1-3. Ano nga kaaway an naglalanat ha aton ngatanan, ngan kay ano nga an paghisgot ha igintututdo han Biblia naghahatag ha aton hin katalwasan?

HANDURAWA nga nagdidinalagan ka basi makapalagiw tikang ha mabangis nga kaaway. Mas makusog gud hiya ngan mas malaksi kay ha imo. Maaram ka nga waray-kalooy hiya tungod kay hinkit-an mo nga iya ginpatay an pipira han imo mga sangkay. Bisan pa han imo duro nga pangalimbasog nga makapalagiw ha iya, nagtitikahirani la lugod hiya. Baga in waray na paglaom. Kondi, usa nga magtaralwas an tigda la nga inabot ha imo sapit. Mas gamhanan gud hiya kay ha imo kaaway, ngan nagsasaad hiya nga bubuligan ka. Tungod hito, inaabat mo nga talwas ka na gud!

² Ha usa nga paagi, ginlalanat ka han sugad nga kaaway. Kita ngatanan ginlalanat. Sugad han aton hinbaroan ha nahiuna nga kapitulo, an kamatayon tinatawag han Biblia nga kaaway. Waray usa ha aton nga makakalikay o makakaato hito. Kadam-an ha aton an nakakita na nga ginkuha hini nga kaaway an kinabuhi han mga tawo nga aton hinigugma. Kondi hi Jehova mas gamhanan gud kay han kamatayon. Hiya an mahigugmaon nga Magtaralwas nga nagpakita na nga mapipirde niya ini nga kaaway. Ngan nagsasaad hiya nga bug-os nga bubungkagon niya ini nga kaaway, an kamatayon, ha kadayonan. An Biblia nagtututdo: “An kataposan nga kaaway nga pagwawad-on amo an kamatayon.” (1 Korinto 15:26) Pagkamaopay hito nga sumat!

 ³ Aton paghisgotan hin madaliay kon paonan-o an kaaway nga kamatayon nakakaapekto ha aton kon naatake ito. An pagbuhat hini mabulig ha aton nga masabtan an usa nga saad nga makakalipay ha aton. Hi Jehova nagsasaad nga mabubuhi utro an mga patay. (Isaias 26:19) Ibabalik hira ha pagin buhi. Ito an paglaom nga pagkabanhaw.

4. (a) Kay ano nga an reaksyon ni Jesus ha kamatay han usa nga hinigugma nagtututdo ha aton mahitungod han mga pagbati ni Jehova? (b) Ano nga espesyal nga pakigsangkay an napatubo ni Jesus?

⁴ Namatayan ka na ba hin usa nga hinigugma? An kasakit, an kasubo, ngan an mga pagbati hin kawaray-mahihimo baga in diri-maiilob. Ha sugad nga mga panahon, kinahanglan konsultahon naton an Pulong han Dios basi kita maliaw. (2 Korinto 1:3, 4) An Biblia nabulig ha aton nga masabtan kon ano an inaabat ni Jehova ngan ni Jesus mahitungod han kamatayon. Hi Jesus, nga hingpit nga nagpakita han mga kalidad han iya Amay, maaram han kasakit han kamatyi hin usa nga hinigugma. (Juan 14:9) Kon napakadto hi Jesus ha Jerusalem, batasan na niya nga bisitahon hi Lasaro ngan an iya duha nga bugto nga babaye, hi Maria ngan hi Marta, nga nag-ukoy ha kahirani nga bungto han Betania. Nagin duok hira nga magsarangkay. An Biblia nasiring: “Hi Jesus naghigugma kan Marta, ngan ha iya bugto nga babaye, ngan kan Lasaro.” (Juan 11:5) Kondi, sugad han aton hinbaroan ha nahiuna nga kapitulo, hi Lasaro namatay.

5, 6. (a) Ano an reaksyon ni Jesus han kaupod niya an nasusubo nga pamilya ngan kasangkayan ni Lasaro? (b) Kay ano nga an kasubo ni Jesus nagdadasig ha aton?

