Handurawa an usa nga kampo hin mga sundalo nga nahimumutang ha igbaw han mamara ngan batuhon nga kabukiran. An Pilisteohanon nga kasundalohan nga nagkakampo dida hito may nakita nga nakapainteres ha ira: Duha nga lalaki nga Israelita nga natindog ha tabok han pangpang. Nakatawa an mga sundalo​—para ha ira, diri hira tarhog. Maiha na nga ginraraugdaog han mga Pilisteohanon an mga Israelita, nga diri ngani nakakapabaid han ira mga garamiton ha pag-uma kon diri hira kumadto ha mga Pilisteohanon para magpabulig. Salit kulang hin armas ini nga mga sundalo nga Israelita. Labot pa hito, duha la hira! Bisan pa kon armado hira, ano nga kadaot an ira mahihimo? Mayaangyaang nga ginsinggitan hira han mga Pilisteohanon: Sagka kamo ngadi ha amon, ngan tututdoan namon kamo hin leksyon!​—1 Samuel 13:19-23; 14:11, 12.

 Ha pagkamatuod, an mga Pilisteohanon an matututdoan hin leksyon. An duha nga Israelita linugsong ha pangpang, tinabok, ngan nagtikang sumagka ha pinakahirani nga dapit han kampo. Bakilid ito hinduro, salit kinahanglan nira magkamang ha mga bato; bisan pa hito, padayon la gihapon hira nga nagtipakadto ha kampo! (1 Samuel 14:13) Yana, nakikita na han mga Pilisteohanon nga armado an lalaki nga nangunguna; nasunod ha iya an iya paradara han armas. Pero hiya la ba ngan an iya paradara han armas an masulong ha bug-os nga kampo? Lurong ba hiya?

 Diri hiya lurong; usa hiya nga tawo nga may daku nga pagtoo. Hiya hi Jonatan, ngan an mga Kristiano yana may makukuha la gihapon nga leksyon tikang ha istorya han iya kinabuhi. Bisan kon diri kita naapi ha literal nga girra, damu an aton mahibabaroan kan Jonatan mahitungod han kaisog, pagkamaunungon, ngan pagin diri makikalugaringon​—mga kalidad nga ginkikinahanglan naton basi magkaada marig-on nga pagtoo.​—Isaias 2:4; Mateo 26:51, 52.

 Basi masabtan naton kon kay ano nga ginsulong ni Jonatan ito nga kampo, kinahanglan hibaroan naton an iya gintikangan. Hi Jonatan an suhag nga anak ni Saul, an siyahan nga hadi han Israel. Han gindihogan hi Saul sugad nga hadi, olitawo na hi Jonatan, posible nga 20 anyos na o sobra pa. Baga hin duok hi Jonatan ha iya tatay, nga agsob mag-istorya ha iya anak hin pribado nga mga butang. Hito nga mga panahon, diri la niya kilala an iya tatay ha pagin hitaas, gwapo, ngan maisugon nga girriro kondi sugad nga usa nga tawo nga may daku nga pagtoo ngan mapainubsanon. Nakita ni Jonatan kon kay ano nga hi Saul an ginpili ni Jehova nga magin hadi. Bisan hi propeta Samuel nagsiring nga waray pariho kan Saul ha Israel!​—1 Samuel 9:1, 2, 21; 10:20-24; 20:2.

 Sigurado nga usa nga pribilehiyo para kan Jonatan an pakig-away ha mga kaaway han katawohan ni Jehova ha pagpanguna han iya tatay. Ito nga mga away diri pariho han mga girra han mga nasud yana. Hadto, ginpili ni Jehova an nasud han Israel basi magrepresentar ha iya, ngan pirme ito gin-aatake han mga nasud nga nagsisingba ha buwa nga mga dios. An mga Pilisteohanon, nga naimpluwensyahan han pagsingba han mga dios sugad kan Dagon, agsob magsari nga talumpiguson o bungkagon pa ngani an pinili nga katawohan ni Jehova.

 Salit para ha mga tawo nga pariho kan Jonatan, an pakig-away usa nga kapahayagan han maunungon nga pag-alagad kan Jehova nga Dios. Ngan ginbendisyonan ni Jehova an mga pangalimbasog ni Jonatan. Waray pag-iha katapos mahitrono hi Saul sugad nga hadi, ginpili niya an iya anak nga magin kumander han 1,000 nga sundalo, ngan ginpangunahan hira ni Jonatan ha pagsulong ha kampo han mga Pilisteohanon ha Geba. Bisan kon kulang hin armas an iya kasundalohan, nagdaog hi Jonatan ha bulig ni Jehova. Basi makabulos, an mga Pilisteohanon nagtirok hin damu hinduro nga kasundalohan. Damu han sundalo ni Saul an nahadlok. May nanadlagan ngan nanago, ngan an pipira dinapig pa ngani ha mga kaaway! Pero waray gud magluya an kaisog ni Jonatan.​—1 Samuel 13:2-7; 14:21.

