1-3. (a) Ano an usa han mag-opay nga regalo ni Jehova ha aton? Paonan-o naton ito magagamit ha sayop nga paagi? (b) Paonan-o naton angay gamiton an regalo nga abilidad ha pagyakan?

USA nga tatay an naghatag hin bisikleta ha iya tin-edyer nga anak nga lalaki. Nalilipay hiya nga tagan an iya anak hin sugad kaespesyal nga regalo. Pero ano man kon an anak diri maghirot ha pagbisikleta ngan makabunggo hiya hin tawo? Ano an aabaton han tatay?

² Hi Jehova an Humaratag ‘han tagsa nga maopay nga regalo ngan han tagsa nga perpekto nga hatag.’ (Santiago 1:17) Usa han iya mag-opay nga regalo ha aton amo an aton abilidad ha pagyakan. Pinaagi hito, naipapahayag naton an aton ginhuhunahuna ngan gin-aabat. Nakakayakan kita hin mga butang nga nakakabulig ha mga tawo ngan nakakaopay han ira pag-abat. Pero an aton ginyayakan puydi liwat makadaot ha iba ngan makasakit ha ira.

³ An abilidad ha pagyakan gamhanan gud, ngan hi Jehova nagtututdo ha aton kon paonan-o gagamiton hin maopay ito nga regalo ha aton. Nasiring hiya ha aton: “Diri gumawas ha iyo baba an dunot  nga pulong, kondi an maopay la para ha pagparig-on uyon ha panginahanglan, basi makahatag ito hin kapulsanan ha mga namamati.” (Efeso 4:29) Aton usisahon kon paonan-o naton magagamit ini nga regalo tikang ha Dios ha paagi nga makakapalipay ha iya ngan makakadasig ha iba.

4, 5. Ano an aton nahibabaroan tikang ha mga proberbio ha Biblia mahitungod ha gahum han pagyakan?

⁴ An mga pulong may gahum, salit kinahanglan maghirot kita ha aton ginsisiring ngan ha paagi han aton pagsiring hito. An Proberbios 15:4 nasiring: “An kalmado nga dila usa nga kahoy han kinabuhi, pero an baliko nga panyakan nakakahulop.” Sugad la nga an maopay nga kahoy nakakarepresko ngan naghahatag hin kinabuhi, an maopay nga mga pulong nakakarepresko ha namamati. Ha luyo nga bahin, an diri maopay nga mga pulong nakakasakit ha iba ngan nakakapasubo ha ira.​—Proberbios 18:21.

⁵ “An mga pulong nga diri ginhuhunahuna pariho han mga buno hin espada,” nasiring an Proberbios 12:18. An diri maopay nga mga pulong puydi makahatag hin kasakit ha emosyon ngan makadaot han maopay nga mga relasyon. Bangin nahinunumdoman mo han ginyaknan ka hin diri maopay ngan nasakitan ka gud. Pero ito nga proberbio padayon nga nasiring: “An dila han mga maaramon usa nga tambal.” An mga pulong nga ginhunahuna hin maopay mahimo makaliaw ha masurub-on nga kasingkasing ngan makapahiuli han pagkamagsangkay  nga naruba tungod han diri pagsinabtanay. (Basaha an Proberbios 16:24.) Kon hihinumdoman naton nga an aton mga pulong may epekto ha iba, maghihirot kita ha paggamit hito.

6. Kay ano nga makuri kontrolon kon ano an aton iginyayakan?

⁶ An usa pa nga rason nga angay kita maghirot ha aton pagyakan kay kita ngatanan diri perpekto. “An inklinasyon han kasingkasing han tawo maraot,” ngan kasagaran na nga iginpapakita han aton mga pulong kon ano an aada ha aton kasingkasing. (Genesis 8:21; Lucas 6:45) Bangin makuri gud kontrolon kon ano an aton iginyayakan. (Basaha an Santiago 3:2-4.) Pero kinahanglan padayon kita nga mangalimbasog nga pauswagon an paagi han aton pakiistorya ha iba.

7, 8. Paonan-o an aton mga pulong makakaapekto ha aton relasyon kan Jehova?

⁷ Kinahanglan liwat kita maghirot ha aton pagyakan kay may baratunon kita kan Jehova ha aton  ginsisiring ngan ha paagi han aton pagsiring hito. An Santiago 1:26 nasiring: “Kon an bisan hin-o nga tawo naghuhunahuna nga magsiringba hiya han Dios pero diri ginkukontrol an iya dila, ginlilimbongan niya an iya kasingkasing, ngan waray pulos an iya pagsingba.” Salit kon diri kita naghihirot ha aton pagyakan, madadaot ngan mabubungkag pa ngani naton an aton relasyon kan Jehova.​—Santiago 3:8-10.