⁵ Ano an inabat ni Jesus han namatay an iya sangkay? An asoy nagsusumat ha aton nga hi Jesus kinadto ha mga paryente ngan kasangkayan ni Lasaro nga nasusubo tungod han iya kamatay. Ha pakakita ha ira, hi Jesus nasubo hinduro. Hiya “nangurog ha iya espiritu, ngan nasamok.” Katapos, an asoy nasiring nga “hi Jesus nagtuok.” (Juan 11:33, 35) An kasubo ba ni Jesus nangangahulogan nga waray hiya paglaom? Diri gud. Ha pagkamatuod, maaram hi Jesus nga may-ada urusahon nga mahitatabo. (Juan 11:3, 4) Kondi, inabat pa gihapon niya an kasakit ngan kasubo tungod han kamatayon.

 ⁶ Ha usa nga paagi, an kasubo ni Jesus nagdadasig ha aton. Nagtututdo ito ha aton nga hi Jesus ngan an iya Amay, hi Jehova, nangangalas ha kamatayon. Kondi hi Jehova nga Dios may gahum ha pag-ato ngan pagpirde hito nga kaaway! Aton kitaon kon ano an ginpahinabo han Dios nga buhaton ni Jesus.

7, 8. Ha mga tawo nga nagkikita, kay ano nga an kahimtang ni Lasaro baga in waray na paglaom, kondi ano an ginbuhat ni Jesus?

⁷ Hi Lasaro iginlubong ha usa nga lungib, ngan hi Jesus naghangyo nga kuhaon an bato nga iginbutang ha ganggang hito. Nagdumiri hi Marta tungod kay paglabay hin upat ka adlaw, an lawas ni Lasaro sigurado nga nagtikang na madunot. (Juan 11:39) Ha panhunahuna han tawo, waray na gud paglaom.

⁸ Ginkuha an bato, ngan hi Jesus nagsinggit ha daku nga tingog: “Lasaro, kadi gowa”! Ano an nahitabo? “An minatay ginowa.” (Juan 11:43, 44) Mahahanduraw mo ba an kalipay han mga tawo didto? Bugto man nira hi Lasaro, paryente, sangkay, o amyaw, maaram hira nga hiya namatay. Kondi, iini hiya—an tawo mismo nga ira hinigugma—natindog na liwat kaupod nira. Baga in imposible gud ito. Sigurado nga damu an malipayon nga hinangkop kan Lasaro. Daku gud ito nga kadaogan kontra ha kamatayon!

9, 10. (a) Paonan-o iginpahayag ni Jesus an Burabod han iya gahum ha pagbanhaw kan Lasaro? (b) Ano an pipira han mga kapulsanan han pagbasa ha mga asoy han Biblia mahitungod han pagkabanhaw?

⁹ Waray angkona ni Jesus nga ginbuhat niya inin urusahon nga milagro pinaagi han iya kalugaringon nga gahum. Ha iya pag-ampo antes gud tawagon hi Lasaro nga gumawas, iya iginpatin-aw nga hi Jehova an nagpahinabo han pagkabanhaw. (Juan 11:41, 42) Diri la hini nga panahon ginamit ni Jehova an iya gahum ha pagbanhaw. An pagkabanhaw ni Lasaro usa la han siyam nga pagbanhaw nga iginrekord ha Pulong han Dios. * Makalilipay an pagbasa ngan pag-aram hini nga mga asoy. Nagtututdo ito ha aton nga an Dios waray ginpapasulabi, kay an mga ginbanhaw mga batan-on ngan lagas, lalaki ngan babaye, Israelita ngan  diri-Israelita. Ngan daku gud nga kalipay an iginsasaysay dinhi hini nga mga bersikulo! Pananglitan, han ginbanhaw ni Jesus an usa nga patay nga daragita, ‘daku gud an kahipausa’ ngan kalipay han iya mga ginikanan. (Markos 5:42) Oo, tinagan hira ni Jehova hin hinungdan han kalipay nga diri gud nira hingangalimtan.

¹⁰ Syempre, adton binanhaw ni Jesus, ha kataposan, namatay utro. Nangangahulogan ba ini nga waray kapulsanan an pagbanhaw ha ira? Diri gud. Ini nga mga asoy han Biblia nagpaparig-on hin importante nga mga kamatuoran ngan naghahatag ha aton hin paglaom.

11. Paonan-o an asoy mahitungod han pagkabanhaw ni Lasaro nabulig ha pagparig-on han kamatuoran nga iginrekord ha Eklesiastes 9:5?