 Sugad han gin-unabi ha tinikangan, nagdesisyon hi Jonatan nga sekreto nga lumakat kaupod han iya paradara han armas. Han hirani na hira ha kampo han mga Pilisteohanon ha Mikmas, ginsumatan ni Jonatan an iya paradara han armas mahitungod han iya plano. Mapakita hira ha Pilisteohanon nga kasundalohan didto. Kon ayaton hira han mga Pilisteohanon nga sumagka basi makig-away ha ira, sinyales ito nga bubuligan ni Jehova an iya mga surugoon. Inuyon dayon an paradara han armas, posible tungod han makapadasig nga ginsiring ni Jonatan: “Waray makakapugung kan Jehova ha pagluwas pinaagi ha damu o ha gutiay.” (1 Samuel 14:6-10) Ano an iya karuyag sidngon?

 Matin-aw nga kilala gud ni Jonatan an iya Dios. Sigurado nga maaram hiya nga ha naglabay, ginbuligan ni Jehova an iya katawohan nga mapirde an mga kaaway bisan kon mas damu ito kay ha ira. Usahay, usa la ngani nga tawo an Iya ginagamit basi magdaog. (Hukom 3:​31; 4:​1-​23; 16:23-​30) Salit maaram hi Jonatan nga diri importante ha mga surugoon han Dios an kadamu, kusog, o armas, kondi an ira pagtoo. Salit tungod han pagtoo, hi Jehova an ginpadesisyon ni Jonatan kon masulong ba hiya ha kampo upod an iya paradara han armas; nangaro hiya hin tigaman nga magpapakita nga gin-uuyonan hiya ni Jehova. Han nakita ni Jonatan an tigaman, maisugon nga sinulong hiya.

 Tagda an duha nga bahin han pagtoo ni Jonatan. Siyahan, may-ada hiya matinalahuron nga kahadlok ha iya Dios nga hi Jehova. Maaram hiya nga an Dios nga Makagarahum-ha-ngatanan diri nadepende ha kusog han tawo basi matuman an iya katuyoan, pero nalilipay hi Jehova ha pagbendisyon ha matinumanon nga mga tawo nga nag-aalagad ha iya. (2 Kronikas 16:9) Ikaduha, hi Jonatan nangaro hin tigaman han pag-uyon ni Jehova antes hiya gumios. Yana, diri kita nangangaro ha Dios hin milagroso nga mga tigaman basi masiguro nga gin-uuyonan niya an aton ginbubuhat. Tungod kay may-ada na kita han kompleto nga Biblia, aada na an ngatanan naton nga ginkikinahanglan basi masabtan an kaburut-on han Dios. (2 Timoteo 3:16, 17) Ginkukonsulta ba naton an Biblia antes maghimo hin importante nga desisyon? Kon amo, iginpapakita naton nga mas importante ha aton an kaburut-on han Dios kay han aton​—pariho kan Jonatan.

 Salit an duha nga lalaki, an girriro ngan an paradara han armas, madagmit nga sinagka tipakadto ha kampo. Han nasantop han mga Pilisteohanon nga ginsusulong hira, nagpadara hira hin mga sundalo basi makig-away hinin duha nga sinulong. Labot la nga damu an mga Pilisteohanon, maopay liwat an ira pwesto kay aadto hira ha hitaas nga dapit, salit masayon la unta nira mapatay an duha nga sinulong. Pero sunod-sunod nga ginpatumba ni Jonatan an mga sundalo ngan ginpamatay ito han iya paradara han armas nga nakada ha iya luyo. Ha halipot la nga distansya, nakapatay inin duha nga lalaki hin 20 nga kaaway! Ngan may ginbuhat pa hi Jehova. Ini an aton mababasa: “May pangurug ha tirokan, ha uma, ngan dida ha ngatanan nga mga tawo; an kasondalohan nga bantay, ngan an manguruha han dinag-an, hira liwat nangurug; ngan an tuna nabantad: busa may daku kaopay nga pangurug.”​—1 Samuel 14:15.