⁸ Klaro nga may-ada kita mag-opay nga rason nga maghirot ha aton ginsisiring ngan ha paagi han aton pagsiring hito. Basi mabuligan kita nga gamiton an regalo ha aton nga abilidad ha pagyakan ha paagi nga karuyag ni Jehova, kinahanglan naton mahibaroan kon ano nga mga klase hin panyakan an aton lilikayan.

9, 10. (a) Ano nga klase hin pagyakan an komon gud yana ha kalibotan? (b) Kay ano nga ginlilikayan naton an paggamit hin malaw-ay nga mga pulong?

⁹ Komon gud yana an paggamit hin malaw-ay, o mahugaw, nga mga pulong. Damu an naghuhunahuna nga kinahanglan hira mamuyayaw o gumamit hin bastos nga mga pulong basi maipahayag an ira karuyag sidngon. An mga komedyante kasagaran na nga nagamit hin bastos ngan malaw-ay nga mga pulong para magpatawa. Pero hi apostol Pablo nagsiring: “Kinahanglan isalikway niyo ini ngatanan: an kapungot, kasina, karaotan, nakakadaot nga panyakan, ngan malaw-ay nga istorya tikang ha iyo baba.” (Colosas 3:8) Nagsiring liwat hiya nga an “malaw-ay  nga pagpatawa” “diri ngani sadang unabihon dida” ha tinuod nga mga Kristiano.​—Efeso 5:3, 4.

¹⁰ An malaw-ay nga mga pulong diri nakakapalipay kan Jehova ngan ha mga nahigugma ha iya. Mahugaw ito. Ha Biblia, an “pagkamahugaw” lakip ha “mga buhat han unod.” (Galacia 5:19-21) An “pagkamahugaw” mahimo mag-upod hin iba-iba nga sala, ngan an usa nga mahugaw nga buhat mahimo magresulta ha usa pa. Kon nabatasan na han usa an paggamit hin mahugaw hinduro ngan malaw-ay nga mga pulong ngan nadiri hiya pag-undang hito, mahimo ito magpakita nga diri na hiya angay magin bahin han kongregasyon.​—2 Corinto 12:21; Efeso 4:19; kitaa an Endnote 23.

11, 12. (a) Ano an nakakadaot nga tsismis? (b) Kay ano nga angay naton likayan an pagpakaraot ha iba?

¹¹ Kinahanglan liwat naton likayan an nakakadaot nga tsismis. Natural la ha aton nga magin interesado ha iba ngan magsumat hin mga balita mahitungod ha aton kasangkayan ngan kapamilya. Bisan ha siyahan nga siglo, karuyag mahibaroan han siyahan nga mga Kristiano an kahimtang han ira kabugtoan ngan kon ano an ira mahihimo para buligan hira. (Efeso 6:21, 22; Colosas 4:8, 9) Pero an iristorya mahitungod ha iba nga mga tawo masayon la magin nakakadaot nga tsismis. Kon isusumat naton ha iba an tsismis, bangin makayakan kita hin mga butang nga diri tinuod o makag-istorya hin mga butang nga diri angay ipanumat ha iba. Kon diri kita maghirot, inin negatibo nga iristorya mahimo magin buwa  nga mga akusasyon, o pakaraot. An mga Pariseo nagpakaraot kan Jesus han ira hiya gin-akusaran hin mga butang nga waray man niya buhata. (Mateo 9:32-34; 12:22-24) An pakaraot nakakaruba hin reputasyon, nagriresulta hin mga diskusyon ngan kasakit, ngan nakakaruba hin pagkamagsangkay.​—Proberbios 26:20.

¹² Karuyag ni Jehova nga gamiton naton an aton mga pulong basi buligan ngan dasigon an iba, diri himoon nga magkaaway an magsangkay. Nangangalas hi Jehova ha mga “nagsasabwag hin mga samok dida ha mga magburugto.” (Proberbios 6:16-19) An siyahan nga parapakaraot amo hi Satanas nga Yawa, nga nagpakaraot ha Dios. (Pahayag 12:9, 10) Ha kalibotan yana, komon la ha mga tawo nga magbuwa mahitungod ha usa kag usa. Pero diri ini angay mahitabo ha Kristiano nga kongregasyon. (Galacia 5:19-21) Salit kinahanglan maghirot kita ha aton ginsisiring ngan pirme maghunahuna antes magyakan. Antes mo isumat an usa nga butang mahitungod ha iba, pakianhi an imo kalugaringon: ‘Tinuod ba ini nga akon isisiring? Maopay ba ini? Makakabulig ba ini? Maruruyag ba ako nga an tawo nga akon igin-iistorya makabati ha akon ginsisiring? Ano an akon aabaton kon ini an igsiring han iba mahitungod ha akon?’​—Basaha an 1 Tesalonica 4:11.