¹¹ An Biblia nagtututdo nga an mga patay “diri maaram han bisan ano.” Diri hira buhi ngan diri naeksister nga may sarabotan ha bisan diin. An asoy mahitungod kan Lasaro nagpaparig-on hini nga kamatuoran. Han ginbanhaw hi Lasaro, ginpalipay ba niya an mga tawo pinaagi hin mga istorya mahitungod han langit? O ginhadlok ba niya hira pinaagi hin makangingirhat nga mga istorya mahitungod han naglalaga nga impyerno? Waray. An Biblia waray sugad nga mga sumat tikang kan Lasaro. Durante han upat ka adlaw nga patay hiya, ‘diri hiya maaram han bisan ano.’ (Eklesiastes 9:5) Hi Lasaro nakaturog la ha kamatayon.—Juan 11:11.

12. Kay ano nga makakasiguro kita nga an pagkabanhaw ni Lasaro totoo nga nahitabo?

¹² An asoy mahitungod kan Lasaro nagtututdo liwat ha aton nga totoo an pagkabanhaw, diri kay susmatanon la. Ginbanhaw ni Jesus hi Lasaro ha atubangan han damu nga mga tawo nga nakakita. Bisan an mga lider han relihiyon, nga nangalas kan Jesus, waray magnigar hini nga milagro. Lugod, hira nagsiring: “Ano an bubuhaton naton? Kay ini nga tawo [hi Jesus] nagbubuhat hin damu nga mga tigaman.” (Juan 11:47) Damu nga mga tawo an kinadto pagkita ha binanhaw nga hi Lasaro. Sugad nga resulta, mas damu pa ha ira an tinoo kan Jesus. Nakita nira dida kan Lasaro an buhi nga pamatuod nga hi Jesus sinugo han Dios.  Marig-on gud ini nga ebidensya salit an iba han magtig-a an kasingkasing nga Judio nga mga lider han relihiyon nagplano ha pagpatay kan Jesus ngan kan Lasaro.—Juan 11:53; 12:9-11.

13. Ano an aton basihan ha pagtoo nga hi Jehova makakagbanhaw gud han mga patay?

¹³ Imposible ba karawaton nga totoo an pagkabanhaw? Diri, kay hi Jesus nagtutdo nga ha maabot nga panahon “an ngatanan nga aadto ha mga lubnganan” babanhawon. (Juan 5:28) Hi Jehova an Maglalarang han ngatanan nga kinabuhi. Makuri ba toohan nga hiya makakaglarang utro hin kinabuhi? Syempre, an kadak-an madepende ha nahinunumdoman ni Jehova. Mahinunumdoman ba niya an aton mga hinigugma? Diri-maihap an damu hinduro nga mga bitoon ha uniberso, kondi gintagan han Dios hin ngaran an kada usa hito! (Isaias 40:26) Salit mahinunumdoman ni Jehova an ngatanan nga detalye mahitungod ha aton mga hinigugma, ngan may kapas hiya ha pagpahiuli ha ira ha kinabuhi.

14, 15. Sugad han iginpapatin-aw han ginsiring ni Job, ano an inaabat ni Jehova mahitungod han pagbanhaw ha mga patay?

¹⁴ Kondi, ano an inaabat ni Jehova mahitungod han pagbanhaw ha mga patay? An Biblia nagtututdo nga disidido hiya ha pagbanhaw han mga patay. An matinumanon nga tawo nga hi Job nagpakiana: “Kon an usa ka tawo mamatay, mabubuhi ba hiya liwat?” Gin-uunabi ni Job an mahitungod han paghulat ha lubnganan tubtob nga umabot an panahon nga hinumdoman hiya han Dios. Hiya nagsiring kan Jehova: “Ikaw magtatawag, ngan ako mabaton ha imo. Ikaw mamamay-ada kahidlaw han buhat han imo mga kamot.”—Job 14:13-15.

¹⁵ Hunahunaa la! Karuyag gud ni Jehova nga mabuhi utro an mga patay. Diri ba makalilipay hibaroan nga ito an inaabat ni Jehova? Kondi kumusta man inin tidaraon nga pagkabanhaw? Hin-o an mga babanhawon, ngan diin?

