabay an panahon, nagigin mas masayon para ha akon nga makarekober.”—Andrea.

• Magin mapasalamaton. An Biblia nasiring: “Ipakita an iyo pagkamapasalamaton.” (Colosas 3:15) Anoman kadaku an imo problema, pirme may-ada mga butang nga mahimo mo igpasalamat. Paghunahuna hin tulo nga butang kon kay ano nga maopay mabuhi.

  “Kon may gin-aagian ka nga kakurian, bangin diri mo malikyan nga magsiring, ‘Kay ano nga ako?’ Kon marig-on ka, diri ka magpupokus ha imo mga problema. Lugod, pipilion mo nga magin positibo ngan mapasalamaton ha kon ano an may-ada ka o kon ano an kaya mo himoon.”—Samantha.

• Magin kontento. Hi apostol Pablo nagsiring: “Nahibaro ako ha pagin kontento anoman an akon kahimtang.” (Filipos 4:11, footnote) Diri kontrolado ni Pablo an magkuri nga sitwasyon nga iya naeksperyensyahan. Pero an kaya niya kontrolon amo an iya reaksyon. Determinado hi Pablo nga magpabilin nga kontento.

  “Na-realize ko nga an akon siyahan nga reaksyon ha mga kakurian diri pirme amo an pinakamaopay. Tumong ko nga magin positibo ha bisan ano nga sitwasyon. Makakaopay ito ha akon ngan pati liwat ha iba.”—Matthew.

• Pag-ampo. An Biblia nasiring: “Ipasa ngadto kan Jehova an imo pinas-an, ngan bubuligan ka niya. Diri gud niya papabay-an nga matumba an usa nga matadong.” (Salmo 55:22) An pag-ampo diri la basta nagpapagaan han imo inaabat. Usa ito nga tinuod nga komunikasyon ha imo Maglalarang, nga ‘nagtatagad ha imo.’—1 Pedro 5:7.

  “Diri ko kinahanglan atubangon an mga problema nga ako la. Kon iginsusumat ko ha pag-ampo an ngatanan ko nga problema ngan ginpapasalamatan an Dios ha mga bendisyon nga akon nakakarawat, nawawara an akon negatibo nga mga inaabat tungod kay nagpupokus ako ha mga bendisyon ha akon ni Jehova. Importante gud an pag-ampo!”—Carlos.