 Tikang ha hirayo, nakikita nira Saul ngan han iya mga sundalo samtang nasasamok ngan nagkakarigumok an mga Pilisteohanon, nga nagtikang na ngani magparaptayay! (1 Samuel 14:16, 20) An mga Israelita nagkaada kaisog ngan sinulong, posible nga nanguha hin mga armas tikang ha nagkamatay nga mga Pilisteohanon. Hito nga adlaw, gintagan ni Jehova hin daku nga kadaogan an iya katawohan. Ngan waray hiya magbag-o tikang hito nga panahon. Kon magpapakita kita yana hin pagtoo ha iya, sugad han ginbuhat ni Jonatan ngan han iya paradara han armas nga waray ngarani, diri gud kita magbabasol han aton desisyon.​—Malakias 3:6; Roma 10:11.

 Diri pariho kan Jonatan, waray malipay hi Saul hito nga kadaogan. Hi Saul nakabuhat hin seryoso nga mga sayop. Waray niya sugta an ginpili ni Jehova nga hi propeta Samuel pinaagi ha paghalad nga sadang la unta buhaton han propeta nga usa liwat nga Levita. Pag-abot ni Samuel, ginsidngan niya hi Saul nga tungod hito nga iya pagsupak, diri magpapadayon an iya ginhadian. Katapos, han ginpakadto ni Saul an iya mga sundalo ha girra, iya anay hira ginpasumpa hinin linurong nga sumpa: “Maghikaraut an tawo nga kumaon hin bisan ano nga karan-on ngada ha ka kolop, ngan ako makabulus ha akon mga kaaway”!​—1 Samuel 13:10-​14; 14:24.

 Ini nga ginsiring ni Saul usa nga sinyales nga nagigin maraot na hiya nga tawo. Ini ba nga tawo nga mapainubsanon ngan mahadlukon ha Dios nagigin ambisyoso na ngan hambog? Aw, waray gud magsugo hi Jehova nga tagan hin diri makatadunganon nga restriksyon an maisugon ngan maduruto nga mga sundalo. Ngan kumusta man an ginsiring ni Saul nga tubtob nga “ako makabulus ha akon mga kaaway”​—karuyag sidngon ba hini nga naghunahuna hi Saul nga para la ha iya ini nga girra? Nahingalimtan ba ni Saul nga an hustisya ni Jehova amo an importante ngan diri an kan Saul hingyap nga makabulos, mahimaya, o magdaog?

 Diri maaram hi Jonatan mahitungod hinin linurong nga iginpasumpa han iya tatay. Tungod kay kapoy gud hiya tikang ha girra, iya igintunlob ha udlan an iya baston ngan tumilaw hin dugos; inabat dayon niya nga nahibalik an iya kusog. Katapos, usa han iya mga sundalo an nagsumat ha iya mahitungod han pagdiri han iya tatay ha pagkaon. Hi Jonatan binaton: “An akon amay nagsamok han tuna: tan-awa, nanginginyupo ako ha iyo, kon naonan-o nga naghayag an akon mga mata, tungud han pagtilaw ko hini nga gutiay nga dugus. Diri ba malabi pa gud kon ha pananglitan an katawohan nakapatuyang pagkaon niyan nga adlaw han dinag-an ha ira mga kaaway nga ira hinagian? Kay yana an patay han mga Pilisteohanon diri daku kaopay.” (1 Samuel 14:25-30) Husto hiya. Hi Jonatan maunungon nga anak, pero diri hiya basta nagsisinunod-sunod la. Diri hiya basta na la nga nauyon ha bisan ano nga ginbubuhat o ginyayakan han iya tatay, ngan tungod hito nga iya timbang nga panhunahuna ginrespeto hiya han iba.

 Han hinbaroan ni Saul nga ginsupak ni Jonatan an iya igindidiri, waray la gihapon niya karawata nga kalurongan an iya sugo. Lugod, kombinsido hiya nga sadang patayon an iya mismo anak! Waray rumiwa hi Jonatan o makimalooy. Tagda an iya makatirigamnan nga baton. Tungod han iya pagin diri makikalugaringon, nagsiring hiya: “Kitaa, kinahanglan ako mamatay”! Pero, nagsiring an mga Israelita: “Papatayon ba hi Jonatan nga nagbuhat hinin daku nga kaluwasan han Israel? Ipaharayo tikang hito: Sugad nga hi Jehova buhi, waray usa nga buhok han iya olo nga mahoholog ha tuna; kay hiya nagbuhat upud han Dios hini nga adlaw.” Ano an resulta? Waray nahimo hi Saul. An asoy nagsiring: “Busa ginluwas hi Jonatan han katawohan, nga diri hiya mamatay.”​—1 Samuel 14:43-45.