16. An mga patay babanhawon basi mabuhi ha ano nga klase hin mga kahimtang?

¹⁶ An asoy han Biblia mahitungod han pagkabanhaw nagtututdo ha aton hin damu mahitungod han tidaraon nga  pagkabanhaw. An mga tawo nga ginbanhaw dinhi mismo ha tuna nakaupod utro han ira mga hinigugma. An tidaraon nga pagkabanhaw magigin pariho hito—kondi mas maopay pa gud. Sugad han aton hinbaroan ha Kapitulo 3, katuyoan han Dios nga magin paraiso an bug-os nga tuna. Salit an mga patay diri babanhawon basi mabuhi ha kalibotan nga puno hin girra, krimen, ngan sakit. Magkakaada hira higayon nga mabuhi ha kadayonan dinhi ha tuna ha mamurayawon ngan makalilipay nga mga kahimtang.

17. Hin-o an mga babanhawon?

¹⁷ Hin-o an mga babanhawon? Hi Jesus nagsiring nga ‘an ngatanan nga aadto ha mga lubnganan, makakabati han iya [kan Jesus] tingog ngan manggogowa.’ (Juan 5:28, 29) Sugad man, an Pahayag 20:13 nasiring: “Ihinatag han dagat an mga minatay nga nakada hito; ngan ihinatag han kamatayon ngan Hades an mga minatay nga nakada ha ira.” An “Hades” nagtutudlok ha komon nga lubnganan han katawohan. (Kitaa an Apendise, pahina 212-13.) Ini nga lubnganan mawawad-an hin sulod. An ngatanan hadton binilyon nga namamahuway didto mabubuhi utro. Hi apostol Pablo nagsiring: “May pagkabanhaw han mga minatay han mga magtadong ngan diri man magtadong.” (Buhat 24:15) Ano an iginpapasabot hito?

18. Hin-o an kaupod ha “mga magtadong” nga babanhawon, ngan paonan-o mahimo makaapekto ha imo ini nga paglaom?

¹⁸ Kaupod ha “mga magtadong” an damu han mga tawo nga nababasa naton ha Biblia nga nabuhi antes kumanhi ha tuna hi Jesus. Bangin mahunahuna mo hira Noe, Abraham, Sara, Moises, Rut, Ester, ngan an damu pa. An iba hini nga kalalakin-an ngan kababayin-an nga may marig-on nga pagtoo ha Dios gin-uunabi ha ika-11 nga kapitulo han Hebreohanon. Kondi kaupod liwat ha “mga magtadong” an mga surugoon ni Jehova nga nagkamatay ha aton panahon. Tungod han paglaom ha pagkabanhaw, mahimo kita magkaada kagawasan tikang ha kahadlok nga mamatay.—Hebreo 2:15.

19. Hin-o an ‘mga diri magtadong,’ ngan ano nga higayon an mahigugmaon nga ihahatag ha ira ni Jehova?

¹⁹ Kumusta man an ngatanan nga mga tawo nga waray mag-alagad o magsugot kan Jehova tungod kay waray gud hira  mahibaro mahitungod ha iya? Inin binilyon nga ‘diri magtadong’ diri hingangalimtan. Hira liwat babanhawon ngan tatagan hin panahon nga mahibaro mahitungod han totoo nga Dios ngan mag-alagad ha iya. Durante han peryodo nga usa ka yukot ka tuig, an mga patay babanhawon ngan tatagan hin higayon nga makig-upod ha matinumanon nga mga tawo dinhi ha tuna ha pag-alagad kan Jehova. Magigin makalilipay gud ito nga panahon. Ini nga peryodo amo an tinatawag han Biblia nga Adlaw han Paghukom. *

20. Ano an Gehenna, ngan hin-o an nahingangadto?

²⁰ Nangangahulogan ba ini nga babanhawon an tagsa nga tawo nga nabuhi? Diri. An Biblia nasiring nga an iba han mga patay aadto ha “Gehenna.” (Lukas 12:5, NW) An Gehenna nagtikang ha ngaran han basurahan ha gawas han kadaan nga Jerusalem. Didto ginsusunog an patay nga mga lawas ngan an mga basura. An patay nga mga lawas han magraot nga mga kriminal iginlabog didto, tungod kay ginhuhunahuna han mga Judio nga hira diri-takos han paglubong ngan pagkabanhaw. Salit an Gehenna angayan nga simbolo han dayon nga kabungkagan. Bisan kon hi Jesus magkakaada bahin ha paghukom ha mga buhi ngan mga patay, hi Jehova an ultimo nga Hukom. (Buhat 10:42) Diri gud niya babanhawon adton iya ginhukman sugad nga magraot ngan diri naruruyag magbag-o.