13, 14. (a) Ano an epekto ha mga tawo han nakakadaot nga panyakan? (b) Kay ano nga kinahanglan likayan han mga Kristiano an panginsulto ha iba?

¹³ May mga panahon nga kita ngatanan nakakayakan hin mga butang nga ginbabasolan naton ha  urhi. Pero diri naton karuyag nga batasanon an pagin kritiko ha iba o pagyakan hin diri maopay o hin nakakasakit. An nakakadaot nga panyakan waray lugar ha aton kinabuhi. Hi Pablo nagsiring: “Bayai niyo an ngatanan nga klase hin pagdumot, kasina, kapungot, pagsinggit, ngan nakakadaot nga panyakan.” (Efeso 4:31) Ha iba nga mga Biblia, an “nakakadaot nga panyakan” iginhubad sugad nga “magraot nga pulong” ngan “nakakainsulto nga panyakan.” An nakakadaot nga panyakan nakakakuha han dignidad han mga tawo ngan nakakapaabat ha ira nga waray hira pulos. An kabataan labi na nga masayon gud masakitan, salit karuyag naton nga maghirot gud nga diri hira mapasubo pinaagi han aton mga pulong.​—Colosas 3:21.

¹⁴ An Biblia nagpapahamangno ha aton mahitungod han usa nga grabe nga klase han nakakadaot nga panyakan​—an panginsulto. Makasurubo gud kon sugad hito an pagtratar han usa ha iya padis o mga anak! Ngani, an usa nga nadiri pag-undang ha panginsulto ha iba diri na magigin kwalipikado nga magin bahin han kongregasyon. (1 Corinto 5:11-13; 6:9, 10) Sugad han aton nahibaroan, kon magyayakan kita hin mga butang nga malaw-ay, diri tinuod, o diri maopay, madadaot naton an aton relasyon kan Jehova ngan ha iba.

15. Ano nga klase hin panyakan an nakakaparig-on han mga relasyon?

¹⁵ Paonan-o naton magagamit an regalo ha aton  nga abilidad ha pagyakan ha paagi nga karuyag ni Jehova? An Biblia diri nagsusumat ha aton han espisipiko nga mga pulong nga angay o diri naton angay igyakan, pero nagsusumat ito ha aton nga igyakan “an maopay la para ha pagparig-on.” (Efeso 4:29) An panyakan nga nakakaparig-on limpyo, maopay, ngan tinuod. Karuyag ni Jehova nga gamiton naton an aton mga pulong basi dasigon ngan buligan an iba. Bangin makuri ini. Mas nagkikinahanglan hin pangalimbasog an pagyakan hin positibo nga mga butang kay han pagyakan hin mga butang nga nakakasakit ngan diri ginhuhunahuna. (Tito 2:8) Aton hisgotan an pipira nga paagi nga mapaparig-on naton an iba pinaagi han aton ginsisiring.

16, 17. (a) Kay ano nga angay naton kumendasyonan an iba? (b) Hin-o an puydi naton kumendasyonan?

¹⁶ Hi Jehova ngan hi Jesus pariho hura nga naghahatag hin kumendasyon. Karuyag naton hira subaron. (Mateo 3:17; 25:19-23; Juan 1:47) Basi maihatag an kumendasyon nga makakadasig gud ha iba, ginkikinahanglan an pagin mahunahunaon ngan an pagpakita hin personal nga interes. “An pulong nga ginyakan ha husto nga panahon​—kaopay gud hito!” nasiring an Proberbios 15:23. Nadadasig kita kon sinsero nga ginkukumendasyonan kita tungod han aton kamaduruto o gin-aapresyar an usa nga butang nga aton ginbuhat.​—Basaha an Mateo 7:12; kitaa an Endnote 27.