 Tungod han kaisog, pagin maduruto, ngan pagin diri makikalugaringon, nagkaada hi Jonatan maopay nga reputasyon. Han nameligro hiya, natalwas hiya tungod han iya reputasyon. Maopay nga pamalandungon naton kon ano nga ngaran, o reputasyon, an aton ginhihimo kada adlaw. An Biblia nasiring nga presyoso gud an maopay nga ngaran. (Eklesiastes 7:1) Pariho kan Jonatan, kon mangangalimbasog kita ha paghimo hin maopay nga ngaran ha atubangan ni Jehova, an aton reputasyon magigin daku nga bahandi.

 Bisan pa han mga sayop ni Saul, hi Jonatan padayon nga maunungon nga nakig-away dapig ha iya tatay ha sulod hin mga katuigan. Mahahanduraw naton an iya kasubo samtang nakikita niya an iya tatay nga nagigin diri na masinugtanon ngan nagigin hambog. Nagtikaduro an karaotan han iya tatay, ngan waray nahimo hi Jonatan ha pagpugong hito.

 Nag-uraura an problema han ginsugo ni Jehova hi Saul nga makig-away ha mga Amalekanhon nga magraot gud nga mga tawo, nga ha panahon pa ni Moises igintagna na ni Jehova an kabungkagan hinin bug-os nga nasud. (Eksodo 17:14) Ginsugo hi Saul nga patayon an ngatanan nira nga hayop pati an ira hadi nga hi Agag. Nagdaog hi Saul ha girra, ngan sigurado nga sugad han pirme ginbubuhat ni Jonatan, kaupod hiya ha maisugon nga pakig-away ha pagpanguna han iya tatay. Pero dayag nga ginsupak ni Saul hi Jehova​—waray niya pataya hi Agag pati an mga hayop ngan gintipigan niya an mga bahandi. Iginpahayag ni propeta Samuel an ultimo nga paghukom ni Jehova kan Saul: “Tungud kay imo diniri an polong ni Jehova, iya ka man isinikway tikang ha pagkahadi.”​—1 Samuel 15:​2, 3, 9, 10, 23.

 Waray pag-iha katapos hito, ginkuha ni Jehova an iya baraan nga espiritu tikang kan Saul. Tungod kay waray na an mahigugmaon nga paggiya ni Jehova, madagmit na magbag-o an emosyon ni Saul, madali na hiya masina, ngan nagin hadlukon na hinduro. Baga hin an maopay nga espiritu nga tikang ha Dios nasaliwnan hin maraot nga espiritu. (1 Samuel 16:14; 18:10-12) Sigurado nga nasubo gud hi Jonatan nga makita nga an iya maopay hadto nga tatay nagin maraot na gud! Bisan pa hito, waray gud magluya an kan Jonatan maunungon nga pag-alagad kan Jehova. Ginsuportaran niya an iya tatay tubtob ha iya mahihimo, bisan kon usahay ginpaprangka niya hiya, pero waray mawara an iya pokus ha iya diri nagbabag-o nga Dios ngan Amay nga hi Jehova.​—1 Samuel 19:​4, 5.

 May hinigugma ka ba, bangin duok nga kapamilya, nga tigda nga nagbag-o para ha karaotan? Masakit gud ito nga eksperyensya. An ehemplo ni Jonatan nagpapahinumdom ha aton han ginsurat han salmista: “Kon an akon amay ngan an akon iroy magpasibaya ha akon, dida hini kukuha-on ako ni Jehova.” (Salmos 27:10) Maunungon hi Jehova. Kukuhaon ka liwat niya ngan hiya an magigin imo pinakamaopay nga Amay nga imo mahuhunahuna, anoman an bangin himoon han diri perpekto nga mga tawo nga makakapasubo o makakapaluya ha imo.

 Posible nga nahibaroan ni Jonatan nga kukuhaon ni Jehova an pagkahadi tikang kan Saul. Ano an reaksyon ni Jonatan? Nahunahuna ba niya kon magigin ano nga klase hiya nga magmarando? Naglalaom ba hiya nga matatadong niya an pipira nga sayop han iya tatay, ngan magigin maopay hiya nga susbaranan sugad nga maunungon ngan masinugtanon nga hadi? Diri kita maaram kon ano an iya ginhuhunahuna; maaram la kita nga diri gud mahitatabo ito nga mga ginlalaoman. Iginpapasabot ba hini nga ginpabay-an ni Jehova inin matinumanon nga tawo? Diri. Kay ngani, iya gin-gamit hi Jonatan ha pagpakita han usa han pinakamaopay nga ehemplo han maunungon nga pagkamagsangkay nga nairekord ha Biblia! Ito nga pagkamagsangkay amo an magigin pokus ha usa pa nga artikulo mahitungod kan Jonatan.