21, 22. (a) Ano an usa pa nga klase han pagkabanhaw? (b) Hin-o an siyahan nga nakakarawat han pagkabanhaw ngadto ha espirituhanon nga kinabuhi?

²¹ Gin-uunabi liwat han Biblia an usa pa nga klase han pagkabanhaw, ngadto ha kinabuhi sugad nga espirituhanon nga linarang ha langit. Usa la nga ehemplo hini nga klase han pagkabanhaw an iginrekord ha Biblia, an pagkabanhaw ni Jesu-Kristo.

²² Katapos han pagpataya kan Jesus sugad nga tawo, waray itugot ni Jehova nga an Iya matinumanon nga Anak magpabilin ha lubnganan. (Salmo 16:10; Buhat 13:34, 35) Ginbanhaw han Dios hi Jesus, kondi diri sugad nga tawo. Hi apostol Pedro nagsasaysay  nga hi Kristo “namatay ha unod, kondi nabuhi ha espiritu.” (1 Pedro 3:18) Daku gud ini nga milagro. Hi Jesus nabuhi utro sugad nga gamhanan nga espirituhanon nga persona! (1 Korinto 15:3-6) Hi Jesus an siyahan nga nakakarawat hinin mahimayaon nga klase han pagkabanhaw. (Juan 3:13) Kondi diri hiya an magigin ultimo.

23, 24. Hin-o an nagkukompwesto han kan Jesus “gutiay nga panon,” ngan pira hira kadamu?

²³ Tungod kay maaram nga hirani na hiya bumalik ngadto ha langit, hi Jesus nagsumat ha iya matinumanon nga mga sumurunod nga hiya “tikadto pag-andam hin lugar” para ha ira. (Juan 14:2) Tinawag ni Jesus adton mahingangadto ha langit sugad nga iya “gutiay nga panon.” (Lukas 12:32) Pira an mahiuupod hinin gutiay nga grupo han matinumanon nga mga Kristiano? Sumala ha Pahayag 14:1, hi apostol Juan nasiring: “Akon kinita, ngan kitaa, an Kordero [hi Jesu-Kristo] nga natukdaw ha Bukid nga Sion, ngan upod niya an usa ka gatos, kap-atan kag upat ka yukot, nga hira may ngaran niya, ngan han iya Amay, nga ipinanurat dida ha ira mga agtang.”

²⁴ Inin 144,000 nga mga Kristiano, upod na an matinumanon nga mga apostol ni Jesus, babanhawon ngadto ha kinabuhi ha langit. San-o mahitatabo an ira pagkabanhaw? Hi apostol Pablo nagsurat nga mahitatabo ito durante ha panahon han presensya ni Kristo. (1 Korinto 15:23) Sugad han imo mahibabaroan ha Kapitulo 9, nagkikinabuhi na kita yana hito nga panahon. Salit adton gutiay na la nga nahibibilin pa han 144,000 nga namamatay ha aton panahon ginbabanhaw dayon ngadto ha kinabuhi ha langit. (1 Korinto 15:51-55) Kondi, an daku nga kadam-an han katawohan may-ada paglaom nga mabanhaw ha tidaraon basi mabuhi ha Paraiso nga tuna.

25. Ano an paghihisgotan ha masunod nga kapitulo?

²⁵ Oo, bubungkagon gud ni Jehova an aton kaaway nga kamatayon, ngan mawawaray na ito ha kadayonan! (Isaias 25:8) Kondi, bangin magpakiana ka, ‘Ano an bubuhaton ha langit hadton mga babanhawon ngadto?’ Magigin bahin hira han urusahon nga gobyerno han Ginhadian ha langit. Damu pa an mahibabaroan naton mahitungod hito nga gobyerno ha masunod nga kapitulo.