¹⁷ Kon babatasanon mo nga bilngon an maopay ha iba, magigin mas masayon an paghatag hin sinsero  nga kumendasyon. Pananglitan, bangin napansin mo nga may bugto ha kongregasyon nga nag-aandam hin maopay han iya mga pahayag o nangangalimbasog nga magkomento ha mga katirok. Bangin may batan-on nga naninindogan gud para ha kamatuoran ha eskwelahan, o may edaran nga bugto nga regular nga nakikigbahin ha ministeryo. An imo pagpahayag hin apresasyon bangin amo gud an ira ginkikinahanglan. Importante gud liwat nga sumatan han usa nga bana an iya asawa nga hinigugma ngan gin-aapresyar niya hiya. (Proberbios 31:10, 28) Sugad la nga kinahanglan han mga tanom an sirak ngan tubig, kinahanglan liwat han mga tawo nga umabat nga gin-aapresyar hira. Tinuod ini labi na ha mga bata. Pamiling hin mga higayon nga kumendasyonan hira tungod han ira mag-opay nga kalidad ngan mga pangalimbasog. An kumendasyon makakabulig ha ira nga magkaada kaisog ngan kompyansa ngan makakaaghat pa ngani ha ira nga mas maniguro pa gud nga buhaton an husto.

18, 19. Kay ano nga kinahanglan naton buhaton an aton pinakamaopay basi dasigon ngan liawon an iba? Paonan-o naton ito mahihimo?

¹⁸ Kon aton gindadasig ngan ginliliaw an iba, ginsusubad naton an ehemplo ni Jehova. Importante gud ha iya an “mga mapainubsanon” ngan an “mga gintatalumpigos.” (Isaias 57:15) Karuyag ni Jehova nga “padayon nga dasigon [naton] an usa kag usa” ngan “liawon an mga nasusubo.” (1 Tesalonica 5:11, 14) Kon nangangalimbasog kita nga buhaton ini, nakikita ngan gin-aapresyar niya ito.

 ¹⁹ Bangin mapansin mo nga may kakongregasyon ka nga nanluluya o nadidepres. Ano an puydi mo isiring nga bangin makabulig ha iya? Bangin diri mo masusolusyonan an problema, pero puydi mo hiya sumatan nga hinigugma mo hiya. Pananglitan, puydi ka makigsabot nga makaupod hiya. Puydi ka magbasa hin makapadasig nga teksto ha Biblia ngan maghangyo pa ngani nga mag-ampo kaupod niya. (Salmo 34:18; Mateo 10:29-31) Pasariga an sugad nga mga indibiduwal nga hinigugma hira han kabugtoan ha kongregasyon. (1 Corinto 12:12-26; Santiago 5:14, 15) Ngan pagyakan ha paagi nga nagpapakita  nga sinsero ngan tinuod an imo ginsisiring.​—Basaha an Proberbios 12:25.

20, 21. Ano an nakakabulig basi magin mas masayon karawaton an sagdon?

²⁰ Napaparig-on liwat naton an iba kon naghahatag kita hin maopay nga sagdon. Sugad nga diri perpekto nga mga tawo, kita ngatanan nagkikinahanglan hin sagdon ha panapanahon. An Proberbios 19:20 nasiring: “Pamati ha sagdon ngan karawata an disiplina, basi magin maaramon ka ha imo tidaraon.” Diri la an mga tigurang an puydi maghatag hin sagdon. An mga kag-anak kinahanglan maggiya ha  ira mga anak. (Efeso 6:4) Ngan an mga sister puydi maghatag hin maopay nga sagdon ha usa kag usa. (Tito 2:3-5) Tungod kay hinigugma naton an aton kabugtoan, karuyag naton siguruhon nga an paagi han aton pagsagdon diri makakapasubo ha ira. Ano an makakabulig ha aton?

²¹ Bangin nahinunumdoman mo han may naghatag ha imo hin maopay nga sagdon ha paagi nga masayon karawaton. Kay ano nga epektibo gud ito? Bangin inabat mo nga hinigugma ka gud han nagsagdon ha imo. O bangin buotan ngan mahigugmaon an paagi han iya pagyakan. (Colosas 4:6) Posible nga an sagdon iginbase ha Biblia. (2 Timoteo 3:16) Direkta man kita nga magkotar ha Biblia o diri, kinahanglan basado ha Kasuratan an bisan ano nga aton isasagdon. Diri angay ipirit ha iba han bisan hin-o an iya mga opinyon o sayop nga iaplikar an mga teksto basi sumuporta ha iya mga ideya. An paghinumdom han paagi han pagsagdon ha imo makakabulig ha imo kon magsasagdon ka ha iba.

22. Ha ano nga paagi karuyag mo gamiton an regalo ha imo nga abilidad ha pagyakan?

²² An abilidad ha pagyakan regalo tikang ha Dios. An aton gugma ha iya magpapagios ha aton nga gamiton ito hin husto. Hinumdumi nga an mga pulong may gahum ha pagpaluya o ha pagparig-on. Salit buhaton naton an ngatanan nga aton mahihimo nga gamiton an aton mga pulong basi parig-unon ngan dasigon an iba.